орытынды сұрақтары (кері байланысы)?

1. Госпитальді инфекция қ оздырғ ышына қ андай микроорганизмдер жатады?

2. Госпитальді штамдардың қ ұ рылымының себептері?

3. Ауруханаішілік инфекциясының лабораториялық диагностикалық ерекшкліктері?

№ 5

1. Тақ ырыбы: Зерттелетін обьекттер, материалдар жә не зерттеу ә дістері. Қ оршағ ан орта обьектілерінің микробтық залалдануын зерттеу.

2. Мақ саты: Студенттерді микробиологиялық зерттеу обьектілерімен, материалдарымен жә не ә дістерімен жә не де қ оршағ ан ортадағ ы обьектілердің микробтық залалданудың принциптерімен таныстыру.

3. Дә ріс тезистері: Зерттеу обьектілері, материалдары мен ә дісері.

Бактериологиялық бақ ылау ө ткізгенде зерттеу обьектілері: ауа; қ оршағ ан ортадағ ы ә ртү рлі обьектілер; хирургиялық аспаптар: шприцтер, инелер; қ ан қ ұ юда бірнеше рет қ олданылатын жү йелер, зондтар, катетерлер, бужирлер, резең ке қ олғ аптар жә не т.б. резең ке мен пластикатерден жасалғ ан бұ йымдар; қ олдануғ а дайындалғ ан тігетін материалдар; хирургтың қ олы мен ота аумағ ының терісі болып табылады.

Санитарлы – гигиеналық жағ дайларды оқ ып-білуде сынапты жә не спиртті термометрді қ олдану арқ ылы арнайы мекемелерде (аурухана палаталары, емдеу, таң у бө лмелері, ота жасайтын бө лме жә не басқ а да мекемелер) ауаның температурасын анық тауды, ассман психрометрінің кө мегімен салыстырмалы ылғ алдылық ты ө лшеуді, шар тә різді катетермен ауаның қ озғ алу жылдамдығ ын, Ю-16 люксиметрімен жарық тық қ олданады.

Стационарда микробиологиялық бақ ылау жасауда ауруханаішілік инфекция шақ ыруғ а бейім, қ оршағ ан ортадағ ы патогенді микроорганизмдерге бактериологиялық зерттеу обьектілері қ олданылады. Жоспарлы бактериологиялық бақ ылау жалпы микробтық жә не санитарлық кө рсеткіш микроорганизмдерді (стафилококтар, ішек таяқ шалары тобындағ ы бактерияларт.б.) анық тауғ а негізделген.

1.1. Ауадағ ы микробтық залалдануды зерттеу.

Ауаның іріктеп алу ә дісінің маң ызды бө лімдері:

- ауадағ ы микроорганизмдердің жоғ ары болуы, аздағ ан кө леммен анық талады (ө сіп шық қ ан колониялар 200-300-ге жетпейді, себебі кө п мө лшерде колонияларды микробиологиялық зерттеу қ иынғ а тү седі).

- Ауадағ ы микроорганизмдердің тө мен болуы немесе патогенді бактериялардың анық тау керектігінен ауаның кө лемінің ұ лғ аюы.

Ауаның іріктеп алу ә дісі отырғ ан немесе тұ рғ ан адамның тыныс алу дең гейімен алынады. Ауаның 1м³ -тағ ы жалпы микробтық саны мен алтынша стафилококтың болуымен анық талады. Зерттеу стационардың қ оршағ ан ортадағ ы санитарлы – гигиеналық режимін бағ алау динамикасында жү ргізіледі.

Ауа ортасы бактериологиялық зерттеуде қ арастырылады:

Ауаның 1м³ -тағ ы микробтық жалпы қ ұ рамын анық тау.

Ауаның 1м³ -тағ ы алтынша стафилококты анық тау.

Бактериялық зерттеу ү шін ауаның іріктеп алу ә дісі келесі мекемелерде жү ргізіледі: ота блоктарында таң у бө лмесінде ота жасаудан кейінгі палаталарда, асептикалық жағ дайлардағ ы бө лімдерде жә не реанимация палаталарында, интенсивті терапия жә не т.б. мекемелерде.

Ауаның іріктеп алу ә дісі Кротов аппаратының кө мегімен аспирациялық ә діспен анық талады. Ауаның созылмалы жылдамдығ ы минутына 25 литрге тең. Жіберілген ауаның мө лшері бактерияның жалпы қ ұ рамын анық тау ү шін 100 литрін қ ұ рау қ ажет немесе алтынша стафилакокты анық тау ү шін 250 литр болу керек. Ауаны седиментациялық ә діспен анық тау басқ а жағ дайларда қ олданылады.

1.2. Қ оршағ ан ортадағ ы обьектілердің микробтық ұ рық тануын зерттеу.

Сыртқ ы ортадағ ы заттардың микробтық залалдануына

бактериологиялық зерттеу жү ргізу- стафилококтың, кө кірің ді таяқ шасының, ішек таяқ шасының тобындағ ы бактериялардың жә не аэромонадалардың (қ атаң кө рсетілім бойынша) пайда болуын қ арастырады.

3. Бактериологиялық бақ ылауғ а жататын обьектілердің тізімі.

А. Наркоз бө лмесі: Инкубациялық тү тікше, наркоз аппаратының маскасы, наркоз аппаратының тройнигі, жиырылмалы тү тікше, ларингоскоп, ауыз қ уысын кең ейтетін қ ұ рал, тыныс алу қ апшығ ы, анестезист – мед.бикелердің қ олы.

Б. Ота жасауғ а дайындау бө лмесі: хирургтың қ олын жууғ а арналғ ан шаралар, қ ол жууғ а арналғ ан таза щеткалар, алжапқ ыштар (кленкалы немесе полиэтиленді).

В. Ота жасау бө лмесі: анестезиологтың жұ мыс ү стелі, ота жасау ү стелі, вакумды насос шлангасы, оттекті шлангасы.

