Исламдың биш нигеҙе

Был дә рестә беҙ, иншә ллаһ, Исламдың биш рө кө нө, йә ғ ни Исламдың биш тө п эше тураһ ында белә сә кбеҙ.

Беҙ һ еҙ ҙ ең менә н ө йрә нгә н иман шарттары (ҡ ара: 4-се дә рес – «Имандың алты шарты») – улар барыһ ы ла кешенең кү ң елендә булғ ан нә мә лә р һ ә м улар кү ҙ гә кү ренмә й. Йә ғ ни кешенең Аллаһ ы Тә ғ ә лә гә, фә рештә лә ргә, китаптарғ а, пә йғ ә мбә рҙ ә ргә (ғ ә лә йһ им сә лә м), Ҡ иә мә т кө нө нә һ ә м тә ҡ диргә ышаныуын беҙ кү рә алмайбыҙ, сө нки былар барыһ ы ла – кү ң ел эштә ре.

Исламдың кү ҙ гә кү ренгә н яғ ы иһ ә – ул кешенең ҡ ылғ ан ғ ә мә лдә ре. Ошо ғ ә мә лдә рҙ ең ҡ айһ ыларылыр ә һ ә миә тлерә к, ә ҡ айһ ыларылыр кесерә к. Ә ммә Исламда һ ә р ваҡ ыт иң беренсе урында торғ ан тө п биш эш бар. Пә йғ ә мбә ребеҙ Мө хә ммә т (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) шулай тине: «Ислам биш терә ккә нигеҙ лә нгә н: 1) «Аллаһ тан башҡ а илаһ юҡ, һ ә м Мө хә ммә т – Уның рә сү ле» тип шә һ ә дә т итеү, 2) намаҙ уҡ ыу, 3) зә кә т тү лә ү, 4) Рамаҙ ан айында ураҙ а тотоу һ ә м 5) Аллаһ йортона хаж ҡ ылыу» (Бохари, Мө слим хә ҙ ис йыйынтыҡ тарынан).

Исламда, ә лбиттә, эштә р кү п. Лә кин ошо биш ғ ә мә л иң -иң беренсе урында торалар. Уларҙ ы хатта «рө кө н» тигә ндә р, йә ғ ни «нигеҙ таштары». Ә гә р ө й нигеҙ енең бер яғ ы булмаһ а, был ө й ултыра аламы? Юҡ, ә лбиттә. Шулай уҡ, ислам дине ошо биш нигеҙ ташында тора.

1) Беренсе рө кө н тураһ ында беҙ алдағ ы дә рестә рҙ ә кү п һ ө йлә штек (мә ҫ ә лә н, ҡ ара: 3-сө дә рес – «Лә илә һ ә иллә ллаһ» мә ғ ә нә һ е»; 6-сы дә рес – «Шә һ ә дә ттең шарттары» һ ә м башҡ алар). Ул – Аллаһ ы Тә ғ ә лә гә дө рө ҫ итеп ышаныу, йә ғ ни Аллаһ ы Тә ғ ә лә гә иман. Был эш кү ҙ гә кү ренмә й торғ ан булһ а ла, ул иң беренсе урынғ а ҡ уйылғ ан, сө нки Аллаһ ы Тә ғ ә лә гә ышанмай тороп, башҡ а эштә р тураһ ында һ ө йлә шеү ҙ ең мә ғ ә нә һ е юҡ. (Шулай уҡ, был темағ а ҡ ағ ылышлы гә зитебеҙ биттә рендә даими сығ ып барғ ан «Тә ү хид» һ ә м «Аҡ ида» тигә н лекциялар серияһ ын да ентекле рә ү ештә ө йрә неп һ ә м аң лап барырғ а саҡ ырабыҙ. – ред.) Ә шә һ ә дә ттең «Мө хә ммә т – Аллаһ тың рә сү ле» тигә н икенсе ө лө шө хаҡ ында беҙ, иншә ллаһ, килә һ е дә рестә рҙ ең береһ ендә яҡ шылап ҡ арап ү тербеҙ (ҡ ара: 9-сы дә рес – «Кем ул Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м)?»).

2) Икенсе рө кө н иһ ә – намаҙ. Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) намаҙ тураһ ында шулай тине: «Ҡ иә мә т кө нө ндә ҡ олдан иң тә ү ҙ ә намаҙ тураһ ында һ оралыр. Ә гә р намаҙ ы яҡ шы хә лдә булһ а, ул кешенең башҡ а эштә ре лә яҡ шы хә лдә буласаҡ. Ә ә гә р намаҙ ы боҙ оҡ булһ а (йә ғ ни, етешле булмаһ а), ул кешенең башҡ а эштә ре лә боҙ оҡ булыр (тимә к, ҡ абул булмаҫ)».

Шундай кешелә рҙ е осратырғ а була, улар: «Мин намаҙ уҡ ымаһ ам да, башҡ а кү п яҡ шы эштә р эшлә йем», - ти. Уларҙ ың ошо хә лен тө пһ ө ҙ биҙ рә менә н һ ыу алырғ а барғ ан кешенең хә ле менә н сағ ыштырырғ а мө мкин: ул тө пһ ө ҙ биҙ рә гә кү пме генә һ ыу тултырмаһ ын, унда һ ыу ятмай. Намаҙ менә н дә шул уҡ, ул да силә ктең тө бө кеү ек. Ғ ө мү мә н, ҡ айҙ алыр нимә лер тултырам тиһ ә ң, тә ү ҙ ә ул һ ауыттың тө бө н ҡ айғ ыртыр кә рә к.

