Вирустар

Таралу ортасына қ арай топталғ ан вирустар сипаттамалары

Желілік вирустар – компьютерлік желі бойынша таралады. Оның мысалы

ретінде Melissa атты вирусты келтіруге болады.

Файлдық вирустар –.com жә не.exeтипті бірден атқ арылатын

командалық файлдарғ а жҧ ғ ып тарайды. Осы топқ а макрокомандалар арқ ылы

жазылатын макровирустар да жатады. Олар Word, Excelтә різді программаларда

дайындалғ ан орындалмайтын мә тіндік немесе кестелік файлдарғ а жҧ ғ ады.

Жү ктелетін вирустар (загрузочные) – дискінің жҥ ктелу секторына

(Boot-сектор) немесе винчестердің жҥ йелік секторына (Master Boot Record –

MBR) жабысатын вирустар. Кейбіреулері ӛ з мә ліметін дискінің бос

секторларына оларды FAT-кестеге мә лімет жазылмайтын ақ аулы аймақ

(BadClaster) тә різді етіп белгілеп жазып кетеді.

Файлдық -жү ктелу вирустары – файлдарды да, дискінің жҥ ктелу сектор-

ларын да бҥ лдіреді. Бҧ лар кӛ бінесе кҥ рделі алгоритммен жҧ мыс істеп, жылдам

зиян тигізеді.

Жұ ғ у тә сілі бойынша топталғ ан вирустар сипаттамалары

Резиденттік вирустар жедел жадқ а ӛ зінің бӛ лігін тҧ рақ ты жазып қ ояды

да, орындалатын программалар операциялық жҥ йемен байланысарда, соларғ а

жабысып бҥ лдіре бастайды. Резиденттік вирустар жедел жадта

орналасатындық тан, олар компьютерді ӛ шіргенше немесе операциялық жҥ йені

қ айта жҥ ктегенше тығ ылып отырып, зиянкестігін тигізе береді. Резиденттік

емес вирустар компьютер жадында тҧ рақ ты орналаспайды, сондық тан шектеулі

кезең де ғ ана ә сер етеді. Кейбір вирустар жедел жадта кішігірім резиденттік

бӛ лігін қ алдырып кетеді, бірақ олар вирус таратуғ а қ атыспайды.

Зиянкестік ә рекетіне қ арай топталғ ан вирустар сипаттамалары

Қ ауіпсіз вирустар компьютер жҧ мысына ә сер етпейді (тек дискіге

жазылып, оның бетіндегі мә лімет жазылатын кӛ лемді азайтады).

Қ ауіпті вирустар компьютер жҧ мысына елеулі тҥ рде ә сер етіп, дискідегі

файлдардың біраз бӛ лігін жойып жібере алады.

Ө те қ ауіпті вирустар ӛ здігінен қ атты дискіні қ айта форматтап, ондағ ы

мә ліметті тҥ гелдей қ ҧ ртып жібереді. Мысал ретінде CIH «Чернобыль» вирусын

айтуғ а болады, ол ә р айдың 26-да іске кірісіп, дискідегі мә ліметтерді жә не

BIOS-ты қ ҧ ртады

Алгоритм ерекшелігіне қ арай топталғ ан вирустар сипаттамалары

Компаньон-вирустар (companion) – бҧ лар файлды ӛ згертпейді, бірақ

EXE-файлдар ҥ шін СОМ типтес қ осалқ ы серіктес файл қ ҧ рады. Мысалы,

XCOPY.EXE файлы ҥ шін XCOPY.COM файлын жасайды. Осы файл іске

қ осыларда алдымен вирус серігі жҧ мысқ а кірісіп, бҥ лдіру істерін жҥ ргізеді, тек

соң ында барып негізгі файл жҧ мысқ а кіріседі.

Паразиттік вирустар – ӛ з кӛ шірмелерін тарату барысында диск сектор-

ларын немесе файлдарды міндетті тҥ рде ӛ згертеді. Бҧ л топқ а «компаньон-

вирустар» мен «қ ҧ рттар» тобына қ осылмайтын барлық вирустар жатады.

Репликаторлар немесе қ ұ рт-вирустар (worm) компаньон-вирустар сияқ -

ты компьютерлік желі бойынша таралып, файлдар мен дискілерге тимейді.

Олар компьютер жадындағ ы басқ а компьютерлердің адрестерін тауып, соларғ а

ӛ з кӛ шірметерін жібереді. Қ ҧ рт-вирустар желілердің мә лімет тасымалдау

қ абілетін азайтып, сервердің (желідегі негізгі компьютер) жҧ мыс ӛ німділігін

тӛ мендетеді. Репликаторлар басқ а файлдарғ а тиіспей, ӛ з вирустары арқ ылы

ӛ здігінен кӛ бейеді. Ӛ ткен ғ асырдың 80-ж. аяғ ында «Моррис қ ҧ рты» деп

аталатын желілік вирус АҚ Ш-тың ғ аламдық бірнеше желілерінің жҧ мысын

тоқ татты.

Кө рінбейтін вирустар (стелс – Stealth) немесе тығ ылатын жасырын

вирустар – бҧ лардың компьютерде ӛ здерінің бар екендігін білдірмейтін

мҥ мкіндіктері бар. Стелс-вирустарды тауып алу қ иын, ӛ йткені олар опера-

циялық жҥ йе жҧ мысына бҥ лінген файлдарды немесе диск секторларын

білдірмей араластырып, сол сә ттерде ә лі бҥ лінбеген мә ліметтерді «ӛ ң деуге»

кірісіп жатады.

Полиморфтық вирустар (polymorphic) деп неше тҥ рлі айла жасап,

ӛ здерін жасырып кӛ рсетпеуге тырысатын вирустар тобын айтады.

Полиморфтық вирустар (полиморфиктер, елес-вирустар (призраки), мутант-

вирустар) – оң айлық пен табылмайтын вирустар, ӛ йткені олардың қ ҧ рамында

толық қ айталанатын кодтар болмайды. Мҧ ндай тә сіл алгоритмді ӛ згертпей,

бірақ оларды табуды қ иындататын бос командаларды (қ оқ ысты) кӛ птеп қ осу

арқ ылы іске асырылады. Полиморфтық вирустар ішіндегі ең кӛ п тарағ аны –