Кіріспе

КІРІСПЕ

1 Қ азіргі жастардың интернеткеке-тә уелділік теориясынң негіздері.
1.1 Интернет-тә уелділікке тә н психологиялық жә не физиологиялық симптомдар
1.2 Жастардың ә леуметтік желіге тә уелділікті анық тау барысында келесі сұ рақ тар қ ойылып, зерттеу жү ргізілді.

Жастардың интернет-тә уелділік проблемалары жә не оны тө мендету жолдары.

2.1 Интернет тұ тынушыларының мотивтерінің классификациясы.

2.2 Интернет тә уелділікті тө мендетуге арналғ ан теория.

ОРЫТЫНДЫ Қ ОЛДАНЫЛҒ АН Ә ДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Тақ ырыптың ө зектілігі: Бү гінгі таң да жастардың интернетке тә уелділігін аң ғ ара отырып, олардың интернеттен алшақ тап, кітап арқ ылы рухани байлық алуын іске асыру.

Мақ саты: Жастардың интернетке қ аншалық ты тә уелді екендігін анық тау жә не олардың интернетке тә уелді болмауының алдын алатын шараларды қ арастыру.

Зерттеудің объектісі: Қ азіргі жастардың интернетке тә уелді болуының себептері жә не дү ниеде интернеттен артық қ ұ ндылық тардың бар екенин еске тү сіру.

Азаматтар мен оқ ушы жастардың денсаулығ ан сақ тау жә не дамыту Қ азақ стан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халық қ а арналғ ан Жолдауында белгiленген «Қ азақ стан – 2030» стратегиялық нұ сқ алы бағ ыттарының бiрi болып табылады.

Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Жарлығ ы бойынша 2002 жыл Қ азақ станда Денсаулық жылы болып жарияланды. Біздің қ оғ амымыздың, елiмiздiң болашағ ы байланысты болып отырғ ан жеткіншек ұ рпақ тарымыздың салауатты ө мiр салтын қ ұ рулары ғ алымдарды, дә рiгерлердi, ата-аналарды жә не бiлiм беру жү йесiнде қ ызмет ететiн педагогтарды кү ннен-кү нге кө п толғ андырады. Оның ойдағ ыдай болуы қ оғ ам мү шелерiнiң сайдың тасындай сау ө мiр сү рiп, ең бек етуiне байланысты. Сондық тан бұ л мә селеге мемлекеттiк тұ рғ ыда мә н берiлiп отырганы бекерден бекер емес. Ә сiресе, жас ұ рпактьң ауырмай, сырқ амай ер жетiп, мұ раларының биiгiне жасқ анбай қ ол созып, кү рескерлiк қ алыппен алғ а басуынан артық ғ анибет бар ма! Сондай аурулардың бірі, жаң а ғ асыр жаң а ауруы – интернет-тә уелділік. Интернетке тә уелділік дегеніміз ауру ма? деген сұ рақ қ а сан тү рлі жауап алуғ а болады, яғ ни, тартысқ а толы сұ рақ. Егер алкагольді ішімдіктерге тә уелділікті ауыр екендігін бұ рыннан-ақ білсек, интернетке тә уелділікті де аурулар қ атарына жатқ ызуғ а болады ма? Қ анша дегенмен де ұ қ састық тары баршылық қ ой. Бұ л сұ рақ бойынша да ғ алымдар екі жақ ты тұ жырым айтады.
Бірінші жақ Нью-Йорктік ғ алым Ivan Goldberg-тің теориясы бойынша 1995 жылғ ы енгізген Интернетке тә уелділік терминін (internet addiction disorder, қ ысқ аша IAD) жақ таушылар. Ivan Goldberg-тің теориясы бойынша мұ ндай тә уелділік психикалық проблема ретінде сипатталғ ан. Интернетті шамадан тыс кө п пайдаланудың нә тижесі Интернетке тә уелділікті тудыратындығ ы тілге тиек етілген. Ал екінші жақ тың ө кілдері Интернетке тә уелділікті ауру ретінде санауғ а нақ ты дә лелдер жоқ екендігін алғ а тартады, яғ ни, алдың ығ ылардың тұ жырымдамаларына қ анағ аттанбайды. Себебі, ауруғ а тә н ешқ андай да синдром кө рсетілмеген жә не Интернетке тә уелділік кезінде нендей жағ дайлардың орын алатындығ ы да анық айтылмағ ан екен.

