Фразеологизмдер. 6 страница

Қ айталау. Осы шақ (настоящее время) образуется путем прибав­ления к основе глагола суффикса -а, -е, -и и личных окончаний. На­пример, тұ р-а-ды, жү ргіз-е-ді, қ ара-й-ды. Келер шақ (будущее время) образуется так же как переходное настоящее время: к основе глагола прибавляются суффиксы -а, -е, -и, затем присоединяются соответствующие личные окончания. На­пример, тапсыр-а-ды, орында-й-ды, бол-а-ды.

Данная форма является промежуточной между формами настоя­щего и будущего времени: обозначая действие, не совпадающее с моментом речи, а лишь указывающее на способность субъекта к дан­ному действию. Время которое обозначает это форма, можно узнать по контексту или по смыслу речи. Например: Ол анасымен бірге тұ рады - переходное настоящее время.

Ол келген соң анасымен бірге тұ рады - будущее время.

1. Мінездеме не ү шін беріледі?

2. Мінездеме мазмұ нына қ арай қ ұ жаттың қ ай тү ріне жатады?

3. Мінездеме қ ұ рылымына қ андай мә ліметтер кіреді?

4. Мінездемеге кім қ ол қ ояды?

5. Мінездемеде қ андай стандарт тілдік бірліктер қ олданылады?

6. Мінездеме мә тініндегі баяндауыш етістіктің қ ай шағ ында тұ рады?

7. Мінездеме мә тінінде қ андай сө здер бас ә ріппен жазылады?

МІНЕЗДЕМЕ

Гү лшарат Серікқ ызы Мың баевағ а, 1962 жылы туғ ан, химия ғ ылымдарының кандидаты (1993), университетте 1989 жылдан істейді, доцент

Университетте қ ызмет істеген жылдары Г.С. Мың баева ө зін ө те білімді, сауатты, алғ а қ ойғ ан мақ сатына жете білетін, ө зіне де, ө згеге де талап қ оя білетін жауапты қ ызметкер, білгір маман ретінде кө рсете білді.

Г.С.Мың баева ә ріптестерімен бірге жү ргізген ғ ылыми-зерттеу жұ мыстарының нә тижесінде 40-тан астам ғ ылыми мақ ала жариялады. Ғ ылыми-зерттеу жұ мыстарының нә тижесі бойышиа халық аралык, жә не республикалық ғ ылыми-теориялық конференцияларда жасағ ан баяндамалары жоғ ары ғ ылыми дең гейі ү шін тү рлі дипломдармен марапатталды.

Ө зінің жеке авторлығ ымен 1 оқ у қ ұ ралы жә не 2 ә дістемелік нұ сқ ау жарьқ кө рді. Ғ ылыми-зерттеу жұ мыстарында кол жеткізген жетістіктері студенттерге, магистранттар мен аспиранттарғ а оқ ығ ан дә рістері мен жургізген арнаулы курстарында баяндалып отырады.

Г.С. Мың баева 1997-1999 жылдары университеттің оқ у бө лімін басқ арып, ө зінің ғ ылыми-педагогикалық қ ызметке ғ ана емес, басшылық қ ызметке де қ абілетті екендігін кө рсетті. Оқ у процесін жетілдіру, оқ у сапасын, оқ ыту ә дістемесін жақ сарту мақ сатында тың идеялар мен ұ сыныстар айтып, ұ йымдастырушылық, талап қ оя білушілік, табандыльқ, жауапкершілік сияқ ты қ асиеттерінің арқ асында оны іс жү зіне асыра білді.

Мінезі ашық, ө з жұ мысына ынталы, кө пшілікпен тіл табысып, қ арым-қ атынас жасай білетін, талап қ ойып, оны орындата да білетін Г.С. Мың баева ө з ә ріптестері мен студенттер арасында да беделді.

Мінездеме жеке ең бек шартын ұ зарту ү шін берілді.

