Примерные зачётные задания

1) Письменный перевод адаптированного латинского текста с помощью словарей и справочной литературы.

2) Чтение латинского текста с правильным произношением букв и буквосочетаний и правильной постановкой ударения в словах.

3) Грамматический анализ предложений латинского текста, то есть определить грамматические категории глаголов, существительных, прилагательных, причастий, местоимений, встреченных в тексте.

4) Ответы на уточняющие вопросы преподавателя по тексту.

5) Выполнение грамматических заданий по тексту, например, образовать какую-либо временную форму глагола, какой-либо вид причастия, поставить существительное в определённый падеж и т.п.

6) Рассказать наизусть текст студенческого гимна “Gaudeamus” на латинском языке.

7) Дать адекватный перевод с латинского на русский или с русского на латинский определённого числа латинских пословиц, крылатых слов и выражений.

ПРИМЕРНЫЕ ТЕКСТЫ ДЛЯ ПЕРЕВОДА К ЗАЧЁТУ

Текст № 1

1. Patriam amamus, patriam defendimus. 2. Nauta navigat, agricola arat. 3. Tu navigas, ego aro. 4. Culpam negant. 5. Sententiam Scaevolae probamus. 6. Magistra rogat, discipula respondet. 7. Magistra discipulas docet. 8. Magistra dicit, discipulae audiunt.

Текст № 2

1. Agricola villam possidet. 2. Pecuniam habeo. Pecuniam non habet. 3. Cur taces? 4. Respondere debes. 5. Centum dare spondes? Spondeo. Centum dare promittis? Promitto. 6. Catilina copias ducit. 7. Quid dicis? Nihil dico, taceo. Quid dicitis? Nihil dicimus, tacemus. 8. Quid agis? Quomodo vales?

Текст № 3

1. Quid facis? Epistulam scribo. 2. Nautae sumus. 3. Magistra sum, discipulae estis. 4. Duc discipulum ad magistrum. 5. Scribe. 6. Punite discipulas. 7. Puer librum Latinum tenet. 8. Stichus servus est. 9. Quis est dominus servi? 10. Licius Titius testamentum facit. 11. Aulus Agerius et Numerius Negidius adversarii sunt.

Текст № 4

1. Magister discipulo praemium dat. 2. Titius, dominus fundi, servum vendit et pecuniam accipit. 3. Publius Sempronius servum emit et pecuniam Lucio Titio dat. 4. Vale, magister! 5. Stude, mi amice! 6. Vivere militare est. 7. Periculum est in mora. 8. Fugit hora, fugiunt anni. 9. Ignorantia iuris nocet, facti non nocet.

Текст № 5

1. Sententia Pauli vera est. 2. Nauta peritus navigat. 3. Pueros parvos magna pericula terrent. 4. Culpam nostram negabamus. 5. Vicinus meus aquam per fundum suum ducit. 6. Papinianus libro quinto responsorum ita scribit. 7. Malum necessarium. 8. Lata culpa est nimia neglegentia, id est non intellegere quod omnes intellegunt.

Текст № 6

1. Reus culpam suam negabam. 2. Filius meus per fundum tuum aquam ducebat. 3. Advocatus in foro causam dicebat. 4. Romani bellum diuturnum cum Gallis gerebant. 5. Amicus meus negotia mea gerebat. 6. Candidatus togam candidam gerebat. 7. Amica tua librum Latinum tenet. 8. Galli magnas terras, sed parva oppida habebant.

Текст № 7

1. Quando ego te videbo? 2. Inimicorum copias non timebamus, non timemus, non timebimus. 3. Inimici viros nostros non terrebunt. 4. Amicam meam audiam. 5. Sine justitia nihil valebit prudentia. 6. Veros amicos pecunia non parabis. 7. Stellas caeli nunquam numerabitis. 8. Destruam et aedificabo.

Текст № 8

1. Judices, qui ex lege judicatis, obtemperare legibus debetis. 2. Inter arma leges silent. 3. Legis virtus est imperare, vetare, permittere, punire (Modestinus). 4. Non rex est lex, sed lex est rex. 5. Manifestum non eget probatione. 5. Testimonium paupertatis. 6. Sub nomine pacis bellum latet. 6. Aurea mediocritas (Horatius).

Текст № 9

1. Vivere est cogitare. 2. Crede me. 3. Vocat nos ad se. 4. Studemus linguam Latinam. 5. Abstines ab lacrimis. 5. Exercete memoriam! 6. Noli me tangere. 7. Credite mihi. 8. Epistulas mihi scribunt. 9. Nolite defendere injuriam. 10. Nolite peccare. 11. Pigritia est mater vitiorum, 12. Ad exemplum.

