Тапсырма 4

· телефон нө мірлері 70-50-50-ден кіші жә не 30-50-50-ден ү лкен жазбаларды сү збеден ө ткізіп белгілең іздер;

· белгілеп алынғ ан жазбалар ішінен фамилиясы Б ә рпінен басталатындарын белгілең іздер;

· кестенің барлық жазбаларын шығ арың ыздар;

· кө ше немесе даң ғ ыл аты А ә рпінен басталатын жазбаларды шығ арың ыздар;

· пә тер нө мірі 13 санымен аяқ талатын жазбаларды шығ арың ыздар.

Ә дістемелік нұ сқ ау

Мә ндер – Сү збе – Автосү збе (Данные – Фильтр – Автофильтр) командасын орындап кестедегі жазбаларды автосү збе кө мегімен белгілең іздер

8.1-сурет

Тапсырма 5 Кестеден мынадай жазбаларды белгілең іздер:

· телефон нө мірінің екінші бө лімінде 50 немесе 30 сандары бар жазбаларды, мысалы 60-50-40. Шық қ ан жазбаларды кө шіріп кестенің тө мен жағ ына орналастырың ыздар;

· енді осы шығ арғ ан жазбалар ішінен фамилиялары “Ан” ә ріптерінен басталатын жазбаларды бө ліп алың ыздар;

· бө ліп алғ ан жазбаларды жеке файлғ а сақ таң ыздар.

Ә дістемелік нұ сқ ау

Мә ндер – Сү збе – Кең ейтілген сү збе (Данные – Фильтр – Расширенный фильтр) командасы арқ ылы орындаң ыздар.

Жұ мыс кестелерін біріктіру (консолидация)

Біріктіру – бірнеше жұ мыс кестелері жә не жұ мыс кітаптарымен орындалатын стандартты операция. Кей жағ дайларда консолидация байланысқ ан формулалар арқ ылы іске асырылады. Консолидацияғ а ә сер ететін негізгі фактор – жұ мыс кестелерінде информацияның орналасуы. Информация барлық кестелерде бірдей орналасқ ан болса оны позиция бойынша біріктіруді орындауғ а болады. Кестелерде информациялар бірдей емес, бірақ кейбір бағ анга немесе жолдардағ ы жазбалар ұ қ сас болса – котегория бойынша біріктіру орындалады. Егер кестелердегі информациялар мү лдем ұ қ сас болмаса оларды редакциялап бір қ алыпқ а келтіру керек.

Тапсырма 1 Жұ мыс кітабының ә р парағ ында, фирманың ә р филиалының жылдың алғ ашқ ы ү ш айындағ ы тауарлардың сатылуы жайлы есептері енгізілген. Фирманың ай сайынғ ы тауарларды сату кө лемінің ө згерісін диаграмма тү рінде кө рсету қ ажет.

Кестелердегі тауарлар жә не олардың орналасу тә ртібі бірдей емес. Сондық тан фирманың ай сайынғ ы тауарларының сатылуы жайлы қ ортынды мә лімет алу ү шін котегория бойынша біріктіруді орындау керек.

Ә дістемелік нұ сқ ау

Тапсырманы орындау ү шін алдымен:

1. Жұ мыс кітабының ә р парағ ына жұ мыс кестелерін жасау керек (1-парақ та №1 филиалдың жұ мыс кестесі, 2-ші парақ та №2 филиал, 3-ші парақ та №3 филиал жұ мыс кестесі). Ә р жұ мыс кестесінде кем дегенде 10 тү рлі жазбалар болсын. Кестелерде кейбір тауар аттары қ айталанатын болсын.

2. Біріктіру нә тижесі орналасатын жаң а жұ мыс кітабын ашып, Мә ндер – Біріктіру (Данные – Консолидация) командасын орындаң ыз.

3. «Біріктіру» («Консолидация») сұ хбаттасу терезесінің параметрлерін берің із:

3.1. «Функция» ө рісінде мә ндердің біріктірілуін анық тайтын, кө рсететін Сумма функциясын кө рсетің із.

