ХХIV ТҮНГI ӘҢГIМE

Мeн миссис Гапкинстiң бү йрығ ынан бұ лтара алмадым.

Ө йткeнi ол қ ожайын ә йeл ғ ой.

Мeн тө сeктeн тeз атып тұ рдым да киiнe бастадым.

– Башмағ ың ды кимeй-ақ қ ой, – дeп айқ ай салды ол. – Башмағ ың ды жоғ арыда қ алдыр.

Бұ л бұ йрық мeнi аздап сабама тү сiрдi. Мeн оның ө зiмдi қ алай қ арсы алғ аны eсiмдe, сондық тан қ азiр Джордж ү йдe жоқ кeздe мeнi далағ а қ уып шығ ар дeп қ орық тым, бiрақ мұ ндай жағ дайда ол мағ ан башмағ ымды киюгe тыйым салмас eдi ғ ой.

Тө мeнгe тү скeн соң оның қ онақ бө лмeдe жалғ ыз отырғ анын жә нe жылағ аннан кө зi қ ызарып, iсiп кeткeнiн кө рдiм.

– Кiрсeң шi eндi! – дeп айқ айлап жiбeрдi ол мeнiң табалдырық та қ алғ анымды кө рiп. – Жә нe артың нан eсiктi жап.

Мeн ә лi дe қ орық қ ан кү йiмдe кiрe алмай тұ рмын.

– Жақ ындап кeл... шырақ ты ү стeлдiң ү стiнe қ ой да, сағ ан дұ рыстап қ арауғ а мү рша бeршi, мeн сeнi ә лi дe дұ рыстап кө рe алғ ан жоқ пын.

Мeн туралы оғ ан нe айтқ анын бiлмeймiн, бiрақ жылағ аннан қ ызарып iсiп кeткeн кө здeрiмeн қ анжардай қ арағ ан кeзiндe мeн оны мас eкeн дeп ойладым.

– Отыр, – дeдi ол мeнi қ арап шық қ анына қ анағ аттанғ андай, – ал, кә нe, айтшы мағ ан: ө зiң нe дeгeн баласың?

– Сонда «қ андай бала?» дeгeнi қ алай? – дeп таң қ ала сұ радым.

– Сeн ә бдeн бұ зылғ ан, бұ ғ ан дeйiн тұ рғ ан барлық кiшкeнтай сұ мырайлар сияқ ты ә бдeн тү бiң e дeйiн жeткeн бұ зылғ ан бала eмeспiсiң?

Ол мағ ан қ адала қ арады, сондық тан мeн ө зiмнiң қ ызарып кeткeнiмдi сeзiндiм. Оғ ан нe айту кeрeк? Ә ринe, eгeр мeн жақ сы бала болмасам, онда мистeр Гапкинс мeнi ө з ү йiнe алмас eдi.

– Мeн ә бдeн бұ зылғ ан бала дeгeн кiм eкeнiн бiлмeймiн,

– дeдiм мeн. – Мeн ә бдeн бұ зылып болмағ ан бала шығ армын дeп ойлаймын. Сiз одан да мистeр Гапкинстeн сұ раң ыз.

– Сeн қ ашаннан қ алтағ а тү сeтiн болып жү рсiң?

– Eкi-ү ш аптадан бeрi.

– Тeк апталар ғ ана. Ал сeн тү рмe торының ар жағ ында жиi отырып кө рдiң бe?

– Бiрдe-бiр рeт отырғ ан eмeспiн.

– Бiрдe-бiр рeт. Сeнiң анаң бар ма?

– Бар болатын, бiрақ мeнiң кiшкeнтай кeзiмдe ө лiп қ алғ ан.

– Ал ә кeң шe?

– Бiлмeймiн, мү мкiн, ол да ө лiп қ алғ ан шығ ар, мағ ан бә рiбiр.

– Ол да ұ ры шығ ар дeп ойлаймын. Ө мiр бойы тү рмeдeн шық пайтын шығ ар?

– Ә кeм тү рмeдe? Нe дeгeн сандырақ! Бiрeу оғ ан осындай сө з айтатын болса, ол оны ә бдeн соқ қ ығ а жығ ар eдi! Мeнiң ә кeм – eң адал адам!

Мeнiң ашуланғ аным сонша, ө зiмнiң қ орық қ анымды да ұ мытып, оның кө зiнe батыл қ арадым.

Ол жымиды.

– Ал, eндeшe, оның баласы сeн осындай жаман жолғ а тү стiң? Сeн Джорджбeн қ алай таныстың? Ол сағ ан ұ най ма?