Шулай уҡ, Пә йғ ә мбә ребеҙ (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) намаҙ тураһ ында шулай тине: «Кешене кө фө рлө ктә н намаҙ айырып тора». Ысынлап та, хатта ябай кешелә р араһ ында ла мосолманды бү тә н кешелә рҙ ә н нисек айыралар? Ә лбиттә, уның намаҙ уҡ ыу-уҡ ымауына ҡ арайҙ ар. Намаҙ уҡ ығ ан кешене, ул – мосолман, тиҙ ә р. Йә ғ ни, мосолманды кафырҙ ан намаҙ айыра.

Уйланығ ыҙ, ағ ай-эне, беҙ ҙ ең ҡ асан ү леп китеү ебеҙ билдә ле тү гел, «Аллаһ ы Тә ғ ә лә ҡ аршыһ ына нимә менә н барырмын?» - тип бө гө ндә н ү к уйлана башлағ ыҙ. Ә иң беренсе нә мә – ул намаҙ. Сө нки Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ҡ иә мә т кө нө ндә хисапты, йә ғ ни яуап алыуҙ ы, намаҙ ҙ ан башлаясаҡ. Ә гә р һ еҙ 50 йыл йә шә гә нһ егеҙ икә н, тимә к, бә лиғ булғ ан кө нө гө ҙ ҙ ә н (йә ғ ни 15 йә штә р тирә һ енә н) һ еҙ ҙ ең 35 йыллыҡ намаҙ ығ ыҙ бурыс булып йыйыла. 35 йыл – ул, тимә к, 13 000 кө н самаһ ы. Һ ә р кө н ө сө н 5 намаҙ: бә лиғ булып йә шә гә н һ ә р кө нө гө ҙ ҙ ә һ еҙ биш намаҙ уҡ ырғ а тейешһ егеҙ. Улар: 1) иртә нге намаҙ, 2) тө шкө намаҙ (ө йлә), 3) тө штә н һ уң ғ ы намаҙ (икенде), 4) киске намаҙ (аҡ шам) һ ә м 5) тө нгө намаҙ (йә стү). Ысынбарлыҡ та ошо биш намаҙ кешенең кү п ваҡ ытын алмай. Биш тапҡ ыр тә һ ә рә т алыу һ ә м биш тапҡ ыр намаҙ уҡ ыу, ә гә р бө тә һ ен бергә ҡ ушһ аң, бө тә кө ндө ң ни бары тик 1 сә ғ ә тен билә й. Бер генә сә ғ ә т, ҡ ә рҙ ә штә р! Аллаһ ы Тә ғ ә лә ө сө н бер генә сә ғ ә т! Аллаһ ы Тә ғ ә лә һ еҙ гә йә мғ еһ е 24 сә ғ ә т ваҡ ыт биргә н. Ошо 24 сә ғ ә ттең 60 ҡ ына минутын Аллаһ ы Тә ғ ә лә геҙ гә, Раббығ ыҙ ғ а кире ҡ айтарығ ыҙ. Кү ң елегеҙ тыныс булыр.

Ү ҙ ебеҙ ҙ ең тормошобоҙ ғ а иғ тибар итә йек: беҙ был бер сә ғ ә тте йә телевизор ҡ арап, йә буш һ ү ҙ ҙ ә р һ ө йлә п, тә мә ке тартыусылар – тә мә ке артында, сә й эсергә яраткандар иһ ә сә й эсеп ү ткә реп ебә рә беҙ. Кө нө гө ҙ ҙ ә н шул бер сә ғ ә тте алып, Аллаһ ы Тә ғ ә лә мотлаҡ эшлә ргә ҡ ушҡ анды ү тә ү гә бү лһ ә геҙ, һ еҙ ҙ ең ваҡ ытығ ыҙ кә мемә ҫ, ә, киреһ енсә, ҡ алғ ан 23 сә ғ ә тегеҙ гә Аллаһ ы Тә ғ ә лә бә рә кә т бирер. Элек 24 сә ғ ә т эсендә эшлә й алмағ ан эштә регеҙ ҙ е, бә лки, хә ҙ ер 6 сә ғ ә т эсендә эшлә й ала башларһ ығ ыҙ. Был кү ренеш бә рә кә т тип атала. Намаҙ уҡ ығ ан кешегә Аллаһ ы Тә ғ ә лә һ ә р яҡ лап бә рә кә т бирер: ризығ ында ла, эштә рендә лә һ ә м, ғ ө мү мә н, бө тө н тормошонда ла.

Намаҙ уҡ ымағ ан кешелә рҙ ең ҡ айһ ы бер һ ү ҙ ҙ ә ренә иғ тибар итә йек, улар нимә тип аҡ лана?

а) Ҡ айһ ылары шулай ти: «Мин пенсияғ а сыҡ ҡ ас намаҙ ғ а баҫ ам, ураҙ а тота башлайым». Лә кин кем беҙ гә, пенсияғ а тиклем йә шә рһ егеҙ, тип гарантия биргә н? Уйлап ҡ арағ ыҙ, кү пме кешелә р йә шлә й кө йө ү леп ҡ ала. Аллаһ һ аҡ лаһ ын, ә гә р беҙ ҙ ә «Пенсиянан һ уң намаҙ ғ а баҫ ам» тип йө рө гә н сағ ыбыҙ ҙ а ү леп ҡ алһ аҡ, Раббыбыҙ хозурына нимә менә н барырбыҙ?

