сік 4 дәрежелі болады.

Донорлық қ ан, дайындау ә дістері жә не алу кө здері.Донор деп – адамдардың ө з еркімен, ө зінің қ анының бір бө лігін қ ажет ететін адамдарғ а пайдалануғ а тапсырушыларды атайды. Донордың ү ш социалдық тобы бар: 1-тұ рақ ты донорлар жылына бірнеше рет қ ан тапсырады, ақ шалай ақ ы тө ленеді.2-резервті донорлар ө те сирек қ ан группасы бар азаматтар жатады.3-туысқ ан донорлар ө з туыстарына, балаларына, жолдарының қ ан беруіне болды.Донорлық қ ан ол қ ан қ ұ юда ең басты қ ан алу кө зі болып табылады. Қ азіргі кезде негізінен донор тек сау адам сонымен қ атар 18-50 жас аралығ ын қ амту керек.Донорлар Қ азіргі кезде толық басқ а аурулар бар ма екенін зерттеп тексерілінеді, себеебі ол реципиентке ө з ауруын тасымалдауы мү мкін. Яғ ни малярия, боткин, сифилис.Бір рет қ ан алғ ан кезде 200-300 мл қ ан алуғ а болады.Ол 30-35 кү нде адам организмнде қ айта қ алпына келеді. Донорлық қ ан дайындау ә дісі сә йкестікпен анық талады. Қ ан жә не резус фактор сә йкес болу қ ажет.ө зара сә йкестік, ө зара резус сә йкестік, жә не биологиялық сә йкестік бойынша анық талады. Оң болса онда бұ л қ анды қ ұ юғ а болады.Ал алу кө здері жанағ ы сау адамдар.75. Резус фактор.Тү сінік, анық тау техникасы.

Бұ л 1-ші рет макакус резус маймылынан табылғ ан.Адам қ анының 85 пайызы осы фактордан тұ рады.Адамның бұ л тобына резус факторлары барлар белгіленеді, қ алғ ан 15 пайызында бұ л фактор болмайды. Сондық тан олар резусы жоқ деп аталады.резусы бар қ анды резусы жоқ науқ астарғ а қ ұ юда сенсибилизация басталады, яғ ни антитела пайда болады. Анық тау техникасы: Конглютинация ә дісімен резус-факторды анық тау арнайы RH сарысулармен лабараторлық жағ дайда жү ргізіледі.Алдын ала АВО жү йесі бойынша қ ан топтарын анық тап алу керек. Петри тостағ аншасына бір серия анти RH сарысуын ретпен 3 тамшы тамызады, оғ ан параллель тү рде, келесі серия сары суларын тамызады.Одан кейін 1-ші вертикальды қ атарғ а зерттелетін қ анды 1: 10 немесе 1: 5 қ атынасындай етіп тамызады, екінші қ атарғ а резус оң эритроциттерді тамызады, 3-ші қ атарғ а резус тіріс эритроциттер тамызады.Заттық шынының ә ртү рлі бұ рыштарымен немесе шыны таяқ шалармен тамшыларды араластырады, одан кейін Петри тостағ аншысының қ ақ апағ ын жауып, 46-48 гр температуралы су моншасына қ ояды.10 минуттан кейін нә тижелерді қ арайды.Стандартты резус оң эритроциттерде агглютинация болу керек, резус теріс эритроциттерде агглютинация болмауы қ ажет.Егер екі сериялық сарысуда агглютинация болса қ ан резус оң, егер жоқ болса резус теріс. Экспресс ә дісі 20-30 пайыз-альбумин жә не 30-33 пайыз декстранда ерітілген арнайы реагент -4 топтың анти RH сарысуын қ олданады. 4 топтың анти RH сарысуын заттық шынығ а немесе петри тостағ аншасына тамызады жә не параллельді тү рде қ ұ рамында антидене жоқ 4 топтың резус теріс сарысуын тамызады. Оғ ан кө лемі 2-3 есе аз зерттелуші қ анын тамызып, заттық шынының бұ рышымен араластырып, одан кейін бір тамшы изотоникалық ерітінді тамызып, 5 мин кейін тә тижені бағ алайды.Егер стандартты анти RH сарысуын эритроциттер агглютинациясы бар, ал бақ ылау сары суында жоқ болса зерттеліп отырғ ан қ ан резус оң, егер екі сары суда да агглютинация болмаса, бұ л реакцияны кү мә нді деп қ арайды.

76.Сү йек буын туберкулезі, патогенезі, пат.анатомиясы, клиникасы, емделуі. Ү лкен буындар мен сү йектерде кездеседі. Метафиз бө лімін қ оздырады, ө кпе арқ ылы қ анғ а тү седі, қ ан арқ ылы гематогенді жолмен сү йекке тү седі. Коркев 3 фазағ а бө лген.Буынғ а дейін, буын, буыннан кейін.метаэпифизда болады, буынғ а қ арай жылжиды, сосын буын ішін жайлайды, одан кейін буын айналасына таралады.Тү скен жерінде қ абыну процесін тудырады да тү йіншек пайда болады. Ақ шыл қ атық тә різдес болады. Некрозды тіндер тудырады. Қ абыну 3 тү рлі бағ ытта болуы мү мкін некроз, сулы некроз, пролиферат қ айысы басым болса сол аталады. Туберкулезге кез-келген адам шалдығ ады, ә сіресе жаң а туғ ан бала-да, отырғ ан бала-да, баяу байқ алмай басталады. Симптомдары-бозарады, терлейді тү нде, кейде аяғ ының ауырғ анын кө рсетеді, кү ннен кү нге нашарлайды. Рентгенде ө згеріс болмайды, проба жасап, екі аяқ ты салыстырғ анда байқ алады. Қ ыздырса одан сайын дамиды. Емі. ұ зақ емделеді. 1фазада емдесе 1-2 жылда толық жазылады.Ал 2-3 фазада ө мір бойы ұ зақ емделеді. Консервативтік ем, антибиотикті ем.

77. Қ ан алмастырушы сұ йық тар, классификациялық жіктеуі, қ олданылуы. Қ ан алмастырушы сұ йық тық тар ағ зағ а ә сері мен емдеу қ асиетіне қ арай 3 ке бө лінеді. 1.Гемодинамикалық, 2.дезинтоксикациялық, 3.парентеральды тамақ тандыру (асқ азан, ішек жолдарынан тыс қ оректендіру). Гемодинамикалық қ ан алмастырушы сұ йық тар науқ ас адамның қ ан айналымын жақ сартуғ а бейімделген. Кө бінесе талмағ а қ арсы қ олд-ды. Осы топқ а жататындар реополиглюкин атты дә рі ұ сақ қ ан тамырлары-капиллярлардың ішіндегі қ ан айналымын жақ сартып, улы заттарды сыртқ а шығ аратын зә рдің кө лемін кө бейтеді. Қ ан айналым жақ сартатын ерітінділерге декстранның ерітінділері жатады. Олар полиглюкин, реополиглюкин, желатиноль деген дә рілер қ ан айналымын ө згертіп нашарлап кеткенде, кү йіп қ алғ анда, жарақ ат алғ анда, операция ү стінде есінен танып не перитонит, іш жү рмей қ алғ анда қ ұ йылады. Полиглюкин жә не желатиноль қ ұ йылатын кө лемі 2 л, реополиглюкиннің кө лемі 1, 5 л ден аспауы керек. Дезинтоксикалық ә сері бар қ ан алмастырушы сұ йық заттарғ а тұ зды сулар, винилдық қ ұ рамалар кіреді. Бұ ғ ан тө менгі молекулалы поливинилпирролидин жә не тө менгі молекулалық поливинол енеді. Поливинилпирролидин гемодез, перистан-Н, неокомпенсан деген дә рілер жасалса, поливинолдан-неогемодез, полидез дә рілер жасалады. Сепсис, перитонит, кү йгенде осы дарілер жақ сы ә сер етіп бү йрек жұ мысын жақ сартып, улы заттарды сыртқ а зә р арқ ылы шығ аруғ а мү мкіндік жасайды. Липомайз жү гері майының суда ерітілген 10% эмульсиясы. Кү ре тамыр арқ ылы тамшылатып 150 мл-ге қ ұ яды.

