орытынды.

М.Орзактың психологиялық симптомдары арқ ылы интернет тә уелділікті анық тайтын болсақ сыналушылар Леонгартың тест сұ рақ шасын жасап отырғ ан кезінде тағ ы бақ ылау ә дісін қ олдандым, сыналушылада кө біне байқ алғ ан ұ ялы телефоныны кө п ү ң ілу жә не отбасы телефон шалғ анда илемеу байқ алды.Яғ ни интернет аясынан шығ а алмау байқ алды.Физиологиялық симптомдарына тоқ талсақ телефонғ а телміріліп отырғ аннан бел омыртқ асы қ исаюы байқ алады.

Қ азіргі кезде ә леуметтік желілер " Вконтакте", " Мой Мир", халық аралық " Facebook", " LinkedIn" жә не тағ ы басқ алар кең таралғ ан. Статистика бойынша, Қ азақ стандық интернет қ олданушылардың 62, 4% " Вконтакте" желісінде, 25, 9% " Мой Мир" желісінде, ал 22, 7% " Одноклассники" желісінде отырады. Бұ л ақ парат жастардың ә леуметтік желіде қ аншалық ты жә не қ айда отыратынын кө рсетеді.

Кө птеген жастардың ата-аналары бү л ү рдістің ә серінен қ ауіптеніп отыр. Себебі, кө бінесе 10-18 жастағ ы жасө спірімдер мұ ндай ә серге тап болады. Ал бұ л жасө спірімдердің негізгі ә леуметтендіру, оның психика мен дү ниетанымын қ алыптастыру кезең і болып табылады. Статистикағ а жү гінсек, жастардың 49, 2% ә леуметтік желіні кү нделікті, 19, 7% аптасына бір рет жә не 9, 1% айына бір рет тексереді. Бұ л деректер ата-аналарды мазалап қ ана қ оймай, психолог дә рігерлердің, мұ ғ алімдердің де ойын қ ауіптендіреді. Себеі, бұ л жастардың қ оғ амдық, психологиялық дамуына ә сер етеді. Сонымен қ атар, ғ аламтор адамның физикалық денсаулығ ына ық пал береді. Мысалы, 15 жасар жасө спірім кү ніне 4 сағ ат экран алдында отырса, физикалық кү шке тек шамамен 1 сағ ат қ ана уақ ыт бө лінеді.

Ә леуметтік желі бос уақ ыттың кө п бө лігін алатынына кө з жеткіздік. Ә леуметтік желі кө збе-кө з қ арым-қ атынасты ығ ыстырып қ ана қ оймай, ә уестікті де алмастырды. Ә рине, ғ аламтордың жақ сы жақ тары ө те кө п: ү немді байланыс қ ұ ралы, аудио жә не видеоның қ ол жетімділігі, ақ парат іздеу жә не алмасу мү мкіндігі жә не тағ ы басқ а жақ сы артық шылық тары бар. Бірақ, ол жастарды қ оғ амнан оқ шауландырады, яғ ни жақ ындармен қ арым-қ атынас ү зіледі, сенімсіздік пайда болады, алтын уақ ытын текке жұ мсайды жә не сколиоз, арқ а жә не нерв жү йесі сияқ ты ауруларғ а шалдығ ады.

Ә леуметтік желіге тә уелділік белгілерін қ арастырайық:

· -себепсіз поштаны қ айта-қ айта тексеру;

· -ғ аламторғ а қ ажетсіз кіре беру;

· -жақ ын адамдардың компьютер алдында кө п отырасын деген айыптаулары;

· -уақ ыт ө лшемінің жоғ алтуы;

· -желідегі қ арым-қ атынастың басымдылығ ы;

· -міндеттерді ой елегіне алмау; кездесулерді, тамақ ішу уақ ытын, кү нделікті режимнің бұ зылуы;

· -тә уелділіктің барын жоқ қ а шығ аруы;

· -ашушаң дық кө рсету, кө ң іл-кү йдің болмауы, шаршау белгілерінің болуы

Егер бұ л белгілер сізге сай болса, онда сізде тә уелділіктің болғ аны.

Енді, бұ л тә уелділіктен қ алай айырылуғ а болады деген сұ рақ туындайды. Алдымен, салауатты ө мір салтына, жү збе-жү з қ арым-қ атынасқ а деген махаббатты ояту керек, яғ ни шынайы ө мірге қ айтып келу деген мағ ынаны береді. Жастардың интернетке тә уелділігі қ азіргі таң да ө те жоғ ары кө рсеткішті кө рсетуде, бұ ғ ан себеп жастардың кө бісі кітап оқ ымайды сондай отбасымен жә не ә леуметтік ортасымен қ атынасқ а аз тү суі осы интернетке тә уелділіктің бір себебі екендігін кө рсетеді.Жастарда ә леуметтік желіге тә уелділік негізінен 13-14жас аралығ ында кө п байқ алады.Қ орытындылай келе, шынайы ө мір виртуалды ө мірден ә лдеқ айда жақ сы екенін ұ мытпауымыз керек.

Қ олданылғ ан ә дебиеттер тізімі:

1. Выгонский С.И. Обратная сторона Интернета. Психология работы с компьютером и сетью.2002-2003г.

2. Кузнецова Ю.М., Чудова, Н.В. Психология жителей Интернета, 2004-2005г.

3. Шумакова, Е. В. Воспитательное пространство социальных сетей интернета, 2000-2001г.

4. Янг К. Диагноз - Интернет-зависимость // Мир Интернет, 2006-2007г.

5.. В. Д. Менделевич, « Психология зависимой личности ». 1999-2000г.