Тапсырма 3

у=x²+1 функциясының [-10; 10] интервалындағ ы мә ндерін автолтыру арқ ылы есептең із.

Ә дістемелік нұ сқ ау

3.2-сурет

А1: В1 ұ яшық тарын біріктіріп, берілген формуланы теріп жазамыз. А2 ұ яшығ ына х-тің -10-нан 10-ғ а дейінгі сандарды жазамыз. В2 ұ яшығ ына формула =A2^2+1 бойынша есептеп, келесі В3 ұ яшығ ынан бастап автотолтыруды орындаймыз.

Студенттің ө зіндік жұ мысы

Тапсырма 1 Автолтыру арқ ылы “2006 жылының кү н тізбесін” (Календарь) жасаң ыз. Ә р тү рлі тү ске бояп, форматтаң ыз (пішімдең із).

Тапсырма 2 Осы “2006 жылының кү н тізбесін” жазғ ан бетің ізді қ орғ аң ыз, тексерің із.

Тапсырма 3 Нұ сқ ада берілген тапсырмаларды орындаң ыз:

Электрондық кестеде формулалар арқ ылы кү рделі кестелер қ ұ ру

Алгебра курсынан бә рімізге белгілі бірден 100-ге дейінгі бү тін сандар квадратын табу кестесінің кө мегімен “абсолюттік” сілтеме тү сінігін қ арастырайық (4.1-сурет).

0-ДЕН 99-Ғ А ДЕЙІНГІ БҮ ТІН САНДАРДЫҢ КВАДРАТТАРЫНЫҢ КЕСТЕСІ

Сурет

Ә дістемелік нұ сқ ау

1. Тышқ ан кө мегімен А1 ұ яшығ ын белгілеп, пернетақ тадан Квадраттар кестесі мә тінін

енгізің із.

2. В3 ұ яшығ ына 0, С3 ұ яшығ ына 1 сандарын енгізің із. В3 жә не С3 ұ яшық тарын

белгілеп алып, толтыру маркерін К3 ұ яшығ ына дейін созың ыз. В3–К3 ұ ялары

0 -ден 9 -ғ а дейінгі сандармен толтырылады.

3. А4 ұ ясына 0 санын енгізің із. Енді осы бағ ананы 90-ғ а дейін 10 қ адаммен толтыру керек. Ол ү шін Тү зету – Толтыру – Прогрессия (Правка – Заполнить – Прогрессия) командасын орындаң ыз. Экранда 4.2-суретте кө рсетілгендей Прогрессия сұ хбат терезесі пайда болады.

4.2- сурет. Прогрессия сұ хбат терезесі

4. Бағ ананы сандармен толтыру ү шін Тип элементтер тобын басқ ару бө лімінде арифметикалық (арифметическая) ауыстырып қ осқ ышын орнатамыз. Орналасу (Расположение) бө лімінде бағ ана (по столбцам) жолын таң даймыз. Қ адам (Шаг) – 1. Соң ғ ы мә н (Предельное значение) – 9.

5. ОК батырмасына басың ыз. А бағ анасы 0, 10, 20,... 90 сандарымен толтырылады.

Енді В4 ұ ясына Функция шебері (Мастер функции) кө мегімен санның квадратын есептейтін формуланы енгізу керек. Санның квадраты жол жә не бағ ана тақ ырыптары қ осындысының квадраты ретінде есептеледі. Демек, В4 ұ ясына А бағ анасында кө рсетілген ондық пен 3- жолдағ ы бірліктің қ осындысын квадраттайтын СТЕПЕНЬ (POWER) формуласын жазу керек. Формуланы жазу ү шін осы СТЕПЕНЬ (POWER) функциясын қ олданамыз.

6. Тышқ анды В4 ұ ясына апарып бір шертіп, ұ яны белгілең із.