Химия факультетінің деканы, профессор Ж. А. Ә ділбеков

(қ олы)

Аналитикалық жә не сирек элементтер химиясы

кафедрасының мең герушісі, профессор М. К. Наурызбеков

(қ олы)

2005 жыл 1 қ ыркү йек

Негізгі сө здік

мiнездеме – характеристика лауазым, қ ызмет – должность жоғ ары бiлiм – высшее образование орта бiлiм – среднее образование тә жірибелi – опытный бiлiктi – квалифицированный маман – специалист жетiк бiлу – знать в совершенстве беделдi – авторитетный курстас – однокурсник қ ұ рдас – ровесник ү лгiлi - образцовый адал ниетпен орындау – добросовестно выполнять ө з уақ ытында – своевременно белсенді – активный жетілдіру – совершенствовать жағ ымды жағ ынан кө рсету білу – показать себя с положительной стороны кә сіптік дайындық – профессиональная подготовка кемшілік – недостатки бастамашылық – инициатива табандылық – настойчивость дұ рыс шешім қ абылдай біледі – способен принять правильное решение қ ызметкердің қ ызметтік ә рекеті – служебная деятельность сотрудника қ оғ амдық ә рекет - общественная деятельность іскерлік қ абілеті – деловая способность қ ызметі бойынша – по службе білімді, іскер, ізденімпаз – образованный, деловой, целеустремленный ұ жымдағ ы қ оғ амдық жә не мә дени шараларғ а белсене араласады – активно участвует в общественной и культурной жизни коллектива мінезі ашық, адамдармен тез тіл табысады – искренний (открытый) характер, коммуникабельный жақ сы, ү лгілі студент – хороший, образцовый студент атқ арып жү рген қ ызметіне лайық – соответствует занимаемой должности берілген тапсырмаларды жауапкершілікпен орындайды – ответственно выполняет порученные дела курстастарының арасында беделді – пользуется авторитетом среди однокурснико мінездеме ең бек келісімін ұ зарту ү шін берілді – характеристика дана для продления трудового договора мінездеме оқ уғ а тү су ү шін берілді – характеристика дана для поступления на учебу қ азақ, ағ ылшын, тү рік тілдерін жақ сы біледі – владеет казахским, английским, турецким языками ұ йымдастырушылық қ абілеті бар – имеет организаторские способности компьютермен жұ мыс істей алады – владеет компьютером кө пшілікпен жұ мыс істегенді ұ натады – нравится работать в колективе салмақ ты мінезімен, адалдығ ымен кө зге тү сіп жү р – отличается серьезностью характера, честностью

1-тапсырма.Қ азақ тіліне аударың ыз.

ответственность; грамотность; достижение; за время работы; этапы профессионального роста; результат; результат научной работы; результаты научных исследовании; выполнения поставленной задачи; совершенствование; совершенствование учебного процесса; с коллегами по работе; среди студентов; затрудительное положение.

2-тапсырма.Керекті бірліктерді қ ойың ыз.

1. ____________ - ө з ісін жетік білетін, тә жірибелі маман. 2.Мінездеме оқ у бө лімінің бас маманы қ ызметіне _________. 3. ЭЕМ техникасында _______. 4. Мекемеде _______ істейді. 5. Қ аржы экономикалық басқ арманың бас маманы Мамаділов Жансерік __________. 6. Ө з мамандығ ы бойынша ______ жақ сы мең герген.

Керекті тілдік бірліктер: ұ сыну ү шін берілді, жұ мыс істей алады, Мамаділов Жансерік, 1997 жылдан, атқ арып отырғ ан қ ызметіне лайық, кә сіптік шеберлікті.

3-тапсырма. Сө йлемдерді дұ рыс қ ұ растырың ыз.

1. Бітірген, / мамандығ ы бойынша / Қ ұ рманғ азы атындағ ы Ө нер институтын / Алтынбеков Серік / 1968 жылы / актер/ режиссер. 2. Қ ызметін атқ арғ ан / қ азақ радиосында / 1969-2000 жылдар аралығ ында / дыбыс режиссері. 3. Телерадио / Бү кілодақ тық білім жетілдіру институтын / саласы / бойынша / бітірген / Мә скеу қ аласында / 1972 жылы. 4. Ә л-Фараби атындағ ы Қ азақ ұ лттық университеті / жетекші маман / теле-радио-фото зертханасында / қ ызметін атқ арады / 2000 жылдан / журналистика факультетінің. 5. Маманы / жә не / сө йлеу техникасының / кө ркем сө з. 6.Орындайды / жұ мысты / ө зіне тапсырылғ ан / жауапкершілікпен. 7. Арасында / мен / студенттер / беделді / ө з ә ріптестері.

