Бала емгізгенде туындайтын қиындықтар

Бала емгізгенде анада мынандай қ иыншылық тар туы мү мү кін:

1. Ү рменін дұ рыс емес формасы: кішкентай, жалпақ, тө нкерілген. Бұ л жағ дайда басында жамап емгізеді, ал содан кейін бала ү йреніп кетеді.(100 сурет)

сү йрет 100. Ү рме формалары.

а, б - нормальный ү рме; в, г –жалпақ ү рме.

4. Мастит – сү т безінің қ абынуы, туындайтын, экзогенді инфицировкалық жарамен байланысты.Маститтін айда болуна гигиенанын бұ зылуынан, сү т безіне толық қ анды қ амқ орлық тын болмауынан, сү т тоқ ырауы. Маститтік профилактика: а) сү т безіне толық қ анды қ амқ орлық; б) ү рме жарасын дұ рыс емдеу; в) дұ рыс емгізу; г) сү т тоқ ырауы мен сү т шық пауын ескерту.

5. Галактория – сү т ө здігінен кетуі. Екі формада кездеседі: а) сү т безінен сү т ө здігінен, екінші жақ пен емгізгенде ағ ып кетуі; б) емізгеннен кейінде екі жақ сү т безіненде сү т ө здігінен ағ ып кетеді. Теріні ағ ып кететін сү ттен қ орғ ау мақ сатында қ орғ ау шарасын жү ргізу керек.

Емгізуді жалғ астыру керек, бірақ систематикалық тү рде емген сү ттін мө лшерін қ адағ алау керек.

6. Гипогалактия- сү т безінің секреторлық сыйымдылық тын бұ зылуы.Сү т тү зілуінін жеткіліксіздігін босанғ аннан кейін бірден (ерте гипогалактия) немесе одан біраз уақ ыттан 10 кү ннен кейін (жай тү рі) байқ алады.Ерте жә не жай тү рінен басқ а гипогалактиянын тағ ы біріншілік жә не екіншілік тү рі бар, себебі мен бейімделу фактормен анық талады.

Сү т безінің секреторлық сыйымдылық тын бұ зылуынын 4 сатысы бар: І сатысы – сү ттін 25 % болмауы, II - 50 % дейін, III - 75 % дейін жә не IV сатысы - 75 % жоғ ары сү ттін болмауы.

Белгілі, сү т тү зілуін пролактан(гипофиз гормоны) реттейді, ал сү т бө лімін – окситоцин. Келесі лактация систематорлық тү рде баланы кеудеге қ ойғ анда пайда болады.

Сү т ө німдері нің арасындагы бір жастағ ы балаларды тамақ тандыратын ең кө п тарағ ан айран жә не қ оспалар, содан дайындалғ ан сұ йылту кү ріш суы(Б-жә не В- айраны), ацидофильді сү т, жә не де «Биолакт» жә не «Балдырғ ан» қ оспалары. Соң ғ ылары айрандың алдында корытылуы жағ ынанда, профилактикалық жағ ынанда, атап айтканда ішек инфекциясының алдын алуында артық шылығ ы бар. «Биолакт» жә не «Балдырғ ан» жақ сы касиеттерімен ерекшеленеді. Балалар оны ық ыласпен жейді, жаксы салмақ жинайды. Латобациллыларды арнайы штаммдарының енгізуі, ашытқ ыдан тұ ратын, ішек флорасына пайдалы ә сері бар: дисбактериозды жояды, патогенді микрофлораның ішек қ абырғ асының қ арсылық арттыруғ а ық пал етеді(98 кесте).

Ацидофильді қ оспалар «Малютка», «Малыш», «Балбө бек» суит қ оспалардың 2 тобына жатады. «Виталакт»қ оспасы басқ а қ оспалардан ерекше ү ткені сиыр сутінін ақ уызы қ орытылу жағ ынан ана сү тіне жақ ын. Санау жағ ынан да, қ атынасы жағ ынан да, ақ уыз қ асиеттері жағ ынан да, аминоқ ышқ ылдар қ ұ рылымы жығ ынан да, майлылығ ы жағ ынан да, жартылай қ анық пағ ан майлы қ ышқ ылдар жағ ынан да, кө мірсулар, витаминдер, темір жә не кальций қ ұ рылымы жағ ынан да ана сү тіне жақ ын. «Балбө бек» ферментті қ оспа болып есептеледі. Бұ л сарысуының негiзiнде дайындалатын қ оспа. Қ оспа жұ мыртқ аның ағ ымен, жұ мыртқ аның сарысымен, ө сімдік майымен (жү гері немесе кү нбағ ыс), қ ант қ осады, С жә не РР витаминдер, темір, мыспен бай. Дә мі тә ттілеу, ерекше.Қ ышқ ылдығ ы 60 градустан аспайды. Лактозаң ың кө лемі 4, 2%, сахарозаң ың кө лемі 2, 8%. «Виталаком», «Балбө бек» қ оспаларымен, «Малютка» жә не «Малыш» ацидофильды қ оспалармен тамақ тандыру бир жастағ ы табиғ и ана сү тімен тамақ танатын балалрғ а тә н (99 кесте).

Жасанды тамақ танатын балаларда бір неше ө німдерге аллергиялық реакциялар дамуы мү мкін, сонымен қ атар жиелігі геометриялық прогрессиямен ө седі ә сіресе ана сү тіні сиыр сү тімен дайындалғ ан қ оспалармен ауыстырғ анда. Оқ шауланғ ан сиыр сү тінің (казеин, в-лактоальбумин, L- альбумин)фракцияларын пайдаланғ ан кезде аллергияның ә р тү ринен бас тап анафилаксияғ а дейін баруы мү мкін.

