Себушi аппараттың есебi

Тың айтқ ыш жә шiкте пайда болғ ан тың айтқ ыштар ағ ымы себу саң ылауы арқ ылы жә шiк тү бiнде сепкiш аппараттардың жоғ ары бетiн толтырады. Соң ғ ылары тұ қ ым қ озғ алысының сипатын ө згертедi жә не оларды тең порциялармен материал ө ткiзгiштерiне алдын-ала бередi.

Дiрiлдi себушi аппаратты, ә мбебап қ атарлық дә ндi сепкiштерде тү йiршiктелген тың айтқ ыштарды егу ү шiн қ олданады.

Шарғ ы енi тұ рақ ты (34, 5 мм). Тың айтқ ыштарды себу нормасы сепкiш аппараттарының бiлiгi мен жә не сепкiш дө ң гелегi арасындағ ы берiлiс санының ө згеруiмен реттеледi.

Сепкiш аппараттың ө нiмдiлiгiн сапасын арттыру жә не кү мбездену мү мкiндiгiн тө мендету ү шiн, дипломдық жобада эксперименттiк дiрiлдi себушi аппараттын қ олдану ұ сынылады. Шарғ ы отырғ ызылғ ан, шарғ ы екi бө лiктен тұ рады, бiр бө лiгi бiлiкке қ атаң бекiтiлген, ал екiншi бө лiгi бiрiншi бө лiктiң ойығ ына енгiзiлген жә не серiппелi материалдан жасалғ ан серiппе орналасады. Екiншi шарғ ығ а бiржақ шетiнен шығ ынқ ы жасалынғ ан. Айналу кезiнде шығ ынқ ылар, шарғ ының бетiмен бiрге қ озғ алып, тiреуiшке келiп тiреледi, сонда екiншi шарғ ы бiрiншi шарғ ығ а қ арағ анда серiппенiң шектiк қ ысылуына дейiн бiрiншi шарғ ыдан қ алып дiрiлдi қ озғ алыс жасайды.

Есептi шарғ ының жұ мыс U₀ кө лемi аппараттың жалпылай сипаттамасы бойынша ә детте жү ргiзiледi. Жұ мыстың кө лемi дегенiмiз - бiр айналым бойы шарғ ымен егiлетiн тың айтқ ыштардың тү йiршiк немесе тұ қ ым кө лемiн айтады. Жұ мысшы кө лемнiң есептiк мә ндерi i=n_В/n_К берiлiс қ атынасымен жә не агротеxникалық мә нмен анық талады.

Мұ нда: n_В жә не n_К – себу аппараттары бiлiктерi мен жетекшi дө нгелектерiнiң айналу жиiлiктерi

М=10^-3π Д_кQВ, (2.7)

мұ нда: Q – себу нормасы, кг/га;

Д_к - дө ң гелек диаметрi, м;

В=mа - сепкiш алымының енi, см;

m - дө ң гелек саны;

а - қ атар аралық енi, см.

М=10^-3·3, 14·0, 55·520·210=188, 4 сағ /айн.

Осы аппаратпен себiлетiн тың айтқ ыш кө лемi, (см³/айн)

U_ОК = 10^{- 3} π ·Дк Q_а / g, (2.8)

мұ нда: γ -сепкiш соң ындағ ы сырғ анаудағ ы ескергендегi тың айтқ ыштың

кө лемдiк массасы, г/см²

U_ОК = 10^{- 3} π Дк Q_а / [ g (1-Е)], (2.9)

мұ нда: Е – сырғ анау коэффициентi, онда

U_ОК = 10^-3·3, 14·0, 55·520·22, 8/[11, 4(1-0, 11)]=20, 8/10, 15≈ 2см²/айн.

Дө ң гелектiң бiр айналымы бойы шарғ ымен егiлетiн тың айтқ ыш кө лемi:

U_О= U_ОК. (2.10)

Осыдан,

U_О= U_ОК /i =2(10, 096¸ 0.632)=20, 8¸ 3, 16 см³.

Дiрiлдi тың айтқ ыш себушiнiң теxнологиялық процессi екi фазадан тұ рады: реттелген терезе арқ ылы тың айтқ ыш шығ ару жә не оларды себушiден тү сiру.

Тың айтқ ыш шығ ару ү йкелiс кү шi арқ ылы ө ткiзiледi, ү йкелiс кү шiнiң мө лшерi тың айтқ ышты табақ шамен бiрге қ озғ алысын қ амтамасыз ету ү шін қ ажет. Тың айтқ ыш ө здiгiнен себушiден тү суi керек, немесе келесi шарт орындалуы қ ажет:

f·g≥ ω ²·r, (2.11)

мұ ндағ ы f- тың айтқ ыштың себушiмен ү йкелiс коэффициентi;

g- еркiн тү су ү деуi;

ω - себушiнiң бұ рыштық жылдамдығ ы;

r- себушiнiң радиусы

Жү ргiзiлген есептеулер бойынша қ олданылып жү рген аппараттарда ортағ а бағ ытталғ ан ү деу ω ²·r=0, 01...0, 04 м/с², бұ л ү деу ү йкелiс кү шiнен бiрнеше есе кiшi. Сондық тан тың айтқ ыш ө здiгiнен тү спейдi, оларды табақ шадан тү сiру қ ажет.

Тың айтқ ыштардың 1 секундта шығ атын мө лшерi келесi формуладан анық талады.

