Имараттар мен жұмыс орындарын жарықтандыру.

Жарық тандыру адам ағ засы мен ө ндірістік шешімдердің жү зеге асырылуына ә сер етеді. Дұ рыс жарық тандыру бақ ытсыз жағ дайлардың санын азайтады, ең бек ө німділігін арттырады. Зерттеулер кө рсеткендей, жақ сы жарық тандырылғ анда ең бек ө німділігі шамамен 15 -ғ а ө седі.

Дұ рыс жарық тандырмау жұ мысшылардың кө ру қ абілетіне зиян келтіреді, қ оянсоқ ырлық, спазм, аккомодация, кө з шаршауы жә не т.б. ауруларының себебі болуы мү мкін, ойлау жә не жұ мысқ а қ абілеттілікті тө мендетеді, ө ндіріс процесінде қ ателердің, апаттардың, бақ ытсыз жағ дайлардың санын кө бейтеді.

Техникалық жә не санитарлық -гигиеналық талаптарғ а жауап беретін жарық тандыру рационалды деп аталады. Ө ндірісте рационалды жарық тандыруды қ амтамасыз ету маң ызды жә не актуалды мә селе болып табылады.

Ғ имараттарда табиғ и жә не жасанды жарық тандыру қ олданылады. Табиғ ы жарық тандыру дегеніміз ғ имараттарғ а кү н жарығ ының терезе арқ ылы тү суі жә не ірі типті жарық тү сіргіштер (кө ше жарық шамдары). Табиғ и жарық тандыру жылдың жә не тә уліктің мезгіліне байланысты, с.с атмосфералық қ ұ былыстарғ а байланысты жиі ауысады.

Жарық тандыруғ а ғ имараттардың орнымен орналасуы, ә йнектелген бетінің кө лемі, терезелердің пішіні мен орналасуы, ғ имараттардың арақ ашық тығ ы, т.б ә сер етеді.

Ғ имарат ішіндегі жарық тандырудың сапасы ә йнектелген қ абаттың еден ауданына қ атынасы арқ ылы есептелетін-жарық коэффиценті арқ ылы анық талады.

Ғ имараттарды жарық тандыру нормаланады. Ә ртү рлі ғ имараттарды табиғ и жарық тандыру нормалары олардың атқ аратын қ ызметі есепке алынып жасалады. Қ абылданғ ан нормативтерге сә йкес жекелеген ғ имараттар ү шін жарық коэффиценті 0, 10-нан 0, 20-ғ а дейін ө згеруі мү мкін.

Табиғ и жарық тандыру-адам ү шін қ олайлы, алайда ол ө ндірістік ғ имараттарды жеткілікті дә режеде жарық пен қ амтамасыз ете алмайды. Сондық тан, тә жірибеде жанады жарық тандыру кең қ олданысқ а ие.

Рационалды жасанда жарық тандыру шұ ғ ыл ө згермейтін жә не пульсациясыз біркелкі жарық тандыруды, жарық тың қ олайлы спектралды қ ұ рамын жә не жеткілікті анық тық ты (кандел/м2) қ амтамасыз етуді қ арастырады. Сондық тан, ғ имараттарды рационалды жарық тандыру ү шін, жалпы жә не жергілікті жарық тандыруды ұ йымдастыру қ ажет. Жалпы жә не жергілікті жарық тандырудың бірігуі ү йлесімді жарық тандыруды қ ұ райды.

Ө ндіріс орындарында тү нде жә не жұ мыстан бос уақ ытта қ осылатын кезекші жарық тандыру жұ мыс істейді, сол сияқ ты апатты жарық тандыру жұ мыс істейді (жұ мыстық жарық тандыруды 10 -тен кем емес қ ұ райды).

Жасанды электрлік жарық тандыру ү шін толқ ындық жә не люминесцентті лампалар қ олданылады. Люминесцентті лампалар жоғ ары сапаны қ амтамасыз етеді жә не табиғ и жарық ты имисациялайды. Олар электрэнергияны жұ мсауда, жұ мыс істеу уақ ыты тиімді болып келеді.

Жарық тық ағ ынның таралу сипаттамасы бойынша жарық шамдар ү ш топқ а бө лінеді: тура, шағ ылысатын жә не шашырайтын жарық шамдар. Жарық шамдар пайдалы ә рекет коэффицентімен, қ орғ аныс бұ рышымен жә не жарық таралудың диаграммасымен сипатталады.

Соң ғ ы жылдары ғ имараттарды жарық тандыруды алу ү шін қ абырғ ағ а кіріктірілген жарық беру қ ұ ралдары кө п қ олданысқ а ие болып жү р: жарық тандыратын панелдер мне потолоктар, сондай-ақ ілініп туратын потолоктар. Олар ғ имаратты біркелкі жарық тандыруғ а кө мектеседі жә не адамның жұ мыс істеу қ абілетіне жақ сы ә сер етеді.

Жарық тандыратын қ ұ рылғ ылардың эксплуатациясын дұ рыс ұ йымдастыру маң ызды рө л атқ арады, ол терезелердің, жарық тық фонарлардың жә не ластанудың алдын алатын жарық шамдар, жарық шамдардағ ы жанып кеткен лампаларды ө з уақ ытында ауыстыру, қ ұ рылғ ыны профилактикалық ремонт жасау, ғ имарат аумағ ында жалпы тазалық ты сақ тау, қ абырғ аларды уақ ытында сырлау систематикалық тазалауларын ойластырады жә не ғ имарат тө бесін ашық тонғ а бояйды.

Жарық тандыратын қ ұ рылғ ыларды эксплуатация жасау кезде тұ рақ ты кернеу болуын бақ ылау маң ызды жә не шығ ынғ а немесе кернеу тербелісіне алып келетін себебін жою керек. Жарық тылық ты тексеру ү ш айда бір реттен артық жасалмауы тиіс.

Жарық кө зінің кө здің соқ ырлығ ына алып келетін қ ұ былыстарынан сақ тану керек, жарық қ ұ рылғ ыларынан қ орғ ау ә йнектерін жә не рефлекторларды шешуге, жарық шамдардың іліну биіктігін тө мендетуге болмайды. Жарық тандыру қ ұ рылғ ыларына қ ызмет кө рсетуді жә не жө ндеуді квалифицирленген персонал жасауы керек.

Жарық тандыру жү йесінің жарық тылығ ы жә не эксплуатациясы бақ ылау ведомстволық органдарында тексеріледі.