98 кесте. Ферменттелген қ оспалардың бейімделмеген қ оректік қ ұ ндылығ ы

99 кесте.Ферменттелген қ оспалардың бейімделген қ оректік қ ұ ндылығ ы

Сондық тан сутсіз жасанды қ оспалар ө зінің қ ұ ндылығ ын мү лдем жоғ алтпағ ан.Осы қ оспа атаулардың ішінде сү т болмаса да ө зінің тү рі сү тті зат екенін білдіріп тұ рады.Бұ л қ оспа топтарына соялы, миндалды жә не ашытқ ы сү ті.Соң ғ ы аталғ ан заттар В топтағ ы витаминдерге бай жә не сиыр сү тіне аллергия болғ анда қ олданылады.

Жасанды тамақ тандырудың ережелері

Жасанды тамақ тандыру тек мұ қ ият жә не нақ ты қ оспаны дайындағ анда жә не азық тандыру барлық шарттарын сақ таса қ олайлы нә тижелерді береді.

1.Баланы жасанды тамақ тандырғ анда кө п немесе аз тамақ тануы мү мкін.Сондық тан тамақ тың энергетикалық қ ұ ндылығ ын жү йелі есеп жү ргізілуі керек, ақ уыздың, майлардың, кө мірсудың тә уліктік мө лшері сақ талу керек жә не оның кү нделікті ө згерістері. Қ оспаның жарамдылық кө рсеткішін баланың дамуы арқ ылы білуге болады. Осы мақ сатпен дә рігер баланың дамуын(атап айтқ анда дененің салмағ ы, бастың жә не кө кірек аймақ тарын), терінің тү сін жә не шырышты қ абық тың, тіндік тургордың, терастылық май тіндерінің дамуы жә небұ лшық еттің қ абатын орташа тонусын, сү йектердің ө зіне тә н процесстер арқ ылы қ атаюы, тістерінің шығ уын, имунитетінің жағ дайын жә не психомоторлы дамуын.Жә не де қ анның қ ұ рамындағ ы бірнеше кө рсеткіштер қ атарын сипаттайтын(эритроциттер санын, гемоглобиннің қ ұ рамын жә не т.б), зат алмасуын(азотпен майдың тепе-тең дігін, ақ уыздың дең гейін, қ ан сарысуының бө лігін, кальций мен фосформен мең герілуін жә не т.б)жә не иммунитет дең гейін (қ ан сарысуының иммуноглобулиндерін жә не биологиялық сұ йық тық тарын жә не т.б)

Бірнеше жағ дайларда сутті қ оспалармен тамақ тандырғ анда зерттеу нә тежиесінде (стулдың)жаксы шыгуы мү мкін, бірақ энергиялық қ ажеттілікті қ анағ аттанарлық тай болсада тамақ тың жеткілігіне карамай баланың салмағ ы керекті жағ дайда болмайды. Сондық тан сү тти қ оспаларғ а баланың шыдамдылығ ы жақ сы болғ анмен тағ айындалғ ан коспа баланың ағ засындағ ы зат алмасу процессы нашар журген. Басқ а жағ дайларда қ арама-қ арсы қ ұ былыс байқ алады. Баланың стулы суйық талады, бірақ жалпы жағ дайы қ алыпты, салмағ ы кө бейеді. Осы жағ дайларда ағ за компенсаторлы зат алмасу механизміні пайдаланады жә не арнайы қ ысым сің ірілу жол арқ ылы қ оріктік заттар.

2. Жасанды тамактандырудың кө лемі тура табиғ и тамактандыру кө леміндей бірдей болуы тиіс(«балағ а керекті сү т мө лшерін есептеу ә дістемесі» қ араң ыз).

3. Жасанды тамақ тану кезде баланың калорияғ а, ақ уызғ а, майлармен жә не кө мірсуларғ а, тағ ыда азық тү лік қ атынас сү тти қ оспаның тү ріне байланысты.Бала бейімделген сү т қ оспасын ішсе ішіндегі сиырдың сү тіндегі ақ уыз арнаы ө ң делген болса жә не қ анық пағ ан майлы қ ышқ ылдар, витаминдер, минералды тұ здар қ осылғ ан болса ол табиғ и тамақ қ а тә н болып есептеледі.Сондық тан баланы «Деталакт», «Малютка», «Малыш», «Виталакт», «Балбө бек» атты қ оспалармен тамақ тандырғ анда энергиялық сұ ранысы тура табиғ и тамақ танғ андай сақ талады: бір жасының бірінші жартысында – 502 кДж/кг (120 ккал/кг), екінші жартысында – 481 кДж/кг (115 ккал/кг), ақ уыз сұ ранысы– 3, 5 г/кг, майғ а – 6, 5 – 5, 5 г/кг, кө мірсуғ а – тә улігіне13 г/кг. Онда ақ уздардың, майлардың жә не кө мірсудың катынасы 1: 2: 4 жақ ын болады. Қ осымша витамин D тағ айындалмайды, ө йткені 1 жастағ ы балағ а қ оспаның ішіндегі осы витамин тү рі жеткілікті болады.

107 сурет. Жасанды тамақ тандыру уақ ыттары

Егер де жасанды тамақ тандыруда бейімделмеген сү т қ оспалары болса ақ уыз арнайы алдын-ала дайындылық тан ө тпесе жә не керекті индегриенттерді қ оспаса, қ оспағ а деген талаптар айтарлық тай ерекшеленеді. Қ оректік индегриенттер арасында қ атынаста ө згереді.