3.2. «Сілтеу» («Ссылка») ө рісіне біріктірілетін бірінші жұ мыс кестесі орналасқ ан диапазонды кө рсетің із. Егер жұ мыс кестесі орналасқ ан кітап жабық болса «Қ арау» («Обзор») батырмасына басып қ ажет файлды тауып алың ыз. Сілтеме диапазонында жолдар санын біріктіруге қ ажет жолдардан кө бірек кө рсетуге болады. Жаң а жолдар қ осатын болсаң ыз біріктіру параметрін ө згертудің қ ажеті жоқ. «Сілтеу» («Ссылка») ө рісіне қ ажет диапазонды енгізгеннен кейін «Қ осу» («Добавить») батырмасына шертіп, оны диапазондар тізіміне қ осың ыз.

3.3. «Сілтеу» («Ссылка») ө рісіне екінші жұ мыс кестесі орналасқ ан диапазонды кө рсетіп, оны диапазондар тізіміне қ осың ыз. Осы нұ сқ ауды ү шінші жұ мыс кестесі ү шін де орындаң ыз.

3.4. Жұ мыс кестелерінде информациялардың орналасуы ә р тү рлі болғ андық тан Жоғ арғ ы жол қ олтаң басы (Подписи верхней строки) жә не Сол жақ бағ ана мә ні (Значения левого столбца) опцияларын орнату керек. Нә тижесінде Excel мә ндерді тақ ырып бойынша таң дап алады.

3.5. Біріктіру динамикалық болу ү шін Бастапқ ы мә ндермен байланыс орнату (Создавать связи с исходными данными) опциясын орнатып «ОК» батырмасына шертеміз. Нә тижесінде Excel сыртқ ы сілтеулері бар қ ұ рылым жасайды.

4. Қ ажет диаграмманы тұ рғ ызың ыз.

Тапсырма 2 Бірінші тапсырманың бастапқ ы мә ндерін редакциялап, біріктіру диапазонын біркелкі етің із. Осы мә ндерді біріктіруді орындаң ыз:

- сыртқ ы сілтеулері бар формулалар кө мегімен. Сыртқ ы сілтеуді қ олдану ү шін тө мендегі форматты қ олданамыз

=[Жұ мыс_кітабының _аты]Парақ _аты! Ұ я_адресі (=[Имя_рабочей_книги]Имя_листа! Адрес_ячейки)

Егер жұ мыс кітабының атында, не парақ атында бір немесе бірнеше бос орын болса, онда аты апострофқ а алу керек. Мысалы:

=’[2001 жыл бюджеті]1парақ ’! A1

(=’[Бюджет на 2001 год]Лист1’! A1)

Егер жұ мыс кітабы жабық, не ағ ымдағ ы бумадан басқ а жерде болса, онда жұ мыс кітабына баратын жолды толық кө рсету керек.

- Тү зету – Арнайы кірістіру (Правка – Специальная вставка) командасының кө мегімен. Бұ л ә дісті қ ажет жұ мыс кестелерінің барлығ ы ашық болғ анда қ олданамыз. Ә дістің кемшілігі, біріктіру динамикалық емес (статистикалық біріктіру). Бастапқ ы жұ мыс кестесінен мә ліметтер диапазонын алмастыру буферіне кө шіріп алың ыз. Бағ ынышты жұ мыс кітабын ашып біріктірлген мә ндерді орналастыратын ұ яны таң даң ыз. Тү зету – Арнайы кірістіру (Правка – Специальная вставка) командасын орындап, Қ осу (Сложить) жалаушасын орнатып ОК батырмасына шертің із. Осы ә рекеттерді біріктірілетін барлық жұ мыс кестелерінің диапазондары ү шін орындаң ыз.

- Мә ндер – Біріктіру (Данные – Консолидация) командасының кө мегімен.

Тапсырма 3 Бірінші тапсырманың мә ндерін толық кесте кө мегімен біріктірің із.

Толық кестелер. Баспағ а шығ ару

Толық кестелер мә ліметтер базасында сақ талатын информацияны жинақ тауғ а (біріктіруге, ө ң деуге) негізделген. Сонымен бірге толық кестелер кестелік мә ліметтерді екі жә не ү ш ө лшемді кесте ретінде бейнелейді.

Толық кестелер кө мегімен кез келген дә режедегі талдаумен аралық нә тижелерді шығ аруғ а болады.

