ФҮССИЛӘТ (АҢЛАТЫЛДЫ СҮРӘСЕ) – 54 АЯТЬ

Бисмил-лә һ ир-рахмә нир-рахим.
1. Ха мим.
2. Ошбу Коръә н рә химле вә шә фкатьле Аллаһ удан иң дерелгә н хак китаптыр.
3. Ошбу китапның аятьлә ре ачык аң латылды вә Коръә ндә һ ә рнә рсә ачык ө йрә телде, ґә рә б телендә укылганы хә лдә Аллаһ удан иң дерелгә н хак китап дип белгә н кешелә р ө чен.
4. Ул Коръә н аның белә н гамә л кылучыларны шатландырыр, вә аның белә н гамә л кылмаучыларга җ ә һ ә ннә м ґә забы хә зерлә нде, дип хә бә р бирер. Бә лки кешелә рнең кү брә ге Коръә ннә н баш тартты, алар Коръә ннең хак сү злә рен ишетмә слә р. Баш тарткач ничек ишетсен?
5. Коръә нгә ышанмаучылар ә йттелә р: " Ий Мухә ммә д г-м, син безне Коръә нгә чакырасың, безнең кү ң елебездә пә рдә бар ки – аны аң ламас, вә колакларыбызда саң гыраулык бар аны ишетмә с, вә синең белә н безнең арабызда пә рдә бардыр, син ү з динең белә н гамә л кыл, вә без дә ү з динебез белә н гамә л кылабыз", – дип.
6. Син аларга ә йт: " Мин дә сезнең кеби ү к бер адә м баласымын, лә кин миң а Аллаһ удан вә хий килә дер, сезнең Илаһ ә гезнең ялгыз бер генә Аллаһ икә нлеге белә н, Аң а чын иман китереп туры итагать итү че булыгыз, һ ә м тә ү бә итеп Аң ардан гафу сорагыз! Мө шриклә ргә һ ә лак булудыр.
7. Ул мө шриклә р зә кят бирмә слә р вә алар ахирә т кө ненә ышанмаслар.
8. Иман китереп изге гамә ллә р кылучы хак мө эминнә ргә һ ич бетми вә кимеми торган җ ә ннә т нигъмә тлә ре бардыр.
9. Син аларга ә йт: " Ә йә сез ике кө ндә җ ирне тө зеп тә мам иткә н Аллаһ уга иман китермисезме, вә Аң а шә рклә р-тиндә шлә р кыласызмы? Ике кө ндә җ ирне яратучы Ул – Аллаһ барча галә мне тә рбия итү чедер, Аның тиң дә ше юк.
10. Вә ул җ ир ө стендә зур-зур таулар кылды вә ул җ ирнең файдаларын кү п кылды, вә кешелә р һ ә м хайваннар ө чен ризыклар халык кылды, җ ирне вә җ ирдә ге байлыкны сораучылар ө чен тө гә л дү рт кө ндә халык кылды.
11. Соң ра кү кне халык кылырга телә де ул вакытта кү к тө тен иде, кү ккә вә җ иргә телә п яки телә мичә: " Миң а итагать итегез, ягъни Мин ә йткә нчә булыгыз! " Алар ә йттелә р: " Йә Рабби, телә п ү з ихтыярыбыз илә баш иябез", – диделә р.
12. Кү клә рне җ иде кат итеп ике кө ндә тө зеп тә мам кылды, вә һ ә р кү к халкына ү зенең ә мерен вә хий белә н аң латтык, вә дө нья кү ген якты йолдызлар белә н зиннә тлә дек, вә шайтаннарның фә рештә лә р сү злә рен тың лап урлауларыннан атылгучы йолдызлар белә н сакладык, бу ә йтелгә ннә р һ ә р эштә җ иң ү че вә һ ә рнә рсә не белү че Аллаһ у тә галә эшедер.
13. Ә гә р Коръә нгә иман китерү дә н баш тартсалар, син аларга ә йт: " Мин сезне куркытамын, ягъни ә гаһ ландырамын Гая вә Сә муд кавемен һ ә лак иткә н яшен кеби каты яшен ґә забы белә н".
14. Ул кавемнә ргә пә йгамбә рлә р башта да килеп вә соң рак та килеп Аллаһ удан башка һ ичнә рсә гә гыйбадә т кылмагыз диделә р. Ул кә ферлә р кеше затыннан булган пә йгамбә рлә рне инкяр итеп ә йттелә р: " Ә гә р Раббыбыз безне туры юлга кү ндерергә телә сә, ә лбә ттә, безгә пә йгамбә р итеп фә рештә лә р җ ибә рер иде, ә мма сезнең пә йгамбә р итеп җ ибә релү егезгә ышанмыйбыз", – диделә р.