Г. Ота жасаудан кейінгі палаталар, мекемелер жә не реанимация палаталары, интенсивті терапия: науқ ас кереуеті, қ ызметкердің қ олына арналғ ан сү лгі жә не қ олынан алынғ ан шайынды, раковинадағ ы щетка, оттекті шлангасы, қ осымша наркоз аппараты, вакум насос шлангасы, тоң азытқ ыштың ішкі бө лігі (дә рілерді сақ тауғ а арналғ ан), градусниктер, таң у бө лмесі, таң уғ а арналғ ан кушетка, қ ызметкердің қ олына арналғ ан сү лгі, раковинадағ ы щетка, медбикелердің халаты, дә рігерлердің медбикелердің, медициналық жұ мыс ү стелі.

3.4. Хирургиялық аспаптардың стерильдігіне бақ ылау жасау.

Медициналық манипуляцияғ а арналғ ан қ ауіптілігі бойынша бө лінеді: критикалық – стерильді тіндерге немесе тамырларғ а енеді: имплантаттар, скальпелдер, инелер т.б. хирургиялық аспаптар. Стерилизация – спороцидті химиялық зат, ұ зақ қ а созылғ ан байланыс.

Жартылай критикалық – кілегейлі қ абық шаларғ а жабысады (стоматологиялық аспаптардан басқ асы), иілгіш эндоскоптар, ларингоскоптар, эндотрахеальды тү тікшелер, сонымен қ атар басқ а да аналог аспаптар. Жоғ ары дең гейлі дезинфекция – спорацитті химиялық зат, қ ысқ а мерзімді байланыс. Стерилизация жә не дезинфекциялауғ а арналғ ан: термометрлер, гидротерапияғ а арналғ ан ванна. Орташа дең гейдегі дезинфекция. Критикалық емес (зақ ымдалмағ ан тері арқ ылы енеді): стетоскоптар, ү стелдік қ ұ рал-жабдық тар жә не т.б. Тө мен дең гейдегі дезинфекция. Маркеровкадағ ы туберкулециттік белсенділіктің нұ сқ ауы кө рсетілмеген ауруханалық дезинфицирлеуші заттар.

4. Зерттеуге арналғ ан материалдарды жинау ережелері.

Ауруханалық эпидемиологиялық микробиологиялық тә жірибеде дұ рыс алуды ұ йымдастыру жә не бақ ылау, сақ тау жә не микробиологиялық зерттеуге арналғ ан тасымалдау материалымен бірге қ олданады.

Биологиялық материалды микробиологиялық зерттеу ү шін максималды стерильді жағ дайда, сыртқ ы ортадағ ы микроорганизмдердің контоминациялық ү лгісінен алшақ тай отырып, асептиканы қ атаң тү рде сақ тау ережесімен алу қ ажет.

Егуге арналғ ан ү лгінің міндетті тү рде антибактериялық препараттармен немесе антибиотиктердің қ абылдау аралығ ы (12 сағ аттан кө п емес) интервалдармен емдеудің алдында алу қ ажет. Таң дап алынғ ан материал маркеровка жасалуы қ ажет жә не мү мкіндігінше тез микробиологиялық лабороторияғ а жеткізілуі қ ажет. Егер қ ажет болса ү лгілерді транспортқ а да орналастырады. Кей ү лгілер t 37°С-та сақ талу қ ажет, ал кейбіреулері тө менгі температурада сақ талады (тоң азытқ ышта).

4. Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор.

5. Ә дебиет:

Негізгі:

1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр " Академия" – 2003. – 464 с.

2. Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б.

3. Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.: Медицина, 1990.- 656 б.

4. Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б.

5. Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б.

6. Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б.

Қ осымша:

1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2. Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б.

3. Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. " РИЦ МДК". - 2000. -487

4. Воробьев А.А. " Микробиология, иммунология" М.: МИА, 2002

5. Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б.

6. Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б.

7. Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.: Медицина, 2002. - 352 б.

8. Компьютерная программа " Диаморф" - " Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А.

9. Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах.

10. Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж.

6. Қ орытынды сұ рақ тары (кері байланысы)

1. Объекттер, материалдары жә не зерттеу ә дістері?

2. Ауаның микробтық залалдануын зерттеу?

3. Сыртқ ы орта объекттерінің микробтық залалдануын?

4. Бактериалогиялық бақ ылауғ а жататын объекттердің тізімі?

№ 6

1. Тақ ырыбы: Оппортунистік инфекциялар туралы жалпы тү сінік.

2. Сабақ тың мақ саты: Студенттерді оппортунистік инфекциялардың ортақ тү сінігімен таныстыру, ірің ді-қ абыну ү дерісінің себебімен ШПМ шақ ырушы жә не емдеу шаралары жә не оппортунистік инфекциялардың алдын алуын таныстыру.

3. Дә ріс тезистері. Оппортунисттік инфекциялардың таралуы мен ағ ымы (лат. Opportunas – ауруғ а тә уелді) ү ш фактормен анық талады: қ оздырғ ыштың қ асиеті, ішкі ортада микроорганизмнің жағ дайы. Қ оздырғ ыштың шешуші мағ ынасы жағ ынан инфекцияның пайда болуы ү лкен жә не гетерогенді патогендік инфицирленген доза қ оздырғ ышы жә не оның арнайы жиынтық фактордың вируленттілігі. Адам ағ засы жағ ынан тері жабындысының бү тінділігінің бұ зылуы жә не ә лдеқ айда маң ыздылығ ы, иммундыдефициттік жағ дайы. Қ оршағ ан орта мағ ынасы факторлардың тікелей беру қ оздырғ ышы инфицирленген адамнан инфицирленбеген адамғ а берілуімен байланысты.

Оппортунистік инфекцияның қ оздырғ ыштары қ атаң ағ заның анық талғ ан тропизмі болмайды, соғ ан орай бір тү рдің ә ртү рлі нозологиялық формаларды шақ ыра алады (бронхит, менингит, пилонефрит жә не т.б.) ө з кезегімен бір нозологиялық формадағ ы ауру (пневмония, остеомиелит, сепсис жә не т.б.). кез келген шартты патогенді микроорганизмдерді шақ ыра алады.