7. Саймандар тақ тасындағ ы – Функция кірістіру (Вставка функции) батырмасын шертің із. Экранда Функция шебері (Мастер функций – шаг 1 из 2) сұ хбат терезесі пайда болады.

8. Категориялар (Категории) тізімдер ө рісінің ішінен Математикалық (Математические) жолын таң дау керек.

9. Функциялар (Функции) тізімінің ішінен СТЕПЕНЬ (POWER) функциясын таң дап, Ок батырмасын басың ыз. Функция шебері (Мастер функций – шаг 1 из 2) сұ хбат терезесі жабылып, экранда СТЕПЕНЬ (POWER) функциясының параметрлерін енгізуге арналғ ан формула тақ тасы ашылады (4.3-сурет).

4. 3- сурет. СТЕПЕНЬ (POWER) функциясының формула тақ тасы

10. Число ө рісіне В3+А4 ө рнегін пернетақ тадан теріп жазамыз (міндетті тү рде ағ ылшын ә ріптерімен) немесе тышқ анды В3 жә не А4 ұ яларында бір-бір шертеміз, ал “+” белгісін пернетақ тадан тереміз. Егер сұ хбат терезесі қ ажет ұ яларды жауып тұ рса, онда оны тышқ ан кө мегімен тө мен тасымалдап қ оюғ а болады. Степень ө рісіне 2 санын жазып ОК батырмасын шертеміз.

11. В4 ұ ясында есептеу нә тижесі: 0, ал формула жолында =СТЕПЕНЬ((B3+A4); 2) формуласы пайда болады. Енді осы формуланы басқ а ұ яларғ а тасымалдаймыз. Нә тижесі қ андай болды? (4.4- суретті қ араң ыз).

4.4 сурет.

С4 ұ ясынан кейінгі ұ яларда сандар кө рінбейді, себебі олар ұ яғ а толық симай тұ р. Ұ яларды тышқ ан кө мегімен кең ейтің із. Экранда кө рінген сандар сә йкес сандардың квадратына тең емес. Себебі, біз формуланы жол бойымен оң ғ а тасымалдағ ан кезде Excel формуланы жаң а орынғ а сә йкес автоматты тү рде ө згертті. D4 ұ ясында 2 санының квадраты емес = D3+C4 формуласы бойынша есептелген санның квадраты жазылғ ан. Дұ рыс нә тиже алу ү шін кейбір сілтемелерді “абсолюттік” тү рде жазу керек, мысалы ондық тарды тек А бағ анасынан, ал бірліктерді тек 3- жолдан алу керек. Бұ л ү шін “абсолюттік” дә лірек айтсақ, аралас сілтемелерді пайдалану керек.

Ұ я сілтемесінің кез келген позициясын тұ рақ ты ету ү шін оның алдына $ белгісін жазу керек. Ұ я сілтемесін тұ рақ ты ету ү шін $B$4 тү рінде жазу керек. Тек жол нө мірі тұ рақ ты болу ү шін сілтемені B$4, ал тек бағ ана аты тұ рақ ты болу ү шін – $B4 тү рінде жазамыз.

В4 ұ ясында жазылғ ан формула басқ а ұ яларғ а дұ рыс тасымалдануы ү шін біз аралас сілтемені пайдалануымыз қ ажет.

12. Формуланы тү зету ү шін В4 ұ ясын белгілейміз. Мә тіндік курсорды Формула қ атарына (Строка формул) орналастырып =СТЕПЕНЬ((B3+A4); 2) формуласын тү зетеміз. Формуладағ ы В3, А4 салыстырмалы сілтемелерін B$3, $A4 етіп аралас сілтемелерге алмастырамыз.

13. Формула жолында курсорды В3 адресінің алдына қ ойып, Ғ 4 батырмасын шертің із. Сілтеме $B$3 -ке ауысады. Ғ 4 батырмасын тағ ы бір басың ыз, сілтеме B$3 -ке ауысады.

