Т А Р А У. Статистика бойынша жамбас сүйектерінің сынықтары барлық сынықтардың 5-15% құрайды

ЖАМБАС СҮ ЙЕКТЕРІНІҢ СЫНЫҚ ТАРЫ

Статистика бойынша жамбас сү йектерінің сынық тары барлық сынық тардың 5-15% қ ұ райды. Олар жарақ аттық шок, қ ан кетумен асқ ынатын ауыр жарақ аттар қ атарына жатады

онда ө лім-жітім мө лшері 60-80%-ғ а дейін жетеді.

Анатомиялық -биомеханикалық ерекшеліктері.

Жамбас сү йек, os coxae, ү ш сү йектен – мық ын, os ilium, қ асағ а, os pubis жә не шонданай os ischii тұ ратынжалпақ сү йек. Бұ л сү йектер ең кө п салмақ тү сетін аймақ та

А - сыртқ ы беті:

байланысты болады.

Жамбас сү йектері ә детте, қ уатты кү штің салдарынан сынады. Жамбас астауы қ анмен жақ сы қ амтамасызданады жә не иннервацияғ а ө те бай, сондық тан жарақ ат кезінде жіті қ ан кету (жамбас аймағ ындағ ы шелмайғ а 2-2, 5 л дейін қ ан кетеді) жә не геморрагиялық шоктың даму қ аупі аса жоғ ары (жамбас шок туындататын аймақ тарғ а жатады) (Привес М.Г., Сапин М.Р., Синельников Р.Д.).

Жарақ аттың жіктелуі: Жамбас астауы мен ұ ршық ойығ ының сынық қ а қ атысуына байланысты жамбас сү йектерінің сынығ ы келесідей жіктеледі: (273-сурет):

А. Шеткі

А) б)

В) г)

Д) е)

Д

а - шеткі сынық тар; б - жамбас шең берінің бү тіндігі бұ зылмағ ан сынық; в - жамбас шең берінің бү тіндігі бұ зылғ ан сынық; г- жамбастың артқ ы жарты шең берінің бү тіндігі бұ зылғ ан сынық; д- жамбастың артқ ы жә не алдың ғ ы жарты шең берінің бү тіндігі бұ зылғ ан сынық; е, д – ұ ршық ойығ ының сынығ ы жә не сан басының орталық шығ уы

273-сурет. Жамбас сү йектері сынық тарының жіктелуі

АО/ASIF жү йесі бойынша жамбас сү йектерінің

275-сурет. Школьников-Селиванов бойынша жамбас ішіне анестезия жасау жобасы

Сегізкө з, қ ұ йымшық жә не симфиздің жарақ атында анестетикті жарақ ат аймағ ына енгізу арқ ылы анестезия жасалады.

Инфузиялық -трансфузиялық ем кезінде коллоидты, кристалоидты, тұ з ерітінділері, сонымен қ атар қ аналмастырғ ыш дә рілер қ олданылады.

15.1. ШЕТКІ СЫНЫҚ ТАР

277-сурет Науқ асты Волкович қ алпына жатқ ызу

15.3. ЖАМБАС ШЕҢ БЕРІНІҢ БҮ ТІНДІГІ БҰ ЗЫЛҒ АН СЫНЫҚ ТАР

Жамбастың алдың ғ ы жарты шең берінің бү тіндігі бұ зылғ ан жарақ ат.

278-сурет. Жамбастың алдың ғ ы жарты шең берінің ығ ысқ ан сынығ ы бар (симфиз жарақ аты) науқ асты айқ асқ ан аспалы торда емдеу

Операциялы емі. Консервативті ем нә тижесіз болса, онда операциялық ем жү ргізіледі (279-сурет).

Операция барысында репозиция ашық тү рде жасалады, содан кейін симфиз арнайы пластинамен, сыммен немесе аппаратпен бекітіледі.

А) б)

а – пластинамен бекіту; б – аппаратпен бекіту

279-сурет. Симфиз жарақ атын бекіту ә дістері

Жамбастың артқ ы жарты шең берінің бү тіндігі бұ зылғ ан жарақ ат.

Жамбастың артқ ы жарты шең берінің бү тіндігі бұ зылғ ан жарақ ат сирек кездеседі. Науқ ас жарақ ат аймағ ының ауыру сезіміне шағ ымданады. Аяқ тағ ы қ имылдар шектеледі. Пальпация кезінде сынық аймағ ындағ ы ауырсыну қ арқ ындайды.

Алдынан-артына жасалғ ан рентгенограммадан аталғ ан жарақ атты анық тау кейде оң айғ а соқ пайды.

Жарақ аттың е м і.

Консервативті емі. Аспалы тор арқ ылы консервативті ем қ олданылады (280-сурет), алайда аспалы тордағ ы байлам жіптерін айқ астырмай тартады. Кереуетте жатып емделу мерзімі 8-9 апта.

280-сурет. Жамбастың артқ ы жарты шең берінің бү тіндігі бұ зылғ ан жарақ аты бар науқ асты аспаторда байлам жіптерді айқ астырмай тарту арқ ылы емдеу

Егер сынық бастары ығ ысқ ан болса, онда қ осымша аяқ сү йегінен тартуды қ олданады.

Операциялық емге іштен пластинамен бекіту (а), клиникада қ ұ растырылғ ан м.ғ.д. Ш.А.Баймағ амбетов, Н.К.Мұ рсаловтардың пластинасымен (б) бекіту, сырттан аппаратпен бекіту (в), сегізкө з-мық ын жалғ амасын артродездеу жатады (г) (281-сурет).

