Сыйныфта дус яшибез

А Дусларны яхшы кешелә р арасыннан сайлый белергә кирә к, чө нки аларга ышанырга була, алар чын дус була белә лә р.

Ә бит кайберә ү лә р дуслар ә дә п кагыйдә лә рен ү тә мә сә дә ярый, дип уйлыйлар. Минем бер таныш кызым бар. Башлангыч сыйныфларда укыганда, ул ү з-ү зен бик тупас тота иде. Башта мона артык игътибар итмә делә р. Ә ө лкә н сыйныфларда иптә шлә ре аң нан читлә шә башлады. Аны бә йрә мгә дә, туган кө нгә дә чакырмадылар. Лә кин ул моның сә бә бен һ аман аң лый алмый. Чө нки ул ү з-ү зеннә н бик канә гать кеше һ ә м һ ә рвакыт гаепне башкалардан эзлә ргә ярата иде.

Ә Ү зең генә яшә п буламы? Ә ллә дуслар белә н кү ң еллерә кме? Ә лбә ттә, дуслар белә н кү ң еллерә к. Лә кин дус була белү ө чен, дуслык кадерен белергә кирә к. Дуслар бер-берсен авыр хә лдә калдырмыйлар. Дуслар бер-берсен тә нкыйтьли дә белә лә р, бер-берсенең хаталарын да ә йтә лә р, хаталарны бетерергә киң ә шлә р бирә лә р. Дуслар бер-берсенә тупас булмыйлар, ә дә пле итеп эндә шә лә р, ярдә м итә лә р.

Б Ү зең ә чын дуслар табу аралаша белү дә н дә тора. Димә к, дө рес аралаша белергә кирә к. Тә мле телле, аралашучан кеше булу ө чен. кү п нә рсә гә ө йрә нергә кирә к икә н. Ү зең не ә ң гә мә дә шең белә н бер дә рә җ ә гә куеп сө йлә шә һ ә м аны бү лдерми

тың лый белү зур ә һ ә мияткә ия. Ү зең не иркен тотып, кызык итеп сө бирү, сө йлә шү не ү пкә лә шмичә генә туктата белү дә мө һ им.

В Безнең сыйныфта малайлар, кызлар бик дус яшилә р, чө нки алар ә дә п кагыйдә лә рен саклый белә лә р. Малайлар кызларга карата тупас тү гел, ә дә пле итеп эндә шә лә р, ярдә м итә лә р. Ә кызлар моң а бик шат. Алар да малайларга карата игътибарсыз тү гел. Матур итеп эндә шә лә р, сө йкемле елмаялар. Оялчан, кыюсыз егетлә р бар. Кызлар алардан кө лмилә р, киресенчә, аларга карата бик игътибарлы. Без бергә дискотекага йө рибез, бә йрә мнә р ү ткә рә без. Мондый коллективта уку да җ иң елрә к. Укуда да бер-беребезгә булышабыз. Дуслыгыбызнын сере - ә дә п кагыйдә лә рен ү ти белү дә.

Г Минем дустым бар. Без кү птә ннә н бер-беребезне белә без. Лә кин мин дустымның кадерен ул безнең шә һ ә рдә н киткә ч кенә аң ладым. Ә йе, без дискотекага да, спорт тү гә рә генә дә бергә йө ри идек. Бергә дә реслә р ә зерлә дек. Лә кин мин характерым белә н тупасрак, кайчагында ә дә пле эндә шми идем. Ә ул мине кичерә белә иде, чын дусларча киң ә шлә р бирә иде.

Бү ген мина бик кыен. Янымда якын дустым юк. Миң а киң ә ш бирү че, ярдә м итү че житми.

Д Бө тен кеше белә н дә дус булып булмый. Ә гә р инде чын дус тапкансың икә н, аның кадерен белергә кирә к. Дусны алдарга, аң а ялган сү злә р сө йлә ргә ярамый. Дуска һ ә рвакыт игътибарлы булырга, ү зең не дустын белә н бер дә рә жә гә куеп сө йлә шә белергә, тә мле телле булырга кирә к. Дуслар арасында җ ылы мө нә сә бә т, игътибар житмә ү, уртак тел таба алмау дуслыкның югалуына китерә.

3 нче бү лек

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в кон ис строк, обозначенных номерами В4 - В9 I ак. чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию.

В4

В5

В8

В9

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в концестрок, обозначенных номерами В10- В15 так, чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск сооветсвует отдельному заданию.