4-тапсырма.Қ азақ тіліне аударың ыз.

1.За период работы в институте зарекамендовал себя только с положительной стороны, как добросовестный и грамотный работник. 2. Ее отличительные черты аккуратность и умение работать с людьми. 3. К порученным заданиям относится с ответственнотью. 4. Азатова И.А. отлично владеет компьютерной техникой и имеет навыки работы со специализированными программными продуктами.

5-тапсырма.Фразеологизмдерді қ атыстыра отырып сө йлем қ ұ раң ыз. Орыс тіліндегі мағ ыналас фразеологизмдерді атаң ыз.

ЖОЛҒ А Қ ОЙДЫ Жө нге келтірді, ретке, тә ртіпке тү сірді. Жұ мыстың дұ рыс бағ ытын белгіледі.

БІР СӨ ЗДІ Уә десінде тұ ратын. Екі айтпайтын, айтқ анын орындайтын.

СӨ ЗІНДЕ ТҰ РДЫ Уә десін орындады. Айтқ анын істеді, екі сө зді болмады.

ЖАРЫҚ КӨ РДІ Баспадан шық ты. Баспасө з бетіне шық ты. Жарияланды. Дү ниеге келді.

Ұ ЙЫТҚ Ы БОЛДЫ Ұ йымдастырды, басы-қ асында жү ріп жетекшілік, басшылық етті.

МАҢ ДАЙ АЛДЫ Алдың ғ ы қ атардағ ы, ү лгілі, озат.

БІР БЕТКЕИ Айтқ анынан қ айтпайтын.

Тапсырма. Парталас кө рішің ізге, досың ыза, ә кең ізге, шешең ізге мінездеме жазың ыз.

6-тапсырма. Мінездеме сө зінің тү бірін табың ыз, деретін мағ ынасына тоқ талың ыз, сол тү бірді қ атыстырын бірнеше сө йлем қ арап кө рің із.

7-тақ ырып. Ө тініш

Ө тініш - ө здеріне берілген тү рлі қ ұ қ ық тарды, заң мен бекітілген тү рлі мү мкіншіліктерді пайдалану мақ сатында жеке тұ лғ аның немесе ұ йымның атынан жазылатын іс қ ағ аздарының бір тү рі.

Ө тініш кө бінесе жеке адамның атынан жазылады. Дегенмен де қ ойылғ ан мә селе бірден бірнеше адамның немесе ү лкен ұ жымның мү ддесін кө здейтін ұ жымдық ө тініш тү рлері де кездеседі. Ө тініш белгілі бір себеппен ғ ана жазылады. Ә детте бір ғ ана мә селе кө теріледі. Ө тініш онда айтылғ ан мә селені шешуге қ ұ қ ы жә не ө кілеттігі бар адам атына жазылады.

Ө тініш негізінен тө мендегідей мақ саттарда жазылады:

- жұ мысқ а қ абылдау;

- жұ мыстан босату;

- басқ а жұ мысқ а ауыстыру;

- кезектен тыс демалыс алу:

- материалдық кө мек сұ рау;

- пә тер бө луді сұ рау;

- балабақ шадан орын беруді сұ рау;

- жалақ ыны кө теруді сұ рау т.б.

Ө тініш қ ұ рылымы жә не ө тініште кө рсетілетін мә ліметтер:

1) қ ұ жат адресациясы (кімнің атына жә не кімнен жазылғ аны);

2) қ ұ жат аты;

3) негізгі мә тін;

4) қ осымша болса оғ ан сілтеме;

5) жазылу мерзімі;

6) ө тініш иесінің қ олы;

7) ө тініш мазмұ нымен келісушілер қ олы (егер бар болса)

8) қ осымша тіркелетін қ ұ жаттар тізбесі (егер бар болса)

1. Қ ұ жат адресациясы (кімнің атына жә не кімнен жазылғ аны) парақ тың оң жақ жоғ ары тұ сына жазылады. Мысалы,

А.Байтұ рсынов атындағ ы Қ останай мемлекеттік университеті агро-биологиялық факультетінің деканы С.Серікболсыновқ а агрономия мамандығ ының студенті С.Арыстановтан

Адресацияғ а жоғ арыда кө рсетілгендей лауазым иесінің, мекеме, ұ йым басшысының ресми қ ызметінің толық аты, қ ажет жағ дайда тегі, аты-жө ні кіреді. Егер ө тініш бірнеше лауазым иесіне бірден жазылып отырғ ан болса, олардың барлығ ының ресми қ ызметі (қ ажет жағ дайда фамилиясы, аты-жө ні) адресацияда кө рсетілуі керек.