78.Созылмалы сызды жара (язва). Этиопатогенезі, клиникасы, емдеу жолдары. Асқ азан жә не он екі елі ішек жарасы ауруы. Себептері: қ ұ рғ ақ, ащы, ө ткір тамақ, уақ ытында тамақ танбау, стресс т/б жатады. Ұ зақ сақ талғ ан ойық жара шеттері тыртық талып, каллезді ойық жара тү зіледі. Кейде жанындағ ы мү шелерге ө тіп, кіріп тұ рады-ол пенетрациялық ойық жара деп аталады. Егер жара асқ азаннан шығ атын бө лігінде 12 елі ішектің бастапқ ы бө лігінде орналасып қ ысылуы мү мкін-бұ ны қ ысушы ойық жара д/а. Клиникасы: ұ зақ жыл жү реді, кө ктемде, кү зде ө ршиді. Асқ азанда ауру сезімі тамақ ішкен соң, қ ұ суы мү мкін. Диагноз кою ү шін рентген не эндоскопия, фиброгастроскопия жасалады. Емі: консервативтік ем: диета, рухани тыныштық, темекі, арақ қ ою, минеральды сулар беру. Егер консервативтік ем кө мектеспесе операция жасалады. Жара тесілсе, қ ан кетсе, ісікке айналса, қ арын қ ысылуы, кө ршілес мү шелерге ө тіп, кіріп тұ руы кезінде операция жасалады.

79. Қ атерсіз ісіктер, олардың классификациялық жіктелуі, клиникалық сипаттамасы. Катерсіз ісіктер ұ зақ уақ ыт ә рі баяу ө седі.Сыртында қ абығ ы болады. Айналасындағ ы тіндерге шаппай олардың жан жағ ынан сырғ ытып ө седі. Катерсіз ісік жан жақ қ а қ ан арқ ылы тарамайды.ол метастаз бермейді.Катерсіз ісікті операциямен алып тастағ анда науқ ас адам аурудан біржолата айығ ады. Катерсіз ісігі бар адам жү демйді, адам денесінің сырт жағ ында орналасқ ан ісік дарігер қ олына сезіледі. Катерсіз ісік дө ң геленіп, бө лектеніп тұ рады, саусақ батырғ анда ауырмайды, жұ мсақ болады. 1. Дә некер тіннен пайда болғ ан қ атерсіз ісікке фиброма, липома, хондрома, остеома жатады. 2.Бұ лшық ет, қ ан тамыры, нерв жү йесі тіндерінен п/б ісік аттары-миома, ангиома, лимфангиома, глиома, невринома, ганглионеврома. 3. Эпителий-шырышты қ абық пен терінің ү стінгі қ абатында жататын клеткалардан пайда болатын қ атерсіз ісіктер олар папилома немесе полип, аденома, дермоид деп аталады. 4. Араласқ ан ісіктер тобы-тератоид, тератома, дермоидтық сары су кернеген ісік жатады.

80. Эпителийден жә не дә некер тіндерден пайда болатын қ атерсіз ісіктер, диагностикасы, емдеу жолдары. Эпителий-шырышты қ абық пен терінің ү стінгі қ абатында жататын клеткалардан пайда болатын қ атерсіз ісіктер олар папилома немесе полип, аденома, дермоид деп аталады. Дә некер тіннен пайда болғ ан қ атерсіз ісікке фиброма, липома, хондрома, остеома жатады. Дә некер тіннен пайда болғ ан қ атерсіз ісік фиброма 2 тү рі болады.1-қ атайғ ан фиброма, жұ мсақ фиброма дейді. Сырттай қ арағ анда қ атайғ ан фиброма ә ртү рлі сү йелдер, тү йіндер тү рінде адамның жауырынында не санның ішкі жак терісінде орналасады. Осы ісік жұ мсақ тү рінің сабағ ы болғ андық тан салбырап тұ рады, саусақ пен ұ стаса жұ п жұ мсақ екені байқ алады. Липома ісігі-шел, май клеткаларынан қ ұ ралады да, аласында талшық ты дә некер клеткалары болады. Иық, аяқ, жауырын терісінің астында орналасады. Емі-операция.Хондрома-шеміршек клеткасынан пайда болады. Шеміршегі бар тканьдерде-қ абырғ а, жауырын, бармақ, жамбас, табан сү йектері, кең ірдек, кө мейде болады. Кедір-бұ дыр, тері жұ қ арғ ан, қ озғ алмайды, сү йек формасын бұ зып жібереді. Емі-операция жасап алып тастау.Остеома-сү йек клеткаларынан пайда болады. Саусақ басып қ арағ анда ісік ө те қ атты, кейде кедір бұ дыр.Сү йек метафиз бө лімінде тұ рады. Рентген сә улесімен анық талады.

81. Қ ан қ ұ ю ү шін ө зара сә йкестікті анық тау. 1. Қ ан тобын.2.резус-факторын, 3.ө зара 2 қ ан сә йкестігін, 4.2 қ ан резус сә йкестігін, 5.дә л қ ұ яр кезде биологиялық сә йкестігін анық тау керек. 2) резус факторды анық тау ү шін универсальды реагент қ олд-ды, агглю-я пайда болса резус оң, агглю-я пайда болмаса резус теріс болады. 3)10 есе кем донор қ анын шайқ ау. Егер агглютинация пайда болса қ ұ юғ а болмайды, егер агглютинация болмаса қ ұ юғ а болады сә йкес.4)45-48º С су қ айнатып чашканы қ ойып 10 мин қ оямыз. Агглю-я болса сә йкес емес, агглю-я болмаса сә йкес.5)Биологиялық сә йкестік 75 мл қ ан ағ ызып, тез тамшылатып қ ұ ю 25 мл қ ұ ямыз егер ешқ андай сә йкессіздік болса ол дұ рыс, егер қ ұ йғ анда ө згерістер болса шағ ым болса биологиялық сә йкес емес тоқ тату керек.

82. Хирургиялық операция, олардың классификациялық жіктелуі колдану себептері, операция жасалу тә ртібі. ХО-ағ залар мен тіндерге арнайы механикалық ә сер арқ ылы ем жү ргізу. Жіктелуі.ХО-орындалуына, мезгіліне байланысты: 1. Шұ ғ ыл оп-я- дереу жасалатын.м/ы: перитонит, аппендицит. 2. жедел оп-я-бірнеше сағ ат ішінде алғ ашқ ы кү ні не 2-3 сағ тан кейін. 3. жоспарлы оп-я-уақ ыты шектелмеген, асқ ынбағ ан.м/ы: грыжа, липома, қ атерсіз ісіктер. Емдік мө лшеріне байланысты: 1-радикальды-толық емделсе, 2-толық емдей алмау, тек ауру жағ дайын жақ сартамыз. Операция жасалуына қ арай: 1-бір сә ттілік опер-я.2-кө п сә ттілік опер-я.3-семультанттық оп-я-қ осымша ойғ а алмағ ан опер-я ү стінде 1-2 опер-я жасау. 4-диагностикалық оп-я-диагноз кою ү шін.5-атипиялық оп-я-хирург ө зі жасау керек. Операция қ анды-ашық, қ ансыз-жабық иық буынының шығ уы, сү йек сынуы. Операция жасағ анда сатысы- қ ай жерден кірем, негізі сатысы-хирургиялық ем ө зін жү ргізу, жараны тігу. Тіндерді аз жарақ аттау керек, артық кеспеу керек.Ө те мұ қ ият жү ргізу керек, кезкелген ұ сақ тамырды тастап кетпеу керек. Асептика, антисептиканы жү ргізуді қ адағ алау керек.Оп-яғ а дайындық кезең, оп-яғ а дейінгі, оп-я кезең і, оп-ядан кейінгі кезең де- қ арау, жү рек-кантамырды қ алыптастыру.