15. Ә мма Гад кавеме һ ич хаксыз җ ир ө стендә тә кә бберлек кылдылар, пә йгамбә рлә ргә каршы гаять олугъланып ә йттелә р: " Бездә н куә тлерә к кем бар, һ ичкем юк, ґә заб килсә, куә тебез белә н котылырбыз", – дип. Ә йә алар кү рмилә рме, дө реслектә аларны халык кылган Аллаһ алардан ү лчә ү сез дә рә җ ә дә куә тледер. Лә кин алар Безнең аятьлә ребезне инкяр итү дә н башканы белмилә р.
16. Без аларга бә хетсез кө ннә рдә яң гырсыз кө чле җ ил җ ибә рдек, дө нья тереклегенең хур итү че ґә забын татытмаклыгыбыз ө чен, мактанучылар куә тлә ре белә н җ илгә каршы тора алмадылар, һ ә лак булдылар, ә мма ахирә т ґә забы хә срә тлерә к вә катырактыр, анда аларга ярдә м бирелмә с.
17. Ә мма Сә муд кавеменә һ идә ятне ачык бә ян иттек, алар исә иманлы булудан кә фер булуны артык кү рделә р, аларны кә себ иткә н явызлыклары сә бә пле хур итү че каты ґә заб тотты.
18. Вә ул ґә забтан иман китереп гө наһ лардан сакланучы хак мө эминнә рне коткардык.
19. Аллаһ дошманнары җ ә һ ә ннә мгә кертелсә лә р, ә ү вә л кергә ннә ре туктап соң ыннан кергә ннә рне кө тә рлә р, бер-берсен кү рсеннә р ө чен.
20. Алар җ ә һ ә ннә мгә кергә ч, алар ө стеннә н хә тта колаклары, кү злә ре, вә тирелә ре кылган бозык эшлә реннә н шә һ адә т бирерлә р.
21. Алар ү злә ренең тирелә ренә ә йтерлә р: " Ник сез безнең зарарыбызга шә һ адә т бирә сез", – дип. Тирелә ре ә йтер: " Без сө йлә гә н сү злә рне Аллаһ у тә галә сө йлә тте, вә Ул – Аллаһ ә ү вә л мә ртә бә дә сезне халык кылды, каберлә регездә н кубарылгач та шул Аллаһ уга кайтырсыз", – дип.
22. Сез дө ньяда бозык эшлә рне кешелә рдә н яшереп качып эшлә дегез, ә мма" Аллаһ удан һ ә м ү зегезнең ә гъзаларыннан яшерә алмадыгыз, һ ә м ул ә гъзаларыгыздан кыямә т кө нендә ө стебездә н торырлар вә безнең зарарга шә һ адә т бирерлә р дип уйлап карамадыгыз, лә кин сез кылган бозык эшлә регезнең кү брә ген Аллаһ белмидер, дип уйладыгыз.
23. Аллаһ безнең бозык эшлә ребезнең кү брә ген белмидер дигә н заныгыз бү ген сезне һ ә лак итте, моның ө чен хә срә тлә нү че вә кайгыручы булып ә верелдегез.
24. Ул Коръә н белә н гамә л кылмаучылар, ә гә р җ ә һ ә ннә м ґә забына чыдасалар, аларга утырачак урындыр, ә гә р изге гамә ллә р кылыр ө чен дө ньяга кайтарылуны сорасалар, алар дө ньяга кайтарылачак тү геллә р.
25. Коръә н белә н гамә л кылмаганнары ө чен Без аларга шайтанны ирекле кылдык, шайтан аларны дө нья байлыгы белә н алдаган кеби батыл дин, бидеґә т гамә ллә р, хорафатлар белә н дә алдады, ахирә ттә н мә хрү м итте, ґә заб кылырбыз дигә н сү зебез аларга лязем булды, болар да элек ү теп киткә н Без һ ә лак иткә н кешелә р вә җ еннә р җ ө млә сеннә ндерлә р, инде алар барчасы мә ң гегә ґә заб белә н хә срә ттә калучылардыр.
26. Коръә н Кә римне кем генә укыса да, кә ферлә р ә йтә лә р: " Коръә н сү злә ренә колак салмагыз, тың ламагыз, Коръә н укучыны укудан туктатыр ө чен юк-бар сү злә р белә н кычкырышып сө йлә шегез", – дип.
