Тақырыбы:Аралық бақылау. 2.Мақсаты: Биосфераның маңызды элементтері жөнінде білімдерін алыптастыру; қалалар мен елді мекендердің экологиялық

2.Мақ саты: Биосфераның маң ызды элементтері жө нінде білімдерін алыптастыру; қ алалар мен елді мекендердің экологиялық мә селелері, тұ рақ ты даму концепциясы жә не Қ азақ станның ерекше қ орғ алатын табиғ и аймақ тары туралы білімдерін қ алыптастыру.

3.Оқ ыту мақ саты:

- Тараулар бойынша білімдерін қ алыптастыру: атмосфера, гидросфера жә не литосферағ а антропогенді ә серлер

- Денсаулық жө нінде, тұ рғ ындар денсаулығ ының негізгі кө рсеткіштері жө нінде білімдерін қ алыптастыру

- тұ рақ ты даму мен ерекше қ орғ алатын аймақ тар жө нінде білімдерін қ алыптастыру

– Ә лемді сақ тау жә не халық аралық қ ауіпсіздіктің негізгі қ алаушысы халық аралық экологиялық қ атынастар, сонымен бірге экологиялық қ ұ қ ық жә не адам денсаулығ ына табиғ и-ә леуметтік факторлардың рө лі жө ніндегі білімдерін қ алыптастыру.

– Тұ рақ ты даму стратегиясы жө ніндегі білімдерін қ алыптастыру

– Нормативтік-қ ұ қ ық тық қ ұ жаттармен ө зіндік жұ мыс дағ дыларын қ алыптастыру

4.Ө ткізу тү рі: кең селік кең ес беру.

5.Тақ ырып бойынша тапсырмалар:

Тапсырма№ 1. Атмосфера, гидросфера, литосферағ а ә счер ететін негізгі антропогенді факторларментанысу

Тапсырма № 2. Қ азақ стан аумағ ында ерекше қ орғ алатын табиғ и аймақ тар мен тұ рақ ты даму жө ніндегі концепциялар жә не қ алалар мен ауылды елді мекендердің негізгі мә селелерімен танысу (білім қ ұ зіреттілігі)

6. Таратылатын материал: тақ ырып бойынша сұ рақ тар

7.Ә дебиет:

1. Кенесариев Ү.И., Жақ ашов Н.Ж. Экология жә не халық денсаулығ ы, 2003 – 200 б., 25-30 беттер.

2. Асқ арова Ұ.Б. Экология жә не қ оршағ ан ортаны қ орғ ау, 2007 – 497 б., 15-18 беттер.

3. Қ уатбаев А. Экология жә не қ оршағ ан орта проблемалары: оқ у қ ұ ралы – 2011. – 350 б., 20-28 беттер.

4. Колумбаева С., Білдебаева Р., Шә ріпова М. Экология жә не тұ рақ ты даму: оқ у қ ұ ралы – 2012. – 153 б., 21-29 беттер.

5. Экология: оқ у қ ұ ралы/ C.А. Сергейчик. - Минск: Современная школа, 2010. -400 с., стр. 18-21.

6. Учение об окружающей среде: оқ у қ ұ ралы / Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153б., 5-10 беттер.

7. Экология и устойчивое развитие.учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қ азақ университеті, 2012 -133 б., 5-7 беттер.

8. Бақ ылау:

Бастапқ ы білімін ауызша сұ рау арқ ылы (білім қ ұ зіреттілігі):

1. Атмосфера, оның бө ліктері. Озон – қ орғ аныс қ абат ретінде. Атмосфера ерекшеліктері.

2. Атмосфералық ауаның негізгі ластаушылары қ андай?

3. Шаруашылық тың қ ай тү рі атмосфера ластануына негізгі ү лес қ осады?

4. Атмосфера ластануының экологиялық зардаптары?

5. Атмосфераның негізгі экологиялық мә селелері жә не тқ рғ ындар денсаулығ ы.

6. Атмосфера ластануының тү рлерін атап берің із?

7. «Жылыжайлық эффект» дегеніміз не?

8. «Озон тесіктері» дегеніміз не?

9. «Қ ышқ ылды жауындар» дегеніміз не?

10.Жер ү сті жә не жер асты суларының негізгі ластаушылары.

11.Гидросфера ластануының негізгі тү рлері.

12.Ө ндірістік ағ ынды сулардың сипаттамасы, ө ндіріс салалары бойынша су экожү йелерін негізгі ластауыштары.

13.Ауылшаруашылық тық, тұ рмыстық жә не атмосфералық (жауын-шашындық) ағ ынды сулардың сипаттамасы.

14.Қ азақ станның кейбір аймақ тарындағ ы су нысандарының ластау кө здері. Арал тең ізі мен ө ң ірі жө ніндегі сабақ тар.

15.Судың химиялық жә не биологиялық ластануының тұ рғ ындар денсаулығ ына ә сері

16.Гидросфераның негізгі экологиялық мә селелері жә не тұ рғ ындар денсаулығ ы.