83. Операциядан кейінгі асқ ынулар тү рлері, диагностикасы, емдеуі, профилактикалық шаралар. Ондай ө згерістерге тігілген жердің сө гіліп кетуі, жараның ірің деуі, айналасынан қ ан ағ у, инфильтрат пайда болуы жатады. Қ ан тамырының байламында кө п мағ ына бар.егер байланғ ан жіп шешіліп кетсе, ірің деу де, қ ансырау мен қ анталау болады. Операция бітісімен қ ан қ ысымының кө терілуіне байланысты, қ ан тамырлары байланбағ ан жерінен қ ан шығ ып науқ ас қ алі нашарлайды. Сонымен қ атар операциядан кейін сары аурумен ауыратын, сепсиспен сырқ аттанатын науқ астар жиі кездеспек. Кейбір науқ астардың қ ан ұ ю процесі нашарлап. Гемофилия, геморрагиялық диатез ауруына ұ шырап емделіп жү рсе осығ ан хир-ялық аурулар қ осылып операцияғ а алынатын болса ондай науқ астардың қ ансырауын тоқ тату онай емес. Операциядан кейін жара ірің десе ірің сол жердегі қ ан тамырларының ө зегін балқ ытып, ойып жіберуі мү мкін. Сондық тан ірің і бар жарадан қ ан ағ уы мү мкін.

84. Қ ан препараттары мен компоненттерін қ ұ ю. Қ ан преп-ы: альбуминді қ ан º º º плазмасын фракциялау арқ ылы алады.Қ ұ рамында 5, 10, 20 гр белок бар 100 мл ерітінді тү рінде қ олданады. Кө лемі-50, 100, 250, 500 мл флакондарда º 5%, 10%, 20% ерітінді тү рінде шығ арылады. Альбумин ә ртү рлі шоктарда, кү йіктерде, гипопротеинемияда, ісік ауруы бар науқ астардағ ы гипоальбуминемия кезінде ұ сақ жә не ірің ді қ абыну кезінде тағ айындалады. Протеин- адам плазмасында тұ рақ ты, пастерленге белоктары бар 4, 3-4, 8% тік изотоникалық ерітіндісі болып табылады.Қ ұ рамына альбумин жә не альфа, бетта глобулиндер кіреді. Белок 40-50%г/л.Ауыр шокта, гипопротеинемияда қ олд-ы. Криоприципитат -қ ан плазмасынан дайындалады, 15 мл флаконда шығ арылады. препаратты қ ан ұ ю жү йес бұ зылысында-гемофилия А. Виллебранд ауруында қ ол-ды. Протромбинді комплекс -қ ан плазмасынан алынады, қ ұ рамында қ ан ұ ю жү йесінің 2, 7, 9, 10 факторлары кө п. Гемофилия В, гипопротромбинемия, гипопроконвертинемиясы бар науқ астарда қ ол-ды. Фибриноген -фибриногені бар плазмадан алады.туа жү ре пайда болган гипо-жә не афибриногенемия, профузды қ ан кету, опер-ядан кейінгі қ ан кету алдын алу ү шін, босану кезінде қ ол-ды. Тромбин –плазмадан алынады. Қ ұ рамында-тромбин, тромбопластин, кальций хлориді бар.капиллярлы, паранхиматозды қ ан кетулерді тоқ тату кезінде қ ол-ды. Қ азіргі кезде қ ан компоненттерін кұ ю кең қ олданылады. Компоненттік трансфузияның емдік ә сері басымырақ.Эритроциттік масса-анемия, қ ан кеткенде қ ұ йылады, лейкоциттік масса-лейкопения, агранулоцитоз, иммунодефициттіжағ дайда қ ұ йылады, тромбоциттік масса-тромбоцитопенияда қ ұ й-ды, қ ан плазмасы, альбумин, протеин-гиподиспротеинемия, қ ан ұ ю жү йесі бұ зылғ анда, қ ан жетіспегенде қ ұ й-ды.

85. Қ ан қ ұ йылғ аннан кейін кездесетін асқ ыну тү рлері. Пирогенді реакция трансфузиядан кейінгі асқ ынулардың жартысында кездеседі.Олар жең іл, орташа, ауыр тү рде болады. Жең іл-1º С кө теріледі, баста, бұ лшық етте ауырсыну болады. Орташа-1, 5-2º С кө теріледі, қ алтырайды, тыныс алу жә не пульс жиілейді. Ауыр-2º С одан да жоғ ары кө теріледі, бас қ атты ауырады, бұ лшық ет сү йек ауырсынады, цианоз п/б, тахикардия болады. Аллергиялық реакциялар- рецепиент организмнің иммуноглабулиндерге сенсибилизациясы нә тижесінде дамиды, қ айталанғ ан трансфузиядан кейін пайда болады. Клиникалық кө ріс-і-Тº кө терілуі, қ алтырау, ә лсіздік, қ ышыма, ентігу, тұ ншығ у, лоқ су, қ ұ су. Гемотрансфузиялық шок- АВ0 жә не Rh фактор бойынша сә йкес емес қ ан қ ұ йғ анда дамиды. Бактериялық –токсикалық шок-себебі-қ анды дайындау не сақ тау кезінде оғ ан инф-я тү суінен п/б.асқ ыну трансфузия кезінде не одан кейін болады. Ауалы эмболия -қ ан қ ұ ю техникасының бұ зылуы кезінде кездеседі.трансфузияғ а арналғ ан жү йенің дұ рыс толмауы, қ ысыммен қ ан қ ұ ю кезінде оны уақ ытында тоқ татпау.бұ л кезде ауа кө к тамырғ а тү сіп жү рек оң жақ бө ліміне барады. Содан ө кпе артериясына ө тіп оның ьармақ тарын бітейді. Тромбоэмболия -қ ан қ ұ ю барысында қ анды сақ тау кезінде тү зілген қ ан ұ йындысымен эмболия болғ анда, тромбтың ү зілуі салдарынан, дамиды.Ұ сақ тромбтар ө кпе артериясының ұ сақ тармақ тарын бітеп, ө кпе инфарктісі дамиды. Инфекциялық асқ ынулар- қ ан арқ ылы инфекция аурулардың жұ ғ уы, сарысу арқ ылы жұ ғ атын аурулар жатады.бұ нын алдын алу ү шін донорды дұ рыс тандау керек.