2. Қ ұ жат аты парақ тың ортасына адресациядан тө мен бас ә ріппен жазылады. Мысалы, Ө ТІНІШ

3. Негізгі мә тін азат жолдан бас ә ріптен басталып жазылады.

Мысалы, Сізге ө шініш беру себебім, Қ останай қ аласында ү й-жайым болмағ андық тан университет жатақ ханасынан бір бө лме бө луің ізді ө тінемін.

Негізгі мә тін ә детте стандартқ а айналғ ан кіріспе сө зден басталады. Мысалы, “Менің Сізге ө тініш беру себебім, ”. Ары қ арай қ ұ жаттың мә нін ашатын, ө тініш жазуғ а себеп болып отырғ ан негізгі мә селе сө з болады. Ө тініш жазуғ а себеп болып отырғ ан жайттарды тө мендегідей қ ұ рылымдар арқ ылы беруге болады:

• Қ останай қ аласында ү й-жайым болмағ андық тан,

• басқ а жұ мысқ а ауысуыма байланысты,

• отбасы жағ дайыма байланысты,

• денсаулығ ыма байланысты,

• баспағ а дайындалуына байланысты,

•...қ атысты (туралы) байқ ау ұ йымдастырылуына байланысты т.б.

Ө тініштің жазылу мақ сатын тө мендегідей қ ұ рылымдар арқ ылы беруге болады:

• жатақ ханадан орын бө луің ізді сұ раймын,

• кезектен тыс демалыс беруің ізді сұ раймын,

• жұ мысқ а қ абылдауың ызды сұ раймын,

• жү мыстан босатуың ызды сұ раймын,

• басқ а жұ мысқ а ауыстыруың ызды сұ раймын, рұ қ сат етуің ізді сұ раймын,

•материалдың кө мек кө рсетуің ізді сұ раймын т.б.

Кей жағ дайда негізгі жағ дай кө рсетілмей-ақ, бірден ө тініш жазыла береді. Мә тін соң ында кү нделікті қ ызмет этикасын сақ тау сө здерін қ олдана отырып адресаттан қ андай шешім кү тетіндігі жазылады. Мысалы,

• Айтылғ андарды ескере отырып шешім қ абылдауың ызды сұ раймын;

• Нұ сқ ау беруің ізді сұ раймын;

• Ө тінішімді орындауыцызды сұ раймын т.б.

Мә тін парақ тың бар кең дігіне, тақ ырыптан тө мен жазылады.

4. Ө тініш иесінің қ олы, жазылу мерзімі. Негізгі мә тін жазылып болғ аннан кейін ө тініш иесінің қ ызметі, аты-жө ні жазылып, қ олы қ ойылады. Жазылғ ан кү ні, айы (жазбаша), жылы кө рсетіледі. Мысалы,

агрономия мамандығ ының студенті С. Арыстанов

(қ олы)

Егер ө тінішке қ ол қ оюшылар бірнешеу болса, онда олар иерархиялық тә ртіппен я болмаса ә ліпби тә ртібімен жазылады. Қ ол қ оюшылар ө те кө п болатын болса, онда ө тінішке қ ол қ ою парағ ы тіркеледі.Ө тініш мазмұ нымен келісуші қ олы қ ойылғ анда келісім туралы қ ысқ аша ақ парат та жазылады. Мысалы, Келісемін, Қ арсы емеспін т.б. Бұ л жерде де датасы жазылып, атқ арылатын қ ызметі кө рсетіледі. Ө тініш мә тінінде жиі қ олданылатын сө здер мен сө з тіркестері: ө тінемін, сұ раймын, ауысу, рү қ сат ету, бө лу, қ абылдау, қ абылдауың ызды сұ раймын, жіберу, босату, пайдалану, тіркеу, тіркелген, кезекті демалыс, кезектен тыс демалыс, жұ мысқ а қ абылдау, жұ мыстан босату, демалыс сұ рау, жалаң ыны кө теру, материалдық кө мек, ө тінішті қ арау, ө тінішті қ анағ аттандыру, менің сізге ө тініш беру себебім

