Тістердегі бастапҚы тісжегіні емдеу. Кіреукені Қайта минералдау терапиясы.

Тісжегіні дақ ты кезең інде емдеу мү мкінідгі минералсызданғ ан кіреукенің қ айта минералдануы феноменіне негізделген.Қ айта минералдау терапиясына қ ұ рамында кальций жә не фтор бар ә ртү рлі препараттарды қ олданады.Фтор қ ұ рамдас препараттарды емдеу ү рдісіне қ осу жақ сы нә тиже береді.

Е. В. Боровский жә не П. А. Леус ұ сынғ ан 10% қ ұ рамында глюконат кальций ерітіндісі бар ә діс тісжегінің дақ ты кезең ін емдеуде ө те тиімді.

Қ айта минералдаушы ерітіндіні зақ ымданғ ан кіреуке бетіне 15-20 мин аппликация ретінде қ ояды. Емдеу курсы 15 процедурадан тұ рады. Процедураны кү н сайын немесе кү нара жасайды. Егер глюконат кальций ерітіндісінен кейін кіреуке бетін 3 мин 2% фторид натрий ерітіндісімен ө ң дейтін болса емнің нә тижесі жоғ ары болады. Қ азіргі кезде қ айта минералдандырып емдеудің нә тижелілігін арттыру ү шін аталмыш ертінділерді жарақ ат ошағ ына физикалық факторлардың кө мегімен терең ірек жә не жылдамдата енгізуге болады. Ол ү шін дә рілік электрофорездеу ә дісін жә не дә рілік ертінділерді ультрадыбысты қ олданып сің іру тә сілдерін пайдалануғ а болады.

Тісжегінің дақ ты кезең ін емдеу ү шін қ азіргі кезде Е. В. Боровский мен Е. А. Волков жасағ ан екікомпонентті препарат жақ сы клиникалық нә тиже береді.

Авторлардың ұ сынғ ан ә дістемесі бойынша алдыменен зақ ымданғ ан аймақ ты 3мин 10% кальций нитрат ерітіндісімен, ал содан кейін тісжегі дағ ы белдеуін 3 мин 10% фосфат аммонийдің қ ышқ ылды ерітіндісімен ө ң дейді. Емдеу курсы 5 процедурадан тұ рады. Минералсызданғ ан кіреукеге осы препараттардың компоненттерінің енуі нә тижесінде химиялық қ ұ рамы жағ ынан тістің қ атты тіндерінің гидрокосилапатитіне ұ қ сас аз еритін фосфорлы-кальций байланысы тү зеледі. Қ айта минералдау терапиясын жү ргізу кезінде тіс беттері қ іс қ ағ ынан тазалануы керек. Жоғ арыда айтылғ ан препараттарды қ олдану нә тижесінде ақ тісжегі дақ тары ө зінің бортү стілігін жоғ алтып, кіреуке тү сіне сә йкес келеді. Емдеу шараларының нә тижелілігін бекітетін маң ызды факторлар: ауызды дұ рыс кү ту ережесін толық сақ тау (тісжегі дағ ының бетінде қ ақ қ айтадан пайда болмас ү шін), тиімді қ ұ рамды тағ амдық заттарды қ абылдау, тамақ рационында кө мірсулы тағ амдар мө лшерін азайту жә не оларды бей-берекет қ абылдай бермеу.

ТІСТЕРДІҢ Қ АТТЫ ТІНДЕРІН ЕГЕП ТАЗАЛАУДЫҢ НЕГІЗГІ Қ АҒ ИДАЛАРЫ. I КЛАСС БОЙЫНША ТІСЖЕГІ Қ УЫСЫН ЕГЕП ТАЗАЛАУДЫҢ ЖӘ НЕ ПЛОМБЫЛАУДЫҢ ЗАМАНУИ КӨ ЗҚ АРАСЫ.

Бү гінгі таң ғ а дейін тісжегімен зақ ымданғ ан тістің қ атты тіндерін егеп тазалау жә не пломбылау Блек ұ сынғ ан ә діс бойынша жү ргізіледі. (Black G. V.).

Блек жү йесі бойынша 6 классты ажыратады. (3.3сурет):

I класс —ү лкен азу тістер мен кіші азу тістердің жә не бү йір кү рек тістерді тұ йық тесігінде, табиғ и сызаттар мен фиссураларда орналасқ ан тісжегі қ уыстары жатады;

II класс —ү лкен жә не кіші азу тістердің жанасу беттерінде орналасқ ан тісжегі қ уыстары жатады;

III класс —кү рек жә не сү йір тістердің жанасу беттерінде тістеу қ ырының бұ зылмауымен суреттедетін тісжегі қ уысы жатады;

IV класс — кү рек жә не сү йір тістердің жанасу беттерінде тістеу қ ырының бұ зылуымен суреттелетін тісжегі қ уысы жатады;

V класс —барлық тістердің мойын бө лігінде экватордан тө мен вестибулярлы немесе оральді бетінде орналасқ ан тісжегі қ уысы жатады;

VI класс — тістердің тістеу қ ыры мен тө мпешіктерінде орналасқ ан тісжегі қ уысы жатады;

Тістердің қ атты тіндерін егеп тазалау ә дістеріне жатады:

· механикалық - қ олмен істейтін аспаптарды жә не борларды қ олдана отырып егеп тазалау;

