Тері аурулары .

Балалардың тері аурулары тү рліше себептерден болуы мү мкін. Бала неғ ұ рлым жас болса, онда тері аурулары да соғ ұ рлым оң ай пайда болады, ә рі ауыр тү рде ө теді. Бұ л балалардың терісінің нә зік жә не жарақ аттанғ ыш келетініне, ал организмнің тү рліше зиянды ә серлеге, оның ішінде микробтың ә серлеріне, қ арсы тұ руы ә лі мардымсыз болатынына байланысты. Нерв системасының, ішкі секреция бездерінің, ал олай болса, тұ тас алынғ ан букіл зат алмасу процестерінің реттеушілік ыкпалының жеткіліксіз болуы тө менгі жастағ ы балалардың тері ауруларының кө бінесе айрық ша ө туін тудырады, ал олардын терісінде қ ан тамырлары мен лимфалық тамырлардың кө п болуы оның реакциясын едә уір кү шейте тү седі.

Тері ауруларының бір тобы тері кабаты дамуының туа болатын кемшіліктеріне байланысты, ә рі дұ рыс мү йізденбеу процесі, теріде кө піршіктердің тү зілуі жә не басқ а да зақ ымданулар тү рінде кө рінеді. Олардың екінші бір тобы тек жұ қ палы аурулардың (кызылшаның, скарлатинаның, ұ шпа шешектің, қ ызамық тың) немесе жұ қ пайтын аурулардың (нерв, эндокрин, асказан-ішек ауруларының) бір белгісі ғ ана болып табылады. Бұ л жағ дайда баланың терісінде бө ртпе, теміреткі, есекжем, кышыма жә не т.б тү рінде бір жерге шоғ ырланғ ан немесе бытыраң қ ы жаралар пайда болады. Қ ейбір балалардың терісінде жаралар не белгілі бір тамақ тың тү рін, не болмаса кейбір иістерді якн дә рі-дә рмектерді ұ натпауғ а байланысты пайда болады. Ә рбір мұ ндай жағ дайда теріні зақ ымдайтын себепті тауыл, оны жоюғ а ә рекет жасау керек. Егер бала организм ү шін манызды бір тамақ тық заттан немесе айналадағ ы ортағ а тарағ ан иістен жиренетін болса, онда баланы ә лгі зат немесе иіске сактық пен, ә рі біртіндеп ү йреткен жө н. Теріге механикалық, химиялық, жылу факторларының, сондай-ақ сә улелі энергияның ә сер етуі нә тижесінде де тері аурулары пайда болуы мү мкін.

Терінің кез келген жарақ аты оғ ан ірің, таз жә не басқ а аурулар қ оздырғ ыштарының қ осылуынан асқ ынып кетуі мү мкін. Бірқ атар жағ дайларда терінің ірің ді, таз, іш вирусты аурулары ө з бетінше пайда болады. Балалардың дамыл алмай қ имы лдағ ыштығ ы жә не ү й жануарларымен ойнауғ а бейімділігі кө п жағ дайда тері кабаттарының зақ ымдануына ә кеп соғ ады, соның нә тижесінде жоғ арыда аталғ ан ауру коздырғ ыш микробтардың теріге енуі ү шін жол ашылады. Бұ л ә сіресе гигиналык жағ дайлар нашар жерлерде немесе ө здерінің терісін дұ рыс кутуге гигиеналық жағ ынан дағ дыланбағ ан балаларда оң ай болады. Ірікдеу, таз жә не вирус ауруларының кө пшілігі жұ кпалы болатынын, сондық тан олар баладан балағ а да, жануарлардан балағ а да тез беріле алатынын есте сақ тау керек.