Оппортунистік инфекция микроорганизмдердің ассоциациясын жиі шақ ырады. Аралас немесе микст-инфекция, бір уақ ытта таралады, кө бінесе жалғ астырушы асқ ынулар адамда бірнеше қ оздырғ ыш тү рінде таралады. Оппортунистік инфекцияларда клиникалық кө рініс аз қ амтылғ ан. Ол кө п мө лшерде локолизациялық зақ ымдалуғ а тә уелді. Бұ л инфекцияларғ а созылмалы ағ ым лайық. Сақ тауы негізінде иммунды тапшылық жатады, тағ ы да нұ сқ алық немесе тү рлік қ ұ рылымның ауру ағ ымының қ оздырғ ышы. Бұ л факторлар оппортунисттік инфекциялардың қ алыптасуыны, септикопиемияның таралуын қ адағ алайды.

Оппортунистік инфекциялардың ерекшелігіне емнің кү рделілігі жатады, антимикробты препарттарғ а тұ рақ ты қ оздырғ ыштардың қ атысуымен жү руі, факторлардың белсенділігінің арнайы емес қ орғ аныштық жетіспеушілігі, оғ ан қ оса ә лсіз иммундық ағ зада аурудың антигенді қ оздырғ ышқ а жауабы. Оппортунистік инфекциялардың басты емдеу принциптеріне микробоциттік ә сер жә не иммунды стимульдеуші терапияда препараттарды бірігуі арқ ылы қ олданылады. Сонымен бірге, оппотунисттік инфекция аурудан, облигатты патогенді микроорганизмдерді шақ ыруын, мұ ндай эпидемиологиялық ерекшеліктермен ауруханалық стационарда кең інен таралуымен, эндогенді инфекциялардың жиі кездесуімен ерекшеленеді.

Оппортунистік инфекциялар диагностикасында микробиологиялық зерттеу ә дісі шешуші болып табылады. Олардың міндеттеріне аурудың иммунологиялық статусының анық тамасы, қ оздырғ ыштың берілу факторы жә не шығ у тарихы жатады.

Бактериемия жә не сепсистің диагностикасы. Қ анның микробиологиялық зерттеулері ауру кезінде ө ндіріледі. Микробтардың қ анғ а енуіне байланысты. Адам қ аны қ алыпты жағ дайда стерильді. Қ ан ағ ымында микроб ә ртү рлі манипуляция, асқ ынулар, сепсис, бактериемия, бактериальды шок дамығ ан кездінде тү седі. Қ анды микробтардың қ ұ рылысына қ арап зерттеуде, ауруғ а ұ зақ уақ ыт анық талмағ ан қ ызба жү ргізу керек, ә сіресе иммунореактивтілігі тө мен адамдарда.

Септицемия жә не бактериемия микробтардың барлық тә жірибелік тү рлерін шақ ыруы мү мкін – патогендер жә не ШПМ.

Зерттеу ү шін қ анды антибактериальды терапия басталуынан бұ рын немесе арнайы уақ ыт 18-10сағ ат бойы дә рілік препаратты ағ задан шығ арғ аннан кейін соң ғ ы нә тижесін алу қ ажет. Егер қ ан егу антибактериальді терапия кезінде жү зеге асса, тамақ тану ортасына зат қ осу тағ айындалады, дә рілік препараттардың нейтральды ә сері. Пенициллиндітерапия кезінде

бұ л мақ сатпен пеницилазаны цефалосропинді қ олдану кезінде – цефалоспориназаны, тетрациклиндерде магний ионнының онтогонисі тетрациклин болып табылады.

Сепсистің этиологиялық кө рінісі біртекті немесе жақ ын. Сол ү шін сепсистің диагностикасында ерекше белгілі бір тактикада химиотерапияда микробиологиялық зерттеу маң ызды роль атқ арады.

Бактериоскопиялық ә діс қ олданылмайды. Тек арнайы жағ дайларда қ олданылады. Микроскопия қ анның қ ан тамшыларында, мысалы менингококтық сепсисте қ олданылады.

Бактериологиялық зерттеу диагностикада негізгі ә діс болып табылады. Бұ л қ ан гемакультурасы арқ ылы бө ліп алуымен, ал септикопиемия кезінде қ осымша диагноз қ ою ү шін біріншілік бө ліп алу, немесе екіншілік локальды инфекция ошағ ы арқ ылы жү зеге асады.

Серодиагностика. Қ осымша ә діс ретінде қ олдануғ а немесе аглютинация реакциясымен бірге жү зеге асады. Сепсистің арнайы этиологиялық формасы серологиялық реакция кө мегімен циркуляциялаушы қ анның тү рлік антигендері арқ ылы табылады.

Жарақ ат инфекциясының диагностикасы. Барлық ШПМ жарақ ат инфекцмясының дамуына алып келуі мү мкін, ә сіресе иммундыкомпромистік ағ зада болуы мү мкін. Қ азіргі уақ ытта жарақ ат инфекциясының этиологиясын маң ызды ролі стафилококтарғ а, энтеробактериялар жә не ферменттелмейтін грамм теріс таяқ шалар (псевдомонадалар жә не т.б.) жатады. Спора тү збейтін анаэробтық бактериялармен саң ырауқ ұ лақ тардың мағ ынасы ө суде.

Оппортунисттік инфекциялар ө те кү рделі жә не комплексті тү рде жү зеге асады. Комплексті емдеу ө зіне адекватты хирургиялық шиеленісті тудырады.

4. Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор.

Дебиет

Негізгі:

1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр " Академия" – 2003. – 464 с.

2.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б.

3.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.: Медицина, 1990.- 656 б.

4.Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б.

5.Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б.

6.Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б.

Қ осымша:

1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. " РИЦ МДК". - 2000. -487

4.Воробьев А.А. " Микробиология, иммунология" М.: МИА, 2002

5.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б.

6.Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б.

7.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.: Медицина, 2002. - 352 б.

8.Компьютерная программа " Диаморф" - " Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А.

9.Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах.

10.Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж.

7. Қ орытынды сұ рақ тары (кері байланысы)

1. Қ андай инфекцияны оппортунистік деп атаймыз?

2. Оппортунистік ірің ді-қ абыну процестеріне не жатады?

3. Оппортунистік инфекцияның емімен алдын алу принциптері?