«Интернет-тә уелділік» ұ ғ ымы 1990 жылы пайда болды. Мамандар тә уелділіктің бұ л тү рін техникалық қ ұ ралдардың негізіндегі спецификалық –эмоционалды «наркоманияғ а» жатқ ызады.

Тә уелділік, жалпы алғ анда, ө мірдің басқ а салаларына қ анағ аттанбауды білдіреді. Адамды қ оғ амдық ө мірден басқ а белсенділіктен алыстатып, шын ө мірді ұ мыттырады. Интернет пен компьютерге тә уелді адамдар интернет қ олданбайтын адамдардың қ асында ө здерін мазасыз сезіне бастайды. Қ оғ амғ а жабайы тұ лғ а болу кө бінесе компьютермен кө п уақ ыт ө ткізетін балаларда байқ алады. Мысалғ а, мектеп немесе достарының ұ йымдастырғ ан саяхат, пикник жә не ә ртү рлі іс-шараларғ а қ атыспайтын балалардың ең жақ сы досы компьютер болып табылады.Ол балалар ә рдайым интернетті немесе компьютер ойынын ойлап, проблемаларды ұ мыту ү шін немесе кө ң іл-кү йлері нашар болғ анда компьютердің басына отырады. Бұ л ү шін кө п ақ ша жұ мсаулары да мү мкін. Ұ йқ ылары бұ зылып кү ндіз бен тү ні ауысып кетеді. Ұ йқ ысыздық тан денсаулық проблемалары, ұ мытшақ тық пайда болады. Интернет тә уелділігінің карта ойындарындағ ы қ ұ марлық қ а ұ қ сас жақ тары кө п болады. Бір ғ ана маң ызды айырмашылығ ы материалдық шығ ынының болмауы. Сонымен қ атар, интернет арқ ылы, материалдық зиянғ а ұ шырағ ан адамдар да баршылық.