14. Курсорды А4 сілтемесінің алдына орналастырып Ғ 4 батырмасын 3 рет басың ыз. $A4 сілтемесі шығ ады.

15. Enter батырмасын басып редакциялауды аяқ таң ыз. Формула =СТЕПЕНЬ((B$3+$A4); 2) тү ріне ө згереді. Сонымен редакциялау режимінде Ғ 4 батырмасын ә р басқ ан сайын сілтеме тү рі $B$3 ® B$3 ® $B3 ® B3 тізбегі бойынша ө згереді екен.

16. Формуланы кестенің қ алғ ан ұ яларына толтыру маркері арқ ылы тасымалдаймыз (алдымен формуланы В4 ұ ясынан оң ғ а қ арай тасымалдап, тышқ ан батырмасын жібермей тұ рып, осы жолды тө мен қ арай кө шіреміз).

Енді кестені безендіруге кірісеміз:

· Кесте тақ ырыбы жазылғ ан А1 ұ ясын белгілеп, Ғ 2 батырмасын басың ыз. Редакциялау режимі іске қ осылып, бұ рын жазылғ ан мә тін соң ында курсор пайда болады.

· Бос орын пернесін бір басып, 0-ден 9-ғ а дейінгі бү тін сандар мә тінін енгізіп, Enter пернесін басың ыз.

· А1 ұ ясын қ айта белгілеп алып: оның қ арпін Times New Roman, мө лшерін 14 пт, сызылымын жартылай қ арайтылғ ан етіп тағ айың даң ыз.

· Кесте тақ ырыбын ұ яларды біріктіріп ортағ а орналастыру керек. Ол ү шін А1: К1 диапазонындағ ы ұ яларды белгілеп алып, Форматтау (Форматирование) саймандар тақ тасындағ ы – Біріктіріп ортағ а қ ою (Объединить и поместить в центре) батырмасын шерту керек.

· А4: А13 ұ ялар диапазонын белгілеп, Ctrl пернесін басып тұ рып, В3: К3 ұ ялар диапазонын белгілейміз. Осы диапазондар ү шін сызылымды – жартылай қ арайтылғ ан, туралауды – ортағ а етіп тағ айындаймыз.

· Бірліктер жолы мен ондық тар бағ анасының тақ ырыбы жазылатын А3 ұ ясын белгілең із. Ұ яны диагональ бойынша сызық пен бө ліп, оның оң жағ ы мен тө меніне сө здер жазу ү шін алдымен 9 бос орын таң басын енгізің із де, Бірліктер сө зін, одан кейін тағ ы бір бос орын қ алдырып, Ондық тар мә тіндерін теріп жазып, Enter пернесін басың ыз.

· А3 ұ ясын қ айта белгілеп, қ аріп мө лшерін 8, сызылымын жартылай қ арайтылғ ан етіп тағ айындаң ыз.

· Менюден Формат – Ұ я (Формат – Ячейки) командасын орындаң ыз. Экранда Формат ячеек сұ хбат терезесі ашылады.

· Туралау (Выравнивание) бө ліміне тышқ анды бір шертіп, қ ажет бө лімге ауысың ыз (4.5-сурет).

-сурет. Туралау (Вырав­нивание) сұ хбат терезесі.

· Сө здерді тасымалдау (Переносить по словам) жалаушасын орнатың ыз.

· Шекаралар (Границы) ішкі бетінде тышқ анды бір шертіп, қ ажет бө лімге ауысың ыз (4.6 сурет). Линия ө рісінде сызық тү рін таң даймыз. Бізге ү нсіз келісім бойынша тағ айында­латын жің ішке сызық ты алу қ олайлы. Енді бұ л сызық ұ яның қ ай жиектеріне қ ажет екенін кө рсету керек.

· Тышқ анды батырмасында бір шертеміз. Диагональ сызық сұ хбаттасу терезесінің ортасында орналасқ ан ү лгіде пайда болады. ОК батырмасын шертіп, сұ хбат терезесін жабамыз.

