Мемлекеттің қоғамдық функциялары және мемлекеттік басқарудың түрлері.

Мемлекеттік басқ ару – кө птеген ә р тү рлі функцияларды орындауғ а талапталғ ан кү рделі институт. Ол мемлекеттік-ә кімшілдік, мә дени-ә леуметтік жә не ө ндірістік қ ұ былыстарды, сонымен бірге табиғ и, экономикалық, техникалық жә не басқ адай қ ұ былыстарды қ амтиды. Кө птен кө п, қ азіргі жоғ ары дамығ ан қ оғ амдарда басқ арудың кө п дең гейінің жү йесі қ ұ рылады, оғ ан жататындар: 1)дә стү рлі адамдық қ атынастар (жанұ я); 2)кә сіпшілдік қ атынастар; 3)нарық тық (бә секелестік) қ атынастар; 4)мемлекеттік реттеу; 5)идеологиялық қ атынастар мен жаппай ақ параттық қ ұ ралдар.

Осының барлығ ын есептегеннің қ ажеттісі, мемлекеттік басқ арудың ә р тү рлі органдарының тік жә не кө лденең ө зара қ атынастарының сипатын анық тайтын ү йлесімдері, қ ұ рылымдық кепілдері кө птеген оъективтік жә не субъективтік факторлармен ескеріледі. Сондық тан таң данатыны жоқ, ө йткені ә р тү рлі мемлекеттерде олар ө зіндік ө згешеліктерімен болады. Мемлекеттік басқ ару жү йесіне мемлекеттік биліктің басқ ару тү рін, қ ызметін, қ ұ рылымын жә не басқ адай ө лшемдерін таң дау елеулі ә серін тигізеді. Басқ ару тү рінен жә не оның қ ызметіне ә жептә уір дә режеде ә ртү рлі мемлекеттік органдардың тиімді қ ызмет істеуі байланысты болады.

Қ азіргі жағ дайда сондай-ақ, мемлекеттік басқ ару органдарының қ ызметінің кү рделілігі мен қ ұ қ ық тық реттеу кө лемі, оғ ан сә йкес жекеленген лауазымды адамдар мен ә кімшілдік мекемелердің жазылғ ан қ ұ қ ық тық нормалардың бұ зылуының саны ө седі. Саяси плюрализм ұ сынылатын шаралардың тиімділігін кү шейте отырып, қ абылданатын шешімдердің сипатына ә сер етеді. Ол ә ртү рлі тү рдегі ық палды мү дделі топтардың саяси ә серін кү шейтуге ә келіп соғ ады.

Қ оғ ам мен экономика функциялары тұ рақ ты ө згерістерге шалдығ атын динамикалық организм болып саналады. Осы мә нде қ оғ ам мен экономика кө птеген функцияларды бірге орындайды. Мемлекет туралы да айтуғ а болады жә не де барлық жағ дайларда кез келген қ оғ амғ а, ә р экономикағ а жә не ә р мемлекетке тә н жалпы функцияларды бө ліп алуғ а болады. Сонымен қ оса функциялары, сипаты, қ алпы мен мазмұ ны тарихымен, жү йесімен, ұ лттық -мә дени сипаттамасымен анық талатын ә рбір жеке алынғ ан мемлекеттің, ұ лттық, аумақ тық немесе олардың жергілікті типтерінің ә рбіреуі ү шін сипатталатын арнайы функцияларын айтуғ а болады.

Жалпы алғ анда, мемлекеттік басқ ару жү йесі келесі функцияларды орындайды:

- елдің экономикалық, ә леуметтік жә не технологиялық дамуының негізгі

бағ ыттарын жоспарлау мен даярлау;

- адамдардың ө зара іс-ә рекетінің қ олайлы жағ дайларын жасау немесе

ұ йымдастыру;

- қ оғ амдық ө мірдің тү рлі саласындағ ы іс-ә рекетін реттеу;

- ең бектік қ атынастарды бақ ылау мен реттеу;

- ғ ылыми-техникалық дамуды қ амтамасыз ету;

- барлық дең гейдегі білім жү йесін қ олдау;

- ә леуметтік саланың ү здіксіз қ ызмет істеуін қ амтамасыз ету.