Текст № 10

1. Advocatus patronus justitiae est. 2. Advocatus reum defendit. 3. Injuria animum magnum non incurvat. 4. Filio meo fabulas lego. 5. Discipili disciplinas varias student. 6. Fortuna vitam mutat. 7. Studeo prudentiam. 8. Concordia amicitiam munit. 9. Ferrum ferro acuitur. 10. Discipuli a magistro docentur.

Текст № 11

1. Philosophia animum format. 2. Debemus resistere malo. 3. Periculum sine periculo non vincitur. 4. Querellae habentur. 5. Nolite tacere, si dicere debetis. 6. Fortuna mutatur. 7. Vitam regit fortuna, non sapientia. 8. Dum docemus, docemur. 8. Periculum permittit se defendere. 9. Contumacia cumulat poenam.

Текст № 12

1. Nolite dicere, si nescitis. 2. In dubiis reus absolvitur. 3. Qui timetur, timet (Seneca). 4. Contra factum non datur argumentum. 5. Advocatus reum defendit. 6. Exempla docent. 7. Caecus non judicat de colore. 8. Epistulas a te non accipio. 9. Aliud est bene dicere aliud laborare. 10. Abstine iram tuam.

Текст № 13

1. Scribe mihi de tuis studiis prudentiae. 2. Ad futurum nostrum laboramus. 3. Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt. 4. Consilium tuum plenum sapientiae est. 5. In periculo debetis se defendere. 6. Homo dum docet discit. 7. Praetor hominibus vel lapsis vel circumductis subvenit.

Текст № 14

1. Heres debet habere exemplum testamenti. 2. Inter bella leges silent. 3. Honores mutant mores. 4. Nemo judex in propria causa. 5. Argumentum ad hominem. 6. Saeculi vitia, non hominis. 7. Virtus copia naturae est. 8. Mos legem regit. 9. Sine legibus nulla est civitas. 10. Occasio facit furem.

Текст № 15

1. Sine pretio nulla venditio est. 2. Ingenuitas non recipit contumeliam. 3. Pecoris, non hominis est nescire. 4. Veritas temporis filia est. 5. Quod medicamenta morbis, hoc jura negotiis. 6. Ex facto oritur jus. 7. Judex damnatur, cum crimen absolvitur. 8. Obtinere jus suum ad legem. 9. Locum natura et opere munitur.

Текст № 16

1. Crimina morte extinguuntur. 2. De jure judices, de facto juratores respondent. 3. Defendere patriam a hostibus. 4. Ars est celare artem. 5. Litem lite resolvere. 6. In pace artes florent. 7. Pecunia est ancilla, si scis uti, si nescis, domina. 8. Legem brevem esse oportet. 9. Mendax in uno, mendax in omnibus.

Текст № 17

1. Jurisprudentia est scientia humanitaris. 2. Bellum omnium contra omnes. 3. Fortes fortuna juvat. 4. Ex turpi causa actio non oritur. 5. Corpus juris civilis Romani. 6. In periculo naturali permittitur se defendere. 7. Lingua Graeca magistra et fons omnium artium est. 8. Naturalia non est turpia.

Текст № 18

1. Judex damnatur, cum nocens absolvitur. 2. Nil volenti difficile est. 3. Sapienti verbum sat. 4. Non est culpa vini, sed culpa bibentis. 5. Gloria est fructus verae virtutis. 6. Consensus facit jus. 7. Italia domus artium est. 8. Abusus non abrogat usum. 9. Primus gradus sapientiae est falsa intellegere.

Текст № 19

1. Res hominem ornant. 2. Amicus certus in re incerta cognoscitur. 3. Bene laboramus. 4. Stellae nautis viam monstrant. 5. Patriam amare et defendere debemus. 6. Amicus verus semper amicum juvat. 7. Quod hodie non est, id cras erit. 8. Verum amicum pecunia non parabis.

Текст № 20

Romani antiqui multos deos colebant; in eorum numero Neptunum, Mercurium, Proserpinam, Vestam. Neptunus dominus Oceani et fluviorum erat. Is in Oceano habitabat. Potentia eius magna erat. Nautae ei equos et tauros immolabant. Mercurius deus mercaturae erat eumque alii dei pro nuntio habebant.

Текст № 21

Mercurius animos mortuorum ad inferos deducebat. Dei inferorum erant Pluto et Proserpina; eis tauros nigros mactabant. Suis deis Romani multis in locis templa aedificabant et sacrificabant. Vesta erat dea focorum domesticorum, templa ejus erant rotunda.

