Цемент қамырының қалыпты қоюлығын анықтау

Цемент қ амырының қ алыпты қ оюлығ ын анық тау тұ тқ ыр материалдардың беку уақ ытын, аумағ ы ө згеруінің біркелкілігін жә не механикалық беріктігін анық тауғ а жол ашуы керек.

Ә детте цементтердің химиялық реакциясы жү ру ү шін қ алыпты қ оюлық тағ ы қ амыр алуғ а қ ажетті судан елеулі аз су қ ажет. Қ алыпты қ оюлық тағ ы ың ғ айлы ө ң делетін ерітінді алуғ а су қ аншалық ты аз алынса, қ атқ ылданғ ан тұ тқ ырдың беріктігі соншалық ты жоғ ары болады. Тү рлі қ оспалар енгізу жолымен немесе басқ а тә сілдермен цементтің суғ а деген қ ажеттілігін кемітуге ұ мтылуды осылай тү сіндіруге болады. Цемент қ амырының қ алыпты қ оюлығ ын анық тауды Вика приборының кө мегімен жү ргізеді. 14-суретте цемент қ амырының қ алыпты қ оюлығ ын жә не беку уақ ытын анық тауғ а арналғ ан Вика приборы кө рсетілген.

Прибор тұ лғ а оқ шантайында (2) еркін жылжып жү ретін цилиндр ө зектен тұ рады (1). Ө зекті қ ысқ ыш бұ ранда немесе басқ а бір бекіту қ ұ ралының кө мегімен қ ажетті биіктікке бекітеді. Кө рсеткіш (4) ө зектің тұ лғ ағ а бекітілген жә не мм-ге бө лінген шкалағ а қ атысты жылжуын есептеуге қ ызмет етеді. Прибордың жылжымалы бө лігінің жалпы салмағ ы (пестик жә не инемен қ оса) 300±2г кө лемінде болуы керек.

Цемент қ амырының қ алыпты қ оюлығ ын анық тау кезінде жылжымалы ө зектің тө менгі бө лігіне металл цилиндр-пестик орнатылады. Ол тоттанбайтын болаттан жасалғ ан, ә рі беті жылтыр. Пестиктің диаметрі ±10+0, 02мм, ал ұ зындығ ы 50мм. Пестиктің салмағ ы 35±1г.

Цемент қ амырының қ алыпты қ оюлығ ы деп, оның Вика приборының қ амыр толтырылып, шығ ыршық қ а салынғ ан пестигі шығ ыршық орнатылғ ан пластинкағ а 5-7мм жетпей тұ ратын жағ дайдағ ы консистенциясын есептейді.

Цемент сынағ ын 310.1-76 ГОСТ-ы бойынша ә зірлейді. Сынақ ты бастамас бұ рын Вика приборының ө зегі еркін тү сіп тұ рғ андығ ын, сондай-ақ пестиктің шығ ыршық орнатылғ ан пластинкамен жанауы кезіндегі прибордың нө лдік кө рсетуін тексереді. Нө лдік ауытқ ығ ан жағ дайда прибор шкаласын тиісті тү рде жылжытады. Шығ ыршық пен пластинканы сынақ алдында машина майымен жұ қ алап майлау қ ажет.

Қ амырдың қ алыпты қ оюлығ ын анық тау барысында 310.3-76 ГОСТ-ына сай 1 грамғ а дейінгі дә лдікпен ө лшенген 400 грамм цементті алдын ала сулы шү берекпен сү ртілген кесеге салады. Одан кейін цементке ойлау жер жасап, оғ ан бір қ имылмен қ алыпты қ оюлығ ын анық тау барысында, қ оюлық тағ ы цемент қ амырын жасауғ а қ ажетті (шамамен) су қ ұ яды. Мұ нан соң шұ қ анақ ты дереу цементпен толтырып, 30 секундтан соң алдымен абайлап араластырады, ал одан кейін болат қ алақ шамен ө зара перпендикулярлы бағ ытта қ атты араластырады. Цементті сумен араластыру ұ зақ тығ ы су қ ұ йғ ан кезден бастап есептегенде 5 минутқ а созылады. Цементке су қ ұ йғ анғ а дейін жә не одан кейін араластыруғ а болады. Араластыруды аяқ тағ ан соң, қ амырды бір қ имылмен прибор шығ ыршығ ына салады, сө йтіп пластинканы қ атты тұ ғ ырғ а соқ қ ылап 5-6 рет сілкейді. Қ амырдың артығ ын суланғ ан пышақ пен кесіп алып, қ амырдың бетін сол пышақ пен тегістейді.

Дайындалғ ан қ амырды шығ ыршық ты Вика приборына орнатады. Мұ нан кейін прибор пестигін қ амыр бетімен жанасқ анша тү сіріп шығ ыршық ортасына ө зекті бұ рандамен бекітеді. Одан соң бекіткіш бұ ранданы тез ағ ытып, ө зекті босатады да пестиктің қ амырғ а еркін бойлауына мү мкіндік береді. Ө зек босатылғ аннан кейін 30 секундтан соң шкала бойынша бойлауды есептейді.

Егер пестик қ амырғ а 5мм-ден тө мен немесе 7мм-ден жоғ ары бойласа қ осылатын су кө лемін ө згерту жә не пестиктің 5-7мм-ге бойлауына ұ мтылу арқ ылы (жеткізу ү шін) жаң а сынақ ә зірлейді.

Қ алыпты қ оюлық тағ ы қ амырды алуғ а қ ажетті су кө лемі цемент салмағ ының проценті ретінде бейнелеп, 0, 25%-ке дейінгі дә лдікпен анық тайды.