Мағынасы

Оның мағ ынасы: тек қ ана Аллаһ Тағ ала қ ұ лшылық қ а лайық ты деп иман келтіру, жә не соны ұ стану ә рі оғ ан амал қ ылу. Демек, Аллаһ қ а қ ұ лшылық ету жә не оғ ан ешкімді ортақ қ оспау. Аллаһ қ ұ ранда:

{ف َ ا ع ْ ل َ م ْ أ َ ن ّ َ ه ُ ل َ ا إ ِ ل َ ه َ إ ِ ل ّ َ ا ا ل ل ّ َ ه ُ و َ ا س ْ ت َ غ ْ ف ِ ر ْ ل ِ ذ َ ن ب ِ ك َ }

«Аллаһ тан басқ а қ ұ лшылық қ а лайық ты ешкім жоқ екенін біл де, кү наларың ү шін кешірім тіле»- деді. Яғ ни, Аллаһ қ ана қ ұ лшылық етілуге лайық ты, одан басқ а ешкімге қ ұ шылық етуге болмайды, керісінше қ ұ лшылық тың барлығ ы тек Аллаһ ү шін болуы керек.

Қ азіргі кезде кө п адамдар бұ л сө здің мағ ынасын қ ате тү сінеді. Олар бұ ны: Аллаһ тан басқ а жаратушы жоқ, немесе Аллаһ тан басқ а ризық беруші жоқ дейді. Бұ л қ ате тү сінік, ө йткені бұ л таухид рубубияғ а жатады, ал пайғ амбарымыз келеген кезде Мекке мү шріктері бұ ны, яғ ни, Аллаһ тан басқ а жаратушы жоқ, жә не Аллаһ тан басқ а ризық беруші жоқ екенін білетін жә не соны моындайтын еді, бірақ олар Лә илә һ а иллә ллаһ деп айт делінсе одан бас тартатын еді. Аллаһ Қ ұ ранда бұ л жайында былай дейді:

{إ ِ ن ّ َ ه ُ م ْ ك َ ا ن ُ و ا إ ِ ذ َ ا ق ِ ي ل َ ل َ ه ُ م ْ ل َ ا إ ِ ل َ ه َ إ ِ ل ّ َ ا ا ل ل ّ َ ه ُ ي َ س ْ ت َ ك ْ ب ِ ر ُ و ن َ * و َ ي َ ق ُ و ل ُ و ن َ أ َ ئ ِ ن ّ َ ا ل َ ت َ ا ر ِ ك ُ و ا آ ل ِ ه َ ت ِ ن َ ا ل ِ ش َ ا ع ِ ر ٍ م ّ َ ج ْ ن ُ و ن ٍ }

«Оларғ а Лә илә һ а иллә ллаһ дең дер делінсе, олар тә кә ппарланып, қ ұ дайларымызды бір жынды ақ ын ү шін тастаймыз ба? - дейтін еді». [10]

Тағ ы бір аятта оларғ а Лә илә һ а иллә ллаһ деп айтың дар десе, олар:

{أ َ ج َ ع َ ل َ ا ل ْ آ ل ِ ه َ ة َ إ ِ ل َ ه ً ا و َ ا ح ِ د ً ا إ ِ ن ّ َ ه َ ذ َ ا ل َ ش َ ي ْ ء ٌ ع ُ ج َ ا ب ٌ }

«Тә ң ірлерімізді біреу-ақ тә ң ір қ ыламыз ба? Бұ л ғ ажайып нә рсе» -деді.

Демек, адамдардың ө здеріне қ ұ дай қ ылып, тә ң ір қ ылып жү рген нә рселері кө п, бірақ олардың барлығ ы ө тірік, ақ иқ ат қ ұ лшылық қ а лайық ты тек қ ана Аллаһ. Сондық тан бұ л сө здің мағ ынасы: «Аллаһ тан басқ а қ ұ лшылық қ а лайық ты ешқ андай тә ң ір жоқ» -деген мағ ынаны білдіреді.

Ө йткені егер бұ л сө здің мағ ынасы: Аллаһ тан басқ а жаратушы жоқ, одан басқ а ризық тандырушы жоқ деген болса, сол кездегі мү шріктер мұ сылман болатын еді де, оны айтудан тартынбайтын еді. Ө йткені олардан: аспан мен жерді кім жаратты, кім ризық береді, кім ө лтіреді жә не кім тірілтеді деп сұ ралса олар: Аллаһ дейтін еді.