4.6- сурет. Шекара (Граница) сұ хбат терезесі.

· А3 ұ ясында диагональ сызық пайда болады. Енді Единицы тақ ырыбы ұ яның оң жақ жоғ арғ ы бұ рышында, ал Десятки – сол жақ тө менгі бұ рышында орналасуы ү шін ұ я мө лшерін ө згерту керек.

· Жолдың биіктігін ө згерту ү шін тышқ анды жол тақ ырыбының тө менгі жағ ына орналастырып, тышқ анның оң жақ батырмасын басамыз. Жанама менюден Высота строки жолын таң дап, ашылғ ан терезеге: 24, 00 санын енгіземіз.

· А бағ анасының енін де дә л осылай етіп немесе Формат – Бағ ана – Ені (Формат – Столбец – Ширина) командасын орындап 11, 14 -ке ө згертің із.

· В: К бағ аналарын белгілеп, Формат – Бағ ана – Ені (Формат – Столбец – Ширина) командасын орындаң ыз. Бағ аналар енін 6 -ғ а ө згертің із.

Енді кесте тақ ырыбы мен ұ яларғ а жақ таулар сызамыз.

· А3: К13 ұ ялар диапазонын белгілең із. Форматтау (Форматирование) саймандар тақ тасын­дағ ы батырмасын шертіп, кестенің сыртқ ы жиектерін қ алың , ал ішкілерін – жің ішке сызық тармен сызып шығ ың ыздар.

· Бірліктер жазылғ ан 3-жолдың тө менгі шекарасы мен ондық тар жазылғ ан бағ ананың оң жақ шекарасын да қ алың сызық тармен сызың ыздар. Ол ү шін Форматтау (Форматирование) саймандар тақ тасын немесе Формат – Ұ я – Шекаралар (Формат – Ячейки – Граница) командасын пайдалану керек.

· Кестені дискіге жазып сақ таң ыздар.

Функциямен жұ мыс. Матрицаларды ө ң деуде EXCEL функцияларын қ олдану

Функция шеберiн шақ ыру ү шiн: С аймандар панелiнде арнайы батырма – функция шеберi бар. Функция шеберiн шақ ыру арқ ылы EXCEL стандартты функциялар тiзiмiн оқ уғ а жә не қ олдануғ а мү мкiндiк бар.

1-тә сiл. Стандартты саймандар панелiнiң Функция шеберi батырмасын қ осу арқ ылы;

2-тә сiл. Енгiзу – Функция…(Вставка-Функция) командасын орындау арқ ылы.

Матрицалармен жұ мыс iстеуге арналғ ан EXCEL–дiң стандартты функцияларын оқ ып-ү йрену арқ ылы матрицаның анық тауышын табу, санғ а кө бейту, транспонирлеу, екi матрицаның қ осындысын, айырмасын, кө бейтiндiсiн табу, керi матрицаны табу жұ мыстарын автоматтандыруғ а болады.

Матрицалармен жұ мыста қ олданылатын стандартты функциялар:

МОПРЕД – матрицаның анық тауышын табу;

ТРАНСП – матрицаны транспонирлеу.

Матрицаны транспонирлеу – оның бағ ан элементтерiн жолғ а, ал жол элементтерiн бағ анғ а орналасатындай етiп ауыстыру;

МОБР –матрицағ а керi матрицаны табу.

Матрицағ а керi матрицаны табу ү шiн, алдымен матрицаның анық тауышын табу қ ажет.

МУМНОЖ –екi матрицаны кө бейту.

Тапсырма 1 х =1, 2, y =3 жә не z =1, 5 болғ анда, тө мендегі формулалардың сандық мә ндерін есептең іздер:

1) , 2) , 3) ,

Ә дістемелік нұ сқ ау.