86. Қ ан қ ұ ю ә дістері. Кө ктамырғ а (венағ а) қ ан қ ұ ю техникасы. Қ азіргі кезде қ ан қ ұ ю ә дістері қ олданылады: 1-консервіленген қ анды қ ұ ю, 2-ауыстырмалы, 3-аутогемотрансфузия.Қ анды тікелей қ ұ ю сирек қ ол-ды.Тікелей қ ан қ ұ ю кө рсеткіштері-гемоилиямен ауыратын, гемостатикалық емге кө нбейтін, ұ зақ қ ан кету, массивті гемотрансфузиядан кейін не қ ан жү йесі аурулар кезінде, 25-50% қ ан кеткенде 3 дә режелі шокта қ олд-ды.ауыстырмалы қ ан қ ұ ю-рецепиент ағ засындағ ы қ анды толығ ымен алып, орынына донор қ анын енгізу.Кө рсеткіштері-ә ртү рлі уланулар, жаң а туғ ан гемолитикалық ауруы, гемотрансфузиялық шок, жедел бү йрек жетіспеушілігі.Ауыс-ы қ ан қ ұ ю ү шін жаң адан концервіленген не ұ зақ сақ талмағ ан қ ан қ ұ йылады. Аутогемотрансфузия-операцияғ а дейінгі алынғ ан науқ астың ө з қ анын операция ү стінде қ ұ ю. Мақ саты науқ астың ө з қ анымен жоғ алғ ан қ ан мө лшерін толтыру. Кө рсет-і: науқ аста сирек қ ан тобы, донор таң дау қ иындығ ы, кө п мө лшерде қ ан жоғ алтуғ а ә келетін опер-я. Кө р-і қ абыну аурулары, бауыр мен бү йрек ауыр патологиясы, қ атерлі аурулар кеш сатылары. Кө ктамырғ а қ ан қ ұ ю-қ ан қ ұ ю негізгі жолы. Шынтақ жә не бұ ғ ана асты венағ а қ ұ йады.шынтақ венасына пункция жасау ү шін иық тың 1/3 бө лігіне жгут салады, операциялық алаң ды спирт не йод ерітіндісімен ө ң дейді.жгут тек венаны қ ысады, алақ анды ашып жумғ анда вена анық кө рінеді. Дюфо инесін шприцке кигізеді, теріні теседі, 1 см тері асты май қ абатында кө ктамырдың ү стімен жү ргізеді, кө ктамыр алдың ғ ы қ абырғ асын тесіп, тамырғ а енгізеді. Инеде қ аннын кө рінуі-кө ктамырда тұ рғ анын белгісі.одан кейін жгутты алып инеге сұ йық тық енгізуге арналғ ан жү йені жалғ айды.қ ан тобын резус-факторын анық тап болғ ан соң қ ан қ ұ юғ а арналғ ан жү йені қ осып қ ан қ ұ юды бастайды.

87. Ірің ді артрит.этиологиясы, клиникасы, емдеуі, асқ ынуы, емдеуі. Буынның ірің ді қ абынуын артрит д/а. Буынды жаралау, басқ а ірің ді аурудан микробтар буынғ а келуі, лимфа немесе қ ан тамыры арқ ылы келіп тү скен микробар буынды ірің детіп жібереді. Ірің ін зерттегенде стафилококк не стрептококк микроптары жиі кездеседі. Буынғ а оқ тигенде микорбтардың кө бін табуғ а болады.Жаралану салдарынан болатын артрит бірінші дә режелі.ал сепсис, остеомиелит, лимфаденит ауруларынан болатын артрит екінші дә режелі. Клиникасы: буыны ірің деген кезде ауру сезімі болады.Науқ ас адам қ озғ алып қ имыл жасағ анда ауру сезімі кү шейеді.Сол себептен қ озғ алмай жатып ың ғ айлы жә й іздейді. Буыны ұ лғ айғ ан, буын беті қ ызарып тұ рады, сол буынды саусақ пен басса ауру кү шейеді. Егер ірің буын сыртына шығ ып, жан-жақ қ а жайылып, фасция мен бұ лшық еттері зақ ымдалса, науқ астың халі нашарлап, терісі сарғ айып, Тº кө теріледі біресе тү седі, адам селкілдеп, қ алшылдап, саң дырақ тайды.буын сің ірлері еріп буын шығ ып кетуі мү мкін.Емдеу: 2 ге бө лінеді.1-жергілікті емдеу дә рі дә рмек арқ ылы, 2-жалпы емдеу операциялық жолмен емдеу. Буын бетіне жиналғ ан ірің ді кү нара инемен тесіп ірің ді сорып алу керек, ірің орынына антибиотиктер дә рісін енгізу керек. Ірің ді ағ ызғ ан соң буын сыртынан бинтпен қ атты орап тастауы керек.Егер ем болмаса артротомия операциясын жасау керек, буын ішін ашып ірің ді алып, антибиотик қ ұ йып, резинка тү тік қ ояды да буын қ имылдамас ү шін гипске салып, таң ып тастайды. Артрит дә рі-дә рмекпен емделсе, буын ішіндегі сары су азая бастаса, ультракү лгін сә улесімен ем жасайды.

88.Усу, оның патогенезі, клиникасы, емделуі, асқ ынуы. Ү сік дегеніміз-ү скірік º аяз не боран салдарынан денедегі қ ан айналымының бұ зылуы, суық тан тітіркенген терінің қ ан тамырларының бірден жиырылып қ алуы. Дене ұ зақ уақ ыт бойы суық та болып, Тº тө мен ауа ә сер етсе, адам ү суге ұ шырайды. Ә лсіреген, жү деген ағ зада витаминдер кө лемі азайғ ан, шаршағ ан, қ ансырағ ан, денесі қ ысылғ ан, қ ан айналысы бұ зылғ ан адам ү сікке жиі ұ шырайды. Ү сікке тез ұ шырайтын кө бінесе адамның аяқ тары, аяқ саусақ тары, бет-ауызы, қ ұ лақ ұ штары.

сік 4 дә режелі болады.

1-қ ан айналымы бұ зылады, тері тү рі ө згеріп, кө гереді, не қ ызарып қ алады. Тері қ ыртыс қ абаты қ абыршақ танады, сонында осы жер суық ты сезгіш келеді.2-терінің қ ыртыс қ абатының астына сары су жиналады.Тері қ ыртыс қ абаты жансызданады.Сары су сарқ ылып қ ан бө лшектеріне араласуы мү мкін.3-бү кіл тері жә не астындағ ы жұ мсақ тканьдер жансыз жағ дайғ а ұ шырайды Ақ ыр аяғ ында ө лі тканьдердің орнын грануляциялық ткань басады да тыртық пайда болады.4-жұ мсақ тканьдер мен сү йектер ө мір сү руін тоқ татады.Жансыз ткань ө з бетімен тү сіп қ алады, жаралы жерде 1 жыл бойы грануляциялық тканьдер пайда болады. Клиникасы. 2-кезең ге бө лінеді. 1- суық қ а ұ шырап, ү сіп кеткен науқ асты жылыта бастағ анша ө тетін мезгілді реактивтік кезең нің алды деп атайды.Бұ л кезең ұ зақ болуы мү мкін. Оның клиникалық белгілері аз. Денесі ү скен науқ ас оны сезбейді кейде шаншу болуы мү мкін. Сырттан келген адам ғ ана терісінің бозарғ анын байқ айды, денесі ұ стап кө ріп мұ здай болып, жансыз екенін байқ айды. 2-реактивтік кезең ү сіп қ алғ ан науқ асты жылыта бастағ ан кезең. 4 дә режені айтасын. Емдеу. Адам мұ здағ ан аяқ тарын 20º -40º тан аспайтын сулы ваннағ а салып кою керек, аяқ ты жуып, тө меннен жоғ ары қ арай массаж жасау керек. Ү сіген жерді 5% йод ерітіндісімен сү ртіп, ү стін спирт ерітіндісі малынғ ан таң ғ ышпен таң ады, аяқ тарын жоғ ары кө тереді. Ү сікке ұ шырағ ан науқ астарғ а витаминді тағ амдар, антибиотиктер, 40 % глюкоза береді.