б) Ҡ айһ ылар иһ ә шулай ти: «Мин дин тота башлар инем, тик кешелә рҙ ә н, ата-ә сә мдә н, иптә штә ремдә н, туғ андарымдан оялам». Яуап итеп беҙ шуны ә йтербеҙ: кешелә рҙ ә н ҡ урҡ ма, Аллаһ ы Тә ғ ә лә нә н оял, Ул һ иң ә намаҙ уҡ ырғ а ҡ ушҡ ан, ә һ ин һ аман кешелә рҙ ең ниндә йҙ ер һ ү ҙ ҙ ә ренә ҡ арайһ ың. Һ инең илаһ ың Аллаһ ы Тә ғ ә лә ме, ә ллә кешелә рме? Кешелә ргә ғ ибә ҙ ә т итә һ ең ме? Улай булһ а, һ ин – кеше һ ү ҙ енең ҡ олоһ оң, ғ ә фү ит. Тағ ы ла берҙ е ә йтә беҙ: бер нә мә нә н дә ҡ урҡ ма, тик Аллаһ тан ғ ына ҡ урҡ һ ә м Уның ә мерҙ ә рен ү тә, тыйғ андарынан тыйыл – ошо инде ысын Ислам! Ислам – ул ү ҙ -ү ҙ ең де Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең ә меренә тапшырыу, тигә н һ ү ҙ. Ә гә р һ ин ү ҙ -ү ҙ ең де Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең ҡ оло итеп, Уғ а тапшырғ анһ ың икә н, һ ин кеше һ ү ҙ енә иғ тибар итергә тейеш тү гелһ ең.

в) Ҡ айһ ы бер кешелә р ошолай ти: «Мин дин тотор инем, тик ҡ айһ ы бер насар ғ ә ҙ ә ттә рем бар, эсә м, тартам һ ә м башҡ аһ ы». Ә лбиттә, эсеү, тартыу – гонаһ, лә кин уларҙ ың намаҙ ғ а ҡ ыҫ ылышы юҡ. Ә бына намаҙ ҡ алдырыу – ул кү пкә -кү пкә ҡ урҡ ынысыраҡ гонаһ! Уйлап ҡ арағ ыҙ, эскә н-тартҡ ан кеше, ә гә р намаҙ уҡ ымаһ а, Ҡ иә мә т кө нө ндә эскә не ө сө н дә, тартҡ аны ө сө н дә, намаҙ ҡ алдырғ аны ө сө н дә яуап бирә сә к. Ә эсеп-тартып та, ә ммә намаҙ ын уҡ ығ ан кеше ү ҙ ен, бә лки, шул намаҙ ҙ ары арҡ алы ҡ отҡ арыр, иншә ллаһ. Уның намаҙ ҙ ары, бә лки, эсеү, тартыу һ ә м башҡ а шуның кеү ек гонаһ тарын юйыр.

Бер хә ҙ истә Пә йғ ә мбә ребеҙ (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) намаҙ ҙ ы йылғ а менә н сағ ыштыра: «Ә гә р, - ти ул, – кеше ү ҙ енең ө йө нө ң эргә һ енә н ағ ып ятҡ ан йылғ ала кө нө нә биш тапҡ ыр йыуынһ а, уның тә нендә берә й бысраҡ ҡ алырмы?» Сә хә бә лә р: «Юҡ, ә лбиттә, ҡ алмаҫ», - тип яуап бирҙ елә р. Һ ә м Пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м): «Бына намаҙ менә н дә шулай», - тип аң латты.

3) Исламдың ө сө нсө рө кө нө – ул зә кә т. Зә кә т – тик бай кешелә рҙ ә н һ ә м тик билдә ле байлыҡ тө рҙ ә ренә н алына: алтын-кө мө штә н (йә ғ ни, хә ҙ ерге кө ндә – аҡ санан), ерҙ ә ү ҫ кә н нә мә лә рҙ ә н, дө йә лә рҙ ә н, һ ыйырҙ арҙ ан, һ арыҡ тарҙ ан, кә зә лә рҙ ә н һ ә м һ атыуғ а ә ҙ ерлә нгә н тауарҙ арҙ ан. Лә кин кеше зә кә т бирә башлаһ ын ө сө н, уның ү ҙ енең иң кә рә кле нә мә лә рҙ ә ихтыяжы булырғ а тейеш тү гел. Ү ҙ енең ө йө, машинаһ ы һ ә м башҡ а иң кә рә кле ә йберҙ ә ре булһ а, һ ә м ү рҙ ә атап ү телгә н байлыҡ тө рҙ ә ренә н берә ү һ е билдә ле кимә лгә етһ ә (был кимә л нисаб тип атала), шунан һ уң ғ ына ул зә кә т тү лә й башлай. Йә ғ ни, кеше бай булып та, лә кин уның байлығ ы билдә ле кимә лгә етмә гә н икә н, ул – зә кә т биреү селә рҙ ә н тү гел. Шуғ а кү рә зә кә ттә н ҡ урҡ ырғ а ярамай. Хә лле кешелә рҙ ең бө тә һ енә н дә зә кә т алынмай. Алынғ ан хә лдә лә, унын кү лә ме ҙ ур тү гел. Мә ҫ ә лә н, 40 һ арыҡ тан йылына 1 генә һ арыҡ зә кә т итеп алына. Бай кеше ө сө н бер һ арыҡ бер нә мә лә тү гел. Уны биргә ндә н ул ярлығ а ә йлә нмә ҫ. Киреһ енсә, Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең ә мерҙ ә рен ү тә гә не ө сө н, Аллаһ ы Тә ғ ә лә уғ а малында бә рә кә т бирер, иншә ллаһ. Аллаһ ы Тә ғ ә лә нимә ҡ ушһ а ла, был – ниғ мә т, беҙ гә файҙ а булып ҡ айтҡ ан нә мә.