№ 7

1. Тақ ырыбы: Оппортунистік бронхө кпелік инфекция, этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі, клиникасы, микробиологиялық диагностикасы, емдеу жә не алдын алуы.

2. Сабақ тың мақ саты: Студенттерді ШПМ шақ ырғ ан оппортунистік бронхө кпелік инфекциялардың себептерімен жә не емдеу принциптері жә не оппортунистік инфекцияның алдын алуымен таныстыру.

3.Дә ріс тезистеріі. Тө менгі тыныс алужолдарының диагностикасы.

Бронх жә не ө кпенің оппортунистік инфекциясы созыл

малы бронхит, пневмония, ө кпенің абсцессы жә не гангренасы, плевраның эмпиемасы тү рінде ө теді. Бұ л аурулар тобының алдың ғ ы орнында созылмалы жә не ө ткір бронхит алады.

Оппортунистік инфекцияның қ оздырушылары қ оршағ ан ортадан ауа тамшылары арқ ылы немесе науқ астың жоғ арғ ы тыныс жолдары арқ ылы жү ғ ады. Бірақ та қ оздырғ ыштар қ ан арқ ылы да (сепсис кезінде) ота жасау кезіндегі кедергілерде, эндоскопиялық ем қ абылдауда, аэрозольді жә не сұ йық контамирленген микробтарды иинтратрахеальды тү рде енгізуде ө туі мү мкін.

Инфекцияның дамуына ШПМ-нің тыныс алу жолы арқ ылы енуі маң ызды емес. Дені сау адамдардың бронхтары микробтардан жә не бө где заттардан ө здігінен тазаланып тұ руына ие, олар мукоциллиарлық клиренс, альвеолярлы жә не бронхиалды макрофактормен, лизоциммен, секреторлық IgA-мен, комплементпен, кілегейлі қ абық тың лимфоидтты аппараттармен жә не перибронхиальдық лимфоидтық тү йіндер арқ ылы жү зеге асады. Сонымен қ атар, тыныс алу жолдарының кілегейлі қ абаты ШПМ-ге барьерлік қ асиетке ие. Сонымен қ атар инфекцияның тү суі ү шін қ оздырғ ыштардың жоғ ары инфицирлеуші дозасы немесе шырышты қ абаттың зақ ымдалу барысында тыныс алғ ан кезінде жә не тыныс алу жолдарының ө здігінен тазалану қ ызметінің тө мендеуінен пайда болады. Иммундыжетіспеушілік жағ дайда инфекцияның жоғ арғ ы рисктің дамуына қ олайлы болады.

Тө менгі тыныс жолдарының қ абыну процесіне мына қ оздырушылар бактериялар, микоплазмалар, вирустар, саң ырауқ ұ лақ тар жә не қ арапайымдылар жатады. Патогенділердің арасында жоғ ары дең гейлілерге – Mycobacterium tuberculosis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneu­moniae жатады. ал, орта дең гейлілерге – Candida albicans, Branchamella catarrhalis жатады.

Серологиялық ә діс кө бінесе кү рделі ауқ ымдағ ы жә не созылмалы тү рдегі ауруларда қ олданылады. Аурудың полиэтиологиялығ ына жә не қ оздырғ ыштың мозайкалық айқ ындалуына байланысты диагностикум ретінде сандық доминирленетін аутодақ ылдарды қ олданады.

Зерттеу материалына қ ақ ырық жатады, бронхскопиялық кезінде алынғ ан бронх қ ұ рамы, плевра сұ йық тығ ы, трахеядан алынғ ан аспират пен пунктат, ө кпенің пункциясы жә не биопсиясы кезінде алынғ ан ө кпе тіні. Ө кпеден жә не трахеядан алынғ ан пунктатты зерттеу неғ ұ рлым ақ паратты болып келеді. Бұ л ә діс рискті анық тау ү шін, ә сіресе ауыр ө тетін ауруларда жә не қ ақ ырық тың болмауында не болмаса зерттеу барысындағ ы теріс нә тижелі болғ анда қ олданады. Қ ақ ырық ты микробиологиялық зерттеу ү шін антибактериялық терапияны қ олданудан алдын не болмаса препаратты жібергеннен кейінгі шамалы уақ ыттан соң, ауру ағ засынан тү гелдей шығ арылғ аннан кейін қ олданады. Таң ертең гі қ ақ ырық порциясын зерттейді.

Лабораториялық диагностикада микроскопиялық, бактериологиялық жә не серологиялық ә дістерді қ олданады.

Микроскопиялық ә діс экспресс – диагностикада, бактериологиялық зерттеудің негізгі бағ ытын іріктеуде қ олданады. Бұ л ә дістің сезімталдылығ ы мен арнайылығ ы РИФ пен ИФА-ны қ олданғ анда кө теріледі.

Қ ақ ырық тағ ы ірің тү йірін зерттейміз, сонымен қ атар изотоникалық ерітіндісі бар Петри табақ шасында қ ақ ырық ты жоғ ары тыныс жолдарының микрофлорасынан максимальды тү рде босатамыз. Қ ақ ырық тың тү йірін 2 заттық шынының арасымен езгілеп жұ ғ ындыны дайындайды. Грамм жә не Циль-Нильсен бояуымен бояйды (қ ақ ырық тағ ы микобактерияны табу ү шін). Бактериоскопиялық зерттеу барысындағ ы қ ақ ырық қ ұ рамындағ ы микрофлораның мө лшерін шамалап сипаттама беруге болады. Сонымен қ атар, жұ ғ ындыны микроскопиялау микробтардың қ иын дақ ылдануында айқ ындауғ а мү мкіндік береді.

Серологиялық ә дісті аурудың созылмалы тү рінде қ олданады. Серологиялық ә діс кө бінесе созылмалы жә не хроникалық формада қ олданылады.

Соң ғ ысы қ алыпты микрофлоры ө кілі болып табылмайды, егер организмде кү шке ә сер ететін антиденеболса.

Диагностиканың бастапқ ы ә дістерінің бірі – бактериологиялық. Оның ең басты ерекшелігі материалдағ ы микробтар санын дә л анық тайды.

Жоғ арғ ы тыныс алу жолдарының инфекциясының диагностикасы.