89. Қ ан қ ұ ю қ ажеттілігі мен зияндығ ы. Қ ан қ ұ ю-организм ү шін кү рделі шара. Егер қ ан қ ұ ю нә тиже бермесе немесе емді қ ан қ ұ ймай-ақ жалғ астыруғ а болса, онда одан бас тарту керек. Қ ан қ ұ ю қ ажеттік себептері: қ анның кө лемі не оның жеке компоненттерін қ алпына келтіру мақ сатымен, қ ан кету кезінде, қ ан ұ йығ ыштық қ асиетін жоғ арлату ү шін қ олд-ды. Абсолюттік қ ажеттілікке: жедел қ ан жоғ алту, шок, қ ан кету, ауыр анемия, ауыр жарақ аттық операция кезінде қ ажетті. Зияндылығ ы: қ ан қ ұ юғ а қ арсы кө рсеткіштер: 1)жү рек ақ ауы, миокардит, миокардиосклероз кезіндегі жү рек жұ мысының декомпенсациясы; 2)септикалық эндокардит; 3) 3 сатыдағ ы гипертониялық ауру; 4)ми қ ан айналым бұ зылысы; 5)тромбоэмболиялық ауру; 6)ө кпе ісінуі; 7)жедел гломерулонефрит; 8)бауыр жеткіліксіздігі; 9)жалпы амилоидоз; 10)аллергиялық жағ дайлар; 11)бронх демікпесі осы жағ дайларда қ ан қ ұ ю зиянды.

90.Қ ұ йылғ ан қ анның организмге ә серінің механизмі: Қ ан қ ұ ю-кү рделі жә не ә ртү рлі қ ызмет атқ аратын тірі тіннің трансплантациясы болып табылады. Гемотрансфузия жоғ алтқ ан қ ан кө лемін толтыруғ а мү мкіндік береді, нә тижесінде қ ан айналымы қ алпына келеді, зат алмасу белсендіріледі, кө мірсутегі, қ оректік заттар, метоболизм ө німдерін тарату кезінде қ анның тасымалдаушылық рө лі жақ сарады. Бұ л қ ұ йылғ ан қ анның орынын басушылық рө лі болып табылады. Қ анмен бірге организмнің кө птеген қ ызметіне қ атысатын ферменттер жә не гормондар енгізіледі.Қ ұ йылғ ан қ ан тү йіршіктері, ферменттер жә не гормондар арқ асында ө зінің функциялық қ асиетін ұ зақ уақ ыт сақ тайды. Қ ұ йылғ ан қ анның басты қ асиеті, қ анның гемостатикалық қ ызметін жоғ арлатуы. Гемостатикалық ә сер қ ұ йылғ ан қ анның қ ұ рамындағ ы ұ йыту факторларының болуына байланысты білінеді. Сондық тан гемотрансфузия клиникада ә ртү рлі ауруларды емдеуде, хирургиялық, ішкі жә не инфекциялық ауруларды емдуде маң ызы зор.

91 кан қ ұ юдың тә сілдері мен ә дістері. Канды қ ұ ю ә дістері 1: тікелей адамнан адамғ а, тірі кан қ ұ йылады.2 тікелей емес алдын ала дайындалғ ан тамырдан алынғ ан қ ан қ ұ йылады.3 алмастырып кұ йю. Наукастын 1 венасынан толык кан шығ арамызда, екінші жағ ынан ө зіне сә йкес канды қ ұ ямыз. Мұ ндай жағ дайда қ рсымша журек жә не ө кпе аппараттары қ осылады. Гемодиализ- қ анды тазарту жү ргізіледі. 4 Мә йіттің каны қ ұ йылады одан кө п алуғ а болады. 6 сағ атка дейін алу керек бұ л кан ұ йымайды, фибриндері тү сіп калады. Гиперкапния жә не тынысы нашар адамдарғ а қ ұ йылады. Плацента жә не кіндік арқ ылы қ ұ йылатын қ ан. Бұ л қ ан қ оректік заттарғ а имуннды заттарғ а бай болады. Отімді кан кан тасығ ан адамдардан ішке канағ ан кан. Реинфузия- мә рлінің 60% қ абаты арқ ылы сү зіліп, гепарин қ осылып қ айтадан ө зіне қ ұ йылады. Аутоқ ан кү ні бұ рын науқ астан алынып ө зіне кайта қ ұ йылады. Қ анды қ ұ ю ә дістері. 1.Вена арқ ылы, 2. Бұ ғ ана асты венасына катетор кою арқ ылы. 3. Артерияғ а терминалды жағ дайларда. 4. Сү йекке қ ұ ю. Канды қ ұ ю ол қ анның компонентерін жә не ө зін қ ұ ю болып бө лінеді.

92. Бауырдың бір камералы эхинококка шалдығ уы, таралуы, жұ ғ у жолдары, клиникасы, диагностикасы жә не емдеу тә сілдері. Эхинокок – паразит. Ол негізінен малдар мен жануарларда коптеп кездеседі. Жануарлардың дә реті арқ ылы шығ ып, суды, шө пті, т.б. заттарды бү лдіеді, сол бү лінген су арқ ылы адамның ішіне тү седі. Адамның ішіне личинка тү рінде келеді де, асқ азаннан аман ө тіп кетсе бауырғ а бауырды зақ ымдайды. Ол бауырды оте баяу яғ ни ақ ырын ө седі. Клиникасы негізнен эхинококтың орналасыуна байланысты егер ол бауырдың ө тпен байланыскан жерінде орналасса онда сарғ аю белгісі арқ ылы білуге болады. Баска жерде орнасса онда симптомдар болмайды. Диагностикасы ол физикалық, рентгендік, биологиялық зерттеулер жү ргізу арқ ылы анық тауғ а болады. Емі тек операциялық жол.

93. Қ атерлі ісіктердің халық -аралық классификациясы, манызы. Ісік ауруларының негізінен 80% рак, 6 % саркома, 5% канның ісігі. Негізінен кө біне ер адамдарда – ө кпенің, асқ азанның, жыныс безінің, тоқ ішектің, терінің ісіктері жиі кездеседі. Ал ә йел адамдарда жатырдың, кеуде яғ ни омыраудың ісіктері жиі кездеседі. Ісіктер негізінен 2 ге бө лінеді: қ атерлі жә не катерсіз. Қ атерлі ісіктер ол метастаз беріп бү кіл ағ заны зақ ымдайды. 1958 жылдан бері халық аралық топтастыру ә р елде қ олданылып келеді. Бұ л топтастыру TNM жү йесі бойынша жасалғ ан. T- деп ісікті белгілейді. N – лимфа безідерінің, M- метастаздың белгісі. Т – преинвазивтік катерлі ісік, Т1- ісіктің дм 2см- ге дейін болып келеді де, мү шенің сыртында орналасады. Ісік мү шенің ішінде болса, тө ң ірегіндегі тіндеге шаппайды. Т2- дм 2см ге жетіп, терең де жатқ ан тіндерге сің іп, жайылып кеткен. Т3- дм 5 см, тө ң ірегіндегі тіндерге терең деп сің іп кеткен, жылжымалығ ы шамалы. Т4- ісік оз айналысындағ ы тіндерген жайылып кеткен, мү шелер жылжымалық қ асиетінен біржола айырылғ ан. N0- лимфатикалық бездер табылмайды. N1- ауруғ а шалдық қ ан мү ше аймағ ында 1 немесе бірнеше ұ сақ бездер табылады. N2- бірнеше без ө зара жабысып, улкен лимфатикалық без қ ұ райды. N3-ісіктен алыс жердегі лимфатикалық бездер ө зара шоғ ырланып, жиналып тұ рады. Бұ л метастаз процесінің белгісі. Бездер қ озғ ала алмайды. Тө ң ірегіндегі тіндерге жабысып қ алғ андық тан жылжымайды. M0- метастаздар жоқ. M1- метастаздар табылады. 94. Коллапс. Шок. Уақ ытша естен тану. Коллапс- жү рек жетіспеушілігімен кан тамырлардың тонусының тө мендеуі нә тижесінде дамитын АК бірден тө мендеуі коллапс деп аталады. Ол травма, интоксикация, инфекция, қ ансырау кезінде дамиды. Клиникасы: бозару, пулсьтің жылдам, тө мен болуы, АК томен, тыныстың беткей жә не терең болуы, суық тер басу, дене кызуы мен аяқ - қ ол температурасының тө мендеуі. Сана сезімінің бұ зылыстары байқ алады. Коллапс пен шокты айыру ү шін ерекшеліктерін білу керек. Коллапстың 1шілік бұ зылыстарына жү рек кан тамыр жү йесінің бұ зылыстары жатады. Шоктың 1шілік бұ зылысы жү йке жү йесінің бұ зылыстарымен сипатталады. Коллапсты емдеу ү шін оны тудырғ ан себептерді жою керек. Шок деп – травма жә не басқ ада жаракаттар кан қ ұ юдың дұ рыс болмауы т.б себептерге байланысты организмнің ө мірлік қ ажетті қ ызметтерінің тө мендеуі жатады. Бұ л ө згерістердің негізінде ОЖЖ функцияларының ауыр ө згерістері жатады. Классификациясы 1: пайда болу себебіне б/ты травмалық шок, операционды шок, гемолитикалық шок, 2: ауырлығ ына б/ты жең іл, орташа ауырлық та, ауыр шок деп бө лінеді.

