Руақтың қарызымды төлеңдер деп жалбарынуы

Қ арызынан қ ұ тылмай дү ниеден ө ткен адам, сол қ арыз ү зілмейінше кө рінде кісендеулі қ алады. Пайғ амбарымыз Мұ хаммед (с.ғ.с.)

– Зейнекамал Қ аржымбайқ ызы, адам келесі ө мірге қ арызымен кетсе не болады?

– Адам бұ л ө мірде қ арыздар болса, келесі ө мірде оның жаны тыныштық таппайды. Бұ л туралы Шә кә рім мынандай ә ң гіме келтіреді.

«Мұ нан отыз жылдай бұ рын Ү ндіқ ытай тең ізіндегі Францияның пароходындағ ылар спиритизм туралы сынау ү шін, жан шақ ырып сө йлесіп отырғ анда, бұ рын ө лген жолдастарының жаны келіп, мен ө лмей тұ рып кеме бастығ ы капитаннан бес франк жиырма бес цент ақ ша қ арыз алып, соны тө леп болмай ө ліп едім. Сол мағ ан қ иын болып жү р. Сіздер мархабат қ ылып капитанғ а сол ақ шаны тө лең іздер деген. Капитаннан сұ раса – ұ мытып қ алыппын депті. Аналар жалынып сол жылғ ы книгасын қ араса, дә л болып шық қ ан».

Бұ рынғ ылардың айтуы бойынша ө мірде ү ш нә рседен ең ә уелі қ ұ тылу керек. Олар: ауру, ө рт жә не қ арыз. Ә рқ айсысының ө з себебі бар. Егер аурудан ертерек қ ұ тылмаса, ол асқ ынып кетуі мү мкін. Ө ртті кезінде ө шірмесе – ол ө ршіп, дү ниең ді тү гел қ ұ ртуы мү мкін. Ал қ арыздан тезірек қ ұ тылмасаң – ө лім келіп, қ арызың ды ө тей алмай қ алуың мү мкін.

Ө лім сұ рап келмейді, оның қ ашан келерін ешқ андай пенде білмейді. Ө телмеген қ арызды ө теу керек. Бұ л табиғ аттың ә ділет заң дылығ ы. Сондық тан қ арызды кезінде ө темеген жан ә уелі о дү ниеде зардап шегеді, сонан соң бұ л ө мірге қ айта келіп, қ арызын ө теуге мә жбү р болады. Не болмаса, оның қ арызын ө тейтін артында қ алғ ан баласы болу керек. Бұ л қ ағ ида исламда бекітілген.

Бұ л ә ң гімеде қ арыз мә селесі айтылады. Ө телмеген қ арыз аяқ қ а байланғ ан тас тә різді, ол келесі ө мірде рухани жылжу жолында ү лкен кедергі жасайды. Шә кә рімнің бұ л ә ң гімесінен осыны кө ріп отырмыз. Амалы қ алмағ ан ә руақ ө зіне қ иын болып жү ргенін айтып, жолдастарынан кө мек сұ райды. Осындай жағ дайғ а қ алмау ү шін бұ л ә лемде ешкімнің алдында да қ арыздар болып қ алмауғ а ұ мтылу керек. Бұ л ө те маң ызды тұ жырым. Себебі, «қ арыз» деген сө з ақ шаны ғ ана емес, отбасы, ата-аналық, баланың, халық тың, отанның, ә руақ тардың, сонымен бірге ең ә уелі Жаратушының алдындағ ы қ арызды білдіреді. Табиғ аттың бұ л нә зік заң дылығ ы халқ ымыздың ә дет-ғ ұ рпында ү лкен орын алғ ан. Бұ рынғ ы кездерде адамдар ешкімнің алдында қ арыздар болмауғ а тырысқ ан, ә сіресе аманатты ү лкен міндет деп білген. Аманатты орындау кімнің болса да қ асиетті парызы. Ислам дінінде жетім-жесірге жә бір кө рсетпеу, олардың мал-мү лкін кезінде қ айтарып беру ү кен міндет етіп қ ойылғ ан. Себебі ислам тарихында дін жолында кө п соғ ыс болып, онда ө лген адамдардың баласы жетім, ә йелі жесір қ алғ ан кездері жиі болып тұ рды. Мұ сылмандар ү шін соғ ыста шейіт болғ ан адамның артында қ алғ ан мал-мү лкін, бала-шағ асын аман сақ тау қ арыз болып есептелген. Сондық тан бұ л қ арызды қ алай ө теу керек екені жө нінде Қ ұ ран, қ адистерде айтылып, нақ ты бекітілген.

Егер адам бес франк жиырма бес цент ақ ша қ арыз болғ аны ү шін осынша қ иналып жү рсе, онда одан да ү лкен отан, Жаратушы алдындағ ы қ арыздарды ө темегені ү шін адам қ андай жаза алуы керек екен? Фә ни ә лемдегі болып жатқ ан бейберекет ә рекеттер мен қ асіретті қ ұ былыстардың себебін осының ө зінен тү сінуге болады ғ ой! Бірақ заттық кө зқ арастың ық палымен, рухани білімнің тапшылығ ынан мұ ны ә ркім сезіп-біле бермейді. Сана-сезімінің дең гейіне, алғ ан тә рбиесіне, мә дениетіне байланысты ө зінің қ оғ амдық жә не табиғ и міндеттерін, яғ ни қ арызын ә ркім ә ртү рлі орындайды. Ал мақ сат – ешкімнің алдында қ арыздар болмау. Ешкімнің алдында қ арыздар болмауғ а ө зінің табиғ и міндеттерін толық орындағ ан кезде ғ ана жетуге болады. Бұ л – имандылық тың алғ ашқ ы шарттарының бірі.