4) Исламдың дү ртенсе рө кө нө – ул Рамаҙ ан айында ураҙ а тотоу. Аллаһ ы Тә ғ ә лә уны кешелә р ө сө н мотлаҡ, йә ғ ни фарыз ғ ибә ҙ ә т итеп индергә н. «Эй, иман килтергә н кешелә р! Һ еҙ гә ҡ ә ҙ ә р йә шә гә н кешелә ргә бойоролғ ан кеү ек, һ еҙ гә лә ураҙ а тоторғ а фарыз ителә. Моғ айын, һ еҙ тә ҡ ү ә ле булырһ ығ ыҙ!» - ти Ул («Һ ыйыр» сү рә һ е, 183 аят). Рамаҙ ан айында мосолмандар таң ағ ара башлағ андан ҡ ояш байығ ансы ураҙ а тоталар. Был ваҡ ыт эсендә ашарғ а, эсергә һ ә м енси яҡ ынлыҡ ҡ ылырғ а ярамай. Ураҙ а ла ҡ ыйын эш тү гел. Ул да – ниғ мә т. Кешенең һ аулығ ын, донъяғ а ҡ арашын һ ә м башҡ а яҡ тарын яҡ шығ а ү ҙ гә ртә торғ ан эш ул. «...Һ еҙ ҙ ең ураҙ а тотоуығ ыҙ ү ҙ егеҙ ө сө н хә йерле, ә гә р һ еҙ белһ ә геҙ икә н!» - ти Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ҡ ө рьә ндә («Һ ыйыр» сү рә һ е, 184 аят). Ураҙ аның ҡ айһ ы бер файҙ аларын ғ ына һ анап китә йек:

– Ураҙ ала булғ ан кеше, аслыҡ тойғ оһ о кисергә н саҡ та, фә ҡ ир кешенең хә лен аң лай. Был унда фә ҡ иргә ҡ арата мә рхә мә тлелек тойғ оһ о уята.

– Ураҙ а кешелә тү бә н телә ктә рҙ ә н һ аҡ лана алырлыҡ ихтыяр кө сө тә рбиә лә й. Шулай уҡ унда тә ртип, пунктуаллек кеү ек сифаттар ҙ а ү ҫ ешә.

– Ураҙ а мосолмандарҙ ың берҙ ә млеген кү рһ ә тә, сө нки бө тә ө ммә т бер ваҡ ытта ураҙ а тота һ ә м бер ваҡ ытта ифтар ҡ ыла.

– Ураҙ а айы дә ғ ү ә тселә р ө сө н дә бик ҡ улай ваҡ ыт. Был айҙ а кемдер мә сеткә беренсе тапҡ ыр килә, кемдер кү птә н булмағ ан, һ ә м уларҙ ың йө рә ктә ре иман ө сө н асылалар.

5) Исламдың бишенсе рө кө нө иһ ә – хаж ҡ ылыу. Быны ла хә лле мосолмандар эшлә ргә тейеш. Сө нки Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ҡ ө рьә ндә шулай тигә н: «…Кешелә рҙ ең Аллаһ ҡ а ҡ арата бурыстарына хаж ҡ ылыу инә, ә гә р улар быны ү тә й алһ алар» («Ғ имран ғ аилә һ е» сү рә һ е, 97 аят).

Шулай итеп, ислам диненең биш тө п эше ошолар: Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең ғ ибә ҙ ә ткә лайыҡ лы Берҙ ә н-бер илаһ, һ ә м Мө хә ммә т Уның хаҡ илсеһ е икә ненә инанғ андан һ уң, намаҙ уҡ ыу, зә кә т биреү, Рамаҙ ан айында ураҙ а тотоу һ ә м Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең йортона (Ҡ ә ғ бә гә) хаж ҡ ылыу.

Етенсе дә рес тамам.

8-се дә рес

Ҡ иә мә т кө нө

Был дә рестә беҙ, иншә ллаһ, Ҡ иә мә т кө нө тураһ ында һ ө йлә шә сә кбеҙ. Кешелә рҙ ә н йыш ҡ ына «ахырызаман» тигә н һ ү ҙ ишетергә тура килә. Лә кин ул ахырызаманды тө рлө кеше тө рлө сә аң лай. Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең китабы Ҡ ө рьә нде белмә гә ндә н килеп сығ а был. Ҡ айһ ы бер кешелә р ахырызаманды ошолай итеп кү ҙ алдына килтерә: ниндә йҙ ер комета Ергә бә релә сә к тә, Ер шары юҡ ҡ а сығ асаҡ, йә иһ ә Ер йө ҙ ө н һ ыу баҫ асаҡ, йә, йә нә һ е, атом бомбаһ ы шартлаясаҡ һ ә м башҡ аһ ы. Юҡ. Ҡ ө рьә н буйынса, ахырызаман былай булмаясаҡ.

