Механикалық тәсіл

Ауданды механикалық тә сілмен анық тау кезде планиметр қ олданады. Планиметрлер сызық тық жә не полярлы болып бө лінеді. Қ ателігі 1: 50

Қ азіргі кезде полярлық планиметрді қ олданады. Олар: қ арапайым жә не компенсациондық болып бө лінеді.

Ауданды анық тағ анда 1 бө лшектің қ ұ нын білу керек:

C=P/m₂-m₁

Р – белгілі бір фигура ауданы

m₂-m_{1 –} Планиметрдің соң ғ ы жә не бастапқ ы есептері.

Жер учаскелерін анық тау ү шін келесі формула қ олданылады:

F_уч = C(m₂-m₁ )/2

17-сұ рақ. Геодезиялық ө ндірістегі жаң а технологиялар.

Э лектронды тахеометр

Қ азіргі кездегі дә лдігі мен ө німділігі жоғ ары геодезиялық ө лшеу аспаптарына электронды тахеомометрлер жатады. Олар арқ ылы барлық ө лшемдерді автоматтандырылғ ан режимде орындауғ а мү мкіндік туады. Бұ ндай ө лшеу аспаптары арқ ылы ө лшеу нә тижелерін тіркеп жә не сақ тап ә рі қ арай ЭЕМ арқ ылы ө ң деуге мү мкін. Олар есептеу жә не ақ параттарды сақ тау қ ұ ралдарымен жабдық талғ ан. Топографиялық тү сіріс жә не басқ а да инженерлік жұ мыс тү рлерін жү ргізгенде далалық ө лшеулерді автоматтандыру ү шін жоғ ары дә лдіктегі электр тахеомометр жасалып шығ арылғ ан. Эл.тахеомометр конструкциясы кодты теодолит-ң негізінде жасалынғ ан.Ол бұ рыш ө лшеу белгімен, сә улелі арақ ашық тық тың ө лшеуіштен ж/е біріктіріп орналасқ ан ЭЕМ-нан тұ рады. Бұ рыш ө лшеуіш бө лігімен горизонталь ж/е вертикаль бұ рыштар анық талады. Сә улелі арақ ашық тық ө лшеуіш арқ ылы ұ зындық ө лшенеді, ал ЭЕМ ә ртү рлі геодезиялық есептерді шығ арады, аспаптың жұ мысын басқ аруды, ө лшеу нә тижелерін бақ ылауды жә не оларды сақ тауды қ амтамасыз етеді. Мысалы Ресейде шығ арылғ ан эл.тахеомометрді «ТазМ» атауғ а болады: ол арқ ылы горизонталь бұ рышты 4 сек қ ателікпен; зенитті аралық ты 5 сек қ ателікпен; кө лбеу қ ашық тық ты 10 мм ү йлеспеушілікпен анық тауғ а болады ж/е горизонталь салымдарды ө зара биіктіктер, кө лбеу биіктіктер, координата ө сімшелері немесе кө лбеу нү ктелер мен координаталар анық талады.

Аспап 4 режимде жұ мыс істейді алады.

1)жекелеген 2) жартылай автоматты

3) автоматты4)бақ ылау

Геодезиялық есептеулер Жердің қ исық тығ ына, атмосфераның рефракциясына, температурағ а тү зетулер енгізу арқ ылы шешіледі. Бұ рыштың ө лшемдері градустармен немесе гон арқ ылы беріледі. Аспаптардың бұ рыштық датчигі кодты жә не жинағ ыш типті болып келеді.Тахеометрдің комплексіне шағ ылыстырушылар, штативтер, ток кө зі, заряд беру, зарядты жою қ ұ ралдары, аспапты тү зету ж/е кү ту жабдық тары кіреді. Эл.тахеомометрді «ТазМ» тү нде де жұ мыс жү ргізуге арналғ ан.

Ресейде шығ арылатын 2Та5 эл. Тахеометр горизонталь бұ рышты 5 сек қ ателікпен; зенитті аралық ты 7 сек қ ателікпен; кө лбеу қ ашық тық ты 8 мм ү йлеспеушілікпен анық тайды. Шетелде ө ндіруші фирмалар: Leica, Trimble, Torcon. Pentax.