Жоғ арғ ы тыныс алу жолдарының микрофлораны аң қ а мен мұ рынның ауруын сонымен қ оса ауру пневномия, яғ ни қ ақ ырық бө лінбей жә не бактериятасышуғ а тексеру жү ргізілгенде зерттейді.

Менингит диагностикасы. Жұ лын сұ йық тығ ына микробиологиялық тексеру жү ргізу мына жағ дайда жү ргізіледі. Менингит болу қ ауіпінде номатоздың жағ дайды жә не белгісіз генезаның жү йкелік симптомдарында. Ірің ді менингит ми қ абығ ының ірің ді қ абынуы. Бірінші менингитті менингококтар шақ ырады, екіншісін ШПМ – ды тудырушы заттар. Тудырушылар субарахноидальды тасымалғ а басқ а органдардың қ абынуы кезінде гематогенді, лимфогенді, байланыстырушы жолмен енеді, кейде жарақ аттану кезінде де.

Жұ лын сұ йық тығ ы стерильді нормада болады. Сондық тан микробиологиялық тексеру нә тижесінің оң болуы – бұ л ә рқ ашан этиологиялық диагнозды қ ою ө з уақ ытында аурудың ө лімге душар ө туін болдырмайды.

Менингит этиологиясы ә ртү рлі. Шамамен сұ йық тығ ының ә р уақ ытта келесі микробтар бө лінеді.

- ірің ді менингит кезінде - Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Streptococcus топтары A, B, D. Haemophilus influenzae, E. Coli, Proteus, Pseudomonos, Achromobacter, Listeria monocytogenes.

- асептикалық менингит – Mycobacterium tuberculosis, Leptospira, Cryptococcus neoformans, Toxoplasma gondii, вирустар.

Жұ лын сұ йық тығ ынан материал алғ ан кезде асептика қ ағ идаларын қ атаң сақ тау керек.

4. Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор.

Дебиет

Негізгі:

1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр " Академия" – 2003. – 464 с.

8. Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б.

9. Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.: Медицина, 1990.- 656 б.

10. Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б.

11. Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б.

12. Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б.

Қ осымша:

1. Борисов Л.Б., Козьмин -Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

1.Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б.

2.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. " РИЦ МДК". - 2000. -487

3.Воробьев А.А. " Микробиология, иммунология" М.: МИА, 2002

4.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б.

5.Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б.

6.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.: Медицина, 2002. - 352 б.

7.Компьютерная программа " Диаморф" - " Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А.

8.Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах.

9.Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж.

Қ осымша:

6. Қ орытынды сұ рақ тары (кері байланысы)

1. Тыныс алу жолдарының қ алыпты микрофлорасын атаң ыз?

2. Оппортунистік бронхө кпелік инфекциясының сесептері?

№ 8

1. Тақ ырыбы: Оппортунистік урогенитальды инфекция, этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі, клиникасы, микробиологиялық диагностикасы, емдеу жә не алдын алу.

2. Сабақ тың мақ саты: Студенттерді ШПМ-мен шақ ырылатын оппортунистік урогенитальды инфекциялардың себептерімен, жә не емдеу принциптері жә не оппортунистік инфекцияның алдын алуымен таныстыру.

3. Дә ріс тезистері. Зә р шығ ару жолдарындағ ы инфекциялардың диагностикасы.

Микробиологиялық зерттеулерде зә рдің, зә р шығ ару жолдарындағ ы қ абыну ауруларын анық тайды

Оппортунистік инфекциялар зә р шығ ару жолдарында ә ртү рлі этиологиясы гломерулонефриттер, пиелонефриттер, пиелиттер, бү йрек айналасындағ ы абсцесстер, бү йректас ауруының кү рделі инфекциясы, циститтер, простатиттер, уретиттер, ота жасағ аннан кейінгі инфекциялар тү рін де ө теді, сонымен қ атар бү йрек ауыстырып салумен байланысты. Локальді инфекциялар ағ ымды болып есетеліп олар уретральды қ ызбамен, уросепсиспен жә не кейде бактериялық шокпен жиі кү рделенбейді. Зә рдің созылмалы бө лінудің кө п мө лшердегі бактериялары клиникалық пайда болуының қ атысуымен симптомсыз бактериурия білдіреді. Зә рде Escherichia coli басқ а грамтеріс таяқ шалар энтерококктар Staphylococcus saprophyticus Pseudamonas aeruoinosa жә не басқ а ферменттелмейтін грамтеріс бактериялар, сонымен қ атар стафилококктар; сирек Candida Ablicans кө птеп кездеседі.

Микрофлора ө зінің дең гейінде уретраның дистальді бө лімдерін колонизациялайды. Жоғ ары орналасқ ан учаскілерде гендік жолмен шартты патогендік микроорганизмдер зә р шығ ару жү йесінің трактісіне кіреді, зә р шығ ару жү йесі органдарының зақ ымдануы кезінде, уретрағ а кіру жолдарымен жә не инфицирленген ағ заның кіші таз байланысқ ан. Соң ғ ы жасы маң ызды болып саналады. Ол медициналық кедергілердің нә тижесі болуы мү мкін (катеризация, цитоскопия, шоң дайғ а функция жасау пункциясы жә не қ уық тың жууы) немесе ө зіндік ө ндірумен жү реді. Мысалы сопақ ша миды зақ ымдағ ан кезде. Шартты – патогенді микроорганизмдердің зә р шығ ару жү йесіне кіріккендердің тағ дыры олардың инфекцирленген дозағ а жә не иммунитеттің жағ дайына байланысты.

Несеп шығ ару жолдарының инфекцияларда рисктің пайда болу категориялары несеп шығ ару жү йесінің туа біткен ақ ауымен туылғ ан науқ астар, бү йректегі тас ауруы, сопақ ша ми бұ зылыстары, кіші таз органдарында ірің ді қ абыну аурулары, несеп шығ ару жуйесінде хирургиялық араласу, сонымен қ атар қ ондырылғ ан зә р шығ ару жү йесінде аспаптық зерттеу кезінде, диабет жә не т.б. иммунды тапшылық немесе иммунодепрессивті терапиямен жү ретін жалпы аурулар болып табылады.