Беҙ гә Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ерҙ ә ге тормоштоң нисек бө тә сә ген кү птә н һ ө йлә п биргә н инде. Бына Ҡ ө рьә ндә был турала нимә тиелә: «Ваҡ иғ а (Ҡ иә мә т кө нө) килһ ә, уның килеү ен ялғ анғ а һ анаусы булмаҫ, берә ү ҙ е тү бә н тө шө рө р ул һ ә м икенсене юғ ары кү тә рер. Һ ә м Ер дерелдә ү менә н дерелдә һ ә, тауҙ ар селпә рә мә килеп емерелеп, сә селгә н-таралғ ан туҙ анғ а ә йлә нһ ә лә р, һ еҙ ө с тө ркө мгә бү ленерһ егеҙ …» («Ваҡ иғ а» сү рә һ е, 1 – 7 аяттар). Йә ғ ни, Ҡ иә мә т кө нө ндә Аллаһ ы Тә ғ ә лә ошо донъяны юҡ итә сә к. Беҙ ә ле йә шә гә н Ер, Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең ә мере менә н, емерелә сә к. Хатта кү к йө ҙ ө ярыласаҡ. Ҡ ө рьә ндә был турала шулай тиелә: «Ә гә р кү к ярылһ а, йондоҙ ҙ ар ҡ ойолһ а, диң геҙ ҙ ә р ташып тү гелһ ә, ҡ ә берҙ ә р тү ң кә релеп асылһ а – шул ваҡ ыт кеше ү ҙ енә килә сә ккә нимә ә ҙ ерлә гә нен һ ә м нимә ҡ алдырғ анын белер...» («Ярылыу» сү рә һ е, 1 – 5 аяттар). Ә «Йә син» сү рә һ ендә шулай тиелә: «Сур ө рө лө р, һ ә м бына – улар ҡ ә берҙ ә ренә н сығ ып, Раббыларына ашҡ ыналар. «Ҡ айғ ы беҙ гә! Беҙ ҙ е ятҡ ан урыныбыҙ ҙ ан кем терелтеп сығ арҙ ы? Был бит Ә р-Рахмандың вә ғ ә ҙ ә һ е, һ ә м рә сү лдә р дө рө ҫ ә йткә н булғ ан!» - тиҙ ә р улар. Бер ҡ аты тауыштан башҡ а бер нә мә лә булманы, һ ә м бына улар барыһ ы ла Беҙ ҙ ең алдыбыҙ ғ а килеп баҫ ҡ андар. Бө гө н бер кемгә лә бер ниндә й ҙ ә ғ ә ҙ елһ еҙ лек кү рһ ә телмә ҫ, һ ә м яза бары тик эшлә гә н эштә регеҙ гә ҡ арап ҡ ына бирелер» («Йә син» сү рә һ е, 51 – 54 аяттар).

Ә йткә ндә й, кешелә р Ҡ ө рьә ндең Аллаһ ы Тә ғ ә лә китабы икә нен белә. Һ ә м хатта йыш ҡ ына берә й мулланы ө йгә саҡ ыртып алып, уларҙ ан ошо «Йә син» сү рә һ ен уҡ ыттыралар. Кемдер ү леп китһ ә лә, ошо «Йә син» сү рә һ ен уҡ ыйҙ ар. Ә ммә лә кин был сү рә лә нимә тураһ ында яҙ ылғ анын кү п кеше белергә тырышамы? Белегеҙ: был сү рә лә Ҡ иә мә т кө нө тураһ ында яҙ ылғ ан.

Тимә к, Ҡ иә мә т кө нө килһ ә, Аллаһ ы Тә ғ ә лә кешелә рҙ е ҡ ә берҙ ә рҙ ә н сығ арасаҡ. Ошо донъяла бө тә тарих дауамында нисә мә кеше булғ ан, улар барыһ ы ла Аллаһ ы Тә ғ ә лә алдына килеп баҫ асаҡ. Был кө ндә н ҡ отола алғ андай бер кеше лә тыумағ ан, юҡ һ ә м булмаясаҡ та. Беҙ барыбыҙ ҙ а Аллаһ ы Тә ғ ә лә алдында яуап тотасаҡ быҙ. Ҡ иә мә т кө нө ндә Аллаһ ы Тә ғ ә лә ошо ерҙ ә булғ ан бар нә мә не лә емерә сә к, юҡ ҡ а сығ арасаҡ: йондоҙ ҙ арҙ ы, диң геҙ ҙ ә рҙ е, тауҙ арҙ ы – барыһ ын да. Һ ә м ул кө ндө кешелә р, ҡ абаттан терелтелеп, ҡ ә берҙ ә рҙ ә н сығ ып баҫ асаҡ. Бығ а ышанмағ ан кешелә р тураһ ында Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ҡ ө рьә ндә шулай ти: «Кафырҙ ар, беҙ бер ҡ асан да яң ынан терелтелеп, ҡ ә берҙ ә рҙ ә н сығ арылмаясаҡ быҙ, тип уйлай. Уларғ а: «Раббым менә н ант итә м! Һ еҙ, ә лбиттә, ҡ абаттан терелтелеп, ҡ ә берҙ ә рҙ ә н сығ арыласаҡ һ ығ ыҙ, шунан һ еҙ гә ҡ ылғ ан эштә регеҙ тураһ ында хә бә р ителә сә к, был Аллаһ ө сө н ең ел», - тип ә йт. Аллаһ ҡ а, Уның рә сү ленә һ ә м Беҙ иң дергә н нурғ а (Ҡ ө рьә нгә) иман килтерегеҙ. Аллаһ һ еҙ ҙ ең эштә регеҙ ҙ е белә! Ул кө ндө Аллаһ һ еҙ ҙ е йыйылыш ө сө н йыйыр. Ул кө н – ү ҙ -ара алдашыу кө нө. Кем Аллаһ ҡ а иман килтерһ ә, яҡ шы эштә р эшлә һ ә, Аллаһ уның насар эштә рен кисерер һ ә м аҫ тында йылғ алар ағ ып торғ ан йә ннә т баҡ саларына мә ң ге тороу ө сө н индерер. Был – бө йө к уң ыш! Ә кафырҙ ар, Беҙ ҙ ең аяттарыбыҙ ҙ ы ялғ анғ а һ анаусылар – ут ә һ елдә ре, улар унда мә ң ге ҡ аласаҡ. Ниндә й насар был яҙ мыш!» («Ү ҙ -ара алдашыу» сү рә һ е, 7 – 10 аяттар). Тимә к, Ҡ иә мә т кө нө ндә беҙ иң тә ү ҙ ә ҡ ылғ ан эштә ребеҙ ө сө н яуап тотасаҡ быҙ, шунан кемдер – йә ннә ткә, кемдер йә һ ә ннә мгә китә сә к. Аллаһ ы Тә ғ ә лә гә ышанмағ ан кеше һ ис бер ваҡ ытта ла йә ннә ткә керә алмаҫ. Кафырҙ ар ө сө н Аллаһ ы Тә ғ ә лә мә ң гелек ут, йә ғ ни йә һ ә ннә м ә ҙ ерлә гә н.