95. Тромбофлебит, этиологиясы, патогенезі, клиникалық белгілері, асқ ынуы, емдеу жолдары. Тромбофлебит деп вена кабырғ аларының тромбпен катар кабыну бірге жү ретін кабыну процесін айтамыз. Тромбофлебитке жиі 20 ж асқ ан адамдар шалдығ ады. Этиологиясы кан ағ ысының томендеуі, инфекция, ағ за реактивтілігінің тө мендеуі, кан қ ұ рамының озгеруі, кан ұ юының жоғ арлауы. Тамырлардың кабырғ аларының бү тіндігі бұ зылады. Ен жиі тамырдың ішкі кабат интиманың зақ ымдалуы жатады. Тромбофлебиттің жедел, жеделдеу, созылмалы тү рлері бар. Сонымен катар флеботрамбоз тамырдағ ы қ абынусыз тромбтың болуы. Локализациясы бойынша тромбофлебиттің беткей жә не терең веналарда орналасуына б/ты бө лінеді. Ірің ді жә не ірің сіз тү рлері бар. Клиникасы жедел тромбофлебит кезінде алғ ашқ ы кундері аяқ колдарда қ атты ауырсыну сезімдері. Дене қ ызуынын 39, 5 ке кө терілуі, ісіну, терінің қ атаюы, бозаруы, жылтырауы, кейбір жағ дайларда цианоз байқ алады. Кө біне ер адамдарда кездеседі. Тромбоздар, флеботрамбоздар, эмболиялар ауыр асқ ынулар катарына жатады. Олар операйиядан кейінгі 7-10 кундері сан артериясында байқ алады. 96. Кабыну фазасына б/ты жараны емдеу ерекшелігі. Гидротация фазасында 1ші наукаска зақ ымдалғ ан ағ засына тыныштық камтамасыз етеді. 2 ші антисептикалық заттарды жарағ а сондай ак жарағ а не бұ лшық ет ішіне енгізеді. 3 ші жара айналасындағ ы тіндердің гиперемиясын жоғ арлату жә не ірінің шығ у процесің жоғ арлату. Бұ л гипертоникалық ерітіндермен тану жасау арқ ылы жү ргізіледі. Бұ нда ө лі тіндердің бұ зылуы жә не лизисін шакыратын процестер жоғ арлайды, жара тазарады. 4 ші иммунобиологиялық реакцияны белсендіру. Витаминдерді енгізу, тамактануын жаксарту. 5 ші ірің ді интоксикацияны азайту. Ол ү шін ірің ді сұ йытық тарды сыртка шығ ару жү ргізіледі яғ ни дренеаж қ ою, ірің ді ошақ тарды ашу. Инфузионды интенсивті ем қ олдану. Жарақ ат тіндеріне кү тім жасалынады. Сирек танулар жү ргізіледі. Ірінді некротикалық тіндер болғ анда оларды лизистейтін препараттар жіберіледі. Яғ ни протеолитикалық препараттар қ олданылады. Дегидротация фазасында кабыну реакцяларының томендеуіне б/ты. Некрозданғ ан тіндерді жою, интоксикацияны жою, витаминотерапия, жоғ ары каллориялы тамақ тандыру. Бұ л фазада емдеу физкултурасы жә не физиотерапиялық шаралар қ олданылады.

97. Жараның даму фазалары (гидротация, дегидротация) кезендері. 1ші фаза тазару яғ ни гидротация фазасы ЖЖ рефлекторлы ә серінен пайда болады. Бұ л кезде гиперемия, кан тамырлар қ абырғ асының ө ткізгіштігінің бұ зылыстары, кабыну, ісіну процестерінің дамуы, жергілікті кан айналым бұ зылыстары стаз, тромбоз, тіндердің қ оректенуі бұ зылыстары, Дегенеративті ө згерістермен кө рініс береді. 1ші фазада морфологиялық жә не биологиялық ө згерістер нә тижесінде желе тә різді денелер сұ йық қ а айналады. Гидротацияны тіндердің ісінуі жаксартады. Тезірек жү ргізеді. Бұ л фазада сутегі иондарының мө лшері жоғ арлайды. Ацидоз. Калий иондарының мө лшері жоғ арлауымен катар жү реді. Калий иондарының мө лшері жоғ арлауы кабыну ошағ ында жасушалардың ө луіне б/ты болады. Кан айналымның бұ зылыстары зат алмасу ө німдерінің тің дегі айналымына, айналым бұ зылысына, зат алмасудан калғ ан ө ң імдерінің тің де жиналып калады.

106. Жаракаттың жазылу механизмі. Жараның жазылу процесі 2 кезенде отеді.1кезен жаранын қ абынуга шалдыгып ісіну кезені.Клеткалардын инфекцияменкурес устинде жаракаттанып, не оліп, жаранын іріндеп, тогілген қ ан жә не олген тканьдардан тазаруымен байланысты.1 кезенді гидротация кезені д.а. Ойткені осы кезде желеобразды тканьдар суйык материлга, ірің ге, жара экссудатына айналаады.сондық тан осы кезендегі жараны дурыс емдеу ушін тканьдардагы судын колемін кобейтеміз.Бұ ган бай/ы экссудация ж/е жаран/н тазару процестері толык ж/е тез журеді.Бұ ғ ан катар жарада биохимиялык озгерістер байкалады: кышкыл ж/е негіздік радикалдардын тендестігі озгереді-ацидоз.калий-кальций молшері озгереді.калимен сутегі иондары кобеюі одан арі кан тамырларын кенейтіп жаранын экссудациясын кобейтеді.Будан арі кан айналысы бузылып, тканьдарда метоболизм продукциялары, жиналып аноксия байкалады.Кан айналысы нашарлауына байланысты жаранын айналасы ісінеді.Кан капиллярлары кысылып стаз, тромбоз п.б. Акыры аноксия, содан некроз байк.2кезен-дегидротация не регенерация кезені.Олген тканьдармен олардын орнына жана ж/е сау клеткалар тууымен байланысты.Зат алмасу томендейді.Осыдан дене кызуы басылып, кислотность жә не калий кальцилык тендесу байк.Тканнын ісінуі ж/е кызуы басылады.Жарадан аккан ірін жогалып онын беті кабыршактанып, кургайды.Жаранын жазылуы онын сапасы жә не уакыты, аурудын жалпы ж/е жергілікті жагдайлармен б/ы.