А) б)

В) г)

а – пластинамен бекіту б - м.ғ.д. Ш.А.Баймағ амбетов, Н.К.Мұ рсаловтардың пластинасы; в – аппаратпен бекіту; г - сегізкө з-мық ын жалғ амасын артродездеу.

281-сурет. Жамбастың артқ ы жарты шең берінің бү тіндігі бұ зылғ ан жарақ аттарды операциялық емдеу тә сілдері

15.4 ЖАМБАСТЫҢ АЛДЫҢ Ғ Ы ЖӘ НЕ АРТҚ Ы ЖАРТЫ ШЕҢ БЕРІНІҢ БҮ ТІНДІГІ БІР МЕЗГІЛДЕ БҰ ЗЫЛҒ АН СЫНЫҚ ТАР (МАЛЬГЕНЯ СЫНЫҒ Ы)

Бұ л жарақ аттар жамбастың ө те ауыр жарақ аттарына жатады.

Жарақ аттың механизмі – жарақ ат кө бінесе жанама механизмнен пайда болады, оғ ан жамбастың алдынан артына қ арай қ ысылуы, биіктен қ ұ лау жатады.

Жарақ атты анық тау. Науқ асты тексеру кезінде жамбас аймағ ындағ ы ісіну, терідегі қ анталау жә не жамбас сү йектерінің ассиметриясы анық талады. Жамбас сү йегінің ығ ысуын тө стің «семсер» тә різді ө сіндісінен жамбастың алдың ғ ы жоғ ары қ ырына дейінгі қ ашық тық ты ө лшеу арқ ылы анық тауғ а болады (282-сурет).

Мық ын сү йектерін жанынан қ ысқ анда жә не алдынан-артқ а қ арай кү ш тү сіргенде сынық аймағ ындағ ы ауырсыну сезімі қ арқ ындайды.

282-сурет. Тө стің «семсер» тә різді ө сіндісінен жамбастың алдың ғ ы жоғ ары қ ырына дейінгі қ ашық тық ты ө лшеу

Жарақ аттың е м і.

Консервативті емі. Жамбас ішіне Школьников- Селиванов бойынша анестезия жасалады, ол шокқ а қ арсы емнің негізгі бағ ыты болып саналады.

Ығ ыспағ ан сынық тарды емдеу ү шін науқ асты аспалы торғ а жатқ ызады, аяқ тарын Беллер шендеуішіне қ ойып, ү лкен жіліншіктің метаэпифизі немесе ортан жіліктің айдаршық тарынан сымшабақ ө ткізу арқ ылы сү йектерінен тартуды орындайды. Жү ктің салмағ ы 4-5 кг.

Жамбастың бір бө лігі жоғ ары бағ ытта ығ ысқ ан сынығ ын емдегенде жарақ атталғ ан аяқ тан тартатын жү ктің салмағ ын 12-16 кг дейін кө бейтеді, ал сау аяқ ты 4-5 кг жү кпен тартады. Науқ асты кері тарту ү шін кереуеттің аяғ ын кө тереді. Сү йектен тарту кезінде науқ астың аяқ тары сыртқ а ә кеткен қ алыпта орналасуы керек (285-сурет).

285-сурет. Жамбастың алдың ғ ы жә не артқ ы жарты шең берінің бү тіндігі бір мезгілде бұ зылғ ан сынық тарды (Мальгеня сынығ ы) емдеу

Жамбас жарақ аты симфиздің ажырауымен қ абаттасқ анда, аспалы торда айқ астырып тартуды жамбас бө лігінің жоғ ары ығ ысуын жойғ аннан кейін, ә детте 3-ші тә уліктен қ алдырмай орындау керек. Емнің мерзімі 10-12 апта.

Операциялық емі. Науқ астарды консервативті емдеу мерзімі ұ зақ болуына байланысты кейінгі кезде осындай жарақ аттарды емдеуде белсенді операциялық емдеу ә дісі қ олданылады. Операция барысында сү йекті іштен бекітетін пластиналар немесе сырттан бекітетін аппараттар жиі қ олданылады (284-сурет)

А)

Б)

а - жамбастың алдың ғ ы жә не артқ ы жарты шең берінің бү тіндігі бір мезгілде бұ зылғ ан жарақ атқ а (симфиздің жыртылуы, сол жақ шонданай, қ асағ а сү йектерінің сынығ ы, мық ын-сегізкө з жалғ амасының жарақ аты) жасалғ ан остеосинтез;

б - жамбас сү йектерін сырттан аппараттың кө мегімен бекіту

284-сурет. Жамбастың алдың ғ ы жә не артқ ы жарты шең берінің бү тіндігі бір мезгілде бұ зылғ ан сынық тарды емдеу ә дістері

15.5. Ұ РШЫҚ ОЙЫҒ ЫНЫҢ СЫНЫҒ Ы

Ұ ршық ойығ ының сынығ ы ортан

(285-сурет). Науқ асты сү йектен тартып емдеу мерзімі 8-10 апта, кереуетте жату мерзімі 10-12 апта. Науқ астың аяғ ына салмақ тү сіруге 4-5 айдан кейін рұ қ сат етіледі.

285-сурет. Ортан жілік басының орталық шығ уын қ аң қ адан тартып емдеу жобасы

Операциялық емі. Консервативті ем нә тижесіз болса, онда операциялық ә діске жү гінеді. Жілік басына ашық репозиция жасалғ аннан кейін сынық бастарын пластинамен бекітеді, сү йек.....................

___________________________________________________

Қ осымша 1