Нотариус куә ландыратын ө тiнiштер мынадай жағ дайларда жазылады:

• мұ рағ а ие болу қ ұ қ ығ ын бiлдiретiн куә лiк алу ү шiн;
• тұ рғ ын ү йдi ауыстыруғ а келiсiм бергенде;
• туысқ андық қ атысты растау ү шiн;
• тұ рғ ын ү йден бас тартқ анда;
• жеке есеп-шотын қ айта толтырғ анда;
• жарналарын ауыстырғ анда;
• тұ рғ ын ү йдi сыйғ а тартқ анда;
• баладан бас тартқ анда;
• бала асырап алғ анда;
• қ ұ жат дубликатын немесе басқ а қ ұ жат тү рлерiн алғ анда

Ө тiнiштiң сан алуан ү лгiлерi ә кiмшiлiктерде, Iшкi iстер министрлiгi органдары мен прокуратураларында, соттарда, банкiлерде, қ оғ амдық ұ йымдарда қ олданылады. Барлық ө тiнiш тү рлерiнiң ү лгiлерiнде де реквизиттiң жиынтығ ы бiрдей болып келедi.

Сө здікті жаттап алың ыз

Ө тініш - заявление

Ө тінемін - прошу

Ө тінеміз - просим

Отбасы жағ дайына байланысты - в связи с семейным положением

Денсаулық жағ дайына байланысты - по состоянию здоровья

Растауың ызды сұ раймыз - просим подтвердить

Салыпжіберуің ізді сұ раймыз - просим подтвердить

Салып жіберуің ізді сұ раймыз - просим выслать

Қ абылдауың ызды сұ раймын - прошу принять

Босатуың ызды сұ раймын - прошу освободить

Тапсыруың ызды сұ раймын - прошу поручить

Рә сімдеуің ізді сұ раймын- прошу оформить

Бекітуің ізді сұ раймын - прошу утвердить

Рұ қ сат етуің ізді сұ раймын - прошу разрешить

Тө мендегі сұ рақ тарғ а жауап берің із.

1. Ө тінішкімдердің тарапынан жазылады?

2. Ө тініш қ алай жасалады?

3. Ө тініш сө зінің орыс тіліндегі баламасын атаң ыз.

1-тапсырма. Орыс тіліне аударың ыз

1. ө тініш 2.ө тінішті қ арау 3.ө тінемін 4.рұ қ сат етуің ізді сұ раймын 5. Босатуың ызды сұ раймын 6.бө луің ізді сұ раймын 7.жұ мысқ а қ абылдауың ызды сұ раймын 8. Басқ а жұ мысқ а ауыстыруың ызды сұ раймын 9.байланысты 10.отбасы жағ дайыма байланысты 11.денсаулығ ыма байланысты 12. Материалдық кө мек 13.материалдық кө мек кө рсетуің ізді сұ раймын

2-тапсырма.Қ азақ тіліне аударың ыз

1.заявление 2.содержание заявления 3.прошу 4.прошу предоставить 5.просим подтвердить 6.просим выслать 7.просим выслать необходимую нам документацию 8.просим выслать прейскуранты 9. Прошу отказать 10.прошу принять 11. Прошу ускорить 12.прошу ускорить выдачу 13.прошу включить 14.прошу включить в план 15. Прошу освободить 16. Прошу освободить с работы 17. Прошу разрешить 18. Прошу вашего разрешения 19. Очередной отпуск 20. Внеочередной отпуск 21. Оплачиваемый отпуск 22. Неоплачиваемый отпуск

3-тапсырма. Керекті тілдік бірліктерді қ ойып, кө шіріп жазың ыз

1. Кү ндізгі бө лімге....рұ қ сат етуің ізді сұ раймын. 2.Пә ндер айырмашылығ ын...рұ қ сат етуің ізді сұ раймын. 3. Кезектен тыс демалыс..рұ қ сат етуің ізді сұ раймын. 4. 20 000 тең ге кө лемінде материалдық кө мек...сұ раймын. 5.Қ ажетті қ ұ жаттарды...сұ раймыз. 6. Кафедра компьютерін...рұ қ сат етуің ізді сұ раймын. 7.Академиялық демалыс...сұ раймын.