Шулай уҡ Ҡ ө рьә ндә Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ҡ иә мә т кө нө тураһ ында былай ти: «Һ ә м ҡ олаҡ тондорғ ос ҡ аты тауыш килһ ә – кеше ү ҙ енең туғ анынан ҡ асыр кө ндө... Шулай уҡ ә сә һ енә н, атаһ ынан, ҡ атынынан, улдарынан – ул кө ндө һ ә р кемдең ү ҙ эше (ҡ айғ ыһ ы) ү ҙ енә етерлек булыр. Был кө ндө йө ҙ ҙ ә р балҡ ый, кө лө п тора, шат! Һ ә м был кө ндө башҡ а йө ҙ ҙ ә рҙ ә туҙ ан – ҡ араң ғ ылыҡ ҡ аплағ ан уларҙ ы. Бына ошолар инде кафырҙ ар һ ә м гонаһ лылар!» («Ҡ ашын йыйырҙ ы» сү рә һ е, 33 – 42 аяттар). Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ҡ иә мә т тураһ ында бына шулай итеп бә йә н итә. Был кө ндө кемдер шат буласаҡ, кемдер ҡ айғ ығ а батасаҡ. Шат булғ андар – ул иман килтергә н кешелә р, сө нки улар белә: Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең ә мере менә н улар йә ннә ткә керә сә к. Ә кафырҙ ар иһ ә бер ҡ асан да йә ннә ткә керә алмаҫ.

Пә йғ ә мбә ребеҙ Мө хә ммә т (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) Ҡ иә мә т кө нө тураһ ында кү п һ ө йлә й торғ ан булғ ан. Ул аң латыуы буйынса, Ҡ иә мә т кө нө ндә беҙ яланғ ас, ялан аяҡ, сө ннә тһ еҙ, йә ғ ни башта нисек тыуғ ан булғ анбыҙ – шул кө йө Аллаһ ы Тә ғ ә лә алдына килеп баҫ асаҡ быҙ. Һ ә м Аллаһ ы Тә ғ ә лә кешелә рҙ ә н яуап аласаҡ, бө тә -бө тә эштә ре тураһ ында ла: Аллаһ ы Тә ғ ә лә гә ышандың мы, намаҙ уҡ ының мы, ураҙ а тоттоң мо, зә кә т бирҙ ең ме, атай-ә сә йең де, туғ андарың ды, кү ршелә рең де хө рмә т иттең ме, кешелә р менә н ғ ә ҙ ел булдың мы, балаларың ды дө рө ҫ тә рбиә лә нең ме – барыһ ы, барыһ ы хаҡ ында ла яуап тотасаҡ быҙ. Ҡ ылғ ан гонаһ тарыбыҙ ө сө н иһ ә ҡ урҡ ып торасаҡ быҙ: ниң ә Аллаһ ы Тә ғ ә лә гә иман килтермә нең? ниң ә Уның тураһ ында белергә лә тырышманың? ниң ә Ҡ ө рьә нде ө йрә нергә ваҡ ыт таба алманың, ә тө рлө юҡ -бар нә мә лә ргә ваҡ ыт кү п таптың? ниң ә эстең, зина ҡ ылдың, кеше ә йберен урланың? ниң ә кешене рә нйеттең, алдаштың, ә рлә штең, һ ү гендең, тик ү ҙ ең де генә ҡ айғ ырттың? һ ә м башҡ аһ ы, һ ә м башҡ аһ ы...

Былар барыһ ы ла буласаҡ, сө нки Мө хә ммә т пә йғ ә мбә ребеҙ (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) бер ҡ асан да алдашманы. Ул ә йтеп ҡ алдырғ ан нә мә лә р берә м-берә м тормошҡ а ашып килә лә р, уның килә сә к тураһ ында ү ҙ сә хә бә лә ренә һ ө йлә гә н бө тә хә бә рҙ ә ре лә дө рө ҫ булып сыҡ ты: мә ҫ ә лә н, мосолмандарҙ ың Персия дә ү лә тен яулап аласаҡ тары, Константинополдең (бө гө нгө Стамбулдың) мосолман ҡ алаһ ына ә йлә нә сә ге, монгол-татарҙ арҙ ың мосолмандар менә н һ уғ ышасағ ы һ ә м башҡ алар – былар барыһ ы ла, тарихтан белеү ебеҙ сә, дө рө ҫ булып сыҡ ты. Тимә к, Ҡ иә мә т кө нө тураһ ында ла Пә йғ ә мбә ребеҙ (ғ ә лә йһ иссә лә м) нимә ә йтеп ҡ алдырғ ан булһ а, улар ҙ а килә сә к. Шуғ а кү рә ә ҙ ерлә негеҙ, кешелә р!