А1 ұ ясына “Формулалар бойынша” мә тінін енгізің із. А2 ұ ясына – х, В2 ұ ясына – у, С2 ұ ясына – z айнымалыларын енгізің іздер. А3 ұ ясына x -тың мә нін, B3 ұ ясына y -тің мә нін, C3 ұ ясына z -тің мә нін енгізің іздер. A5, A6 жә не A7 ұ яларына формулаларды енгізің із. Мысалы, бірінші формула бойынша есептеу ү шін А5 ұ ясына =1+A3+A3^2+A3^3 формуласын енгізу керек.

5.1-сурет

Тапсырма 2 Матрицаның анық тауышын табу.

А=

Берiлген матрицаның анық тауышын табу керек.

Ә дістемелік нұ сқ ау.

1.1. Жаң а жұ мыс кiтабын ашың ыз.

1.2. Кестенiң B2: G7 ұ яшық тар блогына А матрицасының элементтерiн енгiзiң iз.

1.3. Кө рсеткiштi матрицаның анық тауышы жазылатын К3 ұ яшығ ына орналастырың ыз.

1.4. Функция шеберiн шақ ырың ыз.

1.5. Функция шеберiнiң МОПРЕД функциясын шақ ырың ыз.

1.6. Экранғ а пайда болғ ан МОПРЕД диалогтық терезесiнiң Массив ө рiсiне А матрицасының орналасу облысын енгiзiң iз.

1.7. ОК тү ймесiн шертiң iз.

1.8. Жұ мыс кiтабының 1-бетiне “Анық тауыш” атауын берiң iз.

Тапсырма 3 Матрицаны санғ а кө бейту.

А=

Ә дістемелік нұ сқ ау.

А матрицасын 14 санғ а кө бейту керек.

1. Жұ мыс кiтабының 2-бетiн ашың ыз.

2. Кестенiң B3: G8 блогына А матрицасының элементтерiн енгiзiң iз.

3. Нә тижелiк В матрицасы элементтерiнiң орналасу облысын, яғ ни B12: G17 блогын белгiлеп алың ыз.

4. Формула қ атарына =14*B3: G8 формуласын жазып, Shift+Ctrl+Enter пернелер комбинациясын басың ыз.

5. Бетке “Санғ а кө бейту” атауын берiң iз.

Тапсырма 4 Матрицалардың қ осындысын (айырмасын) табу.

A= B=

А жә не В матрицаларының қ осындысын табу.

1. Жұ мыс кiтабының 3-бетiн ашың ыз.

2. B3: F8 блогына А матрицасының, ал B11: F16 блогына В матрицасының элементтерiн енгiзiң iз.

3. Нә тижелiк матрицаның элементтерi орналасатын болысты белгiлең iз.

4. Формула қ атарына =B3: F8+B11: F16 формуласын жазып, Shift+Ctrl+Enter пернелер комбинациясын басың ыз (5.3 сурет).

5. Бетке “Қ осу” атауын берiң iз.

6. А жә не В матрицаларының айырмасын табың ыз.

Тапсырма 5 Матрицағ а керi матрицаны табу.

А= -матрицағ а керi матрицаны анық тау.

Ә дістемелік нұ сқ ау.

1. B3: G8 блогына матрица элементтерiн енгiзiң iз;

2. Матрицаның анық тауышын есептеп, G12 ұ яшығ ына жазың ыз.

3. Керi матрица элементтерi орналасатын облысты белгiлеп алың ыз.

4. Функция шеберiн шақ ырып, МОБР функциясын орындаң ыз.

5. МОБР терезесiнiң Массив ө рiсiне керi матрица элементтерi орналасқ ан облысты жазып, Shift+Ctrl+Enter пернелер комбинациясын басың ыз.

6. Бетке “Керi” атауын берiң iз.