ВП»

В14

В15

4 нче бү лек

С1. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җ авап биреп, аң а хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сү здә н торырга тиеш.

... Ә йе, мин ү зем дуслыкның кадерен белә м дип уйлыйм. Минем дусларым кү п. Алар - бик кү ң елле кешелә р.

Син дуслык кирә к дип саныйсың мы? Синең дусларың бармы? Сез дуслар белә н бергә нә рсә лә р эшлисез?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

С 2. Сө йлә м ситуациясенә туры килгә н репликаларны языгыз.

1. Спросите у друга (подруги), какие предметы ему нравятся, а какие не нравятся.

________________________________________________________________________________________

1. Посоветуйте другу (подруге) уступать место в транспорте старшим.

__________________________________________________________________________________________

1. Как скажете о том, что грубость и невоспитанность не украшают людей.

___________________________________________________________________________________________

1. Предложите другу (подруге) вместе сходить на дискотеку в субботу.

___________________________________________________________________________________________

1. Доложите классному руководителю об окончании уборки в классе.

_____________________________________________________________________________________________________

9 нчы вариант 2 нче бү лек

Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений А7 - А17 соответствуют содержанию текста (1 - туры килә), какие не соответствуют (2 - туры килми), и о чем в тексте не сказано (3 - текстта ә йтелми).

Син - табигать баласы. Табигать - синең ә йлә нә -тирә ң ул. Кояш, болыт, су, ком, таш, хайваннар һ ә м ү семлеклә р - барысы бергә табигать дип атала. Кеше ү зенә кирә к ә йберне табигатьтә н ала. Иген, яшелчә һ ә м жилә к-жимешлә р ү стерә, терлек ү рчетә.

Җ ир астыннан казылма байлыклар чыгаралар. Елга һ ә м кү ллә рдә н балык тоталар. Урман-кырлар дан гө мбә һ ә м жилә к җ ыялар.

Табигать бай, лә кин аны сакларга кирә к. Кешелә р килә чә к турында кайгыртырга тиешлә р. Җ ир шарында барлык кешелә р дә гасырлар буе уртак бер максат белә н яшилә р: ул - табигатьне саклау!

Кызганычка каршы, бү ген кешелек зур куркыныч астында тора. Табигать тө рле зарарлы радиоактив матдә лә р белә н агулана, суларыбыз пычрана, ү семлеклә р, җ ә нлеклә р саны кими. Табигатьне пычрату - гасыр чире ул. Табигатьне пычратучыларга каршы кө рә шү - һ ә ркемнең изге бурычы.

А7. Без урман-кырлардан гө мбә һ ә м жилә к жыябыз. 1) туры килә 2) туры килми

3) текстта ә йтелми

А8. Бә йрә мне ү ткә рү ө чен сайланган урын мә йдан дип атала. 1) туры килә 2) туры килми 3) текстта ә йтелми

А9. Безнең максатыбыз - табигатьне саклау! 1) туры килә 2) туры килми

3) текстта ә йтелми

АЮ. Кешелә р табигатьне саклау максаты белә н яшә милә р. 1) туры килә 2) туры килми 3} текстта ә йтелми

АП. Табигать безне туендыра, киендерә. 1) туры килә 2) туры килми

А12. Безнең табигатебез бик ярлы. 1) туры килә 2) туры килми

3) текстта ә йтелми 3) текстта ә йтелми

А13. Табигатьне пычратучыларга каршы кө рә шергә кирә к.) туры килә 2) туры килми 3) текстта ә йтелми

А14. Җ ир астындагы казылма байлыклар чыгаруны туктаттылар. 1) туры килә 2) туры килми 3) текстта ә йтелми

А15. Бу ү семлеклә р һ ә м җ ә нлеклә р Кызыл китапка кертелгә н. 1) туры килә 2) туры килми 3) текстта ә йтелми

А16. Без табигатьтә н ничек телибез, шулай файдалана алабыз. 1) туры килә 2) туры килми 3) текстта ә йтелми

А17. Урмандагы чү п-чарлардан янгын чыгарга мө мкин. 1) туры килә 2) туры килми 3) текстта ә йтелми

ВЗ

Прочитайте тексты и установите соответствие меҗ ду заголовками 1 - 6 и текстами А - Д. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте кажлую букву только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Исемнә ре мә ң гелек 5. Татарстанның иң дә рә җ ә ле музее