Несеп шығ ару жолдарының инфекцияларының микробиологиялық диагнозы, сонымен қ атар симптомсыз бактериурия қ оздырғ ыштың бө лінуімен жү реді. Қ оздырғ еыш туралы мә лімет микроскоптық несепті тұ ндыру арқ ылы, тү рлердің этиологиялық аутокультурасымен серадиагностиканың кө мегімен қ осымша мә лімет алынуы мү мкін. Микробиологиялық зерттеуін антибактериялық терапияғ а дейін жү ргізу керек.

Қ ынап кіреберісі: тексерілетін бө ліндіні стерильді мақ та тампонымен алады. Қ ынап кіреберісінің қ абынуын ү лкен бездің функциясын орындайды немесе абцесс болғ анда ү лкен безден ірің ді стерильді мақ та тампонымен алынады.

Қ ынап Айна қ орытындысы мен материал зерттемесінен соң тексеру ү шін артқ ы бө ліктен стерильді мақ та тампонымен алады немесе шырышты қ абық тың патологиялық ө згерген бө лігінен алынады. Материал мануальды тексеру жү ргізілгенге дейін алынуы керек.

Жатыр мойны жатыр мойны тексерілгеннен кейін айнада оның қ ынаптың бө лігі ұ қ ыпты мақ та тампонымен тазаланады, ол араластырылғ ан изотоникалық натрий хлориді немесе су. Осыдан кейін жің ішке мақ та тампонын жатыр тү тігіне алады (қ ынаптың қ абырғ асына жақ ындатпайды) ол жерден тексеруге материал алады.

Жатыр. Жатырдан таза материал алу тек арнайы қ ұ рал – жабдық тар тү рлері шприц – аспираторды, яғ ни қ апталғ ан жабық қ орапшасы бар қ олданғ анда ғ ана мү мкін болады. Жатырдың цервикальдық каналынан ө ткеннен кейін зонд сыртқ ы қ абығ ын ашады да аспирациялық ә діспен сорып алады. Осыдан кейін сыртқ ы қ абық ты жауып, жатырдан зондты шығ арады.

4.Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор.

Дебиет

Негізгі:

1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр " Академия" – 2003. – 464 с.

2.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б.

3.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.: Медицина, 1990.- 656 б.

4.Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б.

7.Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б.Тец В.В. 8.Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б.

Қ осымша:

1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. " РИЦ МДК". - 2000. -487

4.Воробьев А.А. " Микробиология, иммунология" М.: МИА, 2002

5.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б.

6.Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б.

7.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.: Медицина, 2002. - 352 б.

8.Компьютерная программа " Диаморф" - " Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А.

9.Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах.

10.Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж.

6. Қ орытынды сұ рақ тары (кері байланысы)

1. Урогенитальды трактісінің қ алыпты микрофлорасын атаң ыз?

2. Оппортунистік урогенитальды трактісінің себептері?

№ 9

1. Тақ ырыбы: Оппортунистік ө ткір ішек инфекция этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі, клиникасы микробиологиялық диагностикасы, емдеу жә не алдын алу.

2. Мақ саты: Студенттерді ШПМ арқ ылы шақ ырылғ ан оппортунистік ө ткір ішек инфекцияларымен шақ ырылғ ан оппортуинистік ө ткір ішек инфекцияларының себептерімен жә не емдеу принциптерімен таныстыру.

3. Дә ріс тезистері. Тағ аммен улану жә не ө ткір ішек инфекцияларының диагностикасы.Ө ткір ішек инфекциялары шақ ырады; Латынша

Жоғ арыда кө рсетілген инфекция тү рлерімен шақ ырылғ ан аурулар, кө бінесе тағ амдық токсикоинфекция типінде ө теді, кей кезде-микробты интоксикация (стафилококты, клостридиальды) жә не инфекциялық аурулар(эшерихиоздар, камппилобактериоздар) типінде ө теді.Оппортунистік инфекцияның келесі бір тобы ірің ді –қ абыну типіне-холецистит, панкреатит, аппендицит, перитонит, паропроктитті жатқ ызады.

Ө ткір ішек инфекциясы контоминирленген микробты тағ ам пайдаланудан болады.Тамақ қ а бұ л микроб ауру тасымалдайтын адамдардан, кейде жануарлардан тү седі.Жоғ арыда кө рсетілген бактерия тү рлері бө лме температурасында кө беюге қ абілетті, ал псевдомонадалар мен клепсиеллалар кә дімгі тұ рмыстық тоң азытқ ыш температурасында кө бейеді.Стафилококктар мен клостридиялар кө бейгенде тағ ам қ ұ рамында экзотоксин жиналады.

Қ оздырғ ыш организмге алиментарлы жолдан басқ а, тұ рмыстық қ атынастарда жә не судан жұ ғ уы мү мкін.Дегенмен, бұ л жол арқ ылы организмге инфекция дозасы жеткілікті тү рде тү спейді.

Инкубациялық кезең і-қ ысқ а.Қ ұ рамында стафилококты энтеротоксин жә не клостридиальды экзотоксині бар тағ амдар пайдаланса, ауру белгілері 2-3 сағ ат, кейде жарты сағ атта байқ алады.Протейнмен, клебсиеллалармен, энтерококкпен ауырғ анда инкубациялық кезең 5-24 сағ атты қ ұ райды.Инфекция жеткілікті дозада тү спесе, инкубациялық кезең 2-3 кү нге дейін созылады.Ал колипилобактериоз жә не эшерихоз кезінде инкубациялық кезең 5-7 кү нге дейін созылуы мү мкін.

Аурудың бастамасы ә детте ө ткір, кей кезде ө те жылдам.Аурудың 3 клиникалық синдромын ажыратады; жалпы токсикалық, энтеральды жә не ө те сирек септикалық кейде ауру жалпы токсикалық синдроммен (бас жә не бұ лшық ет ауруы, бас айналу, ә лсіздік жә не т.б) ө теді, кейде энтеральды синдроммен (жү рек айнуы, қ ұ су, іш ө ту, іш аурулары) жү реді.Сирек жағ дайда бұ л синдромдар бір мезгілде ө туі мү мкін.