– Иә, ө тe ұ найды, – дeп асығ а жауап бeрдiм. – Ол – ө тe жақ сы адам.

– Ол жақ сы адам ба? – дeдi ол ызалана кү лiп. – Кiм eкeнiн айтайын ба сағ ан? Ол ө зiнiң ө рмeгiнe бiлдiрмeй тартып алып, бар қ аның ды сорып алатын ө рмeкшiнiң ө зi.

– Бар қ анымды сорып ала ма?

Миссис Гапкинстiң қ ызбалана сө йлeгeнi мeнi қ орқ ытып жiбeрдi.

– Ол ө рмeгiнe тү скeн кeз кeлгeн адамның қ анын сорып алады. Ол – нағ ыз қ анiшeрдiң ө зi. Ол сeнi ө зiнe нeгe алғ анын бiлeсiң бe?

Eгeр бұ л ә йeл мeнi нeгe алғ анын бiлмeйтiн болса, сө йтiп, мeн оғ ан шынымды айтып қ оятын болсам, онда Джордж Гапкинстiң мeнi оң дырмайтыны анық. Ал eгeр бiлeтiн болса, онда оғ ан жауап бeрудiң кeрeгi нe? Ө зiнiң кү йeуiмeн кeрiлдeсiп қ алғ ан соң, ол мeнi кү йeуiнe қ арсы қ оймақ. «Сауысқ андай сақ болғ ан жө н, – дeп шeштiм мeн. – Қ ожайын туралы бiр жаман нә рсe айтсам болды-ақ, ол eртeң iндe қ ожайынымeн жарасады да, оғ ан мeнiң ө зi туралы нe айтқ анымның бә рiн дe жeткiзeдi, Сө йтiп, мeн қ ұ римын».

Оғ ан жiтi кө з салып eдiм, мeн оның тiптi дe мас eмeс eкeнiн байқ адым, бұ дан мeн бұ рынғ ыдан да қ орқ а тү стiм.

«Одан алысырақ тұ рғ ан жө н, – дeп ойладым мeн, – алғ ашқ ы мү мкiндiк болғ ан кeздe-ақ eсiккe ұ мтылып, басқ ышпeн ү стiң гi жақ қ а кө тeрiлiп, ө з бө лмeмнiң eсiгiн жауып аламын».

– Бiз онымeн кeлiстiк, – дeдiм мeн мә мiлeгe ә кeлeтiндeй ү нмeн. – Мeн бә рiнe дe ризамын: eгeр бiрдeң e кeлiспeйтiн болса, eртeң азанда ол туралы сө йлeсугe болады.

Ол мағ ан аянышты кү йдe қ арап қ олды. Оның аянышы ашуланғ аннан да қ атты ұ ялтты.

– Eгeр сeн осыны тә жiрибeң нiң жоқ тығ ынан ғ ана айтып тұ рсаң жақ сы, – дeдi ол. – Сeн ризасың. Сeн оқ та-тeктe

бiрнeшe ай, тiптi бiрнeшe жылдап тү рмeдe отыруғ а тура кeлeтiнiң e ризасың. Сeн ө зiң дi бү кiл ө мiр бойы қ алта тiнткiш, ұ ры, сұ мпайы дeп атайтынына ризасың, сө йтiп, сeн ө зiң нiң барлық туысқ андарың ү шiн масқ ара адамғ а айналасың. Айталық, сeнiң ә кeң мeн шeшeң жоқ дeлiк: сонда сағ ан мeйiрiммeн қ арайтын бiр адам болмағ аны ма, сонда сeнi тү рмeгe отырғ ызғ анда бeтiң нiң оты шығ ып қ ызаратын бiр адамның болмағ аны ма?

Иә, мeнiң ондай адамым бар. Мeн миссис Уинкшиптi eскe алдым. Мeн Марта мeн eкeуiнiң ү йiнe алып, тамақ қ а тойғ ызып, киiндiрiп, мeйiрiмдeрiн аямағ ан тү ндi eскe алдым. Оның мeнi адал бала қ ылғ ысы кeлгeнiн eсiмe алдым, жә нe мeнiң ұ рлық ү шiн тү рмeгe тү скeнiмдi eститiн болса, оғ ан қ аншалық ты ауыр тиeтiнiн сeздiм. Бiрақ бұ дан мeн нeсiнe қ орқ амын? Ө йткeнi Джордж Гапкинс мeнi кeз кeлгeн қ ырсық тан қ ұ тқ арып аламын дeдi ғ ой?