27. Коръә нгә ышанмаучыларга һ ә м Коръә н сү злә рен тың ламаучыларга, ә лбә ттә, каты ґә забны татытырбыз, дә хи аларны кабахә т эшлә ренең кабихырагы белә н җ ә заларбыз.
28. Ошбу кабих җ ә за Аллаһ дошманнарына җ ә һ ә ннә м утыдыр, анда алар ө чен тора торган урын бардыр, Коръә нне инкяр итү лә ренең җ ә засы шул булсын ө чен.
29. Уттагы кә ферлә р ә йтерлә р: " Ий Раббыбыз, безне хак диннә н адаштыручы җ еннә рне вә кешелә рне безгә кү рсә тче, без аларны утта аяк астыбызга салып таптар идек, хә тта бездә н дә катырак ґә забта булсыннар ө чен", – дип. Кү рә сез, дө ньяда азгынлыкта дус булган кешелә р, ахирә ттә дус була алмаслар икә н лә баса.
30. Дө реслектә иман китергә н кешелә р безнең тә рбиячебез Аллаһ, диярлә р, соң ра иманда, диндә һ ә м тормышта туры гадел булдылар, ү лгә н вакытларында аларга рә хмә т фә рештә лә ре иң ә рлә р, сез хак мө эминнә рсез, ү лемнә н вә ахирә ттә н курыкмагыз, һ ә м дө ньяда калган якыннарыгыз ө чен дә кө енмә гез, бә лки ү зегезгә вә гъдә ителгә н җ ә ннә т белә н шатланыгыз, диярлә р.
31. Без сезнең белә н дө ньяда һ ә м ахирә ттә дусларбыз, сезне адашып һ ә лак булуыгыздан сакларбыз, ү зегезгә хә зерлә нгә н җ ә ннә ттә кү ң еллә регез ни телә сә шул булгучыдыр, дә хи анда сез ни сорасагыз шул бирелер.
32. Ярлыкап рә хмә т итү че Аллаһ удан хә зерлә нмеш тө рле яхшы ризыклар булганы хә лдә.
33. Ислам динендә, Коръә н юлында файдалы эшлә рне, изге гамә ллә рне кылганы хә лдә Аллаһ уга иман китерергә һ ә м ислам динен кабул итә ргә кешелә рне чакыручы мө селманның сү зеннә н дә кү ркә мрә к файдалырак сү з булырмы, һ ә м ул һ ә ркайда ә йтә дер: мин мө селман, бу эшлә рне эшлә ргә мин бурычлымын, дип. Ягъни бу эш һ ә р мө селманның бурычыдыр.
34. Яхшылык белә н явызлык бертигез булмаслар, чө нки яхшылыкка файда һ ә м сә ваб бар, явызлыкка зарар һ ә м ґә заб бар. Ә гә р сиң а берә ү явызлык кылса, син аң а җ авап итеп яхшылык кыл, ул кеше сиң а явызлыкны дошманлык илә кыладыр, ә мма син сабыр ит һ ә м дә аның явызлыгына карты һ ә рвакыт изгелек ит, соң ра ул синдә явызлыкның юклыгын белеп, явызлык итү еннә н туктар һ ә м тә ү бә итеп синнә н гафу сорар, аннары бер-берегезгә якын дус булырсыз.
35. Лә кин бу эшне һ ә р кеше эшли алмас, мә гә р кө чле иманлы, чын сабырлы мө эминнә р генә эшли алырлар, вә явызлыкка каршы изгелек итү һ ә рбер кешегә бирелмә с, мә гә р олугъ бә хетле кешегә генә бирелер.
36. Ә гә р явызлык итү чегә изгелек итә ргә шайтан сиң а ирек бирмә сә, шайтанның шә реннә н Аллаһ уга сыгын, Ул сине шайтан вә свә сә сеннә н саклар, аннары явызлыкка каршы изгелек итә алырсың. Бит Ул – Аллаһ ишетү че вә белү чедер.
37. Тө ннең вә кө ннең яратылышы, кояш вә айның тө зелеше һ ә м хә рә кә тлә ре Аллаһ уның кодрә тенә вә берлегенә дә лалә т итә торган галә мә тлә рдә ндер, ий кешелә р, кояшка вә айга сә җ дә кылмагыз, чө нки алар да сезнең кеби мә хлуклә рдер, бә лки барча нә рсә не халык кылучы Аллаһ уга сә җ дә кылыгыз, ә гә р сез Аллаһ уга гына гыйбадә т итә торган булсагыз?