Бала виртуалды реалдылық қ а қ ай себептермен енеді? Себептердің бірі кө ң іл кө теруге деген қ ұ марлық, оның балалар тү рлі компьютерлік ойындардан ала алады. Басқ а себеп баланың қ араусыз қ алуы, яғ ни ата–ананың бос еместігі соншалық ты, тіпті ө з баласына да уақ ыты жетпейді. Мұ ндай ата–аналар баланың сезімдері, кү йзелістері, мектептегі жоғ ары нә тижелерімен қ ызық пайды, ө з баласының не қ алап, қ андай ө мір сү ріп жү ргендігі жайлы білмейді. Олар жай ғ ана балағ а компьютер сатып алады, бұ л арқ ылы олар ата–аналық парыздан қ ұ тылғ андай сезінеді. Бала болса, толық еркіндікте, ө зімен–ө зі.Келесі себеп ата–ана немесе оның орнындағ ы адамдар арасындағ ы ү немі ұ рыс–керістер. Мұ ндай жанұ яларда эмоционалды–психологиялық кү йзеліс орын алғ ан. Виртуалды реалдылық қ а қ ашудың тағ ы бір себебі сыныптас немесе қ ұ рдастары жағ ынан кө рсетілетін физикалық, эмоционалды–психологиялық зорлық кө рсетулер. Ата–ананың айырылысуы да бұ ғ ан себеп бола алады. Ата–анамен, қ ұ рдастарымен, кластастарымен немесе ө зі ү шін маң ызды адамдармен қ арым–қ атынастың жетіспеуінен де Интернет тә уелділік пайда болады. Баланың ө зін–ө зі бағ алау дең гейінің тө мен не жоғ ары болуы виртуалды реалдылық қ а жү гінудің себебі болуы мү мкін.Егер де баланы ө з жанұ ясы, ата–анасымен қ арым-қ атынасы немесе ө мір сү ру ерекшелігі қ анағ аттандырмаса (мысалы, ата–анасы ішімдікті кө п қ абылдайды), мұ ндай жағ дайларда балада ө з жанұ ясынан жатсыну сезімі пайда болады, оның нә тижесінде виртуалды ә лем баланы толық ө зіне сің іріп алады. Егер де жанұ яда ата–ана балағ а қ атыгездікпен қ араса, зорлық ты кө рмеу мақ сатында виртуалды ә лемге кіріп кетеді. Бұ л жаң а шындық та оны ешкім ренжітпейді, ол ә рқ ашанда ө зін–ө зі қ орғ ай алады, ол кү шті ә рі жең імпаз болады. Оның «ө мірлерінің» саны ештең емен шектелмеген, ал егерде дұ рыс болмай кеткеннің ө зінде–ақ ол кез–келген сә тте ойынды басынан бастай алады.Аталғ ан себептердің барлығ ы баланың кү нделікті ө мір проблемаларынан, танылмағ ан ә рі қ ызық тыратын реалдылық қ а ә келеді. Кө біне балалар виртуалды ә лемге ену кезінде оғ ан тө теп бере алмайды. Жасө спірімдер мен балаларда қ орғ анудың психологиялық механизмдері болмайды, психикалық жү йелері кү йзеліске ұ шырайды, қ орқ ыныш, ү рей, ауыр қ озулар, тү нгі шошулар, жабысқ ақ кү йлер сияқ ты жағ ымсыз кү йлер пайда болуына ә келеді. Ү немі компьютер алдында отырудан балаларда тамақ тану тә ртібі бұ зылады, олар уақ ытты сезбей, тә уліктеп ұ йық тамай жү ре алады.Кү н жә не тү н тә ртібі толығ ымен трансформацияланады – жақ ындар жә не ата–аналар тү сініксіз дене қ озғ алыстарымен айғ ай, ойыннан кейінгі тынымсыз ұ йқ ыны байқ айды. Бұ л жағ дайда виртуалды шындық баланың бойын билеп, басқ аруды жоғ алтады. Ойын тә уелділігі осығ ан негізделеді: компьютер адамды басқ ара бастайды. Кішкентай адамның басқ а адамдармен қ арым–қ атынас дағ дылары, эмоционалды сферасы ең алдмен ата–ана жә не қ ұ рдастарымен қ арым–қ атынас, ертегі оқ у, қ оршағ ан ортамен тікелей қ арым–қ атынас жасау барысында қ алыптасады. Виртуалды реалдылық қ оршағ ан орта туралы шынайы тү сінік бермейтіні жайлы ә ркім де біледі. Бұ л баланы компьютерге «тә рбиелеуге» бергенде болатын қ ұ былыс.Біздің қ азіргі ө мір қ арқ ыны, жанұ я ү шін ө мір сү ру мен қ оректенудің керекті дең гейін қ амтамасыз ету қ ажеттілігі бү кіл жанұ я мү шелерін ең бек етуге мә жбү рлейді. Осыдан келесі заң дылық туындайды: «қ араусыз бала» сабақ тарынан қ айтқ аннан кейін пә терде оны жалғ ыз досы – компьютер кү теді. Ал ата–ана бала компьютер алдында немен айналысатыны жайлы қ ызық пағ ан кезде, процесс толығ ымен бақ ылаудан шығ ады. Балалар ата–анасы жұ мыста болғ ан кезде компьютер алдында отырады, достарымен диск алмасады, музыка суреттер жү ктейді, интернеттен ү й тапсырмасын, баяндамаларды кө шіреді.