Ҡ иә мә т кө нө ндә беҙ гә китап бирелә сә к – был китапта беҙ ҙ ең бө тә эштә ребеҙ ҙ ә яҙ ылып ҡ уйылғ ан булыр. Бынын турала беҙ гә Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ҡ ө рьә ндә шулай ти: «Эй, кеше! Һ ин ү ҙ Раббың а тырышып ынтылаһ ың һ ә м һ ин Уны осратырһ ың! Кемгә китабы уң ҡ улына бирелһ ә, ул ең ел хисап менә н хисапланыр һ ә м ү ҙ енең ғ аилә һ енә шатлыҡ менә н ҡ айтыр. Ә кемгә китабы арҡ аһ ы яғ ынан бирелһ ә, ул ү ҙ енә һ ә лә кә т саҡ ырыр һ ә м утта яныр. Ул ү ҙ ғ аилә һ ендә шат ине, һ ә м, ысынлап та, һ ис ҡ асан кире ә йлә неп ҡ айтмам (ҡ абат терелмә м), тип уйланы. Ә ммә юҡ! Раббыһ ы уны кү реп тора! Шә фә ҡ менә н ант итә м! Тө н һ ә м ул йыя торғ ан нә мә лә р менә н ант итә м! Һ ә м тулғ ан ваҡ ыттағ ы ай менә н ант итә м! Һ ис шикһ еҙ, һ еҙ бер хә лдә н икенсе хә лгә кү сә сә кһ егеҙ! Ә ммә нимә булды һ уң уларғ а, ниң ә улар иман килтермә й? Һ ә м уларғ а Ҡ ө рьә н уҡ ылһ а, ниң ә улар сә ждә ҡ ылмайҙ ар?» («Ярылыу» сү рә һ е, 6 – 21 аяттар).

Шулай уҡ, Ҡ иә мә т кө нө ндә беҙ ҙ ең эштә ребеҙ Мизанда (Ү лсә ү ҙ ә) ү лсә нелер. Ҡ ө рьә ндә был турала шулай тиелгә н: «Кемдең ү лсә ү е ауыр тартһ а, ул рә хә т тормошта булыр. Ә кемдең ү лсә ү е ең ел тартһ а, уның ә сә һ е – упҡ ын. Ә упҡ ындың ни икә нен һ иң ә нимә белдерер? Дө рлә п янғ ан ут ул!» («Ҡ урҡ ыныс хө кө м» сү рә һ е, 6 – 11 аяттар).

Шулай уҡ Ҡ иә мә т кө нө ндә беҙ Сират, йә ғ ни йә һ ә ннә м ө ҫ тө нә н ҡ оролғ ан кү пер аша ү тә сә кбеҙ. Имандары кө слө булғ ан мосолмандар уның ө ҫ тө нә н тиҙ генә ү теп китер (йә шен йә ел кеү ек, тиелә). Ә кемдер яйлап ҡ ына, ә кемдер хатта имгә клә п ү тер (имандары кө сһ ө ҙ булғ ан мосолмандар). Гонаһ тары кү берә к булғ ан мосолмандар иһ ә ошо кү перҙ ә н аҫ ҡ а, йә һ ә ннә мгә, осоп тө шө р. Йә һ ә ннә мгә элә ккә н был гонаһ лы мосолмандар утта кү пмелер ваҡ ытҡ а (бә лки, 1 кө н, 1 йыл, 100 йыл... Аллаһ ы Тә ғ ә лә ү ҙ е генә белә) ҡ алырҙ ар һ ә м, таҙ арынғ андан һ уң, унан кире сығ ырҙ ар, иншә ллаһ, һ ә м йә ннә ткә керерҙ ә р. Тимә к, мосолмандарҙ ың ниндә йҙ ер бер ө лө шө йә һ ә ннә мдә язаһ ын алып сығ асаҡ, гонаһ тарҙ ан таҙ арыныр ө сө н.

Эй, кеше! Ү ҙ -ү ҙ ең де Ҡ иә мә т кө нө нә ә ҙ ерлә! Изге эштә р эшлә. Ә иң тә ү ҙ ә Аллаһ ҡ а иман килтер, «Лә илә һ ә иллә ллаһ» һ ү ҙ ҙ ә рен дө рө ҫ итеп аң ла (ҡ ара: 3-сө дә рес – «Лә илә һ ә иллә ллаһ» мә ғ ә нә һ е», 6-сы дә рес – «Шә һ ә дә ттең шарттары»), Исламдың биш рө кө нө н (тө п эшен) ү тә й башла (ҡ ара: 7-се дә рес – «Исламдың биш нигеҙ е»): намаҙ уҡ ы, ураҙ а тот, зә кә т бир, хаж ҡ ыл. Ҡ ө рьә н ҡ ушҡ ан бө тә эштә рҙ е лә ү тә ргә тырыш һ ә м Аллаһ ы Тә ғ ә лә тыйғ ан бө тә ғ ә мә лдә рҙ ә н дә тыйыл. Юҡ һ а һ ин Ҡ иә мә т кө нө ндә ҙ ур отолошта булырһ ың. Пә йғ ә мбә ребеҙ Мө хә ммә т (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) ә йткә нсә, Ҡ иә мә т кө нө ндә иң тә ү ҙ ә беҙ ҙ ең намаҙ ҙ арыбыҙ һ аналасаҡ, шунан һ уң ғ ына – башҡ а эштә р. Бер яҡ тан яҡ шы ғ ә мә лдә ребеҙ хисапланһ а, икенсе яҡ тан гонаһ тарыбыҙ хисапланыр.