Керекті тілдік бірліктер: беруің ізді, пайдалануғ а, жіберуің ізді, кө рсетуің ізді, алуғ а, тапсыруғ а, ауысуғ а.

4-тапсырма. Сө йлемдерді дұ рыс қ ұ растырың ыз

1.кезектен тыс демалыс/байланысты/отбасы жағ дайыма/беруің ізді ө тінемін. 2.қ абылдауың ызды/қ ызметіне/бағ дарламашы/бастап/2005 жылдың 12 шілдесінен /сұ раймын. 3.орта мектептің /сұ раймын/Ы.Алтынсарин/11сыныбына/ атындағ ы/қ абылдауың ызды. 4.Қ ызметімнен/атқ арыпотырғ ан/сұ раймын/босатуың ызды. 5.Сұ раймын/ауыстыруың ызды/бө ліміне/техникалық қ ызмет кө рсету. 6.Беруің ізді /3 ай кө лемінде /сұ раймын/шығ армашылық демалыс. 7. Қ ажеттілікке байланысты/іссапарғ а жіберуің ізді/ө ндірістік/сұ раймын.

5-тапсырма. Қ азақ тіліне аударың ыз

1.прошу включить в план информационных изданий. 2. Прошу Вас предоставить мне оплачиваемый отпуск. 3. Прошу Вас предоставить мне внеочередной отпуск 4.прошу Вас предоставить мне оплачиваемый отпуск для сдачи экзаменационной сессии. 5. Прошу оформить договор приватизации 6. Прошу обеспечить фирменной спецодеждой и обувью. 7. Прошу предоставить бесплатное место в дошкольном образовательном учреждении.

6-тапсырма. Орыс тіліне аударың ыз

1. Алматы қ аласындағ ы №81 мектептің директорына. 2.Ә л- Фараби атындағ ы Қ азақ ұ лттық университетінің ректорына. 3. Алматы қ аласындағ ы дарынды қ ыз балаларғ а арналғ ан қ азақ –тү рік лицейінің директорына. 4.Ұ лттық баспасө з орталығ ының директорына 5.Физика факультетінің деканына. 6. Қ.И.Сә тбаев атындағ ы Қ азақ ұ лттық техникалық университетінің ректорына. 7. М.Тынышбаев атындағ ы Қ азақ кө лік жә не коммуникациялар академиясының ректорына.

7-тапсырма. Сө здерді мағ ыналарымен жұ птастырың ыз

1.Мү лік Жылжитын мү лікті кепілге алып несие беретін мекеме

2.Конфискация Ақ шалай жазалау шарасы

3.Лицензия Мемлекеттік тә уелсіздігі

4.Ломбард Депутаттың қ ұ қ ығ ы мен артық шылығ ын куә лә ндыратын қ ұ жат

5.Мандат Жеке адамның немесе ұ йымның меншігіндегі қ ұ ндылық тар

6.Егемендік Қ ұ зыретті орган беретін рұ қ сат қ ағ аз

7.Айыппұ л Мү лікті мемлекет меншігіне еріксіз алып қ ою

8-тапсырма. Ө тініш сө зінің тү бірін табың ыз, беретін мағ ынасына тоқ талың ыз, сол тү бірді қ атыстырып бірнеше сө йлем қ ұ рап кө рің із.

9-тапсырма. Ө тініш мә тінінде қ олданылатын стандарт тілдік бірліктерді жаттап алып, оқ улық тың кө мегінсіз жазып кө рің із.