(2.12)

мұ ндағ ы: ρ -тың айтқ ыш тығ ыздығ ы,

h- тың айтқ ыш қ абатының биiктiгi.

Тың айтқ ыштың 1 секундта шығ атын мө лшерiн басқ а формуладан табуғ а болады [48]:

(2.13)

мұ ндағ ы: Q-тың айтқ ыш себу нормасы, кг/га;

b_р-машинаның алым енi;

V_M-машнаның қ озғ лыс жылдамдығ ы, км/с;

z-аппарат саны.

Шығ атын тың айтқ ыш биiктiгi

(2.14)

Бұ л ө рнек тың айтқ ыш себушiнiң қ ұ рамажә не теxнологиялық параметрлерiн ө зара байланыстыра отырып-осы ө рнектi пайдалану арқ ылы берiлген тың айтқ ыш себу нормасын Q қ амтамасыз ететiн h, ω жә не V_M ө зара дә л қ атынастарын анық тауғ а болады.

Тың айтқ ыштарды себушiлер тың айтқ ыштарды жинамауы жә не тығ ыздамауы қ ажет. Белсендi тың айтқ ыш себушiлер жұ мысы бұ л талапқ а жауап бередi. Пассивтiк себушiлер алдында тың айтқ ыштар жиналмауы ү шiн олардың шығ атын тесiкке қ озғ алысы ү здiксiз бiркелкi болуы керек.

Айналып тұ рғ ан себушi бетiндегi m массалы бө лшектiң қ озғ алысын қ арастырайық, ол 2.2-суретте кө рсетiлген.

Тың айтқ ыштың ұ яшық бағ ыты АВ сызығ ымен қ озғ алысы, салмағ ы G шартты болғ анда, тың айтқ ыштың ұ яшық қ абырғ асына F_тр ү йкелiс кү шi жоғ ары болады [46, 47, 49].

mgсоsα > F_тр, немесе

mgсоsα > Nf,

mgсоsα > fmgsinα, (2.15)

мұ ндағ ы: m – тың айтқ ыш салмағ ы, кг;

α – ұ яшық тың алдың ғ ы қ абырғ асының бұ рылу бұ рышы, ⁰;

N – ұ яшық тың қ алыпты беткейi, Н;

2.3 сурет - Тың айтқ ыш тү сiргiш теориясын негiздеу сү лбесi

f – ұ яшық бетiнiң ү йкелiс коэффициентi

Келесi шарт орындалса бө лшек тү сiргiш бойымен шығ атын саң ылауғ а қ арай қ озғ алады:

(2.16)

Тың айтқ ыш тү сiргiш бетi жоғ арғ ы шартқ а сә йкес болу ү шiн α бұ рышы ортадан қ ашық тағ ан сайын тұ рақ ты немесе кiшiреюге тиiс. Бұ л, мысалы, тү сiргiш бетi логарифмдiк спираль бойынша жасалса мү мкiн болады.(α =соnst).

Барлық белсендi тiсiргiштер бiр мө лшерде тың айтқ ыш шығ аруғ а тиiс, оғ ан тың айтқ ыштардың қ атарғ а бiркелкi орналасуы тиісті.

Осы шарт орындалу ү шiн ә рбiр тү сiргiшке табақ шаның берiлiсiнiң жартысына тең мө лшерде тың айтқ ыш келуi керек, ол ү шiн бө лгiштi дұ рыс қ ою керек [50].

(2.17)

мұ ндағ ы: L-бө лгiштен табақ ша кiндiгiне дейiнгi қ ашық тық

Тасымалдағ ыштың уақ ыт бiрлiгiнде беретiн органикалық немесе минералдық тың айтқ ыш мө лшерiн келесi формуладан анық тайды:

(2.18)

мұ ндағ ы: ρ -тың айтқ ыш тығ ыздығ ы, кг/м³;

Vтр - тасымалдағ ыш жылдамдығ ы, м/с;

b_ТР - тасымалдағ ыш енi, м;

h - тасымалдағ ыш беретiн тың айтқ ыш қ абатының келтiрiлген биiктiгi, м.

Тың айтқ ыш енгiзетiн машиналар қ орабының пiшiнi мен кө лемi енгiзетiн тың айтқ ыш тү рiне жә не жү к кө тергiштiгiне байланысты.

Сусымалы тың айтқ ыштар мен жү к кө тергiштi тө мен аспалы машиналар ү шiн негiзгi жоғ ары бағ ытталғ ан кесiндi пирамида немесе конус тә рiздi бункер, ал жү к кө тергiштiгi жоғ ары тiркемелi машиналар жә не органикалық тың айтқ ыштар енгiзетiн агрегаттар қ орабы призма пiшiндi кө лденең кесiндiсi трапециялық болады.

Сыйымдылық тың жұ мыс кө лемi Vе (м³) келесi ө рнектен анық талады.

(2.19)

мұ ндағ ы: l₂ - қ орапты толтыру арасында жү ретiн жол, м;

b_р - машинаның алым енi, м;

Q_mаx - ең ү лкен енгiзу нормасы, кг/га;

ρ - материал тығ ыздығ ы, кг/м³;

η _е - сыйымдылық кө лемiн пайдалану коэффициентi, 0, 85-0, 9.

Қ ораптың алдың ғ ы жә не артқ ы қ абырғ аларын негiзгi енгiзiлетiн материалдың қ абырғ а бетiне ү йкелiс бұ рышынан екi есе ү лкен бұ рышпен орналастырады.