38. Ә гә р кире кешелә р Аллаһ уга гыйбадә т кылырга тә кә бберлә нсә лә р, алар ө чен кайгырма, Раббың хозурында булган хө рмә тле фә рештә лә р вә Аллаһ уның рә хмә тенә якын булган мө эминнә р кө ндезлә рен вә кичә лә рен Аң а тә сбихлә р ә йтә лә р, алар тә сбих ә йтү дә н һ ич тә арымаслар.
39. Ә лбә ттә кү рә сең, корыган ү лә нсез җ иргә кү ктә н су иң дерсә к ү лгә н җ ир терелеп яшә рә дер, шул хә лдә ү лгә н җ ирне тергезү че Аллаһ, ә лбә ттә, ү лгә н кешелә рне тергезә чә ктер, Аның һ ә рнә рсә гә кө че җ итә дер.
40. Безнең аятьлә ребезне ялган дип уйлаучылар хак юлдан чыгарлар, ягъни хак юлны тапмаслар. Алар ничек тә Бездә н яшеренә алмаслар. Кыямә т кө нендә утка ташланган кешенең хә ле яхшы булырмы? Яки кыямә т кө нне һ ә р куркынычтан вә ґә забтан имин булган кешенең хә ле яхшы булырмы? Инде телә гә негезне кылыгыз, ягъни телә сә гез Коръә н кү рсә ткә н юлны ташлап мә ң гегә утка керергә хә зерлә негез, яки телә сә гез Коръә н кү рсә ткә н хак юл белә н барып җ ә ннә ткә мә ң гегә керергә хә зерлә негез! Ул – Аллаһ сезнең кылган эшлә регездә н хә бә рдар, яхшы кү рә дер.
41. Аллаһ удан Коръә н килгә ннә н соң Коръә ннең хө кемнә рен вә вә газьлә рен инкяр итү челә р тиешле җ ә заны алырлар. Бит ул Коръә н бик кө чле вә файдалы, мисалы юк бер хак китаптыр.
42. Ул Коръә ннең алдыннан да вә артыннан да батыл килмә с, ягъни Коръә н иң гә н елларда да, хә зерге кө ндә дә Коръә н Кә римне вә аның хө кемнә рен, вә газьлә рен юкка чыгара торган кө ч вә куә т дө ньяда табылмады һ ә м табылмас. Ул Коръә н эшендә гадел хә ким сү зендә вә фигылендә мактаулы булган Аллаһ удан иң дерелмештер.
43. Ий Мухә ммә д г-м, сиң а башка сү з ә йтелмидер, мә гә р синнә н элекке пә йгамбә рлә ргә ә йтелгә н сү злә р генә ә йтелә дер, синең Раббың мө эминнә рне ярлыкаучы вә кә ферлә рдә н каты рә нҗ еткү че ґә заб белә н ү ч алу иясе.
44. Ә гә р Без Коръә нне гарә б теленнә н башка телдә кылсак иде, ә лбә ттә ә йтерлә р иде: " Ни булыр иде бу Коръә ннең аятьлә ре без аң лый торган гарә б телендә бә ян ителгә н булса, пә йгамбә р ү зе гарә б китабы башка телдә, дип, янә инкярлә рен арттырыр иделә р. Син ә йт: " Ул Коръә н иман китергә н хак мө эминнә ргә ышанычлы туры юлдыр вә кү ң елдә ге мө шриклек, монафикълык вә наданлык чирлә ренә шифадыр. Ә мма Коръә нгә яки аның хө кемнә ренә ышанмаучыларның колакларында саң гыраулык бар ки, инде алар ишетмә слә р, вә Коръә н аларга сукырлыктыр ки, Коръә н кү рсә ткә н хак юлны кү рмә слә р, ул кә ферлә рнең ишетмә ү дә вә кү рмә ү дә мисаллары бик ерактагы кеше кебилә рдер, ул ерактагы кешегә кычкырып сө йлә сә ң дә ишетмә с, вә ишарә итеп кү рсә тсә ң кү рмә с.
45. Тә хкыйк Без Мусага Тә ү рат бирдек, ул китап турында ихтыйлаф ителде бә гъзелә ре ышанды, бә гъзелә ре ышанмады. Ә гә р Коръә нне ялганга тотучылардан ґә забны кичектерү белә н Раббың ның вә гъдә се булмаса иде, ә лбә ттә, Аллаһ хө кеме араларында ґә заб белә н тә мам булыр иде. Алар, ә лбә ттә, Коръә ннә н шиклә нә лә р вә аның хаклыгыннан авышалар.