Ірің дейтін аурулар. Ә сіресе участокта, бақ та, бақ шада ойнағ анда немесе жұ мыс істеген кезде балалардың терісі онай кірлейді. Шаң -тазаң, кір жә не оларда болатын іріндетуші микробтар (стафилококк жане стрептококк) терінің сайлары мен қ атпарларына, кедір-бұ дыр жерлеріне еніп алады. Кір кө п жағ дайда терідегі нерв ұ штарын тітіркендіріп, қ ышытады жә не қ асыткызады; терінің тырналғ ан жә не сызат тү скен жері сияқ ты қ асылғ ан жері арқ ылы да іріндетуші микробтар терінің ішіне енеді де, кө п жағ дайда іріндейтін аурулар тудырады. Тері неғ ұ рлым аз жарақ аттанса жә не кірлесе, онда іріндегіш аурулар солғ урлым сирек болады. Бала неғ урлым аз болса, оның организмнің қ арсылық білдіруі неғ ұ рлым тө мен болса, оның терісі микробтардың зиянды ә серіне соғ ұ рлым берілгіш келеді. Сондық тан ірің дейтін аурулар, ә сіресе тү рліше жұ қ палы аурулар мен басқ а да қ атты аурулар: эксудаттық диатез, диабет, қ ан аздылық, созылмалы асқ азан-ішек аурулары кезң інде немесе олардан кейін жиі пайда болады. Дененің қ атты ысуы, суыы, сондай-ақ тар, қ олайсыз, ә сіресе кір киім тері ауруларының тууына жағ дай жасайды. Аурудың жарасынан бір тамшы ірің нің дені сау баланың терісіне тү суі соң ғ ысында да ә лгі ауруды тудырады. Ірің дейтін аурулвр тү рліше- формада ө туі мумкін: балаларда оның мынадай тү рлері ә сіресе жиі кездеседИ м п ет и г о. Ірің дейтін микроб енген жерде, кө бінесе дененің ашық жерлерінде: езуде, қ ұ лақ тың тү бінде, тырнақ ұ ясының айналасында алғ ашында қ ызыл дақ немесе ісік пайда болады, ал содан кейін ү лкендігі тү йреуіштің басындай кө піршіктен он он тиындық тың мө лшеріндей кө піршіктерге дейін шығ ады. Кө п ұ замай кө піршіктер ірің ді жарағ а айналады; ірің і кепкенде жараның беті қ ызғ ылт сары тусті жұ қ а қ абық шамен жабылады. Оның жанынан жаң а кө піршіктер мен жаң а қ абық шалар пайда болады. Ауру тек терінің бір жерінен екінші жеріне ғ ана емес, сондай-ақ бір баладан екінші балағ а да тез ауысады; сондық тан ауруды басқ а балалардан бө ліп, аурудың сү лгісін, ыдысын, салфеткасын жеке сақ тау керек. Ауру пайдаланғ ан ойыншық тар мен заттарды ыстық сумен сабындап жуу қ ажет, ал қ айнатса одан да жақ сы. Жууғ а болмайтын ойыншық тарды ауруғ а беруге болмайды. Ауруды емдеу тек дә рігердің нұ сқ ауы бойынша ғ ана жү ргізіледі.

Ф у р у н к у л (шиқ ан) тү к қ апшық тарының жә не оның айналасындағ ы тканьнің қ абынуы, ол 3-5 кү ннің ішінде орман жаң ғ ағ ындай жә не одан да ү лкен мө лшерга жетеді. Фурункул шық қ ан жердегі тері қ ызарып жұ қ арады, жарылғ аннан кейін ортасында ө лі ткань жә не жара болады да, жазылғ анда орнында тыртық қ алады. Егер фурункулдың дамуының бастапқ ы сатысында қ ажетті шаралар қ олданса (оғ ан таза иктиол, қ арамай дә рі жағ ып, таң ып тастаса, дә рігердің нұ сқ ауы бойынша физотерапия жә не т.б. жолмен емдесе), фурункулдің тарап кетуі мү мкін, сонда тырнақ қ алмайды.

К а р б у н к у л – қ атар тұ рғ ан бірнеше тү к қ апшық тарының ірің деуі. Бұ л жағ дайда сол жерге жақ ын орналасқ ан тері астындағ ы майлы тканьдердің улкен участогы қ абынады. Баланың жалпы кү йі қ атты нашарлайды. Жалпы сырқ аттық, бас ауруы, жоғ ары температура байқ алады. Ауру кейде ір айдан артық уақ ытқ а созылады жә не карбункул бетке шық қ ан кезде ә сіресе қ ауіпті болады.

Г и д р о а д е н и т – тер бездерінің, кө бінесе қ олтық астына орналасқ ан бездердің, қ абынуы. Бұ л аурудың нә тижесінде бү кіл организмнің кү йі нашарлайды. Қ айталануғ а бейімі бар, кө бінесе бала кө п терлейтін кезде пайда болады.