{و َ ل َ ئ ِ ن س َ أ َ ل ْ ت َ ه ُ م م ّ َ ن ْ خ َ ل َ ق َ ا ل س ّ َ م َ ا و َ ا ت ِ و َ ا ل ْ أ َ ر ْ ض َ و َ س َ خ ّ َ ر َ ا ل ش ّ َ م ْ س َ و َ ا ل ْ ق َ م َ ر َ ل َ ي َ ق ُ و ل ُ ن ّ َ ا ل ل ّ َ ه }

«Егер олардан: «кө ктер мен жерді кім жаратты? Кү н мен айды пенделері ү шін бағ ындырып қ ойғ ан кім? -деп сұ расаң, ә лбетте олар: Аллаһ –дейді» [11].

{و َ ل َ ئ ِ ن س َ أ َ ل ْ ت َ ه ُ م م ّ َ ن ن ّ َ ز ّ َ ل َ م ِ ن َ ا ل س ّ َ م َ ا ء م َ ا ء ف َ أ َ ح ْ ي َ ا ب ِ ه ِ ا ل ْ أ َ ر ْ ض َ م ِ ن ب َ ع ْ د ِ م َ و ْ ت ِ ه َ ا ل َ ي َ ق ُ و ل ُ ن ّ َ ا ل ل ّ َ ه ُ }

«Егер олардан: аспаннан жауын жаудырып, сол себепті ө лген жерді қ айта тірілткен кім»-деп сұ расаң, олар ә лбетте. Аллаһ дейді». [12]

{ق ُ ل ْ م َ ن ي َ ر ْ ز ُ ق ُ ك ُ م م ّ ِ ن َ ا ل س ّ َ م َ ا ء و َ ا ل أ َ ر ْ ض ِ أ َ م ّ َ ن ي َ م ْ ل ِ ك ُ ا ل س ّ َ م ْ ع َ و ا ل أ َ ب ْ ص َ ا ر َ و َ م َ ن ي ُ خ ْ ر ِ ج ُ ا ل ْ ح َ ي ّ َ م ِ ن َ ا ل ْ م َ ي ّ ِ ت ِ و َ ي ُ خ ْ ر ِ ج ُ ا ل ْ م َ ي ّ َ ت َ م ِ ن َ ا ل ْ ح َ ي ّ ِ و َ م َ ن ي ُ د َ ب ّ ِ ر ُ ا ل أ َ م ْ ر َ ف َ س َ ي َ ق ُ و ل ُ و ن َ ا ل ل ّ ه ُ ف َ ق ُ ل ْ أ َ ف َ ل ا َ ت َ ت ّ َ ق ُ و ن َ }

«(Мұ хаммед): Оларғ а: Сендерді аспаннан, жерден кім ризық тандырады? Қ ұ лақ қ а, кө зге кім ие? Ө ліден тіріні, тіріден ө ліні кім шығ арады, ә р істі кім игереді? – деп сұ ра. Олар: Аллаһ дейді». [13]

Яғ ни, олар бұ л нә рселердің барлығ ын ислам келуінен бұ рын білетін еді.

Бірақ бұ л сө здің мағ ынасы бұ л емес, керісінше: «Аллаһ тан басқ а ақ иқ ат қ ұ лшылық қ а лайық ты ешқ андай тә ң ір жоқ» деген мағ ына.

Егер біреу: Аллаһ тан басқ а қ ұ лшылық етілетін ешкім жоқ десе, бұ л ө те ү лкен қ ателік болады. Ө йткені бұ дан, қ азіргі оларғ а қ ұ лшылық етіліп жатқ ан пұ ттардың барлығ ы; қ абірлер, ә улие терек, ә улие тас дегендердің барлығ ы — ол Аллаһ деген мағ ына тү сініледі. Ал бірақ егер оны шектеп: «ақ иқ ат қ ұ лашылық қ а лайық ты» дейтін болсаң, барлық қ азіргі кү нде оларғ а қ ұ лшылық етіліп жатқ ан пұ ттарды қ айтарасың да, тек Аллаһ Тағ ала ғ ана қ алады. Сондық тан, міндетті тү рде: Аллаһ тан басқ а ақ иқ ат қ ұ лшылық қ а лайық ты ешкім жоқ деуің керек болады.

Лә илә һ а иллә ллаһ