Задание XIV

Четыре основные формы и три основы глагола

Participium perfecti passivi

Perfectum indicativi activi et passivi

а) Прочтите, разберите и переведите предложения:

1. Gaius Iulius Caesar, postquam Pharnacem, regem Ponticum, facile superavit, ad amicum suum scripsit: “ Veni, vidi, vici ”. 2. Helvetii suas copias per provinciam traducere non potuerunt. 3. Magna promisisti, sed exigua video. 4. Caesar, dum flumen Rubiconem transiit, “ Alea jacta est! ” – dixit. 5. Quod scripsi, scripsi (Evangelium). 6. Roma condida est a Romulo in Latio, in sinistra ripa Tiberis. 7. Tarquinius Superbus fuit ultimus rex Romanorum. 8. Troja a Graecis deleta est. 9. Caesar Ariovisto, regi Germanorum, locum colloquio constituit. 10. Litterae a Phoenicibus inventae sunt. 11. Multorum aures veritati clausae sunt. 12. Romulus, Martius filius, urbem Romam condidit et multos annos regnavit. 13. Magna classis Persarum parvo numero navium Graecorum victa est. 14. Cicero consul a senatoribus Romanis pater patriae nominatus est.

15. Grá ecia cá pta ferú m | victó rem cé pit et á rtes

Ì ntulit á grestí Latió (Horatius).

Слова

1. Postquam – после того как; rex, regis m – царь.

2. Provincia, ae f – провинция; traduco, duxi, ductum, ĕ re – переводить, переправлять.

3. Promitto, misi, missum, ĕ re – обещать; exiguus, a, um – незначительный, небольшой.

4. Transeo, sii, situm, ī re –переходить, переправляться; jacio, jeci, jactum, ĕ re – бросать, метать; alea, ae f – жребий.

6. Condo, didi, ditum, ĕ re – воздвигать, основывать, погребать; sinister, stra, strum – левый, мрачный, неблагоприятный; ripa, ae f – берег (реки).

7. Superbus, a, um – гордый, заносчивый; ultimus, a, um – последний, крайний.

9. Colloquium, i n – беседа, разговор; constituo, ui, utum, ĕ re – располагать, ставить, сооружать, учреждать, постановлять, решать, назначать.

10. Invenio, veni, ventum, ī re – находить, изобретать, создавать, придумывать.

11. Auris, is f – ухо; claudo, clausi, clausum, ĕ re – запирать, замыкать; veritas, atis f – истина, правда.

13. Classis, is f – флот, разряд, класс.

14. Senator, oris m – сенатор; pater, tris m – отец, предок.

15. Ferus, a, um – дикий, некультурный; capio, cepi, captum, ĕ re – брать, захватывать, хватать, получать; victor, oris m – победитель; infero, intuli, illatum, inferre – вносить; agrestis, e – необразованный, сельский.

b) Проспрягайте в perfectum ind. act. et pass. глаголы damno, avi, atum, ā re (осуждать, наказывать), sopio, ivi, itum, ī vi (усыплять), solvo, solvi, solutum, ĕ re (освобождать, развязывать).

c) Определите часть речи и форму слов occidistis, cibo, miseros, nobis, gesti sunt, fame, quorum, ducta es, ducens, eā rum, fuit, docebis, servitudinis.

d) Образуйте 1 л. ед. ч., 3 л. мн. ч. всех времен системы инфекта от глаголов illustrā re, prodĕ re, sentī re.

e) Переведите с русского языка на латинский:

1. Вожди галлов и их семьи были захвачены в плен. 2. В городах Италии и Греции было много красивых храмов. 3. Троянцы не смогли защитить свой город. 4. Моё письмо было послано тебе после битвы. 5. Братьев Ромула и Рема воспитал царский пастух. 6. Похищение Елены явилось (было) причиной Троянской войны.

f) Прочтите и переведите тексты.

De Gallia

Caesar in libris, qui Commentarii de bello Gallĭ co nominantur, et de bellis, quae cum popŭ lis Gallorum et Germanorum Romani gerebant, et de morĭ bus institutisque eorum scripsit.

Pleraeque Gallorum gentes a Julio Caesare jam victae sunt. Una. Tamen gens – nomĭ ne Arverni– diu Romanis restĭ tit. Regŭ lus Arvernorum Vercingetorix, dux summae fortitudĭ nis, multis proeliis defessus, intra moenia oppĭ di Alesiae fugatus est. Mox Caesar advē nit et oppĭ dum obsidere statuit.

Castra extra moenia a Romanis posĭ ta sunt et oppĭ dum extě ro muro cinctum est. Post multos menses obsidii incŏ lae Alesiae cibo et aquā carebant. Tum princĭ pes arma Romanis dare constituerunt. Milites, qui vi et armis capi non potĕ rant, fame victi sunt. Multi Gallorum statim occisi sunt; ceteri cum Vercingetorī ge in vincŭ la conjecti sunt. Proxĭ mo anno Romam adducti sunt; ibi Caesar Gallos triumpho duxit; deinde misĕ ros capĭ te damnavit.

De errorĭ bus Ulixis

Graeci, postquam urbem Trojam cepē runt, naves solvē runt. Sed multi eō rum tempestatibus disjecti sunt. Imprī mus Ulixes, rex Ithacō rum, longis erroribus per maria actus est. Socii ejus boves sacras Solis dei interfecē runt atque ad cenam paravē runt; que de causa in alto mari omnes naves Ulixis Iovis fulmĭ ne fractae et socii ejus necā ti sunt. Ipse, tempestā te coactus, ad insŭ lam Ogygiam pervē nit, ubi nympha Calypso habitabat, et ibi septem annos vixit, ab illa nympha verbis blandis deceptus. Denĭ que Calypso, a deis admonĭ ta, Ulixem in patriam remī sit.

Sed Neptū nus mox navem ejus fregit. Ulixes fame et frigǒ re confectus ad Phaeacum insŭ lam actus est, qui eum bene accepē runt. Paulo post ab illis in patriam missus est.

De puĕ ro mendaci

Puer, custos ovium, saepe per jocum auxilium rogavit magna voce clamans: " Auxilium mihi date! Lupus adest! " Vicini auxilio veniebant, sed lupum non videbant, et puer eos irridebat. Aliquando lupi re vera in oves irruē runt, et puer, ut antea, clamavit: " Lupi adsunt! Auxilium mihi date! " Sed nemo puĕ ro mendaci credĭ dit neque ei auxilium dedit, et lupi mult as oves arripuē runt.