1.1Интернет-тә уелділік пен алғ ашқ ы болып ө з қ ызметінде Интернетті пайдаланып, қ ызметкерлерінде он-лайнда отырудан патологиялық қ ұ марлық пайда болу салдарынан шығ ынғ а ұ шырайтын компаниялар, сондай-ақ дә рігер психотерапевттер кездесті. Интернет-тә уелділік феноменін психологиялық зерттеудің негізін қ алаушы екі американдық: клиникалық психолог Кимберли Янг жә не психиатр И.Гольдберг. К.Янг 1994 жылы интернет-тә уелділікті анық тайтын арнайы сұ рақ ша дайындап, оны веб-сайтта орналастырды. Нә тижесінде 500 анкета толтырылып, оның 400-ін аддиктілер толтырылғ ан. Ө ткен ғ асырдың 90-шы жылдардың ортасында тә уелділік қ ұ былысын анық тау ү шін И.Гольдерг (1996) «Интернет-аддикция» терминін жә не тә уелділікті анық тауғ а кө мектесетін диагностикалық критерийлер жиынтығ ын ұ сынды.

1. M.Orzack, 1998 мә ліметтерінде М.Орзак Интернет-тә уелділікке тә н келесідей психологиялық жә не физиологиялық симптомдары бө ліп кө рсетілген:

Психологиялық симптомдар:

· кө терің кі кө ң іл-кү й жә не компьютердің алдындағ ы эйфория сезімі;

· тоқ таудың мү мкін еместігі;

· компьютер алдында ө ткізілетін уақ ыт кө лемінің артуы;

· жанұ я жә не жолдастарын елемеу;

· компьютерден алыс кездерде бос болу сезімі, депрессия, мө лшерден тыс қ озу;

· ө з қ ызметі жайлы қ ызметкерлеріне немесе жанұ я мү шелеріне жалғ ан айту;

· жұ мыс немесе оқ удағ ы проблемалар.

Физиологиялық симптомдар:

· карпальды канал синдромы (бұ лшық еттің ұ зақ кү йзеліске ұ шырау мен байланысты қ олдың жү йкелік жолдарының туннельдік жолдарының зақ ымдануы);

· кө з сұ йық затының қ ұ рғ ауы;

· бас ауруы;

· омыртқ а ауруы;

· уақ ытында тамақ танбау;

· жеке гигиенаны сақ тамау;

· ұ йқ ының бұ зылуы.

К.Янг (Young, 1998) зерттеулеріне сә йкес қ ауіпті белгілерге (Интернет-тә уелділігінің нышандары) мыналар жатқ ызылады:

· электрондық поштаны тексеруге деген бағ ыттылық;

· келесі он-лайн сеансына алаң даушылық;

· он-лайн уақ ытын арттыру;

· итернетке тө ленетін ақ шаның артуы.

Орнық қ ан итернет-аддикцияның белгілеріне К.Янг (2000) бойынша келесі критерийлер жатқ ызылады:

· интернетке толық ену;

· желіде ө ткізілетін уақ ытты ү немі арттырып отыру;

· интернетті пайдалануды тоқ тату кезіндегі тынымсыздық сезімдері;

· уақ ытты басқ арумен байланысты проблемалар;

· қ оршағ ан ортамен (жанұ я, мектеп, жұ мыс, достар) проблемалар;

· желіде ө ткізген уақ ыт жайлы жалғ ан айту;

· интернетті пайдалану кезіндегі кө ң іл-кү й ө згерісі.

К.Янг (Young, 1998) Интернет-тә уелділіктің 5 негізгі тү рін сипаттайды:

1. киберсексуалды тә уелділік – порносайттарғ а кіруге жә не киберсекспен айналысуғ а, чаттарда «ересектерге» арналғ ан арнайы телеконференцияларда сексуалды тематиканы талқ ылау.

2. виртуалды танысуларғ а қ ұ марлық – жанұ ямен, достармен реалдық қ атынастардың орнына виртуалды кибер қ атынастарды қ алау.