46. Берә ү Коръә н юлыннан барып Аллаһ ризалыгы ө чен генә изге гамә ллә р кылса, файдасы, ә лбә ттә, ү зенә дер, вә берә ү Коръә н юлын ташлап шайтан юлыннан барып, бозык эшлә р кылса, зарары, ә лбә ттә, ү зенә дер, синең Раббың бә ндә лә ренә золым итү че тү гел, ә мма кешелә р ү з-ү злә ренә золым итә лә р.
47. Кыямә тнең кайчан булачагын белү Аллаһ уга кайтарылыр, вә чә чә ктә н бер җ имеш чыкмас, вә һ ичбер хатын балага йө кле булмас вә баласын тудырмас, мә гә р бу эшлә р бар да Аллаһ белеме, Аның ярдә ме илә булыр. Кыямә т кө нне Аллаһ мө шриклә ргә нида кылып ә йтер: " Кая Миң а тиң кылган сынымнарыгыз? " Мө шриклә р ә йтерлә р: " Ий Раббыбыз, без инде хә бә р бирдек, Синең шә ригең -тиң дә шең барлыгына безлә рдә н һ ичкем шаһ ит булачак тү гелдер".
48. Дө ньяда гыйбадә т кылган сынымнары ахирә ттә ү злә реннә н гаиб булыр, ү злә ренә кү ренмә с, вә ул мө шриклә р шул вакытта белерлә р качып котылырга урын юклыгын.
49. Кеше Аллаһ удан дө нья кирә ген, сә ламә тлек, тынычлык, байлык вә шатлык, бә хет кебилә рне сораудан туктамый һ ә м сораудан ялыкмый, ә гә р аны бә ла-казалар тотса, тормышының шатлыгы китсә, Аллаһ уның рә хмә теннә н ө метен кисә, сабыр итми, шө кер дә итми һ ә м ґә еп ү земдә дер дип тә ү бә итми һ ә м Аллаһ удан гафу да сорамый. Шулай итеп, Аллаһ удан ү зеннә н-ү зе бизә.
50. Ә гә р ул кә фергә бә ла-казадан соң рә хмә тебездә н татытсак, ягъни сә ламә тлек, байлык бирсә к, ул ә йтә дер: болар бар да ү зем кә сеп итеп булдырган уз нә рсә лә рем, дип. Дә хи кыямә т булыр дип тә уйламыйм, ә гә р кыямә т булып Раббыма кайтарылсам, Аның хозурында миң а дө ньяныкыннан артыграк нигъмә тлә р булыр, дип мактанадыр. Хакны инкяр итү че кә ферлә рнең эшлә гә н кабахә т эшлә рен, ә лбә ттә, ү злә ренә кү рсә тербез һ ә м аларга каты ґә заб татытырбыз.
51. Ә гә р кешегә рә хмә т кылып нигъмә тлә р бирсә к, аның Шө кереннә н вә Аллаһ уга гыйбадә т кылудан баш тартыр, вә тә кә бберлә неп Аллаһ уга дога кылудан ерак булыр, ә гә р аң а нә фесе яратмаган авырлыклар килсә, шул вакытта ул Аллаһ удан кү п сораучы булып ә верелә.
52. Коръә нгә ышанмаучыларга ә йт: " Белә сезме, Коръә н Аллаһ удан иң дерелгә н булып та соң ра сез Коръә нгә иман китермә сә гез, миң а хә бә р бирегез, Коръә ннә н сукыр вә аң ардан ерак булган кешедә н дә адашучырак вә азгынрак кеше бармы? "
53. Безнең кодрә тебезгә вә берлегебезгә дә лалә т иткә н ачык вә кө чле галә мә тлә ребезне, бө тен галә м тө зелешенең хә ллә реннә н кешелә ргә кү рсә тербез, вә кешелә рнең яртылашы Аллаһ эше икә нлеген ү злә ренең тө зелешеннә н кү рсә тербез, хә тта ачыкланганга чаклы Аллаһ у тә галә нең хаклыгы һ ә м бер генә икә нлеге вә Коръә н Аллаһ китабы вә Мухә ммә д г-м Аллаһ уның расү ле икә нлеге ачыкланганга чаклы. Ә йә һ ә рнә рсә гә шаһ ит булырга синең Раббың җ итмиме?
54. Ә гаһ булыгыз, кү п кешелә р кубарылып Раббылары хозурына барачакларына шиклә нмә ктә дер, Ә гаһ булыгыз, Ул – Аллаһ белеме вә кодрә те белә н чолгап алучыдыр.