БҮйректіҢ жедел заҚымдалуыныҢ клиникалыҚ кӨріністері мен диагностикасы

БЖЗ-ның бастапқ ы сатыларында клиникалық кө рінісі оның дамуына себеп болғ ан негізгі аурудың белгілерімен анық талады. Сондық тан да диурез қ арқ ыны мен қ ан сарысуындағ ы креатинин дең гейін (RIFLE критерийлері) жү йелі бақ ылау арқ ылы ғ ана БЖЗ-ны ерте анық тауғ а мү мкіндік бар. БЖЗ-на алып келген ауруды мұ қ ият жиналғ ан анамнез жә не тексерумен анық тай аламыз.

Анамнез:

· Гиповолемияғ а алып келетін жағ дайды анық тау (қ анкету, диарея, жү рек жетіспеушілігі, операция, жарақ аттар, гемотрансфузия). Жақ ынарада гастроэнтерит, қ анды диарея болса, ә сіресе балаларда ГУС туралы ойлауымыз қ ажет.

· Жү йелі аурулар, қ ан тамыр аурулары (бү йрек артериясының стенозы болуы мү мкін), қ ызба кө ріністеріне, инфекциядан кейінгі гломерулонефрит болуына назар аударуымыз қ ажет.

· Артериялық гипертензия, қ антты диабет немесе қ атерлі ісіктердің (гиперкальциемия кездеседі) болуы.

· Ерлерде жиі дә рет сындыру сезімінің болуы, несеп ағ ынының ә лсіреуі қ уық асты безінің ауруымен шақ ырылғ ан постреналды обструкция белгілеріне жатады. Нефролитиаздағ ы бү йректің шаншуы диурездің азаюымен бірге жү реді.

· Науқ ас қ андай дә рілерді пайдаланғ анын, осы дә рілерді кө тере алмағ ан жағ дайлар болуын анық тау, ә сіресе назар аударатындары: ААФт, АРТ, Қ Қ СЕП, аминогликозидтер, рентгенконтрастты заттар. Токсикалық, улағ ыш заттармен байланыста болуын анық тау.

· Бұ лшық ет жарақ атының симптомдары (ауыру, бұ лшық еттің ісінуі, креатининкиназаның жоғ арылауы, бұ рын миоглобинурияның болуы), метаболикалық аурулар рабдомиолизді кө рсетуі мү мкін.

· Бұ рын бү йрек аурулары, артериялық гипертензия болуы туралы жә не креатинин мен мочевинаның жоғ арылағ аны туралы мағ лұ мат болуы.

Ә рі қ арай науқ асты зерттеу, оның ішінде жалпы физикалды, зертханалық, визуалды жә не кей жағ дайда гистологиялық зерттеу арқ ылы БЖЗ-ның себебін анық тай аламыз.

БЖЗ шұ ғ ыл жағ дайда тө мендегі тө рт негізгі сұ рақ қ а жауап зерттеудің негізгі бағ ыттарын анық тауы мү мкін:

1. Бү йрек қ ызметінің бұ зылысы бар ма? БЖЗ немесе БСА?

2. Бү йректік қ анағ ыс бұ зылғ ан ба? Артериялық па не веналық па?

3. Бітелудің себебінен болатын несеп ағ уының бұ зылысы бар ма?

4. Бү йрек ауруы бар ма? Болса, диагноз қ андай?

Диагнозғ а апаратын жол - бұ л науқ аспен алғ аш кездескенде барлық деректерді нақ ты тіркеу. Дене салмағ ы, ағ зағ а тү скен жә не ағ задан шық қ ан сұ йық тық тың балансы, бұ рынғ ы жә не қ азіргі тексерулердің қ орытындылары жә не басқ а мә ліметтер БЖЗ-ның себебін анық тауда жә не соғ ан сә йкес ем жү ргізуде бірден-бір мү мкіндік болуы мү мкін. Ә рқ ашан тест жолақ тарын қ олданғ ан жә не несептің микроскопиялық шө гіндісі бар несеп анализдері қ ажет. БЖЗ-ның диагностикасы ү шін зә рдің осмостық концентрациясы, ондағ ы натрий, креатинин мен ақ уыз дең гейі маң ызды.

Физикалық тексеру кезіндегі негізгі бағ ыттар:

· Науқ асты жү ргізу тактикасын анық тау ү шін организмнің гидратация дә режесін анық тау бірінші кезекте маң ызды (шө лдеу, тері, шырыш қ абық тарының қ ұ рғ ақ тығ ы немесе ісінулер; салмағ ының тө мендеуі немесе кө беюі; ОВҚ дең гейі; ентігу).

· Тері тү сі, бө ртпелер. Термометрия.

· Орталық жү йке жү йесінің жағ дайын бағ алау.

· Ө кпенің жағ дайын бағ алау (ісіну, сырылдар, қ ан кету жә не т.б.).

· Жү рек-қ ан тамыр жү йесін бағ алау (гемодинамика, АҚ Қ, пульс. Ірі қ антамырлардың пульсациясы). Кө здің тү бі.

· Гепатоспленомегалия, бауыр ө лшемдері кішіреюі.

· Пальпацияда бү йректің ұ лғ айғ аны арқ ылы бү йректің поликистозын, қ уық ісігін, уретра обструкциясында қ уық тың ұ лғ айғ анын байқ аймыз.

· Диурезді бағ алау (олигурия, анурия, полиурия, никтурия).