Сабақтың тақырыбы: Ақпараттық жүйелердің компоненттерін жобалаудың модельдері мен әдістері.

Сабақ тың мақ саты:

Білімділігі: Бала бойына бү гінгі тақ ырыпты ө ту барысында білімдерін арттыру.

Тә рбиелігі: Ә р оқ ушыны іскерлікке, нақ тылық қ а, ынтымақ тылық қ а тә рбиелеу.

Дамытушылығ ы: Оқ ушының ә рбір сабақ қ а ынтасы мен қ абілетін біріктіріп,

пә нге деген қ ызығ ушылығ ын арттыру.

Сабақ тың тү рі: аралас сабақ

Оқ ыту ә дістері: сө здік, кө рнекі, практикалық

Оқ ыту формалары: жеке, топтық жә не ұ жымдық.

Сабақ тың барысы:

а) ұ йымдастыру кезең і

б) сабақ сұ рау

в) бағ алау

г) жаң а сабақ

д) бекіту

е) ү йге тапсырма

ж) қ орытынды

RAD ә діснамасы.

ОЦ- дің спиральді моделінің шең берінде АЖ-ді ә зірлеудің мү мкін тә сілдерінің бірі болып соң ғ ы уақ ыттарда кең інен таралғ ан.

RAD (Rapid Application Devolopment) – қ осымшаларды жылдам жасаудың ә діснамасы болып табылады.

Бұ л термин бойынша 3 элементті қ ұ райтын АЖ – ді ә зірлеудің процесі тү сіндіріледі:

- програмисттердің ү лкен емес командасы (8-10 адам);

- қ ысқ а, бірақ тиянақ ты атқ арылатын ойында график (3 ай);

- қ айталанатын цикл.

RAD ә діснамасы бойынша АЖ-дің ОЦ-і 4 кезең нен тұ рады: 1) талаптарды талдау жә не жоспарлау кезең і;

2) жобалау кезең і.

3) жобаны жү зеге асыру кезең і;

4) жобаны енгізу кезең і.

1-кезең талаптарды талдау жә не жоспарлау кезең інде жү йені пайдаланушулар жү йені орындайтын функцияларды анық тайды, олардың ішінен алғ ашқ ы болып ө ң деуді талап ететін неғ ұ рлым приоритетті функциаларды ерекшелейді, ақ параттық қ ажеттіліктерді сипаттайды. Жоба масштабы шектеледі, келесі кезең дердің ә рбіреуі ү шін уақ ыт шектеулі анық талады. Осы кезең нің нә тижесінде болашақ АЖ-нің функциаларының тізімі мен приоритеттілігі, функцианалдық жә не ақ параттық моделдері нақ тыланады.

«Жобалау» кезең інде пайдаланушылардың бө лігі ә зірлеуші-мамандардың жетекшілігімен жү йенің техникалық жобалауына қ атысады. Қ осымшалардың (бағ дарламалардың) жұ мыс істейтін прототиптерін жылдам алу ү шін сә йкес инструменталды қ ұ ралдар (CASE-қ ұ ралдар) қ олданылады.Пайдаланушылар ә зірлеушілермен тікелей байланыс жасай отырып, алдың ғ ы кезең де анық талмағ ан талаптарды (жү йеге қ атысады) нақ тылайды, толық тырады. Осы кезең де мынандай ә рекеттер орындалады:

1) жү йенің процестері нақ ты қ арастырылады;

2) қ ажетті болса ә р қ арапайым процесс ү шін жекелеме прототиптер жасалады: экрандық форма, диалог, анық емес немесе бір мә нді еместіліктерді жоятын есептер.

3) мә ліметтерге қ атынау шектеу талаптары анық талады.

Осыдан кейін ә зірленетін жү йенің функционалды нү ктелерінің (function point) саны бағ аланады жә не АЖ-ні ішкі жү йелерге бө лу шешімі қ абылданады (RAD-жоба уақ ытында (3 айғ а дейін) ә зірлеуші топтың жү зеге асыра алатын ішкі жү йелеріне) функционалды нү кте деп ә зірленетін жү йенің мына ә лементтерінің тү сіндіріледі:

1. қ осымшаның кіріс элементі (кіріс қ ұ жат немесе экрандық форма)\

2. қ осымшаның шығ ыс элементі (шығ ыс қ ұ жат немесе экрандық форма)

3. сұ раныс (”сұ рақ /жауап”жұ бы)

4. логикалық файл, яғ ни қ осымшаның ішінде қ олданылатын мә ліметтер жазуларының жиынтығ ы.