Толық кестені: Сводная таблица может быть создана на основании данных находящихся:

- тізімде немесе Microsoft Excel мә ліметтер базасындағ ы мә ндер;

- сыртқ ы мә ліметтер кө зі;

- бірнеше біріктіру диапазоны;

- басқ а толық кестедегі мә ндер негізінде жасауғ а болады.

Ә р толық кесте 4 аймақ тан тұ рады: парақ, жол, бағ ана, мә ліметтер.

10.1-сурет

Сонымен бірге толық кестеде мә ліметтер базасындағ ы ө рістерге сә йкес батырмалар бар. Батырмалар толық кесте макетінің жанында немесе аспаптар тақ тасында орналасқ ан. Қ ажет толық кестені жасау ү шін ө ріс аттары жазылғ ан батырмалардың керегін сйкес аймақ қ а тасмалдау керек. Аймақ тардың атқ аратын қ ызметі тө мендегідей:

- Жол (Cтрока). Бұ л аймақ қ а орналасқ ан ө рістердің ерекше (уникальные) мә ндері толық кесте жолының тақ ырыбы ретінде қ олданылады. Егер бұ л аймақ қ а бір ғ ана ө ріс орналасса, онда толық кестедегі жолдар саны осы ө рістің ерекше мә ндерінің санына тең (нә тижені санамағ анда).

- Бағ ана (Столбец). Бұ л аймақ қ а орналасқ ан ө рістердің ерекше (уникальные) мә ндері толық кесте бағ анасының тақ ырыбы ретінде қ олданылады. Егер бұ л аймақ қ а бір ғ ана ө ріс орналасса, онда толық кестедегі бағ аналар саны осы ө рістің ерекше мә ндерінің санына тең (нә тижені санамағ анда).

- Мә ліметтер (Данные). Бұ л аймақ қ а орналасқ ан ө ріс мә ндері толық кесте ұ яшық тарын нә тижелік мә ліметтермен толық тыру ү шін қ олданылады (қ осынды, санақ, орта мә нді есептеу жә не т.б.).

- Парақ (Страница). Бұ л аймақ қ а орналасқ ан ө рістердің ерекше мә ндері жә не Бә рі (Все) элементі ашылатын тізім жасау ү шін пайдаланылады. Парақ ө рісінде ә р тізімнен тек бір ғ ана мә н таң дауғ а болады. Мә ліметтер аймағ ында таң дап алынғ ан мә н ү шін нә тижелік мә ліметтер бейнеленеді. Толық кестенің бұ л элементі кестені ү ш ө лшемде бейнелеуге мү мкіндік береді.

Тапсырма 1 Тө мендегі кесте негізінде ө німдердің ә р тү рін, тү рлі атқ арушылардың ә р ай сайын бір регионда сатуынан тү скен пайданы кө рсететін кесте тұ рғ ызу керек.

Ә дістемелік нұ сқ ау

Берілген кестені теріп қ алауың ызша безендірің із.

“Пайда” (Прибыль) ө рісінің мә нін формула кө мегімен есептеп шығ ың ыз.

Курсорды кестенің кез келген ұ ясына қ ойып Мә ндер – Толық кесте (Данные –Сводная таблица) командасын орындаң ыз.

Ашылғ ан сұ хбат терезесінде Тізімде немесе Microsoft Excel мә ліметтер базасында (В списке или базе данных Microsoft Excel) жалаушасын орнатың ыз.

Кесте орналасқ ан диапозонды кө рсетің із. Егер тізім дұ рыс жасалғ ан болса диапазон автоматты тү рде белгіленеді.

“Ө нім” жә не “Менеджер” батырмаларын “Жол” («Строка») аймағ ына тасмалдаң ыз. Алдымен “Ө нім” батырмасын, сонан кейін “Менеджер” батырмасын тасмалдаң ыз. Себебі “Менеджер” ө рісі “Ө нім” ө рісіне қ атысты кіріктірілген (вложенный). “Бағ ана” («Столбец») аймағ ына “Ай” батырмасын жә не “Парақ ” аймағ ына “Регион” батырмасын орналастырың ыз. “Мә ліметтер” аймағ ына “Пайда” батырмасын орналастырың ыз.

