Цемент маркасын анықтау

Байланыстырғ ыш заттардың маркасы олардың сығ уғ а жә не иуге беріктігі арқ ылы анық талады. Беріктікті анық тау ү шін 1: 3 цемент лайымен 310.4-81 ГОСТ-ы бойынша (С/Ц=0, 4 жә не 106-115мм конус жайылуымен сипатталатын лай консистенциясы жағ дайында) жасалынғ ан ө лшемі 4х4х16см ү лгі арқ алық тар ә зірленеді. Ү лгілерді дайындамас бұ рын қ алып қ абырғ аларының беті мен табаны машина майымен сылайды. Сыртқ ы қ абырғ алардың бір-бірімен жә не қ алып табанымен тиіскен жерлерін солидолмен немесе ө зге қ ою маймен жұ қ алап сылайды.

Ә р белгіленген сынақ мерзімі ү ш ү лгіден жасалады. Қ ондырғ ылы қ алыпты шайқ ау алаң ының ортасына бекітіп, оны 1см биіктікке дейін лаймен толтырады, сонан соң шайқ ау алаң ын іске қ осады. Шайқ аудың алғ ашқ ы 2 минутында қ алыптың барлық 3 ұ ясын шағ ын лайлы ү лестермен біркелкі етіп толтырады. Қ осқ аннан кейін ү ш минут ө ткен соң, шайқ ау алаң ын тоқ татады. Қ алыптарды одан тү сіріп алып, лайдың артығ ын суланғ ан пышақ пен кесіп тастайды да, ү лгі бетіне қ алып жиегімен бірдей етіп тегістейді жә не шартты тү рде маркалайды. Жасалғ ан қ алыптағ ы ү лгілерді гидравликалық жиекті ваннада 24 сағ ат сақ тайды. Мұ нан кейін ү лгілерді қ алыптан алып, ауыз су қ ұ йылғ ан ваннағ а бір-біріне тимейтіндей етіп жатқ ызып қ ояды. Судың дең гейі ү лгілерді кемінде 2см жауып тұ ратындай болуы керек. Ваннадағ ы суды ә р 14 тә улік сайын ауыстырады. Ауыстыру кезінде де, сақ тау кезінде де су температурасы 20±2⁰С болуы керек. Сақ тау мерзімі аяқ талғ ан соң ү лгілерді судан алып, 1 сағ ат ішінде сынайды. Тура сынақ алдында ү лгілер қ ұ рғ ата сү ртілуі қ ажет.

1- шойын станиналы сілкігіш стол; 2- вал, 3 - кулачок, 4 – тірек, 5- кө лденең диск, 6 диаметрі 300 мм айналы шыны, 7 – сілкінетін қ алып.

2 сурет – Сілкігіш стол жә не конус пішінді қ алып

Ү лгіні июге сынау ү шін оны прибордың тұ ғ ыр элементтеріне оның кө лденең қ ырлары тігінен тұ ратындай етіп орнатады. Ию кезіндегі беріктік шегін ү ш ү лгіні сынаудың екі шағ ын нә тижесінің орташа арифметикалық мә ні ретінде есептеп шығ арады.

Июге сыналғ аннан кейін арқ алық тан қ алғ ан алты жартыкешті бірден қ ысымғ а сынайды. Арқ алық тың жартысын екі пластинка арасына, дайындау кезінде қ алып қ абырғ аларына тиіп тұ рғ ан бү йірдегі пластинка жазығ ында жататындай, ал пластинка тұ ғ ырлары ү лгінің тегіс бетіне тығ ыз тиіп тұ ратындай етіп орнатады. Ү лгіні пластинкамен қ осып қ ысқ ыштың тірек пластинкасының ортасына қ ояды.

Жеке ү лгінің қ ысу кезіндегі беріктік шегін қ иратқ ыш кү ш салмағ ын пластинканың жұ мыс алаң ына, яғ ни 25см²-қ а бө лудің жекелігі ретінде есептеп шығ арады. Сынақ нә тижелерін кестеге енгізеді. Қ ысым кезіндегі беріктік шегін алты ү лгіні сынаудың тө рт барынша кө лемді нә тижесінің орташа арифметикалық мә ні ретінде есептеп шығ арады. Цементтердің бірқ атар тү рлерінің беріктік қ асиеттері 9.2-кестеде келтірілген.

Цемент маркасын ү лгілерді 28 тә улік су астында қ атқ ан соң, ию мен қ ысуғ а сынаудың қ орытындылары бойынша анық тайды.