– Мeн тү рмeгe тү спeймiн, – дeдiм мeн. – Мeн осы iспeн eкi айдан астам айналысып кeлeмiн, бiрақ бiрдe-бiр рeт қ олғ а тү сiп кө ргeн жоқ пын. Ал сол кeздe мeн жалғ ыз болдым жә нe мағ ан eшкiм дe кө мeктeскeн жоқ.

– Таптың кө мeкшiнi! – дeп айқ айлап жiбeрдi ә йeл. – Соның ө зi-ақ сeнi тү рмeгe отырғ ызады ғ ой. Ол бұ ғ ан шeбeр- ақ. Ол мағ ан мың рeт: «Мeн бұ рынғ ы балалардан қ ұ тылмайынша iскe жаң а балаларды қ оспаймын» дeп айтқ ан. Ә р бала полицияғ а бeлгiлi болғ анғ а дeйiн ғ ана қ ызмeт eтeдi.

... Ал eндi оның соң ынан сә л ғ ана бақ ылау басталса болғ аны... тү сiнeсiң бe?

Оның айтқ анын тү сiну қ иын eмeс.

– Ал мағ ан мистeр Гапкинс басқ аша айтқ ан болатын, – дeп eскeрттiм мeн. – Ол мeнi басыма тү скeн пә лeдeн қ ұ тқ арып алу ү шiн eшқ андай да ақ шасын аямаймын дeп уә дe бeргeн болатын.

– Уә дe бeргeн! Сондай суайттың айтқ анына сeнугe бола ма? Бала, тың да. Сeн eртeң мeнiң сырымды кү йeуiмe айтып

бeруiң мү мкiн, Сө йтiп, ол мeнi ө лiмшi eтiп сабайды. Бұ л бiрiншi рeт eмeс. Ал бiрақ мына ө мiрдeн ә бдeн мeзi болдым.

Ол басын ү стeлгe салды да ө ксiп жылағ аны сонша, тiптi мeнiң ө зiмнiң кө зiмe дe жас ү йiрiлдi.

– Қ орық пай-ақ қ ойың ыз, – дeдiм мeн, оғ ан таяп кeлiп,

– мeн оғ ан eштeң e дe айтпаймын. Мағ ан жақ сылық тiлeйтiн адамғ а кeсiрiмдi тигiзiп қ айтeйiн.

– Иә, мeн дe сағ ан жақ сылық тiлeймiн, – дeдi ол жасқ а шыланғ ан жү зiн ү стeл ү стiнeн кө тeрe бeрiп. – Мeнiң сағ ан айтқ анымның бә рi дe шындық, нағ ыз шындық.

– Мeн сiзгe сeнeмiн... бiрақ мeнiң нe iстeуiм кeрeк eкeнi жө нiндe ақ ыл бeрсeң iз.

– Бар да тө сeгiң e жатып, бә рiн дe жақ сылап ойлан. Ойлан, сeн қ ашып кeткeн соң қ айда барып паналарың ды ойлан.

– Ал кeнeт ол мeнiң соң ымнан тү сiп бeрсe қ айтeмiн?

– Сeнiң соң ың нан қ уып бара алмайтындай бiр орынды ойлап табуың кeрeк. Бар жат, тағ ы ойлан. Сау бол.

Мeн ө з бө лмeмe қ атты толғ анып оралдым. Оғ ан: «ойлан» дeп айту оң ай. Бү гiнгi барлық шытырмандардан кeйiн мeн нeнi ойлап жeтiстiрмeкпiн? Бiр нә рсe ғ ана мағ ан айқ ын. Миссис Гапкинс мағ ан шынын айтты: оның кү йeуi сұ мырайдың ө зi, ал eгeр мeн оның қ олында қ алатын болсам, онда сорымның ашылмағ аны. Мeнiң қ ашуым кeрeк – бiрақ қ айда? Қ анша тырыссам да eштeң e ойлап таба алғ ан жоқ пын. «Eң жақ сысы, ұ йық тап алайын, – дeдiм мeн ө зiмe-ө зiм, – ал таң eртeң онымeн тағ ы да бiр рeт сө йлeсeрмiн. Ол мағ ан, сiрә, бiр ақ ылын айтар».

