Тақырыбы Инженерлік жүйелер пәні

Дә рісте қ аралатын сұ рақ тар

1. Пә нге кіріспе

2. Сумен жабдық тау жү йесі

3. Су тұ тыну мө лшері мен есепті су шығ ынын анық тау

Пә нге кіріспе

Ә р адамның кү нделікті тіршілігі сумен тығ ыз байланысты. Яғ ни суды адамдар тұ рмыстық шаруашылық қ а, ауыз суғ а жә не ө ндіріс орындарында пайдаланады.

Жер шарының гидросферасында 1, 5 млрд км² су болса оның 98 % тұ зды су болып мұ хиттарғ а тиесілі болса, қ алғ ан 2% мұ зды мұ хиттар иеленеді. Ал барлық судың тек 0, 06 % ғ ана қ ұ рғ ақ тағ ы тұ щы суғ а тиесілі екен. Сонымен қ атар планетамыздың тұ рғ ындарының 60 % тұ щы судың зардабын шегуде.

Адамзаттың даму тарихының барлық кезең інде ауыз судың мә селесіне ә р кезде кө п кө ң іл бө ліп келген. Ал қ азіргі ғ ылым мен техниканың кү н санап дамып келе жатқ ан заманында ауыз судың мә селесі кү н санап кү рделене тү суде. Мысалы орта ғ асырда бір адамғ а тә улігіне 10-15 л су қ ажет болса, қ азіргі кезде бір адамғ а тә улігіне шаруашылық ауыз су мү ддесіне 150-400 л су қ ажет. Ал ө ндіріс орны мен ауыл шаруашылық қ а қ ажетті су мө лшерін қ осып есептесек бұ л кө рсеткіш 7000 л дейін жетеді. Мысалы: 1 тонна болат ө ндіру ү шін 150 м³ су қ ажет болса, 1 тонна қ ағ аз ө німін шығ ару ү шін 250 м³ су, 1 тонна резина ө ндіру ү шін – 1500 м³, 1 тонна қ ант ө німін шығ ару ү шін 1000 м³ су керек.

Ғ имаратты жылу жә не желдету жү йесімен жабдық таудың негізгі мақ саты адамдардың жұ мыс істеу жә не тұ рмысы кезінде ү йдегі қ алыпты жақ сы жағ дайды жасау болып табылады. Сондай-ақ қ ұ рылыстың конструкциясының ұ зақ мерзімге тө зімділігін арттыруғ а жық сы ық палын тигізеді.

Қ алалар мен елді мекендердің, бө лек ғ имараттардың, ө неркә сіпті қ ұ рылыстардың осы заманғ ы қ ұ рылысының мә селелерін шешу ү шін жылу- газбен жабдық тау, жылыту, желдету, сумен жабдық тау, суды ә кету жә не қ оршағ ан ортаны қ орғ ау инженерлік жү йелердің қ ұ рылысынан, жобалау мен пайдалану негіздерінен теориялық білімдер жә не тә жірибелік дағ дылар аса маң ызды болып табылады.

" Инженерлік жү йелер" пә нді оқ ып ү йрену нә тижесінде студенттер жылу энергиянысын ө ндіру, тү рлендіру жә не тасымалдау заң дылық тары негіздері жө нінде, жылумен жабдық тау, жылыту, желдету жә не ауа кондиционерлеу, газбен жабдық тау, сумен жабдық тау, суды ә кету жә не ауа алабы мен су ресурстарын қ орғ ау жү йелерінің қ ұ рылысын жә не іс ә рекет негізі жө нінде білімді алу керек.

Сонымен қ атар, олар инженерлік жү йелерді есептеу жә не жобалау негіздерінен алғ ан теориялық білімдері мен дағ дыларды іс жү зінде қ олдана білу керек.

Инженерлік жү йелер тізіміне адамның ө мір тіршілігі жайлы болуына, ө ндірістік іс ә рекеті тиімді болуына қ ажетті жағ дайлар туғ ызатын жү йелер жатады. Жеке айтқ анда, тұ рмыста немесе, кә сіпорындарында, жылу энергиясын шығ ару ү шін жылу ө ндіргіш қ ондырғ ылар ө те кең қ олданылады. Жылуө ндіргіш қ ондырғ ыларғ а жылу энергиясының ә деттегі кө зі болып табылатын қ азан қ ондырғ ылар жатады. Онда отынның химиялық тү рде байланғ ан энергиясы жылу энергиясына тү рлендіріледі. Соғ ан қ оса кү н энергиясын, геотермальді энергияны, жә не энергияның басқ а тү рлерін жылуғ а айналдыратын қ ондырғ ыларғ а қ олданады.

Жылу энергиясының жылу кө зі - жылу ө ндіргіш қ ондырғ ылардан - тұ тынушыларғ а (тұ рғ ын жә не қ оғ ам ғ имараттар, ө неркә сіптік кә сіпорындары) тасымалдау ү шін жылу жү йелер қ олданылады. Жылу жү йесі жылу энергия кө зін (жылу ө ндіргішті) тұ тынушымен байланыстыратын қ ұ бырлар жү йесінен тұ рады.

Тұ тынушыларғ а тү сетін жылу энергиясы коммуналдық -тұ рмыстық, ө ндірістік объектілердің жылыту, желдету, ыстық сумен жабдық тау қ ажеттеріне жә не ө неркә сіптік кә сіпорындардың технологиялық қ ажеттеріне жұ мсалады.

Жылыту жү йелер арқ ылы қ ысқ ы мерзімінде бө лмелердегі ішкі ауа мен қ оршағ ан қ абырғ алардың ішкі беттерінің температуралары қ ажетті дең гейге келтіріледі. Бө лмелердегі ауаның кү йі жылыту жү йелердің ғ ана емес, желдету жә не ауа кондиционерлеу жү йелер ә рекетіне тә уелді болады.

Желдету жә не ауа кондиционерлеу жү йелер адамның кө ң іл-кү йі тұ рақ ты болу ү шін, сонымен қ атар ө неркә сіптік процестер тиімді орындалу ү шін қ ажетті микроклиматтық жә не санитарлы-гигиеналық жағ дайлармен қ амтамасыз етеді.

Тұ тынушыларды ыстық сумен жабдық тау ү шін жергілікті жә не орталандырылғ ан ыстық сумен жабдық тау жү йелері қ олданылады.

Қ азіргі заманда тұ рмыста да ө неркә сіптік кә сіпорында да ә р тү рлі газ тә різді отындар ө те кең қ олданылады: табиғ и газ жә не сұ йылтылғ ан газдар. Оларды тұ тынушыларғ а жеткізу ү шін, сақ тау жә не ү лестіру ү шін газбен жабдық тау жү йелер қ олданылады.

Тұ рғ ын елді жә не ө неркә сіптік кә сіпорындарын қ ажетті сапалы таза сумен жә не жеткілікті мө лшерде сумен жабдық тау жү йелері қ амтамасыз етеді.

Адамдардың тіршілік ісі нә тижесінде жә не ө неркә сіптік кә сіпорындарында пайда болатын сарқ ынды суларды жинап ә кетіп жә не тазарту ү шін, суды ә кету жү йесі пайдаланады.

Кә сіпорындардың ө ндіріс қ алдық тарының, коммуналдық -тұ рмыстық объектілердің қ алдық тарының қ ұ рамындағ ы ластайтын заттар қ оршағ ан ортағ а зиян келтіреді. Ауа алабын жә не су ресурстарын осындай улы заттардан қ орғ ау ү шін қ оршағ ан ортаны қ орғ ау инженерлік жү йелер қ олданылады.