17.Топырақ қ а антропогенді ә сер ету.

18.Эрозия тү сінігі жә не тү рлері.

19.Жел жә не су эрозиясы. Жерлердің таусылуы, шө лденуі жә не орынсыз қ олданылуы.

20.Топырақ ластануының табиғ и жә не антропогенді факторлары. Ластаушы заттардың миграциясы жә не айналымы.

21.Топырақ ластануының экологиялық салдары (пестицидтермен, минералдытың айтқ ыштармен, ауыр металдармен, мұ най ө німдерімен).

22.Топырақ тың биологиялық ластануы жә не эпидемиялогиялық қ ауіптілігі.

23.Қ азақ станның табиғ и биогеохимиялық аймақ тары жә не олардың сипаттамасы. Қ азақ стан территориясындағ ы антропогенді биогеохимиялық аймақ тары.

24.Қ азақ стандағ ы антропогенді аймақ тардың пайда болу кө здері жә не тұ рғ ындар денсаулығ ы.

25.Антропогенді аймақ территориясының тұ рғ ындар арасындағ ы аурушаң дық тың алдын алу.

26.Урбанизация, урбожү йе, субурбанизация, рурализация жә не жалғ ан урбанизация. Қ алалар кең істігінің тү рлері. Қ ала ө суінің тү рлері. Мегаполистер мен агломерациялар.

27.Ө ндірістік, селитебті жә не рекреациялық аймақ тар. Санитарлық қ орғ ау аймағ ы.

28.Қ алалардың экологиялық мә селелері («жылы аралдар», автокө лік, шу мә селесі, қ оқ ыс, электромагнитті ластану. Кө галдандырудың маң ызы.

29.Қ ала жағ дайындағ ы адам денсаулығ ы (акселерация, аллергизация, ісік аурулары, артық салмағ ы бар тұ рғ ындардың ө суі).

30.Қ оршағ ан орта нысандары мен негізгі принциптері. Қ оршағ ан орта қ орғ ау аумағ ындағ ы тұ рғ ындар мен қ оғ амдық бірлестіктердің қ ұ қ ық тары мен атқ аратын міндеттері.

31.Шаруашылық жә не басқ а да жұ мыс кезіндегі экологиялық талаптар.

32.Қ Р экологиялық сараптама, олардың тү рлері, негізгі мақ саты, атқ аратын міндеттері, нысандары.

33.Қ оршағ ан ортаны қ орғ ау аумағ ындағ ы стандарттау мен и сертификаттау.

34.Экологиялық қ ауіп қ атер. Экологиялық қ ауіп қ атер туралы тү сінік. Экологиялық қ ауіп қ атерді негізгі қ ұ райтындар.Экологиялық қ ауіпі жоғ ары аймақ тар, экологиялық тө тенше жағ дай мен экологиялық апаттар.

35.Қ оршағ ан ортаны қ орғ аудың экономикалық механизмдері.

36.Қ оршағ ан табиғ и орта сапасын нормалау.

37.Қ оршағ ан ортаны қ орғ ау аумағ ындағ ы бақ ылау.

38.Экологиялық тә рбие жә не білім беру.

39.Ерекше қ орғ алатын табиғ и аймақ тар.Қ орық тар. Биосфералық резерваторлар. Қ орық шалар.Ұ лттық табиғ и саябақ тар.

40.Қ ызыл кітап.

41.Қ оршағ ан орта сапасы мен тұ рғ ындар денсаулығ ының байланысы.

42.Қ оршағ ан орта нысандары.ұ лттық жә не халық аралық.

43.Қ оршағ ан ортаны қ орғ ау бойынша БҰ Ұ бағ дарламасының қ ұ рылымы (ЮНЕП).

44.Бү кіл ә лемдік табиғ ат хартиясының принциптері, қ оршағ ан орта жә не даму бойынша конференциялар, климаттың ө згеруі жө ніндегі БҰ Ұ Рама конвенциясы, Аралды қ ұ тқ ару бойынша халық аралық қ ор, ЮНЕП «Миллиард ағ аштар» компаниялары.

45.Қ оршағ ан ортаның ұ лттық жә не халық аралық нысандарын атаң ыз. Космос.Ә лемдік мұ хит. Атмосфералық ауа. Антарктида.

46.Қ оршағ ан орта бойынша БҰ Ұ бағ дарламасының қ ұ рылымын айтып берің із (ЮНЕП).

47.Экологиялық қ ұ қ ық кө здері.Азаматтардың экологиялық қ ұ қ ы жә не міндеттері. Ө мір сапасына тү сінік.

48.Тұ рақ ты даму. Ө мір сапасының дең гейі. Адамгершілік потенциалының даму индексі. Ресурстарды ұ тымды пайдалану. Саны.

49.Қ азақ стан Республикасының тұ рақ ты дамуғ а ө ту кезең дері.

50.Тұ рақ ты дамудың мақ саты мен негізгі принциптері.