Аурудың клиникасы гастрит, энтерит, гастроэнтерит, колит, энтероколит жә не гастроэнтероколит тү рінде ө теді.Жоғ арыда кө рсетілген микробтар аурудың кез келген формасын шақ ырады.Ө ткір ішек инфекциялары кө бінесе гастрит жә не гастроэнтерит тү рінде ө теді.Клостридиальды инфекция интоксикация, сепсис, некротикалық энтерит типінде ө теді.

Ө ткір ішек инфекциясымен ауырғ анда ә детте адам клиникада 5-6 кү нде немесе одан ерте жазылады.Ішекте қ абыну процесі 7-10 кү нге дейін созылады.Қ оздырғ ыштың организмнен толығ ымен шығ уы ұ зақ уақ ытқ а созылады.

Клостридиальды жә не псевдомонадальды инфекция кезінде ауру ұ зақ қ а созылады.Ө ткір ішек инфекциясының этиологиялық диагностикасы ү шін бактериологиялық ә діс қ олданылады.Аурудың созылмалы формаларында ауру адамның қ ан сарысуында антидене пайда болады.

Зерттелетін материал тү рінде; қ ұ сық массасы, асқ азан жұ ғ ынды суы, азық -тү лік пен шикізат қ олданылады.Материалды алғ анна кейін 1 сағ ат ішінде зерттелуі тиіс; егер ондай жағ дай тумаса материалды консервантқ а салып қ ояды(фосфатглицеринді қ оспа жә не т.б).

Егер зерттелетін материалдан патогенді қ оздырғ ыш ала алмаса, материал ШПМ арқ ылы зерттеледі.Дегенмен, ө ткір токсикоэнтеральды ауру кезінде паралллельді ШПМ-мен зерттец керек.Бұ л ү шін материалды дифференциалды-диагностикалық ортағ а егеді.

Дені сау адамнан ішек таяқ шасын бө ліп алу ү шін қ осымша критерийлер қ ажет.Аурудың тағ аммен улану типінде диагноз қ ою оң ай болады.ШПМ бө лінген жағ дайда ағ ымды аурумен дисбактериоз жә не екіншілік оппортунистік инфекция қ атар жү реді.

4.Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор.

Дебиет

Негізгі:

1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр " Академия" – 2003. – 464 с.

2.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б.

3.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.: Медицина, 1990.- 656 б.

4.Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б.

7.Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б.Тец В.В. 8.Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б.

Қ осымша:

1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. " РИЦ МДК". - 2000. -487

4.Воробьев А.А. " Микробиология, иммунология" М.: МИА, 2002

5.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б.

6.Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б.

7.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.: Медицина, 2002. - 352 б.

8.Компьютерная программа " Диаморф" - " Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А.

9.Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах.

10.Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж.

6. Қ орытынды сұ рақ тары (кері байланысы)

1. АІТ-нің қ алыпты микрофлорасын атаң ыз?

2. Оппортунистік ө ткір ішек инфекциясының себептері?

№ 10

1. Тақ ырыбы: Оппортунистік микобактериоздар, микоздар, этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі, клиникасы, микробиологиялық диагностикасы, емдеу жә не алдын алу.

2. Мақ саты: Студенттерді ШПМ –мен шақ ырылғ ан оппортунистік микоздар жә не микобактериоздар себептерімен, микоздың жә не микобактериоздың емдеу принциптері жә не алдын алумен таныстыру.

3. Дә ріс тезистері. Микобактериоздар- патогенді микобактериялармен байланысты аурулар. Клиникалық кө рінісі бойынша бұ л ауру ө кпе туберкулезіне ұ қ сас. Дегенмен, ө кпе сыртылық формасы да кездеседі. Туберкулез қ оздырғ ышына қ арағ анда микобактериялар оппортунистік инфекция шақ ырады. Микобактериоз қ оздырғ ышы арасында кө п кездесетіндері M. avium, M.avium complex, M. kansasii, M. fortuitum, M. helonae, M. marinum, M. ulcerans.

Морфологиялық жә не физиологиялық қ асиеттері бойынша басқ а микобактерияларғ а ұ қ сас болып табылады, яғ ни қ ышқ ылғ а тұ рақ ты, полиморфты таяқ шалы болып келеді. Пигмент тү зушілігі, мінезі жә не ө су жылдамдығ ына қ арай оларды 4 топқ а бө леді.

Ұ зақ мерзімге созылғ ан аурулар, онкологиялық аурулар, антибиотиктерді дұ рыс қ абылдамаудан болатын екіншілік инфекцияны оппортунистік микобактериоздан ажырата алғ ан дұ рыс. Екіншілік микобактериоз кө бінесе СПИД-пен ауырғ ан адамдарда болады. Осығ ан байланысты олар ассоцирленген СПИД жә не индикаторлы СПИД инфекциялары деп аталады. Туберкулез микобактерияларының қ оздырғ ышына қ арағ анда оппортунистік микобактериоздар туберкулезга қ арсы химиотерапиялық препараттарғ а сезімталдығ ы тө мен келеді. Бұ л аурулармен кү ресуде келесі препараттар қ олданылады: рифампицин, пиразинамид, стрептомицин, этамбутол, этионамид, амикацин. Сонымен қ атар антибиотик тү рін мұ қ ият таң дау қ ажет.

Оларғ а шартты- патогенді Aspergillus, Candida, Mucor саң ырауқ ұ лақ тарымен шақ ырылатын микоздар тобы жатады. Олардың кейбіреуі, мысалы Candida адамның қ алыпты микрофлорасының қ ұ рамына кіреді. Дегенмен кө пжағ дайда олар диабет, лейкоз, лимфасаркома, иммунодефицит, СПИД ауруларын ауырлатады. Сонымен қ атар антибиотиктерді (тетрациклиндер, картикостероидтар, сә улелі терапия) кө п қ олданатын науқ астарда осы саң ырауқ ұ лақ тар ө зінің патогенді ә серін кө рсетеді. Осы жағ дайда туатын инфекция локальді (аспергиллез, ө кпе аспергиллезі, ауыз қ уысындағ ы кандидоз) жә не гинарализденген (кандидозды сепсис) болады. Микроорганизм қ андай жағ дайда болмасын, инфекциялық процеске белгілі бір жауап қ айтарады.

