АҒАНЫҢ СӨЗІ — АҚЫЛДЫҢ КӨЗІ

Тү рлі тақ ырып тө ң іріндегі топтастырылғ ан ө негелі сө здер орыс жә не басқ а ұ лт тілдерінде біраздан бері екшеле жиналып, оқ ырмандарғ а ұ сынылып келеді. Қ азақ тілінде шық қ ан дана сө здер жинақ тарында да бү кіл ә лем ойшылдарының небір ғ ибраттары беріледі де ө з халқ ымыздың талантты ө кілдеріне сө з беруде жұ таң дық танытылады. Солардың бірі — академик жазушы Евней Арыстанұ лы Бө кетов.

Мен Ебекең нің кейбір кітаптарын, ең бектерін, ол кісі туралы жазғ ан тұ стастарының мақ алаларын оқ ып жү ріп жастарғ а тә рбиелік мә ні бар кейбір сө здерін жазып жү руші едім, соны ұ сынуды жө н кө ріп отырмын.

***

Жаны адал, жү регі ақ, сезімі нә зік адамдар ең ә уелі ө з қ ұ рбысына қ атаң талап қ ойып, ө зін-ө зі алдамайды.

***

Шын мә дениетті адам болудың бірден-бір жолы — ө зің нен бұ рынғ ы буыннан тә рбие алу, дұ рыс ү лгі кө ру.

***

Ана тіліміз ғ ылыми ойшылдық пен ғ ұ ламалық тың шың ына жеткен халық тың тіліне айналуда.

***

Адам есейің кіреген кезде ө зіне-ө зі тә рбиеші бола білуге тиіс. Бұ л ү шін жастарғ а қ амқ орлық пен қ айрат қ ажет.

***

Бойдағ ы аз кемшіліктің ө зін жою ү шін де кү ресе білу керек, ө йткені жамандық, кемшілік деген итжанды келеді, бойғ а ұ ялампаз.

***

Ғ ылыми ізденіс дегеніміз — творчестволық процестің барып тұ рғ ан биігі, шың ы.

***

Парасаттылық, шарапаттылық, тең дік, адалдық ғ ылымда қ ызмет істеген ә рбір адамғ а лайық, халқ ымыздың мә пелеп, бетке ұ стары -ғ ылыми адамдары.

***

Адамның мә дениеттілігінің, ой-ө рісінің кең дігінің, жан дү ниесінің лә затшыл нә зіктігінің бірден-бір белгісі кө ркем -ә дебиетті қ ол ү збей оқ и білу.

***

Тә рбиеші болу ү шін адамның жан дү ниелік қ асиеттері пә ктік, ізгілік, ә ділеттік сияқ ты сө здермен байланысты сипатталу қ ажет.

***

Жастың ең бегін бағ алау, жол аша білу ү лкеннің міндеті, бұ л міндетті орындау ү шін ү лкеннің ө зі зор мә дениет иесі болуы қ ажет.

***

Ү лкен адамдардан қ алғ ан рухани мұ рағ а жең іл-желпі қ араушылық тың ө зі жақ сылық қ а апармақ емес.

***

Игілікті ісімен халық тың есінде қ алғ ан адамдар туралы біз жазуғ а тиістіміз. Ө йткені ү лкен адамдар туралы жазу дегеніміз олардың ө мір тарихын зерттеу болып табылады. Олардың игілікті істерін, тіршіліктегі ғ ибратын кейінгі буындар тек ойланып жіті зерттесе ғ ана іске асырып, бойына сің іріп, ө з игілігіне пайдалана алмақ.

***

Кешегі жазғ аның бү гін ө зің е ұ нап отырса, ол сенің ө спегендігің.

***

Ә дебиет пен кө ркем ө нердің ұ лы туындылары біздің жан-тә німізге, қ анымызғ а, бойымызғ а сездірмей сің еді де, біздің рухани адамгершілік бейнемізді қ алыптастыру ісіне асқ ан белсенділікпен қ атынасады.

***

Тә рбиеші болу ү шін адамның жан дү ниелік қ асиеттері пә ктік, ізгілік, ә ділеттік сияқ ты байланысты сипатталуы қ ажет.