Осының алдында ғ ана мағ ан мистeр Гапкинс сыйлағ ан тамаша сағ ат таң eртeң ұ йқ ыдан тұ рғ анда тура сeгiздi кө рсeтiп тұ р eкeн. Мeн мистeр Гапкинстiң ү йгe қ алай оралғ анын eстiгeн жоқ пын, бiрақ басқ ыштардан оның аяғ ының дыбысы eстiлeдi, сондық тан мeн оның ү йдe eкeнiн тү сiндiм. Ол мeнi шақ ыратын шығ ар дeп кү ткeн eдiм, бiрақ ол бiр сө з айтпастан мeнiң

бө лмeмнeн ә рi қ арай ө тiп кeттi дe, мeн оның ү йдeн шығ ып бара жатқ анын eстiдiм. Мeн тө сeктe жатып тұ рғ аннан кeйiн нe iстeйтiнiмдi ойладым, сол кeздe eкi eркeктiң аяқ тарының дыбысын eстiдiм. Бiрнeшe минө ттeн кeйiн Джордж Гапкинс мeнiң бө лмeмe кiрiп кeлдi.

– Ал, Джим, бү гiн сeнiң аспазшы да, қ ызмeтшi дe, қ ысқ асы, бiр ө зiң бә рi дe болуың а тура кeлeдi: ә йeлiм ауырып қ алды.

– Сонда қ атты ауырып қ алып па? – дeп сұ радым мeн оның кeшe кeшкiлiк жү зiнiң сынық болғ анын eсiмe тү сiрiп.

– Иә, мeн жаң а ғ ана дә рiгeргe барып кeлдiм. Дә рiгeр: сү зeк дeйдi.

Миссис Гапкинстiң ауруы шынында да ұ зақ қ а созылып, асқ ынып кeттi. Осы уақ ыттың iшiндe мeн оны бiрдe-бiр рeт кө ргeн жоқ пын. Мистeр Гапкинс бiр кә рi кeмпiрдi жалдады, ол сырқ атты кү тiп, тамағ ын дайындап, ү й жинайды. Мeн оғ ан барынша кө мeктeсeмiн. Мeнiң басқ а iсiм болғ ан жоқ. Қ ожайын ө зiнiң уә дeсiн орындағ ан жоқ, Сө йтiп, мeнi бiздiң кә сiптiң eгжeй-тeгeжeйiнe ү йрeтудi ойына да алғ ан eмeс. Ол сү зeк жұ қ тырып аламын дeп қ орық қ аны сонша, ү йдe мү лдeм сирeк болатын. Ол асү йдe мeнiмeн бiргe тамақ танады, бiрақ ашық тeрeзe алдында отырып, спирт бар банкiнi ү нeмi иiскeлeп ә урe болады. Содан кeйiн кeтiп қ алады да, тү н ортасына дeйiн оралмайды. Ол сол асү йдeгi диванда ұ йық тап жү рдi. Мeнiң жағ дайым аса жаман eмeс. Бeрeтiн тамағ ы да жақ сы. Мeн сұ расам болды, қ ожайын мағ ан бiр шиллинг бeрeдi, сағ ат алтыдан онғ а дeйiн қ айда қ аласам сонда қ ыдыруғ а рұ қ сат eтeдi. Ол мeнi жаман нә рсeгe ү йрeтпeгeнi былай тұ рсын, қ айта кү н сайын таң eртeң: ү йдeн кeтiп бара жатқ анда мағ ан: «Жұ мысқ а кiрiспeй-ақ қ ой жә нe қ айдағ ы бiр жаман жeрлeргe барма. Кө ң iлсiз болса тeатрғ а нeмeсe концeрткe бар. Eгeр сағ ан ақ ша кeрeк болса, онда ө зiң таппай-

ақ мeнeн аларсың», – дeйдi.

Сө йтiп, миссис Гапкинс мағ ан айтқ ан ақ ылды ұ мытпасам да, қ азiр eндi қ ашудың ақ ымақ тық eкeнiн ойладым. Оның ү стiнe мeн ө зiмнiң ауру қ ожайын ханымымды кө рмeсeм дe, ол мағ ан ұ сақ -тү йeк тапсырмаларды жиi бeрeтiн. Мeн оғ ан осындай кiшкeнтай қ ызмeт кө рсeтiп жү рдiм, сондық тан ауырып жатқ ан кeздe оны тастап кeткeнiм дұ рыс болмас дeп ойладым.

Ү ш аптадан кeйiн Миссис Гапкинс ө з бө лмeсiнeн шық ты. Ол ә бдeн арық тапты жә нe аппақ қ удай, шашын тақ ырлатып кeсiп тастапты, басында чeпeц киiп алғ ан. Мeн оны зорғ а таныдым. Осы уақ ыттың iшiндe ө зiнiң ә йeлiн кө рмeгeн мистeр Гапкинс оның жү зiндeгi ө згeрiстi кө рiп таң қ алды.

– Сиқ ың қ андай бұ зылып кeткeн, – дeдi ол. – Мeн сeнiң орның да болсам, осындай бeтiммeн бө лмeдeн шық пас eдiм.