Жоғ арыда айтылғ ан саң ырауқ ұ лақ тар ө здігінен моноинфекция шақ ыра алмайды. ә детте олар шартты- патогендә бактериялар арқ асында инфекциялық процеске шалдығ ады. Бұ ндай микробиоценоз тү рінде шартты- патогенді бактериялармен қ атар шартсыз- патогенді бактериялар жә не сапрофиттер жү реді.

Оппортунистік микоздың диагностикасын анық тау ө те қ иын. Ол комплексті микробиологиялық, иммунологиялық жә не патоморфологиялық зерттеулер арқ ылы жү ргізіледі.

Кандидоздар. Кандидоз қ оздырғ ышы ә детте ә р тү рлі Candida туыстығ ындағ ы саң ырауқ ұ лақ тар болып табылады. Кө бінесе ауруды C. albicans тудырады.

Морфологиясы, физиологиясы. Candida туыстығ ына аспоригенді ашытқ ылар- диморфты саң ырауқ ұ лақ тар. Олар сахаромицит ашытқ ыларына жақ ын. C. albicans кә дімгі қ оректік орталарда 20 С°-37С° жақ сы ө седі.

Микроскопиялық жә не биохимиялық зерттеулер бойынша Candida –ның 100 тү рібар. Солардың аз бө лігі (10 шақ ты) ғ ана кандидоз шақ ырады.

Антигендері.Candida туысының ашытқ ы тә різді саң ырауқ ұ лақ тарының жасуша қ абырғ аларындағ ы гликопротеиндері олардың тү рлік антигендік арнайылығ ын анық тайды. С. albicans штамдары 3 сероварғ а – А, В жә не С бө лінеді. Спора тү зетін сахаромициттер мен аспорогенді ашытқ ы саң ырауқ ұ лақ тарының жалпы антигендері бар.

Патогенділігі.Candidа ашытқ ы саң ырауқ ұ лақ тарының патогенді факторлары гемолизиндер эндоплазмакоагулазалар липидтер, полисахаридтер, кейбір гидролазалар, эндотоксиндер болып табылады.

Патогенезі жә не иммунитеті. Candidа ашытқ ы саң ырауқ ұ лақ туыстастығ ы ә ртү рлі жедел жә не созылмалы инфекцияларды тудырады эндогендік жә не экзогендік инфицирленунә тижесінде бірінішілік жә не екіншілік инфекциялар дамиды. Кандидоз ауыз қ уысында кең тарағ ан. Жас нә рестелерде сонымен қ атар этиологиясы ауыр ауқ ымды аурулармен ауыратындарда (қ атерлі ісік т.б.) кездеседі. Сонымен қ атар, кондидоздық вульвовагинит жү ктілік кезінде, диабетте орын алады. Бронхоө кпелік кондидоз ө кпе рагында, бронха эктатикалық ауруларда, ЖИТС – те жә не басқ а ауруларда екіншілік инфекциялар тү рінде кө рінеді.

Гентертригиноздық кандидоз кезінде терінің ү лкен қ атпарлары жә не қ олдың, оның жұ мсартушы жә не мацерациялық бө лігі зақ ымдалады. Созылмалы кандидоз кезінде тері мен шырышты қ абық зақ ымдалады.

Кандидоздар кө бінесе кең спектрлі ә сер ететін антибиотиктермен ауыз қ уысының, ішектің, сондай – ақ организмнің иммундық жү йесінің микробтық биоценозының айқ ын бұ зылуларына алып келетін гормональді препаратты ұ зақ қ олданудан туындайды. Кандидоздарда Jg G, Jg M, Jg A антиденелері жинақ талады.

Экология мен эпидимиология. Candida – лардың ә ртү рлі тү рлері табиғ атта кең інен табылғ ан. C. Albicans адам организмінің қ алыпты микрофлорасы негізгі ө кілі болып табылады. Олар қ оршағ ан орта факторларының ә серіне тұ рақ ты.

Лабораториялық диогностикасы. Зерттеу ү шін микроскопиялық, дақ ылдық, биохимиялық жә не серологиялық ә дістер жү ргізіледі. Патологиялық материалдан бү ршіктенген ашытқ ы клеткаларын жә не псевдомицелия элементтерін табу мақ сатында микроскоптайды. Сабура ортасында жә не сусло – агарда 20⁰ С пен 37⁰С аралығ ында патологиялық материалды анық тайды.

Серодиогностиканы агглютинация, КБР, Преципитация, иммуноэлектрофорез жә не т.б. ә дістердің кө мегімен жү ргізіледі. Тері алергиялық сынамаларды қ ою ү шін ә ртү рлі алергендерді пайдаланады.

Профилактикасы жә не емдеу тә сілі. Спецификалық профилактикалық ө німдердің сапасын жақ сарту ү шін ә рқ ашан ө лі вакциналар (аутоштаммдардан жасалатын) қ олданылады. Химиотерапевтикалық ө німдерге полиен (нисталгин, леворин, аморотерицин В жә не т.б) антибиотиктер қ олданылады жә не имидозолдың туындылары (клотримазол, конестен, 5 – флуцитозин (анкотил) флуконизол жә не т.б) қ олданылады.

4. Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор.

Дебиет

Негізгі:

1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр " Академия" – 2003. – 464 с.

13. Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б.

14. Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.: Медицина, 1990.- 656 б.

15. Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б.

16. Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б.

17. Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б.

Қ осымша:

1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

11. Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б.

12. Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. " РИЦ МДК". - 2000. -487

13. Воробьев А.А. " Микробиология, иммунология" М.: МИА, 2002

14. Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б.

15. Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б.

16. Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.: Медицина, 2002. - 352 б.

17. Компьютерная программа " Диаморф" - " Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А.

18. Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах.

19. Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж.

6. Қ орытынды сұ рақ тары (кері байланысы)

1. Микоздар дегеніміз не?

2. Микобактериоздар дегеніміз не?

3. Оппортунистік микоздар микобактериоздардың себептері?