Тапсырма 6 Тө менде берілген кестені толтырың ыздар:

4 тоқ сандағ ы сү т тағ амдарының сатылу кестесі

Зертханалық жұ мыс №11.

Тақ ырып: Салыстырмалы, аралас жә не абсолютті адрестер. MsExcel-дің графикалық мү мкіндіктері. Мә ліметтер қ оры ретінде пайдалану. (4сағ ат зертханалық жұ мыс, 1 сағ ат СӨ ОЖ)

Диаграмма қ ұ ру жә не ө ң деу

Диаграммалар – мә лiметтердi графикалық тү рде кескiндеудiң ың ғ айлы тү рi. Олар берiлген сандық шамаларды ө зара салыстыру мү мкiндiгiн бередi. EXCEL –де екi жә не ү ш ө лшемдi бiрнеше диаграммалар тү рлерi бар. Диаграмма тұ рғ ызу ү шiн Диаграмма шеберi деп аталатын функцияны қ олдану керек. Диаграмма шеберiн ү ш ә дiспен шақ ыруғ а болады:

1-ә дiс. Енгiзу диаграмма командасын орындау арқ ылы;

2- ә дiс. Стандартты саймандар панелiнiң Диаграмма шеберi батырмасы арқ ылы;

3-ә дiс. Командалық мә зiр қ атарының Диаграмма командасы арқ ылы.

Осы ә дiстердi пайдаланғ анда экранда 4 қ адамнан тұ ратын сұ хбат терезелерi бiрiнен кейiн бiрi пайда болады.

Қ ажет ақ параттарды сұ хбат терезелерi арқ ылы енгiзiп, диаграмма тұ рғ ызуғ а болады.

1-қ адам. Диаграмма тү рiн анық тау.

2-қ адам. Диаграмма тұ рғ ызуғ а қ ажет мә ндер жиыны туралы мә лiметтердi енгiзу.

3-қ адам. Диаграмма параметрлерiн енгiзу.

4-қ адам. Диаграмманы орналастыру.

Тапсырма 1 «Базар» деген атпен кө кеністер бағ асына байланысты диаграмма

тұ рғ ызып ә ртү рлі тү ске бояң ыз.

Ә дістемелік нұ сқ ау

Диаграммағ а атау енгiзу.

Егер диаграмма шеберi арқ ылы тұ рғ ызылғ ан диаграммағ а атау енгiзiлмесе немесе оны ө згерткiң iз келсе, оны тө мендегi ә дiстердiң бiрiмен орындауғ а болады;

1-ә дiс. Тышқ ан курсорын екi рет басып, атауғ а ө згертiп жазу арқ ылы;

2-ә дiс. ұ яшық адресiнiң формула қ атарында мә тiн енгiзу арқ ылы;

3-ә дiс. Диаграмма шеберiн қ айта шақ ыру арқ ылы.

Диаграммағ а мә тiндер енгiзу

Кез келген мә тiндi диаграмма аумағ ына жазғ ың ыз келсе, электрондық кестенiң формула қ атарына ө тiп, қ ажет мә тiндi енгiзе аласыз. Енгiзiлген мә тiндi белгiлеп, кө шiруге де болады.

Диаграмма элементтерiнiң кө лемiн ө згерту

Диаграмма элементтерiнiң кө лемiн ө згерту ү шiн, ө згерiске ұ шырайтын аймақ ты белгiлеп алып, пайда болғ ан тө ртбұ рышты қ ара квадраттарын ә рi-берi тарту арқ ылы ө згертедi.
Тапсырма 2 Фирма кірістер кө рсеткіштерін абсолюттік жә не пайыздық қ атынаста есептең іздер. Осы мә ндер бойынша фирма кірістерінің ө су диаграммасын тұ рғ ызың ыздар.