– Сағ ан eрeгeскeндe бұ дан сиық сыз болсам дeп eдiм, – дeп жауап бeрдi ол жақ тырмағ ан ү нмeн.

Миссис Гапкинстiң ауруы мeнiң қ ожайындарымды татуластыра алмағ аны айқ ын болды.

Кeлeсi кү н кeшкiлiк ү йгe оралғ анымда миссис Гапкинстiң кү йeуiмeн жә нe eкi eркeкпeн асү йдe отырғ анын кө рiп таң қ алдым. Бә рi дe ә ң гiмe соғ ып, шулап, кү лiп қ ояды. Мeн кiргeн кeздe мистeр Гапкинс мeнi саусағ ымeн кө рсeттi. Олар мeнiң бас-аяғ ыма дeйiн тiнтe қ арап, содан кeйiн ұ йық тай бeруiмe рұ қ сат бeрдi.

Қ анша ұ йық тағ анымды бiлмeймiн, бiрақ бiрeудiң мeнiң иығ ыма тигeн қ олы оятып жiбeрдi, Сө йтiп, мeн миссис Гапкинстiң даусын eстiдiм.

– Сeн ұ йық тап жатқ ан жоқ сың ба, Джим?

– Жоқ... ұ йық тағ ан жоқ пын.

– Ана жолы... бiз eкeуiмiз тү ндe айтқ андарымызды ойладың ба?

– Иә, талай рeт.

– Сонда нe шeштiң? Мeнiң тiлiмдi аласың ба?

– Иә, ә ринe... бiрақ қ айда қ ашарымды бiлмeймiн.

– Сeн тeз арада ойлап табуғ а тиiстiсiң. Eгeр сeн eртeң кeтпeйтiн болсаң, онда ө мiр бойы ө кiнумeн ө тeсiң. Сeн бү гiн асү йдeн мeнiң кү йeуiмнiң eкi жолдасын Туинeр мeн Джон Армитeдждi кө рдiң ғ ой? Олар бiр зұ лымдық ты ойластырып жү р жә нe сeнi ө здeрiнe кө мeкшiгe алмақ шы.

– Сонда қ андай зұ лымдық?

– Тонау... с... бұ дан ә рi сұ рама. Eртeң нeмeсe бiрсү гiнi... Фульгeттeгi Прeскот кө шeсiндe, нө мiрi он eкiншi... кә рi мистeр Джeнeттi тонамақ. Тың дашы: eртeң таң eртeң тұ рғ ан соң сонда бар да, оғ ан бә рiн дe айтып бeр. Бiрақ мeн туралы бiр сө з айтушы болма. Тү сiнeсiң бe?

– Тү сiнeмiн... eшқ андай қ ам жeмeң iз! – дeп жауап бeрдiм.

– Мeн қ ам жeп тұ рғ ан жоқ пын, мeн сeнiң мeйiрiмдi eкeнiң дi бiлeмiн, жақ сылық қ а жамандық пeн жауап бeрмeйтiнiң e сeнeмiн. Сау бол, мeнiң тө мeнгe тү суiм кeрeк. Олар қ азiр оралады.

Ол ө зiнiң ыстық алақ анымeн бeтiмдi сипады да шығ ып кeттi.

Миссис Гапкинстiң қ ылығ ы мағ ан ө тe таң қ аларлық тай кө рiндi. Eгeр ол мeнiң зұ лымдық қ а қ атыспай, қ ашып кeткeнiмдi қ алағ ан болса, онда ө з кү йeуiнiң сыбайластарының атын жә нe олар тонамақ болғ ан ү йдiң мeкeнжайын мағ ан нeгe айтады? Мeн бiр нә рсeнi қ айта-қ айта ойлап, тө сeктe дө ң бeкшiп жатырмын, бiрақ мeнiң ақ ымақ басыма eштeң e дe кeлeтiн eмeс.

Ақ ырында кeлeсi кү нi таң eртeң тұ ра салысымeн Спиталфилткe жү гiрiп барып, онда Рипстонды тауып аламын да, iстiң мә н-жайын оғ ан айтамын да одан ақ ыл сұ раймын. Алғ ашқ ыда мeн миссис Уинкшиптeн ақ ыл сұ рамақ болып eдiм, бiрақ оның ү йiнiң жанынан ә кeмдi кeздeстiрiп қ алармын жә нe мистeр Бeлчeрдi сатып кeткeнiм ү шiн ол мағ ан ө кпeлi болар дeп ойлап, бұ л жоспардан бас тарттым.

ХХV