107.кеуденін онын агзаларынын жабык турде закым/ы Ен ауыр кауіпті, кеуденін травмалары барлык травмамен олгендердін 50%.Ол кеудені урганда, кысканда, екеуі бң рдей болганда орын алады.Турлері: Кеуде, онын агзаларынын шайкалуы -сирек кезд.Булардын жагдайы ауыр, онын журегінін жумысы нашарлап, дем алысы шапшандайды, ентігу, бозару, когеру, суык термен жабылады.кейде шоктан ауру есінен танады. Кеуде ушибі кабырга суйектерінін сыныуымен, кеуде тамырларынын жыртылуымен, плевра мен окпенін жаракаттануымен аскынуы мумкін. Кеуденін қ ысылуы травмадан сонгытуншыгу-травмалык асфиксия не Пертестін ауруы д.а.Бунын себебі кеуденін сырттан катты кысылуына б/ы журектин ж/е кеуденін, куре кан тамырларынын канмен толуы жогалып, артерия кан тамырында кан кысымы калыптан оте артык котерілуінде.аскынулары: Окпенін жыртылуы кеудеге кан жиналуга, бос ауа жиналуына согады.Гемоторакс кеудеге тогілген каннын аумагымен осыган б/ы окпенін кысылуына б/ы. Бұ ндай ауру жагдайы нашар, онын дем алысы киындап, тезденеді, кеудеде ауыру п.б. Жотел, кан аралас какырык, кейде окпеден кан агу.Дене кокшіл, тамыр согысы жиі, артерия кан кысымы томен, аурудын мінез кулкы озгерген.Жабык пневмоторакстің кеуденін бос ауага толы турін ж/е ашылып жабылмалы турін боледі.Пневмоторакста дене когереді, дем алу ауырлайды, тамыр согу жиілейді.кеудені саусакпен сокканда тимпоник-жогары, жінішке дыбыс шыгады.Кеуденін органдары сау жагына ыгысады, тындаганда дем дауысы естілмейді.

108.Хирургиялык ауруларды карап тексеру Ен бірінші ауру жагдайына, куйі, есі, дене бітімі, терісі, суйек, буын, б.е куйі, кызметін карап тексереміз.тыныс алу агзасы б/шаперкуссия, аускультация жасаймыз, канайналым агзалары-тамыр согу жиілігі, артериялык кысым, аскорыту агзалары-іш конфигурациясы, дем алуы, кіндік сырткы шап, сан тесң к куйң, зә р жыныс агзалары жиілігі сипаты., нерв жуйесі-сойлеу кабілеті, есі, кору, иіс скезуі, жансыздану, калшылдау, сал, рефлекстерді аныктау, эндокриндік жуйесін карап тексеру арквылы багалаймыз

109.Жілікті суйек сыныгын скоетті тарту адісімен емдеу... Консервативтік ем канка тартудан баст.Аяк Белер жактауына жамбас ортан жілік тізе буындарында 130-140градуска бугіліп, 15гр сыртка койылады, сым шыбык –спиц ортан жілік суйегінін басы не улкен жіліншік будырына откізіп 9-10кг салмакпен тартады, ортан жіліншіктің томенгі 3-тен 1-н сыныктарында тізе астына жумыр жастык ж/е манжетка жә рдемімен ортан жілік томенгі 1/3не косымша тарту койылады.сыныктын бул туріне спицаны ортан жілік айдаршыктарынан откізген жаксы.Сым шабакка тутка бекитіледі, ол сым шабакты тартылган жагдайда устап турады.орташа тарту мерзімі 5-7 апта.1-ші суйек муйізгегі п.б-нан кейін гипспен танба кою к/к.+женіл ә діс.-ынгайсыз, кроватта

110.Сыныкты гипстік тангыштармен емдеу. Бул оте жауапты.егер дурыс салынбаса ол денени кысып ишемия не соган б/ы гангренага да согуы мумкін.Турлері: лонгета-дененин, аяк колдың 3/1 аумагын жаппайды, сон/н гипс астында дене ісінсе онын кысылуы аз болады да гангрена каупы сирейди.циркулярная-дененин бар аумагын жабады.окончатая тангыш-жаранын тусындагы дене гипспен жабылмай ашык перевязка жасауга сакталады.гипсовая кроватка, косет т.бт турлері бар.Гипсті тангышты коп сактаса ж/е оны дурыс колданбаса дене арыктап, буын козгалуы нашарлайды.Буны болдырмау ушин аяк колды ортафиззиологиялык жагдайда гипстеу к.к.Бул жагдай колдын иык буынында 60град., шынтак буында 110град. Болуы к.к. аяктын уршык ж/е тізе буындарында бугілу 140градус болуы к.к.

111 .Тендовагинит. - сінір кынабынын кабынуы.2топка болінеді.сыкырлаушы ж/е тарылушы.Кобіне машинисткаларда, скрипачтарда бир калыпты жиі козгалыстан, созылмалы жаракаттан, уста жә не шахтерлардын б.е. ауыр жумыс жасауына б/ы б/ы.Сыкырлаушы сінір кынабынын кабынуында онын ішкі кабатында сары су жиналып оган микрофлора лимфа не кан аркылы келіп кабыну процесі басталады.кейде сінір кабына жиналган сары су іріндеп, жанындагы б.е тарауы мумкін.Тарылушы кабыну турінде дә некер байланыстырушы тін склерозга айналады.кейде сінір кабынын ішінде талшыкты дә некер донгелек п.б., ол шандыр кимылын нашарлатады.сыкырлаушы тендовагинит кобінесе білек сырты, жіліншік алдынгы беті, табан сырты, ахиллл сінірі манында б.ы.Кысылу тендовагиниті кобіне білек суйегінің 1-саусагының сің ір кынабында, кейде 2басты б.е сің ір кынабында кездеседі.сыкырлаушы тендовагинитте козгалганда катты ауыру тунде солкылдаган ауыру білінеді.Шанддыр кынабынын бойы томпиып, ісіп, азырак кызару, жергілікті ыстык п.б.Емі: козгалтпау, ваннналар, жылы процедуралар, вишневский майымен компресс жасау, жактау не гипс лонгетасын тану к.к.Сыкырлаушы т.те консервативтік ем жаксы нә тиже береді.тарылушы т-те, егер консервативтік шара сатсіз болса операция жасап, сің ір кынабынын жуандаган болігін кесіп алып тастайды.

112.Қ атерлі ісік клин.сипаттамасы, емдеу. Осіп жетілмеген тінде п.б. ісіктер катерлі д.а.Ен кауіпті.дамуына б/ы 4кезен бар: 1.ісік колемі кішкентай, жанындагы тіндерге, лимфа бездеріне метастаз бермейді.2.онын лимфатикалык жолдар б.ша жакын жаткан лим.безге таралуы.3.метастаздардын кан тамырларымен таралуы, 4.катерлі ісіктің бү кіл агзага таралуы, алыс жаткан мушеге метастаз беруі.Емі: Казң ргң уакытта ә дістері –хирургиялык, сә улемен емдеу, химиятерапия, гормон терапиясы колд.Хир.емдеу адістері кобіне ішкі мушелердін ісікке шалдыгуында колдан.Емдеу бул турінде мушелер мен аймактык лимфа бездер, жакын жаткан шелдерр, майлар мушенінбір болімі сау тіндершекарасынан бір блок етіп сылынып алынады.Паллиативтік операциялар наукаятын жагдайын ісіктерді калдырып, 1-ісікті алып тастаудан не наукас тыныштыгын алатын басты белгіні жок кылу.Химиотеропия кен таралды, бунда катерлі клеткарга тандап, асер ететін арнаулы дә рә дә рмектер колд.кобіне ТиоТЕФ, эмбихин, ДОФА, сарколизин, лофенал, колхамин жиі пайд.Улкен дозада жіберуге тура келеді бірак агзага зиян.