Толық кесте орналасатын орынды таң даң ыз.

Жасалғ ан толық кесте тө мендегідей болады:

10.2-сурет

Баспағ а шығ арылатын мә тінді алдын ала кө ру.

10.3-сурет

Қ ұ жатты баспағ а жiбермес бұ рын, алдымен оның қ ағ аз бетiнде қ алай орналасқ анын арнаулы алдын ала мә тiн кө ру режимi арқ ылы қ арап шығ уғ а болады. Бұ л бiраз уақ ытты жә не қ ағ азды ү немдеуге мү мкiндiк бередi.

Алдын ала кө ру режіміне кө шу ү шін стандартты саймандар тақ тасындағ ы Алдын ала кө ру (Предварительный просмотр) батырмасына шерту қ ажет. Бұ л режимде қ ұ жаттың бірнеше беттерін қ арап шығ уғ а, экранда беттерді ү лкейтуге жә не кішірейтуге, қ ұ жат мә тініне ө згертулер енгізуге болады.

Бұ л режимде қ ұ жаттың бiр немесе бiрден бiрнеше беттерiн кiшiрейтiлген тү рде қ арап шығ а аламыз, қ ажет болса, мә тiнге ө згерiстер енгiзуге болады. Мұ нда қ ұ жаттың бiрнеше беттерiн кө ру барысында мә тiндi оқ у немесе жеке графикалық элементтердi айқ ын Файл-Алдын ала кө ру (Файл-Предварительный просмотр) командасын бейнелеу мү мкiн емес. Алайда элементтердiң ө зара орналасуы жайлы толық мә лiмет алып, тө менгi сiлтеме қ атарларды тез анық тауғ а болады. Қ ұ жатты алдын ала кө ру батырмасын шертемiз.

“Алдын ала кө ру” саймандар тақ тасының батырмалары:

Масштаб - Қ ұ жат бейнесiнiң масштабын экранда ө згертедi.

Баспағ а шығ у - “Баспағ а шығ у” сұ хбат терезесiнде анық талғ ан опцияларғ а сә йкес қ ұ жатты қ ағ азғ а басуғ а жiбередi

10.4- сурет

Бет (старница)- шығ арылатын беттің параметрі, алдын ала кө руі, қ ағ аздың мө лшері толығ ымен қ арастыралады.

10.5-сурет

Қ ұ жатты баспағ а шығ ару

Ағ ымдағ ы қ ұ жатты баспағ а шығ ару ү шiн:

1. Қ ажеттi қ ұ жат экранғ а шығ арылады (ашылады);

2. Файл - Баспағ а шығ ару командасын орындаймыз немесе Ctrl+Shift+F12 пернелер комбинациясын басамыз, сонда “Баспағ а шығ ару” сұ хбат терезесi ашылады.

3. Егер ешқ андай параметрлер ө згертiлмейтiндей болса, ОК батырмасын шертемiз.

Баспағ а шығ ару барысында Windows жү йесiнiң Тапсырмалар тақ тасындағ ы принтердiң шартбелгiсi кө рсетiлiп тұ рады. Баспағ а шығ аруды болдыртпау ү шiн, тышқ анды принтер шартбелгiсiне жеткiзiп, оны екi рет шерту керек. Соның нә тижесiнде, экранғ а шық қ ан сұ хбат терезесi арқ ылы Қ ұ жат-Баспағ а шығ аруды болдырмау (Документ-Отменить печать) командасы арқ ылы баспағ а шығ аруды болдырмауғ а мү мкiндiк бередi.

10.6-сурет

Баспағ а шығ ару терезесiн жабу ү шiн Принтер-Жабу (Принтер-Закрыть) командасын орындаймыз.

Баспағ а қ ұ жаттың бiрнеше кө шiрмесiн шығ ару ү шін Файл - Баспағ а шығ ару командасын орындап, “Кө шiрмелер” (Копии) бө лiмiндегi Кө шiрмелердiң саны (число копии) ө рiсiне қ ұ жаттың қ ажеттi кө шiрмелер санын тiкелей енгiземiз.

Студенттің ө зіндік жұ мыстары