Гонаһ тарҙ ың иң ҡ урҡ ынысы – ул кеше хаҡ ы. Кеше хаҡ ына кермә геҙ. Бер ваҡ ытта ла! Ә гә р кеше хаҡ ына кергә н булһ ағ ыҙ, Аллаһ ы Тә ғ ә лә һ еҙ ҙ ең изге ғ ә мә лдә регеҙ ҙ е алып, шул кешегә бирер. Был донъяла кемделер рә нйеткә н булһ аң, ул кеше Ҡ иә мә т кө нө ндә һ инең яҡ шы эштә рең де алыр: һ инең намаҙ ҙ арың ды, ураҙ аларың ды, саҙ аҡ аларың ды һ ә м башҡ аһ ын. Ә биргә ндә й сауаплы ғ ә мә лдә рең ҡ алмаһ а, унын гонаһ тары һ иң ә бү леп бирелер – ни тиклем ныҡ рә нйеткә нһ ең, шунса кимә лдә. Шуғ а ла был донъяла уҡ уларҙ ан ғ ә фү ү тенеп ҡ алырғ а, ғ ә йебегеҙ ҙ е юйырғ а ашығ ығ ыҙ! Һ ә м тағ ы ла: намаҙ уҡ ыйым, ураҙ а тотам, тип тә кә бберлә нмә – бә лки, кемдең дер хаҡ ына кереп, шул кешегә һ ин аҙ аҡ ошо изге ғ ә мә лдә рең де бирергә тейеш булып сығ ырһ ың (Аллаһ һ аҡ лаһ ын).

Ошо турала билдә ле хә ҙ ис бар. Бер мә л Аллаһ рә сү ле (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) сә хә бә лә рҙ ә н: «Һ еҙ белә һ егеҙ ме, кем ул мө флис (бө лгө нлө ккә тө шө ү се)?» - тип һ орай. «Кемдең дирхә ме лә (аҡ саһ ы ла), ә йбере лә юҡ, шул бө лгө нлө ккә тө шө ү се», - тип яуаплайҙ ар улар. «Минең ө ммә темдең мө флисе – Ҡ иә мә т кө нө ндә намаҙ ҙ ары, ураҙ аһ ы, зә кә ттә ре менә н килеп баҫ ып та, ә ммә был донъяла ул кемгә лер насар һ ү ҙ ә йткә н, кемдең дер ғ ә йбә тен һ ө йлә гә н, кемдең дер малын ашағ ан, кемдең дер ҡ анын ағ ыҙ ғ ан, кемгә лер һ уҡ ҡ ан булып сығ ып, уның яҡ шы ғ ә мә лдә ре шул зыян кү реү селә ргә таратылып бирелгә н, ә инде яҡ шы ғ ә мә лдә ре барлыҡ кү рһ ә ткә н зыяндарын ҡ апларғ а етмә һ ә, шул йә берһ етелгә н кешелә рҙ ең гонаһ лы ғ ә мә лдә ре уғ а йө кмә телеп, утҡ а ырғ ытылғ ан кеше», - ти Пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) (Мө слим, Тирмиҙ и хә ҙ ис йыйынтыҡ тарынан).

Һ ә р ваҡ ыт Ҡ иә мә т кө нө тураһ ында иҫ лә п йө рө гө ҙ! Һ аналасаҡ намаҙ ҙ арығ ыҙ тураһ ында уйлағ ыҙ. «Ү лсә ү ем ауыр тартһ ын ө сө н етә рлек изге ғ ә мә лдә р эшлә нем микә н?» - тип кө н һ айын уйла. «Кемгә лер бурыслы тү гелмен микә н?» - тип ҡ урҡ. Гонаһ тарың арҡ аһ ында йә һ ә ннә м ө ҫ тө нә н ҡ оролғ ан Сират кү перенә н осоп тө шә һ е кү рмә!

Аллаһ ы Тә ғ ә лә Ҡ ө рьә ндә: «Эй һ еҙ, иман килтергә н кешелә р! Яғ ыулығ ы кешелә р һ ә м таштар булғ ан уттан ү ҙ -ү ҙ егеҙ ҙ е һ ә м ү ҙ ғ аилә лә регеҙ ҙ е һ аҡ лағ ыҙ!» - ти («Харам ҡ ылыу» сү рә һ е, 6 аят). Беребеҙ ҙ ә йә һ ә ннә мгә керергә телә мә йҙ ер. Быны беҙ, шулай уҡ, тормош иптә штә ребеҙ гә лә, балаларыбыҙ ғ а ла, атай-ә сә йҙ ә ребеҙ гә лә телә мә йбеҙ. Шуғ а кү рә, дө рө ҫ итеп, Ҡ ө рьә нсә йә шә геҙ, ғ аилә лә регеҙ ҙ е лә ошоғ а ө ндә геҙ – Ҡ иә мә т кө нө ндә отолоусылар араһ ында булмаҫ һ ығ ыҙ. Алдағ ы дә рестә рҙ ә беҙ Ҡ иә мә т кө нө тураһ ында тағ ы ла бик кү п иҫ кә тө шө рө рбө ҙ, иншә ллаһ.

Һ игеҙ енсе дә рес тамам.

9-сы дә рес