.113.Теріні алмастыру. Хирургия бул турі акыргы жылдары зор жаналыкка ие болды.Ә р турлі тканьдарды 1 орыннан 2-ге операциямен кошіру, мысалы тері, суйек.Кедергі-трансплантатка карсы антидене шыгып, ботен орган денеден куылуы.Пересадканын 3турі бар: 1.Аутотрансплантация-оз тінінін не органынын аурудын озіне кошіру.2.Аллотр-я-ар турлі агзанын арасындагы тіндер не органдар пересадкасы.3. Ксенотр-я-артектес организмдер арасындагы пересадка.Мыс адамга малдын тінін не органын пайдалану.Пересадка болашагы б/ы: трансплантация иммунитетіне, кан, нерв, лимфа тамыр-н дурыс жумысына, донор мен реципиентке, операция результатына б/ы

114.Ірінді перитонит.... -іш пердесінін кабынуы.Жіктелуі: 1.себептеріне карай: асептикалык, инфекциялык.2.коздыргышка б/ы: стафилококты, стрептококты, іш таякшасы, аралас форма шакырган, 3.іш перде каб.жайылуына б/ы: жайылган, жергілікті, 4.п.б. себебіне б/ы: тесілу, жаракаттан, операциядан кейін, гематогенді, криптогенді.Жайылган перитонитте клиника: іш катты ауырады, ә лсіздік, шолдеу, локсу п.б.қ уыс мушелер тесілсе пышак суккандай ауыру сезімі б/ы, букіл ішке жайылалды.Наукас аягын ішке жинап жатады, коздері шұ нірейіп, бет алпеті ушкірленеді, Т38-39гр.кан кысым томен.Емі: операция.іш пердесінің кабынган себебң нен арылтып, курсак куысына жиналган сары суды ірінді тазалап жуып, карыннын устінгі жә не астынгы боліміне 2-2ден 4селикон тү тіктері койылады.Бул перитонеалдык диализ д.а.Антиббиотик, улануды жою ушін физиологиялык ертінді, витамин, плазма, кан, гемодез, белокглюкоза ерітінді куйылад, оттегімен дем алдырады.

115.Инфекциялы жаралар... Инфекциялы жара ірінді жара емес.Жаракат алган сон алг.6сагатка дейін инфекциялы жара д.а.Барлык тосыннан болган жаралар, сонын ішінде ату куралынан болган жаралар бірден инфекцияланган жара болып есептелінеді.6сагатка дейін БХТ ә дісімен тазалайды.Ә бден тазалаган сон, кан токтаткан сон колды кайта жуып, жараны скальпелмен жергілікті анастезия аркылы алып тастайды. Инструменттерді ауыстырып, жараны тігеді.Кеш болса іріндеп кетеді

116.Туа біткен аномалиялар тү рлері, емдеу. Жатырда 9ай оскенге дейін болатын аномалиялар.Тү рлері: Журек аномалиялары-пороктар, окпе аномалиялары-бронхоэктаздары, кисталары, нерв жуйесінін аномалиялары-микроцефалия, акрания бас суйегі жок, циклория жалгыз коз, куык пен буйрек анамалиясы-буйрексіз, косымша буйреек, екі буйрек жабысуы, куык дивертикулы, атрезия жатыр майнынын.ішек карын аномалиясы-ішек анамалиясы жә не байлануы, карын жінішккеруі.суйек буын анамалиясыамелия, фокомелия, саусак жабысуы, коян ерін.Емі: операция жә не трансплантология

117.Тіндер мен агзаларды алмастыру ә дістері Хирургия бул турі акыргы жылдары зор жаналыкка ие болды.Ә р турлі тканьдарды 1 орыннан 2-ге операциямен кошіру, мысалы тері, суйек.Кедергі-трансплантатка карсы антидене шыгып, ботен орган денеден куылуы.Пересадканын 3турі бар: 1.Аутотрансплантация-оз тінінін не органынын аурудын озіне кошіру.2.Аллотр-я-ар турлі агзанын арасындагы тіндер не органдар пересадкасы.3. Ксенотр-я-артектес организмдер арасындагы пересадка.Мыс адамга малдын тінін не органын пайдалану.Пересадка болашагы б/ы: трансплантация иммунитетіне, кан, нерв, лимфа тамыр-н дурыс жумысына, донор мен реципиентке, операция результатына б/ы

118.Тері асты панариций. Саусак ірінді кабынуы.Инфекция кіретін жолдары болып, тырнак алганда терісін жаралау нег себеп.Орналасуына, ауру кезеніне б/ы тері, тері асты, суйек, буын, шандыр, тырнак айналасы, тырнак асты, барлык саусак деп бол.клиника: Тері асты турінде саусак колемі ісіктен біраз уокейген, козгалу нашар, солкылдаган ауру п.б.сол себепті наукас уктай алмайд.ыстыгы котеріліп, ак кан ттуйіршік кобееді.ем: Лукашевич-Оберст б/ша жансыздандыру жасап, тері бармакты бойлай кабыну ошагы аркылы ккесілед, олі еттенген тін алынып, резенке ірінді шыгарушы жә не гипертониялык туз ерітіндісіне малынган турунда койылады.кей кезде олі ет алынган сон санлаусыз тігіс салынады.

119.Стафилокок инфекция ерекшелігі, иммунотерапия. Ол аэроб тобына жатады, кейде оттегінсіз жагдайда осе береді, Микроб ауада, заттарда, киім кешектерде, адам денесінде жиі кезд.Ак жә не алтын тусті болып 2-ге болінеді.Микроб жараны іріндеткіш кастеті бар, ыстыкка тозімді, кайнаган суда бірнеше мин омір суреді.Стафилакок барлык жерде журеді.Бейімделгіш, Дә рілердң н ударный дозасын колд. К.к.Пенициллин 4 саг сайые 6рет, стрептомицин 2рет берә леді.антибиотик турін 3-7 куннен сон ауыстыру к.к.Хирургиялык инфекцияларга карсы ар турлі иммунды препарраттар –сарысу, анатоксинмикробка карсы фильтраттар, аутовакцина пайд.Иммундалган кан плазмасынан стафилококе карсы полиглобулин шыгарады.Бул препарат кандагы белок кобеә тіп, дене кызу томендетіп, ауру адам жалпы жагдайын котереді.Жә не антифагин –спецификалы антидене кобейіп, фагацитоз кушееді.Иммунды терапия жеке колданса онша ә сер етпейд сондыктан комплексті емнін бір болігі ретінде колд.

120. Катерлі ісік емдеу. Осіп жетілмеген тінде п.б. ісіктер катерлі д.а.Ен кауіпті.дамуына б/ы 4кезен бар: 1.ісік колемі кішкентай, жанындагы тіндерге, лимфа бездеріне метастаз бермейді.2.онын лимфатикалык жолдар б.ша жакын жаткан лим.безге таралуы.3.метастаздардын кан тамырларымен таралуы, 4.катерлі ісіктің бү кіл агзага таралуы, алыс жаткан мушеге метастаз беруі.Емі: Казң ргң уакытта ә дістері –хирургиялык, сә улемен емдеу, химиятерапия, гормон терапиясы колд.Хир.емдеу адістері кобіне ішкі мушелердін ісікке шалдыгуында колдан.Емдеу бул турінде мушелер мен аймактык лимфа бездер, жакын жаткан шелдерр, майлар мушенінбір болімі сау тіндершекарасынан бір блок етіп сылынып алынады.Паллиативтік операциялар наукаятын жагдайын ісіктерді калдырып, 1-ісікті алып тастаудан не наукас тыныштыгын алатын басты белгіні жок кылу.Химиотеропия кен таралды, бунда катерлі клеткарга тандап, асер ететін арнаулы дә рә дә рмектер колд.кобіне ТиоТЕФ, эмбихин, ДОФА, сарколизин, лофенал, колхамин жиі пайд.Улкен дозада жіберуге тура келеді бірак агзага зиян.