3. желіге деген тым жоғ ары қ ажеттілік – онлайндық азарттық ойындар ойнау, ү немі аукциондарғ а қ атысып сатып алулар жасау.

4. тым кө п ақ парат қ абылдау (жабысқ ақ «веб-серфинг») – жү йедегі ү немі саяхаттаулар, ақ паратты мә ліметтер базасы жә не іздеуші сайттарда іздеу.

5. компьютерлік тә уелділік – компьютерлік ойындарғ а ү немі қ атысу (атыс ойындары «Doom», «Quake», «Unreal», «Stan Craft» стратегиясы жә не т.б.).

Американ зерттеушісі S.Calpan (2002) Интернетке тә уелді тұ лғ алардың депрессия, жалғ ыздық, ұ ялшақ тық, ө зімшілдік сияқ ты жеке қ асиеттерді бө ліп кө рсетті.

Н.В.Чудова (2002) болса, ә ртү рлі зерттеушілердің нә тижелері жалпылай келе, Интернет-аддиктілердің келесідей қ асиеттерді тізімін келтіреді: ө зінің дене дамуына байланысты «Менін» қ абылдауындағ ы қ иындық тар; тікелей қ арым-қ атынас жасаудағ ы қ иындық тар (тұ йық тылық); интеллектуализацияғ а бейімділік, жалғ ыздық сезімі жә не ө зара тү сіністіктің жетіспеушілігі; агрессивтіліктің тө мендігі; эмоционалды кү йзеліс жә не негативизмге бейімділік; фрустрацияланғ ан қ ажеттіліктің болуы; тә уелсіздік; идеалды «Мен» туралы тү сінік дифференциалданбағ ан; реалсызданғ ан, ө зін-ө зі бағ алау дең гейінің тө мендігі; проблемалардан жә не жауапкершіліктен қ ашуғ а бейім болу.

Интернет – адамзат миының жемісі. Интернет – ә лемдегі ә ртү рлі нү ктелерінде орналасқ ан компьютерлерді біріктірітін кең, тармақ талғ ан желі. Интернет 150 елді қ амтып, 175 мың нан астам ә ртү рлі желіні байланыстырды; Интернетке 200 миллион компьютер қ осылып, 500 миллионнан астам тұ тынушылар тіркелген. Желіде бұ л сан ә рдайым ө суде. 1985 жылы Интернет 100 желіні қ амтыса, 1989 жылғ а қ арай оның саны 500-ге дейін ө сті. Қ азіргі уақ ытта жыл сайын ө су қ арқ ыны 100%–ғ а жетіп отыр. Кө птеген тұ тынушылар интернет желісіне кіру мү мкіндігін ү йде де, жұ мыста да қ алар еді. Бұ л жағ дайдан шығ у – модем жә не телефондық жү йелер арқ ылы қ осылу болып табылады.

Интернет–тә уелділігінің қ алыптасуы біртіндеп жү реді. Берілген тә уелділіктің қ алыптасуының кезең дерін бө ліп кө рсетуге болады.

1. Жең іл қ ызығ ушылық кезең і.

Бала алғ ашқ ы рет компьютерлік ойын ойнағ аннан кейін ойынның сюжеті ұ най бастайды, ө зін басты кейіпкермен ұ қ сата бастайды, графика, сурет, музыкасы ұ найды. Бала реалды жә не виртуалды ә лемді салыстыра бастайды да, таң дауын ақ ырғ ысына тоқ татады. Компьютерлік реалдылық балағ а ө з армандарын жү зеге асыруғ а мү мкіндік береді. Алайда бұ л кезең нің спецификасы бар: ойын компьютерге жү йелік сипат емес, ситуациялық сипат береді. Ойынғ а тұ рақ ты қ ажеттілік ә лі де қ алыптаспағ ан, ойын процесі адам ү шін мә нді қ ұ ндылық қ а ие емес.