Фирма кірістерінің абсолюттік жә не проценттік қ атынастағ ы кө рсеткіштері

Ә дістемелік нұ сқ ау

1. Жоғ арыдағ ы кестені терің іздар. Жол жә не бағ ан тақ ырыптары ү шін: қ аріп – Times New Roman Cyr, мө лшері – 12, сызылымы – полужирный; ал басқ а мә тіндер ү шін - Times New Roman Cyr, мө лшер 10, сызылым – обычный;

2. Фирма кірістерін 1999 жылдың ә р айында осы 1999 жылдың қ аң тар айына қ атысты проценттік тү рде есептең із. Формула =(Ci-$C$3)/$C$3 мұ ндағ ы: Сi – i-ші айдың сілтемесі;

$С$3 – фирманың 1999 жылдың қ аң тар айындағ ы кіріс мө лшерінің абсолюттік сілтемесі.

3. Фирманың 1999 жә не 1998 жылдар бойынша кірістерінің қ осындысын есептеп, ә р жыл солң ындағ ы “Барлығ ы” жолына жазың ыздар.

4. Кірістердің ө сімінің орташа мә нін процентбойынша есептеп нә тижесін тө ртінші бағ анның соң ғ ы жолына жазың ыздар.

4. Фирманың 1999 жә не 1998 жылғ ы ай сайынғ ы кірістері бойынша диаграмма тұ рғ ызың ыздар. Диаграмма тү рі – гистограмма.

5. Фирма кірістерінің проценттік қ атынасы бойынша сызық тық график тұ рғ ызың ыздар.

6. Кестенің екінші, ү шінші жә не тө ртінші бағ андары бойынша біріктірілген диаграмма тұ рғ ызың ыздар (диаграмма тү рі: нестандартная–график–гистограмма 2).

7. Тұ рғ ызылғ ан диаграммаларды редакциялап қ алауларың ызша безендірің іздер.

Тапсырма 3 " Емтихан сессиясының нә тижесі" кестесінің орташа балы мә ндері бойынша дө ң гелек диаграмма тұ рғ ызың ыздар.

Емтихан сессиясының нә тижесі

Тапсырма 4 y = sin x функциясының графигін тұ рғ ызың ыз. х аргументінің мә ндерін –6 мен 6 аралығ ында 0, 5 қ адаммен алың ыздар.

Ә дістемелік нұ сқ ау

1. А2 ұ ясына х -ті енгіземіз.

2. В2 ұ ясына –6, С2 ұ ясына –5, 5 сандарын енгізіп, автотолтыру кө мегімен оң ғ а қ арай 6 дейін толтырамыз. Мә ндер жазылғ ан ұ ялар экранда толық кө ріну ү шін оларды тү гел белгілеп Формат – Бағ ан – Ен (Формат – Столбец – Ширина) командасын орындап сұ хбат терезесіне 3 санын енгізіп ОК батырмасына шертеміз.

3. А3 ұ ясына У-ті енгіземіз. В3 ұ ясына =Sin(B2) формуласын жазып, формуланы жол бойымен оң ғ а қ арай тасымалдаймыз.

4. Диаграмма шебері кө мегімен алынғ ан мә ндер бойынша диаграмма - график тұ рғ ызың ыздар.

Мә ндер жиынынан белгілі бір мә ндерді таң дау

Тапсырма 1 Фирма қ ызметкерлерінің тізімі жә не ә р қ ызметкердің паспорттық мә ліметтері жазылғ ан кесте берілген (фамилиясы, аты, тегі, туғ ан жылы, фирмағ а қ абылданғ ан жылы). Осы кесте негізінде келесі мә ндер: фамилиясы жә не инициялдары, жасы, фирмадағ ы жұ мыс стажы жазылғ ан басқ а кесте қ ұ растырың ыздар.

Ә дістемелік нұ сқ ау

1. А1: F12 диапазонында фирма қ ызметкерлерінің паспорттық мә ліметтері жазылғ ан кестені терің іздер (10 фамилия жазың ыздар):

2.