қ олқ анат

Пайда болады. Бұ л таң балардың сыртына қ арай жайыла ө сіп, ө зара қ осылып кетуге бейімі бар. Олардың кері дамуы ортасынан басталады да, тү леумен аяқ талады. Бастың шашты жеріне теріне де, шашты да зақ ымдайды. Таз саң ырауқ ұ лағ ы тү кті қ апшық тарғ а еріп, шаштың ішіне ө тіп кетеді. Шаш жылтырлығ ынан айырылып, шаң басқ ан сияқ ты кү ң гірт тартады, терінің сыртына тек 1 – 2 см ғ ана шығ ып, оң ай сынады. Бастың шашты қ абыршық тар басып кетеді. Тырнақ зақ ымдалғ ан кезде оның ішкі қ абатына сұ рғ ылт немесе сарғ ылт тү сті таң балар пайда болып, олар бү кіл тырнақ қ а таралады. Тырнақ жылтырынан айырылады, сынғ ыш келеді, шеттері оң ай оырылады. Терінің, шаштың жә не тырнақ тың зақ мданғ ан бө ліктерін микроскоппен зерттеу оларда таз саң ырауқ ұ лақ тарының шоғ ыры бар екенін кө рсетеді. Дер кезінде жә не дұ рыс емдесе, трихофитин толық кетеді, ал зақ ымданғ ан жерлерге қ айтадан шаш шығ ады.

Таз қ отыр немесе фавус. Бұ л ауру кө бінесе Араб Шығ ысында ұ дайы бас киім киіп жү ретін халық тарда жиі кездеседі. Бұ рын ол Патшалық Россияның шығ ыс аймақ тарында: Ө збекстанда, Қ азақ станда, Қ ырғ ызстанда, Тү ркіменстанда жә не т.б тарағ ан еді. бұ л аурулардың ауылдық жерлерінде кө бінесе семьяларды тү гелімен ауыратын да, ә сіресе балаларғ а қ иын болушы еді. таз қ отыр – жұ қ палы ауру., емдемесе ондағ ан жылдарғ а созылуы мү мкін. Таз қ отыр ауру адамдармен немесе жануарлармен (итпен, қ оянмен, тауық пен, ү йрекпен) ұ зақ уақ ыт аралас – қ ұ ралас болудың нә тижесінде жұ ғ ады. Ахорион – шенлейна саң ырауқ ұ лағ ы негізінен алғ анда бастың шашты бө лігін зақ ымдайды, ал тегіс теріде жә не тырнақ тарда сирек кездеседі, жә не мү лдем бетімен жіберген жағ дайларда лимфалық тү йіндерді, тері астындағ ы май клеткаларын, асқ азанды, ішектерді жә не басқ а органдар мен системаларды зақ ымдауы мү мкін. Бастың шашты бө ліктерінің таз қ отырмен зақ ымданғ ан жерінде сабан тү сті сары жаралар байқ алады, олардың ортасы табақ тә різді ішіне қ арай ойық тау болады. Бұ л жаралар бір – бірімен біріге отырып, астың ғ ы жағ ы қ абыныпжатқ ан тұ тасқ ан қ абыршақ тарғ а айналады; ол қ абыршақ тар кейіннен тыртық болып бітеді. Зақ ымданғ ан участоктағ ы шаштар жылтырынан айырылып, кү л ірің дес болады, оң ай жұ лынады, бірақ трихофитин кезіндегідей сынбайды. Дер кезінде жә не дұ рыс емдесе, ауру тез кетеді, ал тү сіп қ алғ ан шаштардың орнына жаң а шаштар шығ ады. Алайда шаштар тыртығ ы жоқ жерлерге ғ ана шығ ады. Тыртық тардың орнына шаш шық пайды; ал аурудың бетімен жіберілген тү рлері тұ рақ ты, ә рі кө лемі аумақ ты таздық қ а соқ тыруы мү мкін.