· химикалық -механикалық - тістің қ атты тіндеріндегітісжегі ү рдісі ә серінен жұ мсарғ ан зақ ымдалғ ан ошақ тарды химиялық препараттарды жә не қ олмен істейтін аспаптарды қ олдана отырып алу;

· ауалы абразивті немесе кинетикалық - тістің қ атты тіндерін қ ұ мды ағ ыспен ө ң деуге негізделген;

· ультрадыбыстық - арнайы бір беті алмазбен қ апталғ ан қ ондырғ ыларда ультрадыбыстық ұ штық ә серінен пайда болатын ультрадыбыстық тербелісті қ олдану

· лазерлік- лазер сә лесін қ олдану арқ ылы;

Тістің қ атты тіндерін механикалық егеп тазалау ә дісі клиникалық жағ дайда кең інен қ олданылады.

3.3.Сурет. Блек жү йесі бойынша тісжегі қ уыстарының орналасуы.

Замануи талаптарғ а сә йкес тісжегі қ уысын механикалық ә діспен егеп тазалаудың келесі ережелері бар:

•егеп тазалауғ а пациенттің жалпысоматикалық статусын есепке ала отырып алдын ала жансыздандырудан кейін жү ргізу керек;

•тісжегі қ уысын турбиналы ұ штық тармен егеп тазалауды тістің қ атты тіндерінің жә не тіс ұ лпасының қ ызуынан сақ тау мақ сатында тек қ ана сулы салқ ындатумен қ атар орындау керек;

•механикалық ұ штық пен тістің қ атты тіндерін қ ыздырмай, жұ мсарғ ан дентиннен борды тазалай отырып, абайлап тек кептірілген қ уыста жұ мыс істеу керек;

•тісжегі қ уысында егеп тазаланғ аннан кейін табанының қ абырғ ағ а қ арай ө тетін аймақ тарында, акклюзиялық белбеуде, вестибулярлы жә не оральді беттерінде ө ткір қ ырлары болмауы керек;

•барлық егеп тазалаудан кейін қ уысты межелік алмазды борларды (қ ызыл немесе сары жолақ ты борлар) қ олдана отырып аяқ тау қ ажет;

•40–градуста бұ рышта кө лемі 1, 5– мм қ иық ты тек алдың ғ ы тістерді егеп тазалау кезіне алмазды межелік борлармен тістің қ атты тіндерін қ ышқ ылдармен ө ң дегеннен кейін шағ ын ретенция жасау ү шін;

Композиттің кіреукемен жә не дентинмен ретенциялану алаң ы жабысқ ақ тық жү йе арқ ылы тікелей 1000 нан астам болады. Тістің қ атты тіндерін сау тіндер аймағ ына дейін егеп тазалаудың замануи қ ағ идасы осы қ ұ былысқ а негізделген. Тө мпешіктерді жабудағ ы қ айта қ алпына келтіру ә дісі тіс сауытының ә деуір бұ зылуы кезінде жү ргізеді.

Бұ л ә дісте егеп тазалаудың ерекшелігі сау қ алғ ан бір тө мпешікті 2, 5мм ге дейін кесіп тастайды. Вестибулярлы жақ тағ ы қ абырғ аны ортасына дейін немесе жиектік қ ызылиекке дейін кертпе жасай отырып егеп тазалайды.

Қ айта қ алпына келтіруде тө мпешіктерді композитпен жауып эстетикалық жақ сы жә не берік конструкция алады.

Қ азіргі кезде тістің қ атты тіндерін егеп тазалаудың бірнеше ә дістерін қ олданады. Ең кө п тарау алғ аны Блек ұ сынғ ан алдын алу ү шін кең ейтілген ә дісі. Бұ л ә дістің мағ ынасы тісжегі қ уысын егеп тазалауда тістің қ атты тіндеріндегі тісжегіге бейімді аймақ тарын тісжегіге берік белбеуіне дейін кесіп алып тастайды. Блектің бұ л қ ағ идасы «алдын алу ү шін кең ейту» (extention for prevention) мақ сатына негізделген. Қ уыстың пішіні пломбылауғ а мық ты, ың ғ айлы болып, пломбалық материалдың жабысуын қ амтамасыз ету керек. Тістің қ атты тіндерін осы ә діс бойынша егеп тазалау кө біне –кө п сол болғ ан пломбалық материалдар амальгамма мен цементтерге байланысты болды. Қ азіргі кезде аммальгаманы қ олдану кезінде Блек ұ сынғ ан классикалық ә дісті қ олданғ ан жө н. Ө ткен ғ асырдың ортасында

И. Г. Лукомский ұ сынғ ан биологиялық ә діс бойынша тістің қ атты тіндеріндегі тісжегі ошағ ын тек зақ ымданғ ан аймақ та ғ ана алып тастау болды. Биологиялық ә діс клиникалық тә жірибеде шектелген тү рде қ олданылады. Себебі, бұ л ә діс кезінде қ уысты қ алыптастыру жә не ретенциялық нү кте жасау сияқ ты қ ағ идалар ұ сталынбайды.Тісжегіні емдеу нә тижелігі кө біне тісжегі қ уысын дұ рыс егеп тазалауды сақ тауғ а байланысты.Дұ рыс қ алыптастырылғ ан қ уыс пломбаның жабысуын жә не биомеханикалық параметрінің сақ талуын қ амтамасыз етеді.