Лекция №4

Шет мемлекеттерде соқ ыр-керең балалрды оқ ытуды ұ йымдастыру

1. Соқ ыр-керең балаларды оқ ытудың тарихы.

2 Шет мемлекеттерде соқ ыр-керен балалрды оқ ытуды ұ йымдастыру

а) АҚ Ш

б) Ү лы Британия

в) Голандия жә не Германия

г) Совет оқ іметі жә не Ресей

1.

Тифло-сурдопедоготын тарихы 150 жыл. Ең бірінші 1837 жылы Паркинсон атындағ ы соқ ырларғ а арналғ ан мектепке Лора Бриджиінен атты соқ ыр қ ыз қ абылданды. Оның оқ ытумен мектеп директоры Самуил Гридли Хоув айналысты. Оның алдында 1825 жылы дұ ние жү зі соқ ырларғ а арналғ ан шрифті қ ұ раластыруғ а конкурс жарияланды. Соғ ан Луи Браиль деген соқ ыр алғ аш рет алты нү ктелі шрифті ү сынды. Бұ л шрифті ең басты мү мкіншілектері бағ аланбады. Алғ аш рет осы шрифті бағ алағ ан – Самуил Гредли Хоув Лораны оқ ытуың Браиль шрифтпен пайдаланда. Хоув Лораны қ оршағ ан заттарғ а (қ асық, стол, тө сек, наң, стакан) Браильдік шрифпен жазылғ ан этикеткаларды жабыстырды. Яғ ни жаймен келесі ассоциавтік байланыстар пайда болды.

- заттын бейнесі (стакан) –аты «этикетко»-функциясы «су ішу»

Этикетка жабыстырылғ ан заттар кү нделікті қ олданылғ ан затттар болу керек. Содан кейін заттардың қ олданалатың заттар болу қ ажет. Содан кейін заттардын атын жақ сы білгенен кеін этикеткалар қ иылып, олардан жаң а сө здер қ ұ растырылды. Яғ ни Лораның сө з қ оры кө бие бастадады. Кейінен Брайільдік шрифт дактильдік ә ріппен сә йкестендірілді.Лора дактильдік контакт шрифт арқ ылы басқ а адамдармен қ арым-қ атынас жасайалды.

Сонымен Лора оқ у, жазу, қ арым-қ атынасжассауды ү йренді.

Кейіннен осы Паркинсон атындағ ы мектепке соқ ыр-керең Елена Келлер деген қ ыз қ абылданды.Оның оқ ытуымен Анна Суливан деген педагог айналысқ ан. Елена Келллерді оқ ытуда басқ а ә дістеме қ олданды.Кейіннен Елена Келлер ө те жақ сы мектепті, университетті бітіріп, психология ғ ылымының доктры болды.Нью-Йоркте ұ лттық соқ ыр-керең дердің орталы ашты. Осы кезден бастап тифло-сурдопедагогқ а қ алыптасып, дами бастады.

А

АҚ Ш -кө п уақ ыт Паркинсон атындағ ы мектеп, жалғ ыз мектеп болғ ан.Бірақ ХХ Ғ 50-60 ж.ж АҚ Ш жә не Батыс мемлекеттерде қ ызылша эпидемиясы п.б.

Сол себептен АҚ Ш мемлекеттерде тек 1960-1963 жылдары соқ ыр-керең балалар туылды.

Ө кіметтік шаралар қ ажет болды. 1968ж 8 региональдық, 8 адменистративтік орталық тарда соқ ыр-керең ге аралғ ан ә ртү рлі жұ мыстар ө ткізіле бастады:

-санын анық тау, диагностнка, емдеу жә не соқ ыр- керең дерді оқ ытуды ұ йымдастыру.

Орталық та балалар 5-22 жасқ а дейін болады. 5 жасқ а дейін соқ ырлармен бірге оқ иды.4 жыл бастауыш мектептің білімін алады, содан кейін ү лгеріміне қ арап 2-ге бө лінеді.Жақ сы оқ итын балалар оқ уын ары қ арай жалғ астырады, нашароқ итын балалар ең бекке баулыды.

Қ азіргі уақ ытта соқ ыр-керкң ге арналғ ан 2 типтік мектептер бар.

1 Мемлекеттік

2 Жеке

Жеке мектептерде оқ у, тә рбие шаралары жақ сырақ. Қ азіргі уақ ытта 6 АҚ Ш мемлекеттердің университеті соқ ыр-керең дерге арналғ ан педагогтарды дайындады.

Батыс Европа (Ұ лыбритания) соқ ыр-керең дерді оқ ыту 1952 ж басталды.

Улыбританияда соқ ыр-керең дерге кө мек ету мә селелерімен 2 қ оғ амдық орталық тар айналысады.

1 соқ ыр –керең дерге кө мек ететін Ұ лттық Лига

2 Ата-аналардың ассоцасиясы.

Қ азіргі уақ ытта осы 2 қ оғ амдық орталық та тек осы соқ ырлар ғ ана кірмей, олардың ата-аналары, жақ ындары, ғ алымдар, қ айрымдылық қ орлар кіреді. Оның ішінде королдік отбасылары да кірді.

Солтү стік Европа мемлекеттерде соқ ыр-керең дердің оқ ытуын ұ йымдастыру. 1981 ж бастап. Солт Европа мемлекеттердің педагогтары соқ ыр-керең дерінің мұ ғ алімінің кең есін қ ұ рды. Оның ішіне Дания, Испания, Норвегия, Финляндия, Швеция кіреді.

Алғ аш рет Швецияда 1885ж Ветерборг қ аласында соқ ыр - керең дерге арналғ ан бө лім ашылды. Кейін бұ л институтқ а айналды.

Финляндия соқ ыр-керең дерді оқ ытуы Юнеско қ аласында ұ йымдастырылды.

Норвегияда арнайы мектептерде 3 арн соқ -керең дерге арналғ ан бө лімдер бар.Одан басқ а соқ -керең дерге арналғ ан ұ йымдар бар.соқ -керең дерге оқ ытуымен айналысты.

Осы барлық мемлекетттерде ата-аналарғ а арналғ ан арнайы курстар ашылды.