3. СЕГОДНЯ(), ГОД(), ДОЛЯГОДА(), МЕСЯЦ() календарлық функцияларымен танысың ыздар.

4. А15: D27 диапазонында тө мендегі кестені терің іздер

“Фамилиясы А.Т.” бағ анасындағ ы мә ндерді толтыру ү шін В17 ұ ясына =B4& " " & ЛЕВСИМВ(C4; 1)& " " & ЛЕВСИМВ(D4; 1) формуласын пайдаланамыз.

“Жасы” бағ анасындағ ы мә ндерді толтыру ү шін С17 ұ ясына =ГОД(СЕГОДНЯ())-ГОД(E4) формуласын жазың ыздар.

“Стажы” бағ анасындағ ы мә ндерді толтыру ү шін D17 ұ ясына =ОТБР(ДОЛЯГОДА(F4; СЕГОДНЯ(); 1)) формуласын жазың ыздар.

Тапсырма 2 Шығ ыс календары. Туғ ан жылы бойынша шығ ыс календарына сә йкес жыл атын анық тайтын электрондық кесте жасаң ыздар.

Ә дістемелік нұ сқ ау

1. ВПР(), ОСТАТ), ГОД() функцияларымен танысың ыздар.

2. Тө мендегі кестені терің іздер.

B1 ұ ясына туғ ан кү н, ай, жылды енгізің із, мысалы: 14 апрель 1949, B14 ұ ясына шығ ыс календары бойынша жыл атын шығ аратын формуланы жазымыз:

=ВПР(ОСТАТ(ГОД(B1); 12); B2: C13; 2)

Тапсырма 3 2 тапсырманы ПРОСМОТР, ИНДЕКС жә не ВЫБОР функцияларының кө мегімен орындаң ыздар.

Тізімді сұ рыптау. Жазбаларды автосү збе ө ткізу.

Тапсырма 1 Телефондар анық тамасын жасаң ыз.

Ә дістемелік нұ сқ ау

§ А1 ұ ясына “Телефондар анық тамасы”, А2 ұ ясына Телефон, В2 ұ ясына “Фамилиясы А.Т.”, С2 ұ ясына “Мекен-жайы” мә тіндерін енгізің іздер;

§ алғ ашқ ы 5 жазбаны кә дімгі енгізу режимінде толтырың ыздар;

§ қ алғ ан жазбаларды Мә ндер – Форма (Данные – Форма) командасын орындап, форма режимінде енгізің іздер;

§ кестеде кем дегенде 3 ұ қ сас фамилия болсын.

Тапсырма 2 Мә ндер – Форма – Шарттар (Данные – Форма – Критерии)командасын орындап тө мендегі шарттарды қ анағ аттандыратын жазбаларды қ араң ыздар:

· фамилиялары А ә рпінен басталатын телефон иелерін шығ арың ыздар;

· даң ғ ылдарда тұ ратын телефон иелерін шығ арың ыздар;

· телефон нө мірлері берілген 644916-тен ү лкен телефон иелерінің фамилиясын шығ арың ыздар.

Тапсырма 3 Телефондар анық тамасы кестесіндегі мә ндерді:

Мә ндер-Сұ рыптау- (Данные-Сортировка) командасын орындау керек.

· телефон нө мірлерінің ө суі бойынша сұ рыптаң ыздар;

· фамилияларды алфавит бойынша сұ рыптаң ыздар;

· кестеге “Ескертулер” бағ анасын қ осың ыз;

· анық таманың ә р жолының “Ескертулер” ө рісіне “ө те маң ызды”, “маң ызды”, ”қ ажет” мә тіндерінің бірін енгізің іздер;

· телефон нө мірін маң ыздылығ ы бойынша сұ рыптаң ыздар;

· кестенің телефон нө мірлері маң ыздылығ ы жә не фамилиялар жазылғ ан бағ ананыды алфавит бойынша сұ рыптаң ыздар.