2. Қ ызығ ушылық кезең і.

Бұ л кезең де балада жаң а қ ажеттілік пайда болады – компьютерлік ойын ойнау қ ажеттілігі. Бұ л жерде ойын жү йелік сипатқ а ие. Бұ л қ ажеттілігін қ анағ аттандыра алмаса, бала белсенді ә рекеттерге кө шеді.

3. Тә уелділік кезең і.

Мұ нда баланың қ ұ ндылық тық –мағ ыналық сферасында кү рделі ө згерістер пайда болады. Ө зіндік сана жә не ө зін–ө зі бағ алау ө згерісіне ұ шырайды. Ойын реалды ә лемді толық ығ ыстырып тастайды. Тә уелділік ө з кө рінісін екі формада табады: ә леуметтенген жә не индивидуалданғ ан. Интернет–тә уелділіктің ә леуметтенген формасында бала ө зі сияқ ты тә уелді балалармен болса да, қ оғ аммен ә леуметтік байланысты ұ стайды. Мұ ндай жасө спірімдер бірлесіп ойнағ анды ұ натады. Берілген жағ дайда ойындық мотивация негізінде жарыстық сипат жатыр. Тә уелділіктің бұ л формасы келесі формағ а қ арағ анда ә сері ә лдеқ айда жағ ымсыз. Индивидуалданғ ан формасында адамның тек дү ниетанымы ғ ана емес, сонымен қ атар қ оршағ ан орта, социуммен ө зара ә рекеттестігі бұ зылады. Мұ ндай балалар ү шін интернет наркотикпен тең дес болады. Егер де біраз уақ ыт бұ л қ ұ марлық тың орнын басқ а бірдең е баспаса, онда ол табиғ аты бойынша «ломкағ а» жақ ын кү йге (жағ ымсыз эмоциялар сезеді, қ озулы жә не агрессивті болады, прострацияғ а ұ шырайды) кө шеді. Мұ ндай қ ұ былыстар клиникалық тілмен психопатология немесе берілген патологияны тудыратын ө мір сү рудің стилі деп атайды.

4 .Қ ұ штарлық кезең і.

Бұ л интернет тә уелділіктің ақ ырғ ы кезең і. Ол адамның ойындық белсенділігінің сө нуімен, индивидтің сауығ уғ а психологиясының ө згеруімен сипатталады. Мұ нда бала компьютерден дистанция ұ стайды, алайда орнық қ ан тә уелділіктен толық босай алмайды. Берілген кезең ұ зақ, кейде тіпті ө мір бойы сақ талады. Ол қ ұ штарлық тың сө ну жылдамдығ ына тә уелді.

Міне, жоғ арыда кө рсетілгендей, интернет–тә уелділігінің қ алыптасуы осылайша біртіндеп жү реді.

1.2.Қ арағ анды Мемлекеттік Университеті бойынша 17-21 жас аралығ ындағ ы жастардың арасында ә леуметтік желіге тә уелділігін анық тау мақ сатында біз 60 адамғ а зерттеу жү ргіздік. Оның ішінде 37-қ ыз, 23-ұ л бала.

Жастардың ә леуметтік желіге тә уелділікті анық тау барысында келесі сұ рақ тар қ ойылды:

1. Сіз интернетті қ олдаң асызба? Бұ л сұ рақ қ а 60 адамның ішінде 84% «иә» 16% жоқ.

2. Ә леуметтік желілерді (mail.ru, facebook, twitter, nur.kz, в контакте, одноклассники т.б.) қ олдаң асызба? Бұ л сұ рақ тың жауабы бойынша 60 адамның ішінде 84% «иә», 16% жоқ.

3. Қ андай ә леуметтік желілермен қ олданасыз? (mail.ru, facebook, twitter, nur.kz, в контакте, одноклассники жә не т.б.) Бұ л сұ рақ тың нә тижесі бойынша 60 адамның ішінен:

50%-mail.ru.