Стандарт тілдік біріліктер: ө тінемін, сұ раймын, ауысу, рұ қ сат ету, бө лу, қ абылдау, қ абылдауың ызды сұ раймын, жіберу, босату, пайдалану, тіркеу, тіркелген, кезекті демалыс, кезектен тыс демалыс, жұ мысқ а қ абылдау, жұ мыстан босату, демалыс сұ рау, жалақ ыны кө теру, материалдық кө мек, ө тінішті қ арау, ө тінішті қ анағ аттандыру, ү й жайым болмағ андық тан, басқ а жұ мысқ а ауысуыма байланысты, отбасы жағ дайына байланысты, денсауылығ ма байланысты, баспағ а дайындалуына байланысты,....қ атысты байқ ау ұ йымдастырылуына байланысты, жатақ ханадан орын бө луің ізді сұ раймын, кезектен тыс демалыс беруің ізді сұ раймын, жұ мысқ а қ абылдауың ызды сұ раймын, жұ мыстан босатуың ызды сұ раймын, басқ а жұ мысқ а ауыстыруың ызды сұ раймын, рұ қ сат етуің ізді сұ раймын, материалдық кө мек кө рсетуің ізді сұ раймын т.б.

10-тапсырма. Фразеологизмдерді қ атыстыра отырып сө йлем қ ұ раң ыз. Орыс тіліндегі мағ ынылас фразеологизмдерді атаң ыз.

«Фразеологизмдер»

Басы артық Қ ажетсіз керексіз, бос нә рсе//мә селе, жағ дай.

Басы ашық Ап айқ ын, даусыз, ешкімнің таласы жоқ.

Бет алыс Бағ ыты, бара жатқ ан жағ ы.

Кө п ұ замай Кө п уақ ыт ө тпей, жақ ын арада.

Кезек кү ттірмейтін іс Шұ ғ ыл орындалуғ а тиісті, кейінге қ аратпайтың, ең бірінші алда тұ рғ ан шаруа.

Ө з алдына Жеке, дербес

Сабақ алды 1)Ү йренді, тә лім алды. 2). Екінші рет мұ ндай жағ дайды қ айталамайтын болды.

Сө з жоқ Даусыз.

Сө з жү зінде Істе емес, сө з тү рінде.

11-тапсырма. Ү лгіні пайдаланып, «Кезекті ең бек демалысын алу туралы» ө тініш жазың ыз.

Қ останай облыстық

салық комитетінің бастығ ы

Ғ. Т. Ақ аевқ а

Кадрлар бө лімінің инспекторы

Ғ.С. Сералиевтен

Ө ТІНІШ

Бекітілген ең бек демалысы кестесіне сә йкес мен 21.10.2006 – 20.01.2007 аралығ ында кезекті ең бек демалысына жіберуің ізді сұ раймын.

00.00.0. Қ олы

12-тапсырма. Орыс тіліне аударың ыз.

Жұ мысқ а қ абылдану кезінде ү міткер ө тініш жазады, бұ л оның ресми тілегі, ә рі штатқ а тіркеу ү шін негіз болып табылады.

Ө тініш мә тінінде жұ мысқ а алу туралы ү міткердің тілегі баяндалады, мамандығ ы, кә сібі, біліктілігі мен ө зі сұ рап отырғ ан қ ызмет тү рі кө рсетіледі.

Ө тініш қ олмен жазылады жә не тө мендегідей деректемелерден тұ рады: қ абылдаушы (кімге); авторы, автордың мекен жайы; қ ұ жаттың тү рі (ө тініш); мә тіні; ө тініш иесінің қ олы; жазылу мерзімі. Ө тініште «кімнен» деген ү лгідегі кө рсеткіштер жазылмайды, сондай-ақ «Сізден ө тініп сұ раймын», «алдын ала рахмет айтамын», «соғ ан қ оса» жә не т.б. архаизмдер қ олданылмайды. Ө тініш А4 форматтағ ы қ алыпты қ ағ аз парағ ына толтырылады.

13-тапсырма. Сө йлемдерді кең ейтіп жазың ыз.

Мені... босатуың ызды сұ раймын.

Мені... жіберуінізді сұ раймын.

Мені... ауыстыруың ызды сұ раймын.

Мені... кабылдауың ызды сұ раймын.

Мағ ан... беруің ізді сұ раймын

14-тапсырма. Бірінші қ атардағ ы сө здердің екінші қ атардағ ы баламасын кө рсетің із.

15-тапсырма. Тақ ырыптық ө тініш ү лгілерін қ ұ растырың ыз.