***

Ө мірі мен ісі халық тың ө негелі қ азынасына айналғ ан адамдардың тіршілігі мен қ аракеті туралы жазудың ө зі тіпті қ иын. Ол-ол ма, кейде тіпті қ ауіпті ме деп те ойлайсың, ө йткені адал, ізгі ниеттен ешбір ауытқ ымай жазып отырғ анның ө зінде шындық тан кету оп-оң ай.

***

Ұ лттық шең бермен шектеліп, томағ а-тұ йық қ алғ ан ғ ылым мен мә дениеттің қ айқ ар қ адары шамалы.

***

Уақ ытымның жетіспеуінен асқ ан қ ол байлау, қ иындық ты мен білмей-ақ жү рмін.

***

Сыртқ ы сымбат ішкі терең дікке сай болуы керек... Сырт сымбатымен кө зге тү су мақ сатынан аулақ болғ ан абзал.

***

Қ андай (жаман) адамды да халық игілігі ү шін пайдалана алғ ан — жақ сы бастық, пайдалана алмағ ан жаман бастық болады.

***

Мудрость народа в том и заключается, что он умеет выдвигать и вдохновлять таких сыновей, которые достойно и вовремя прилагают свою волю и силы к разрешению, казалось бы, неразрешимых проблем.

***

...путь науки — путь вечной учебы.

***

Я не знаю, что будет после меня, но если хоть одно зерно, посеянное мной, даст плоды, я буду считать себя счастливым человеком.

***

Истинный талант всегда многранен.

***

Развитие творческих способностей трудно себе представить без воспитания воли и целеустремленности.

***

Студенческое время — счастливейшее время. Каждый студент полон высоких помыслов и романтических мечтаний, в каждом сидит этакий Васька Буслаев или Камбар батыр, готовые перешагнуть любые расстояния и перевернуть любые горы. Силушка по жилушкам переливается. Долг университета, а значит, и долг преподавателей, — направить эту «силушку» по нужному руслу, никак не лишая молодость вечных ее качеств — восприимчивости, любопытства, задора.

***

Вся химическая наука в настоящее время систематизирована и изучается по Менделееву. Рядом с ним, по-видимому, можно поставить разве Чарльза Дарвина, гениально указавшего на законы диалектического развития животного и растительного мира, создав иную истинно научную методологию изучения генезиса и развития флоры и фауны на земном шаре.

***

Уж такова была жестокая природа режима в царской России устраивать несносные условия для деятельности людей, воплощающих в себе передовое, прогрессивное, гуманистическое.

***

Что ни говорите, человек не может изменить свою природу, он всегда остается человеком.

***

Дело в том, что ни у одного ученого не может появиться конкретная, ясная и совершенно новая идея, если у него нет в голове большой суммы основательно утвердившихся знаний: чем шире, глубже, точнее, современнее он владеет наличными знаниями, тем плодотворнее, целеустремленнее он может мыслить.

***

Не так уж глуп тот, кто знает, что он глуп.

***

Преподавательская работа была хороша тем, что постоянно приводила меня к убеждению, как много нужно работать, чтобы быть достаточно знающим наставником.

***

Ә дебиет пен кө ркем ө нердің ұ лы туындылары біздің жан-тә німізге, қ анымызғ а, бойымызғ а сездірмей сің еді де, біздің рухани адамгершілік бейнемізді қ алыптастыру ісіне асқ ан белсенділікпен қ атынасады. «Ана тілі», 1993, 04, ақ п., «Қ арағ анды университеті», 1993, 10 қ азан, газеттері.

Содержание

Предисловие.................................................................. 3

Букетова Н.И. Евней Букетов на Земле и Небесах.... 4

Букетова Н.И. Во имя человека и науки..................... 32

Букетов Е.А. Нефть, уголь и вода в химии и энергетике 40

Букетова Н.И. О Малышеве В.П.................................. 107

Малышев В.П. Поступью командора и пророка.......... 111

Букетова Н.И. «Во сне и наяву». Отрывки................ 181

Букетова Н.И. Евней ағ амыздан келген Аян............... 248

Букетова Н.И. Изложение текста Аяна Евнея Арстановича на русском языке 255

Мұ сатай Ғ алым. Отрывок из книги «Аталар аманаты» о Евнее Букетова 262