Трихофитиямен немесе таз қ отырмен ауырғ андығ ы алғ аш белгі берісімен ақ (шаштың кө птеп тү суі жә не тақ ырдың пайда бола бастауы, теріде дө ң гелек қ ызғ ылт таң балардың пайда болуы, тырнақ тардың ауыруы) баланы басқ а балалардан бө ліп, дә рігерге кө рсеткен жө н. Егер таз ауруымен ауырғ андығ ы расталса дә рігер ол аурумен жақ ын қ атынаста болғ ан барлық балалармен ересектерді мұ қ ият қ арап шығ уғ а міндетті. Мұ ндай жолмен анық талғ ан ауруларды оқ шаулау, сонымен қ атар емдеген жө н. Аурулар болғ ан уйлер, сондай – ақ олардың заттары мұ қ ият химиялық дезинфекциядан ө ткізіледі.

Тегіс теріні ү ш – бес проценттік йод тұ нбасымен немесе дезинфекциялаушы май дә рімен емдеуге болады.Бастың шашты бө лігі зақ ымдалғ ан жағ дайда, емдеу нә тижелі болу ү шін, алдымен шашты тү гелімен алып тастау қ ажет.Рентгенмен немесе басқ а айрық ша пластрь жапсыру арқ ылы алады. Айтылғ ан қ ұ ралдардың ә серінен шаш біртіндеп тү гел тү седі. Шаштың тү су кезең і айналадағ ы адамдарғ а таз саң ырауқ ұ лағ ын жұ қ тыратын аса қ ауіпті кезең болып табылады.Сондық тан емдеудің жә не сауық тырудың бұ л жә не бұ дан кейінгі кезең дерінде аурулар басына телпек киіп жү руге немесе жақ сы жуылатын матадан жасалғ ан орамал тартуғ а тиіс. Ауру баланың барлық тү скен шаштарын мұ қ ият жинап алып, ө ртеп жіберу керек. Телпекті орамалды кү н сайын қ айнатып алып отыру қ ажет. Аурулардың іш киімдері, бас киімдері, ойыншық тары жеке сақ талады жә не ү немі дезинфекцияланып тұ рады.Ауырғ ан кезде аурулар пайдаланғ ан тарақ тар мен баскиімдерді олар жазылғ аннан кейін ө ртеп жібереді.Шаш тү скеннен кейін емдеу кезінде баланың басын кү н сайын немесе кү н ара сабынмен немесе жө кемен жуып отыру керек. Бұ л жағ дайда жұ мыс істеуші қ ызметкерлер аса сақ болуғ а, қ олдарының терісінде жырылғ ан, сызат тү скен жә не жараланғ ан жердің болмауын қ адағ алауғ а тиіс, ө йткені олар арқ ылы саң ырауқ ұ лақ тар терігк оп- оң ай ө тіп кете алады.Ауруды кү ту жұ мыстарын резина қ олғ ап киип орындап, соң ынан қ олғ аптарды қ айнатып алып отыру қ ажет. Қ олғ апты шешкенен кейін қ олды сабындап жуу қ ажет, ал одан соң корбол қ ышқ ылының сегіз проценттік ерітіндісімен немесе сулеманың 1: 1000 қ атынасындай ерітіндісімен шаю қ ажет.

Аурудан жазылғ ан балаларды саң ырау қ ұ лақ микроптары жоқ екендігін дә лелдейтін ү ш қ айтара алынғ ан теріс анализден кейін ғ ана балалар колективіне жіберуге болады. Алайда бала дә рігердің тұ рақ ты бақ ылауында болуғ а, ә рі басына шаш шығ а бастағ анынша телпек киіп немесе орамал тартып жү руі тиіс.

Басқ а тері ауруларының алдын алудағ ы сияқ ты, таз ауруының алдыналудада қ олды, денені киімді таза ұ стаудың тырнақ ты ү немі алып жү рудің зор маң ызы бар. Басқ алардың бас киімін, орамалын, тарағ ын жө кесн, шұ лығ ын жіне т.б. пайдалануғ а болмайды. Тарақ ты, қ айшыны шаш алатын машинканы егер бү кіл калективтегі балалар пайдаланатын болса, онда олар пайдаланғ ан сайын дезинфекцияланып отырады.

Бұ ралқ ы жануарлар мен балалардың ойнауына ү зілді – кесілді тиым салу керек. Ү й жануарларын олар ү шін арнайы бө лген