5. Қ осымшаның интерфейсі, яғ ни басқ а қ осымшағ а берілетін немесе одан алынатын мә ліметтер жазбаларының жиынтығ ы.

CASE-қ ұ ралдар. Жалпы мінездемесі жә не жіктелуі.

CASE-қ ұ ралдарына АЖ-дің ө мірлік циклінің процестерінің жиынтығ ын автоматтандыратын бағ дарламалық қ ұ рал жатады жә не мынандай негізгі мінездемелік ерекшеліктерімен сипатталады:

1. Ә зірлеушімен ың ғ айлы интерфейсті қ амтамасыз ететін жә не оның шығ армашылық мү мкіндіктерін дамытатын АЖ-ді сипаттау жә не қ ұ жаттау ү шін қ уатты график қ ұ ралдар;

2. АЖ-ді ә зірлеудің ү рдісін қ амтамасыз ететін CASE-қ ұ ралдарының жекелеме компоненттерінің интеграциясы.

3. Жобалық метамә ліметтердің (репозитория) ұ йымдастырғ ан қ оймасын арнайы қ олдану;

Интеграцияланғ ан CASE-қ ұ рал мынандай компоненттерден тұ рады:

1. CASE-қ ұ ралдың негізі болатын репозиторияны.Ол жоба версияларын сақ тауды жә не оның жекелеме компоненттерін, топтық ә зірлеуде ә ртү рлі ә зірленушіден тү скен ақ паратты синхронизациялануды жә не қ арама-қ айшы еместігіне бақ ылауды қ амтамасыз етуі керек;

2. АЖ-дің моделін қ ұ райтын иерархиялық байланысқ ан диаграммаларды (абциссаны DFD, DRD...) жасауды жә не редакторлауды қ амтамасыз ететін талдау мен жобалаудың графиктік қ ұ ралдары;

3. 4GL тілдерін жә не кодтар генераторларын қ амтитын қ осымшаларды ә зірлеудің қ ұ ралдары;

4. Конфигурациялық басқ ару қ ұ ралдары;

5. Қ ұ жаттау қ ұ ралдары;

6. Тестілеу қ ұ ралдары;

7. Жобаны басқ ару қ ұ ралдары;

8. Реинжиниринг қ ұ ралдары;

Қ азіргі барлық CASE қ ұ ралдары типі жә не категориясы бойынша жіктелуі.

Типі бойынша жіктелу CASE-қ ұ ралдардың ОЦ-дің ә рбір ү рдістерінің функционалдық бағ ытын кө рсетеді.

Категориясы бойынша жіктелу орындалатын функциялар интеграциялану дә режесін анық тайды жә не ү лкен емес автономды есептерді шешетін жекелеме локальді қ ұ ралдарды, АЖ-дің ОЦ-інің кезең дерінің мейлінше кө бін қ амтитын жартылай интеграцияланғ ан қ ұ ралдардың жиынын қ амтиды.

CASE-қ ұ ралдары мынандай белгілері бойынша да жіктеуге болады:

1)қ олданылатын ә діснамасы жә не модельдері жә не МҚ бойынша;

2)МҚ БЖ-мен интеграциясы дә режесімен;

3)қ олданылатын платформасы бойынша;

Қ азіргі метологиялар жә не оларды іске асыратын технологиялар CASE қ ұ ралдарымен бірге электрондық тү рде кө рсетіледі жә не методология бағ ытталғ ан БҚ -дың жү йелерін қ ұ руғ а арналғ ан процестер кітапханасынан, шаблонардан, ә дістерден, модельдерден жә не басқ а да компоненттерден тұ рады. Электрондық методологиялар нақ ты пайдаланушылар ү шін бейімделуді жә не нақ ты объекттерді орындау нә тижелері бойынша методологияның дамуын қ амтамасыз ететін қ ұ ралдарды қ амтиды.

Бейімделу процесі Ө Ц-дің қ ажет емес процестерін, ә рекеттері мен методологияның басқ а да компоненттерін жою, сә йкес келмейтін процестер мен ә рекеттерді, сонымен қ атар, ә тістерді, модельдерді, стандарттарды ө згерту болып табылады. Методологияны реттеу келесі аспектілер бойынша іске асырылады: Ө Ц – дің кезең дері мен операциялары, жоба ә зірлеушілері, Ө Ц – дің қ олданылатын моделдері, концепциялар жә не т.б.

Электрондық методологиялар мен технологиялар (жә не CASE қ ұ ралдары) АЖ – ні қ ұ ру ортасының ұ йымдастырылғ ан аспаптық қ ұ ралдар комплексінің ядросын жасайды.