Текст № 22

Verum amicum pecunia non parabis. 2. Ut salutas, ita salutaberis. 3. Aliud mihi respondes, ac rogabam. 4. Noctu lunam et stellas videmus. 5. Aquilam volare doces. 6. Cogito, ergo sum. 7. Schola viam scientiarum monstrat. 8. Dum vivimus, laborare debemus. 9. Julia saepe epistulas ad amicas scribit.

Текст № 23

Tullia et Julia cum amicis in scholam properant. In schola magistram salutant. Magistra puellas legere, scribere, recitare docet. Magistra de Graecia et Italia narrat. Puellae in schola legunt, sententias scribunt, deinde recitant. Magistra puellis fabulam longam legit. Puellae discipulae bonae sunt.

Текст № 24

Vesta dea familiae est. Feminae et puellae deae aras dedicant et coronis rosarum ornant. Diana est dea silvarum, praeterea dea lunae est. Diana sagittas habet. Sagittis Diana bestias silvarum ntcat. Minerva est dea pugnarum et item litteras amat. Non solum incolae Italiae, sed etiam incolae Graeciae Minervam amant.

Текст № 25

Magistri discipulos docent. 2. Discipuli bene discere debent. Discipuli libros legunt. 3. Marcus, Julii filius, hodie aegrotus est. Julius medicum ad filium vocat. Medicus peritus puerum curat. Julius medico gratias agit. 4. Discipulus in scholam venit et magistrum salutat: “Salve, magister! ”

Текст № 26

Duo poetae antiqui saepe fabulas de lupis narrant; alter Aesopus, poeta Graecorum, alter Phaedrus, poeta Romanorum. Poetae lupos ut bestias saevas et feras pingunt. Lupus aliquando apud rivum agnum videt. Rivi aqua a lupo ad agnum fluit, sed lupus avidus agno clamat; “Cur aquam turbas? ” Et agnum miserum devorat.

Текст № 27

Antiqua Italia patria multorum populorum est. Praeter Romanos Etrusci, Galli, Sabini aliique populi una cum Romanis Italiam incolunt. Etiam Graeci octavo saeculo ante aeram nostram ex patria sua in Italiam et in insulam Siciliam veniunt, nam nautae strenui sunt. Multas colonias ibi condunt.

Текст № 28

Romulus et Remus filii Rheae Silviae sunt, gemini ex familia regia. Ut fama est, pater puerorum Mars, deus bellorum, est. Amulius, vir duri animi, pueros necare studet. Imperio Amulii gemini in alveo ponuntur et in fluvium jaciuntur. Sed pueri a deis servantur. Subito lupa advenit et geminos nutrit.

Текст № 29

Haedus erat in tecto stabuli alti. Erat igitur securus et superbus. Forte lupus ad stabulum venit. Haedus, quia a periculis tutus erat, audaciae plenus: “Lupe, - inquit, - improba bestia es”. Lupus autem: “Parve haede, - inquit, - magna est audacia tua, quia in tecto stabuli alti es”.

Текст № 30

A Romanis castra in bello ponebantur. Primo a tribuno locus idoneus eligebatur, ubi aqua et cibus facile inveniebantur. Deinde quadratum spatium signabatur et muniebatur. In mediis castris multa tabernacula ponebantur. Circum castra vallum aedificabatur et fossa fodiebatur.

Текст № 31

1. Jus Romanum. 2. Praetor actionem dat aut denegat. 3. Plebs clamat: panem et circenses. 4. Contra bonos mores. 5. Gaius est pater historiae iuris Romani. 6. Inter arma silent leges. 7. Urbs Roma est caput imperii Romani. 8. Veritas filia temporum est. 9. Pacem cum hominibus, bellum cum vitiis habe.

GAUDEAMUS

1. Gaudeamus igitur,

Juvenes dum sumus!

Post jucundam juventutem,

Post molestam senectutem

Nos habebit humus.

2. Ubi sunt, qui ante nos

In mundo fuere?

Transeas ad superos,

Transeas ad inferos,

Hos si vis videre!

3. Vita nostra brevis est,

Brevi finietur;

Venit mors velociter,

Rapit nos atrociter,

Nemini parcetur!

4. Vivat academia!

Vivant professores!

Vivat membrum quodlibet!

Vivant membra quaelibet!

Semper sint in flore!

5. Vivant omnes virgines,

Graciles, formosae!

Vivant et mulieres,

Tenerae, amabiles,

Bonae, laboriosae!

6. Vivat et res publica,

Et qui illam regunt!

Vivat nostra civitas,

Maecenatum caritas,

Qui nos hic protegunt!

7. Pereat tristitia,

Pereant dolores!

Pereat diabolus

Quivis antiburschius

Atque irrisores!