25%-в контакте.

9%-facebook. қ олданады.

16%-ә леуметтік желі қ олданбайды.

Ә леуметтік желілерді не мақ сатта қ олданасыз?

Бұ л сұ рақ қ а 60 адамның ішінен жастардың 42%-ы достармен сө йлесу ү шін деген жауап берді. Жә не 25%-туғ ан туыстармен хат алысу ү шін, керек мағ лұ мат алу ү шін, 17%-уақ ыт ө ткізу ү шін қ олдаң ады, 16%-ә леуметтік желіні қ олданбайды.

4. Кү нде ә леуметтік желілерге кіресізбе? Кірсең із қ анша уақ ыт отырасыз?

А) 56% «иә» жауабын беріп, қ алғ ан 28% «жоқ» деген жауап берді, 16% мү лдем ә леуметтік желі қ олданбайды.

Кірсең із қ анша уақ ыт отырасыз?

В) 34% кү ніне бірнеше рет.

23% жетісіне бірнеше рет.

21 % айына бірнеше рет.

6% ғ ана жылына бірнеше рет деген жауап қ айтарды..

16% ә леуметтік желіге тә уелді емес.

Қ орытындылай келе Жастардың ә леуметтік желіге тә уелділікті анық тау барысында келесі сұ рақ тар қ ойылғ ан болатын:

1.Сіз интернетпен қ олдаң асызба? Бұ л сұ рақ тың кө рсеткіші бойынша жастардың арасында интернетті кө п қ олданатындығ ы туралы нә тижені берді.

2.Ә леуметтік желілерді (mail.ru, facebook, twitter, nur.kz, в контакте, одноклассники т.б.)қ олданасызба? Алынғ ан жауаптар нә тижесінде бұ ндай кө рсеткіш ә леуметтік желілердің жастардың арасындағ ы кең таралғ андығ ы туралы анық талды.

3.Қ андай ә леуметтік желілерді қ олданасыз? (mail.ru, facebook, twitter, nur.kz, в контакте, одноклассники жә не т.б.) Бұ л сұ рақ тын нә тиже бойынша қ азіргі таң да жастар арасында ә леуметтік желілерден ең басты орында келе жатқ ан mail.ru. болып табылады. Ал орташа дең гейде в контакте жә не facebook.

Ә леуметтік желілерді не мақ сатта қ олдаң асыз? Яғ ни, бұ л сұ рақ тын кө рсеткіші бойынша адамдардың шынайы ө мірде қ арым – қ атынасқ а тү су тапшылығ ын кө рсетуде.

4. Кү нде ә леуметтік желілерге кіресізбе? Кірсең із қ анша уақ ыт отырсыз?

