Домыя з пачатку 20 ст. Магчыма, некаторы

ўплыў на яго пашырэнне аказалі польскія

майстры-рамеснікі, якія са сваім таварам

траплялі ў Беларусь, на Украіну, у некато-

рыя вобласці Расіі43. Аднак калі такі ўплыў і

быў аказаны, то хіба толькі на пашырэнне

гэтага віду роспісу, а не на яго характар.

Калі ў народаў Цэнтральнай Еўропы роспіс

па шкле амаль цалкам насіў сакральны ха-

рактар, часам набываючы і сюжэтна-тэ-

матычныя рысы, то ў Беларусі ў большасці

Л.Д о ў г е р. Дэкаратыўнае пано. Фраг-

мент. 1950-я гады. Шкло, роспіс. Агова Іва-

наўскага раёна.

пісах куфраў ці дываноў. Тут хутчэй

заўважаецца індывідуалычасць кожнага

асобнага майстра, чым рэгіёна. У некато-

рых работах даваеннага перыяду, якія мо-

жна сустрэць на захадзе Беларусі, адчу-

ваецца рука рамесніка-прафесіянала (маг-

чыма, гэта і ёсць уплыў згаданых польскіх

майстроў). Заўважаецца імкненне пера-

даць аб'ёмы, ракурс, дакладна паказаць

натуру. Колеры яшчэ не надта інтэнсіўныя:

чорныя, белыя, карычневыя, глухія чырво-

ныя і зялёныя.

У паспяваенны час гапоўная задача май-

строў — арнаментальнасць і дэкаратыў-

насць роспісу. Кветкі, лісце, парасткі стано-

вяцца плоскасныя, іх пішуць, не ўзгадняючы

з натурай, расфарбоўваюць так, каб ства-

рыць гучную гульню колеравых плямаў.

Кветкі страчваюць натурную форму, стано-

вяцца падобныя на марскія ракавіны.

Такія роспісы характэрныя пераважна дпя

Палесся, дзе ў 40—50-я гады набыпі зна-

Чнае пашырэнне (яшчэ раз варта нагадаць,

што гаворка ідзе не пра базарны кіч). Па-

першае, тут бытавалі распісныя куфры, ад-

куль чэрпалі матывы для роспісу па шкле,

па-другое — дпя папескага інтэр'ера быпа

характэрная асаблівая любоў да коле-

рнасці. Некаторыя роспісы, як, напрыклад,

з в.Леніна Жыткавіцкага раёна, уяўляюць

сабой амаль поўны паўтор папулярнай тут

паліхромнай гладзевай вышыўкі.

Уласныя прыёмы роспісу выпрацавалі

майстры вёсак Огава і Крамно Драгічын-

скага раёна. Як і пры дэкараванні куфраў,

спачатку наносілі абрысы, але ў ж о не алоў-

кам, а чорнай тушшу, затым запаўнялі іх

Фарбай. Адмысповы арабескавы рух- чо-

рных ліній надае мапюнку асаблівую вытан-

чанасць. Л.Доўгер з в.Огава контуры не

наводзіла, адмовілася і ад сіметрыі. Кветка-

выя матывы адвольна запаўняюць усю пра-

стору. Кветкі ўмоўныя, фарбы яркія, ко-

Леры лакапьныя.

Разнастайная манера роспісаў па шкле і ў

некаторых іншых рэгіёнах Беларусі, аднак

трактоўка іх у большасці выпадкаў тыпова

народная, у адпаведнасці з характарам

іншых відаў роспісу і народнага мастацтва ў

Цэлым.

* * *

Абагульняючы матэрыял па беларускім

народным мастацкім роспісе, можна ад-

значыць, што ў цэлым ён быў параўнаўча

позняй з'яваю, Толькі пісанкі, з'яўляючыся

своеасаблівым відам роспісу, маюць ста-

ражытнае, яшчэ дахрысціянскае паходжан-

не, выяўляючы ў характары і стылістыцы

дэкору агульнаславянскія вытокі.

Пашырэнне іншых відаў роспісу ў побыце

беларусаў адносіцца да канца 19 ст. і звя-

зана са зменамі ў характары традыцыйнага

інтэр'ера і вырашэннем галоўным чынам

дэкаратыўных задач. Аднак гэтыя параў-

наўча новыя віды народнага мастацтва за-

сноўваліся на трывалым грунце народных

традыцый і ў большасці выпадкаў адпавя-

далі ўсяму характару народнага мастацтва.

Напрыклад, у сувязі з асаблівасцямі наро-

днага дойпідства лясной папасы Еўропы ў

Беларусі не было традыцыі архітэктурнага

роспісу, як на Украіне ці ў некаторых рэгіё-

нах Польшчы, Славакіі і г.д. У той жа час

арыгінальным відам роспісу з ярка выяўле-

нымі нацыянальнымі рысамі стапа дэкара-

ванне некаторых відаў мэблі, гапоўным чы-

нам вясельных куфраў. Аздобленыя штам-

паваным дэкорам куфры, якія ў канцы

19 — пачатку 20 стагоддзя займалі досыць

кампактны рэгіён — Панямонне і суме-

жныя тэрыторыі Літвы, можна лічыць уні-

кальнай з'яваю ў народным мастацтве сла-

вян і іншых суседніх народаў. Больш познія

распісныя куфры Палесся выяўляюць бліз-

кія аналогіі з вырабамі Украіны, Польшчы і

інш., хоць усё ж лёгка адрозніваюцца ад іх

кампазіцыяй, капарыстыкай, малюнкам.

Роспісы па тканіне і шкле ў большасці вы-

падкаў былі самадзейныя, асабліва на пер-