Талдаудың физикалық әдістері

Жоспар:

1.талдаудың физикалық ә дістері.

2.Эмиссиялық спектрлік талдау ә дісінің негізі.

3.Эмиссиялық спектрлерді алу жә не олар бойынша заттарды талдау.

Химия саласындағ ы мамандардың қ олданып жү рген физикалық ә дістердің ішінде колориметрия, фотоэлектроколориметрия, атомдық эмиссиялық спектрлік талдау ә дісі, ультракү лгін жә не инфрақ ызыл, ядролық магниттік резонанс, электрондық парамагниттік резонанс, масс-спектроскопия, рефрактометрия жә не тағ ы басқ а талдаудың физикалық спектрлік ә дістері маң ызды орын алады. Спектрлік ә дістер қ осылыстың молекулалық қ ұ рылымдары туралы мағ лұ мат алуғ а мү мкіндік береді. Сонымен қ атар аспаптық талдау ә дістерінің кө лемдік ә дістерге қ арағ анда басты айырмашылығ ы бар – ө те аз мө лшердегі қ оспаны анық тай алады.

Талдаудың физикалық ә дістерінде жұ мысты жү ргізу барысында арнайы жабдық талғ ан қ ұ ралдарды немесе қ ондырғ ыларды (колориметрлерді, фотоэлектроколориметрлерді, спектрографтарды) қ олданады. Аспап ретінде талдаудың негізгі сатыларын орындау ү шін жә не оның нә тижелерін тіркеу ү шін ә р тү рлі аналитикалық аспаптар қ олданылады. ИЮПАК анық тамасы бойынша аспап дегеніміз – заттың сапалық қ алпы туралы мә ліметтерді бақ ылауғ а, ө лшеуге немесе хабарлауғ а арналғ ан, адамның жұ мысын алмастыра алатын қ ондырғ ы. Аспаптық ә дістерде қ ондырғ ылардың кө мегімен тіркеліне алатын заттардың физикалық жә не физикалық -химиялық қ асиеттері пайдаланылады. Талдаудың сезімталдығ ы жә не тіркеуші жабдық тардың дә лдігі субъективтік ә дістерге қ арағ анда бұ л жағ дайда анағ ұ рлым жоғ ары бола алады. Кө птеген заттардың физикалық -химиялық қ асиеттерінің арнайы болуына байланысты талдаудың талдамалылығ ы жоғ ары болады. Аспаптық ә дістер кө птеген талдаулар кезінде автоматтық тү рде орындалады. Оларды сандық жә не сапалық талдауларда кең інен қ олданады.

Заттардың сандық талдауын екі жолмен анық тайды.

Заттың мө лшерін оның физикалық қ асиеттері бойынша анық тау. Заттардың ерітіндідегі концентрациясы кө п жағ дайларда олардың физикалық қ асиеттерімен тура байланысты. Талдаудың спектрлік ә дістерінің негізі болып табылатын осығ ан ұ қ сас заң дылық тар сонымен бірге қ атты материалдар, шикізаттар ү шін де белгіленген. Бұ л ә дістерді тура аспаптық немесе физикалық талдау ә дістері деп атайды.

Кө п жағ дайларда тікелей аспаптық талдауды орындау алдында қ осылыстың реагентпен арасындағ ы химиялық реакциясын жү ргізеді. Реакцияның нә тижесінде тү зілген тү сті ө німнің жарық сә улесін сің іруі, яғ ни, физикалық қ асиеті бойынша заттың концентрациясын анық тайды. Мұ ндай ә дісті физикалық -химиялық деп атайды.

Аспаптық ә дістерді зерттелетін заттың ө лшенетін қ асиетіне сә йкес жіктейді. Талдаудың аспаптық ә дістерінің келесі топтары белгіленген: 1) оптикалық ә дістер – заттардың жә не олардың ерітінділерінің оптикалық қ асиеттерін ө лшеуге негізделген; 2) электрометриялық – заттардың ерітінділерінің электрлік параметрлерін ө лшейді; 3) резонанстық – заттың электрлік немесе магниттік ө рістерді резонанстық тү рде сің іруін пайдаланылады; 4) радиометриялық – заттың мө лшерін оның радиобелсенділігі бойынша, немесе радиобелсенді индикаторлардың кө мегімен ө лшейді; 5) термиялық – затты қ ыздыру, кептіру, титрлеу (жә не т.с.с.) барысында жылу ә серін ө лшейді; 6) хроматографиялық – арнайы тасымалдағ ыш сұ йық тық тың кө мегімен қ атты денедегі заттың ә р тү рлі аймақ тарда бө лінуіне негізделген; 7) массспектрлік – заттардың молекулаларының иондалғ ан сынық тарының массаларын ө лшеуге негізделген; 8) ультрадыбыстық – заттардың ерітінділеріндегі ультрадыбыстың жылдамдығ ын ө лшейді. Ультрадыбыстың жылдамдығ ы ерітіндінің концентрациясына тә уелді. Аталғ андардан басқ а талдаудың аспаптық ә дістері де бар.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1.Талдаудың физикалық ә дістерінің артық шылық тары жә не кемшіліктері қ андай?

2.Атомдық спектрлік талдауды қ андай жағ дайларда қ олданады?

3. Берілген ерітіндіде натрийдің бар жоғ ын жә не оның тазалығ ының ө те жоғ ары екендігін қ алай анық тауғ а болады?

Пайдаланылғ ан ә дебиеттер:

1.Алексеев В.Н. Количественный анализ. –М.: Химия. 1973. -584 с.

2.Пономарев В.Д. Аналитическая химия. Част 2. Количественный анализ. –М.: Высшая школа, 1982. 288 с.

3.Крешков А.П. Основы аналитической химии. Количественный анализ. –М.: Химия. 472 с.