Бұ л сұ рақ тын нә тижесі боынша кө ретініміз жастардың кө бісі уақ ыттың барлығ ы осы ә леуметтік желіге кіру арқ ылы ө тіп кететінін айтты, тіптен кейбір кездері осы ә леуметтік желіде отырғ анда уақ ыттың қ алай тез ө тіп кететінің аң ғ армай қ алатындығ ында ескерді. Біздің пікірімізше, ә леуметтік желіге-тә уелділікке тү сетіндердің кө бі ерік-жігері ә лсіз, ө з ортасында томағ а-тұ йық адамдар. Виртуал ә лемде олар ө здерін идеал ретінде ұ сына алады. Сайып келгенде, бұ дан шығ атыны, адам шынайы ө мірдегі отбасы, достары сынды биік ұ ғ ымдарды ысырып қ ояды да, қ иял дү ниесіндегі ө зіндік «мені» айналасында тұ рақ тап қ алады. Эгоизм, депрессия сынды сұ мдық тар да ә леуметтік желілердің ә серінен. «Ә леуметтік желімен достасқ аныма бес жыл болды, бү гінде ө мірімді онсыз елестете алмаймын. Сабақ тан қ олым босай қ алса, ғ аламторды ермек етемін. Сағ ат сайын электронды поштамды тексеремін, қ азірдің ө зінде 3 поштам бар. Агент арқ ылы кү ніне 50 шақ ты «досыммен» ә ң гімелесемін. Олар мені мұ ндағ ыларғ а қ арағ анда жақ сы тү сінетін секілді. Бұ дан былай бір сә тке де олардан айырылғ ым келмейді. Білмеймін, ә леуметтік желісіз не кү й кешерімді...» Бұ л 8-сыныпта оқ итын Сә ния есімді қ ыздың сө зі. Сірә, бұ рынырақ та дә рігерлер есірткі не ішімдіктің қ ұ лына айналғ андарды емдесе, қ азір олардың қ атарын ә леуметтік желіге тә уелділер толық тырайын дегені ме?! Кім білсін мұ ның неге апарарын. «Вконтакте» ә леуметтік желісінің авторы Павел Дуров жеке блогында «сендердің жастық шақ тарың ды ұ рлап алғ ан — мен» деп жазыпты жақ ында.. Қ арап отырсаң, шын мә нінде де, солай екен. Компьютердің экранына телміріп пернетақ тағ а дем алыс бермейтін жастар мен балалар дә л қ азір де онлайнда отыр. Баяғ ыда есік алдына асық ойнап кететін балаларын ә ке-шешелер қ олдан сү йреп ә рең ү йге кіргізуші еді, ал қ азір алаң да ойынның тү бін тү сіріп жатқ ан баланы таппайсың. Компьютердің алдында кө п отыратын адамның біріншіден, омыртқ асы қ исаяды. Екіншіден, кө ру қ абілеті нашарлайды. Ал олардың қ андай сайтқ а кіріп, не кө ретінін тіпті ешкім бақ ыламайды. Не кө п, теріс пиғ ылды сайттар кө п бұ л кү нде. Ә сіресе шетелдік сайттар адамның санасын бұ зуғ а бағ ытталғ ан. Ә леуметтік желіде отырғ ан жастар ұ ятсыздық пен желімделіп кетпесіне кім кепіл? Қ ытайда кез келген сайтты қ ауіпсіздік комитеті тексеріп, айына екі мың ғ а жуық ұ ятсыз сайттар жабылады екен. Аспанасты еліндегі шетелдік сайттар қ атаң бақ ылауда. Еліміздің Ұ лттық қ ауіпсіздік комитетіне де осы бағ ытта жұ мыс істеп, қ азақ стандық сайттарды арам шө птей қ аптап кеткен «жаман» сайттардан тазарту керек секілді. Ә леуметтік желі ү лкен вокзал немесе костюмдік бал маскарад деп алуғ а болады, яғ ни, ә леуметтік желіде адамдар ө здерін қ алағ ан жақ тарынан кө рсете алады, ойына келгенін істей алады жә не оғ ан жауапта бермейді. Жастарды қ ызық тыратын ә леуметтік желілердің кө беюі. Соң ғ ы кездерде жастардың кө бісі ә леуметтік желілерде едә уір кө п уақ ытын ө ткізетіні белгілі. Дү ниежү зілік статистика бойынша халық тың 50% -ы қ андайда бір ә леуметтік желіде тіркелген, ал кейбіреулері тіпті барлық желілерге тіркеліп алғ ан. “В контакте”, “Одноклассники”, “Мой мир”, “Соратники”, “Мир тесен”.жә не т.б. Мысалы: Жастардың 96%-ы ә леуметтік желілерде бір-бірімен қ арым – қ атынаста болу ү шін тіркеліп алғ ан. Ә леуметтік желі бізге не беріп жатыр? Жаң алық білейін деп кірген қ олданушы онда не істеп жү р? Кірмесең, тұ ра алмайтындай қ ұ дырет-кү ші қ айдан пайда болды? Қ олданушы Мэйл ру-ғ а кірсе ырбақ ай да, Фэйсбукке кірсе сарабдал бола ма?