Шартты белгiлеулердi тiзiм(керек болса ).

Диссертация ғ ылыми ең бек тү рі ретінде

1. Ғ ылыми зерттеу бағ ыттары.

2. Диссертациялық зерттеу тү рлері.

3. Диссертация дайындау формалары.

4. Ғ ылыми жұ мыс жә не ғ ылыми ең бектің этикасы.

5. Ғ ылыми жетекші жә не оның қ асиеттері.

6. Зерттеушінің негізгі қ асиеттері

1.Диссертация деген термин латын тілінен аударғ анда зерттеу, ойлау деп аударылады

Диссертация ғ ылыми жұ мыстардың бір тү рі ретінде қ арастырылады. Диссертацияны оқ у оны бағ алау ү шін жасалынады.

Диссертация деп ғ ылыми дә режені алу ү шін ғ ылыми кенесте автормен қ орғ алатын ғ ылыми жұ мысты атайды.

Диссертация – ол ерекше ғ ылыми жә не ә дебиеттік-шығ армашылық жанр. Оның қ ү рылымы автордың тұ жырымдамасын сипаттайды.

Диссертация келесi қ ұ рылымдық негiзгi компоненттерден тұ рады:

1. Сыртқ ы парақ. Ол белгiлi бiр ережелер бойынша толтырылады жә не болады: ғ ылыми ұ йым немесе жұ мыс орындалатын жоғ ары оқ у орынының аты; (керек болса) мә лiметтердiң таратуын шек қ ою белгi; фамилияны, ат жә не автордың ә кесiнiң атысы; индекс УДК; диссертациялық жұ мыстың басы; iзденушiнiң мамандығ ының номенклатурасынан шифры; талап етуiне диссертацияғ а кө рiнетiн ғ ылыми дә реже; фамилияны, ат, ғ ылыми жетекш (немесе) жә не консультанттың ә кесiнiң атысы, сонымен бiрге олардың ғ ылыми атағ ы жә не ғ ылыми дә реже; диссертацияның жазуын қ ала жә не жыл.

1. Мазмұ н. Ол қ осады: қ ұ рылымдық жиiрек диссертациядағ ы барлық бастары (таң дап алу беретiн тақ ырыпшалардан басқ а мә тiнмен) жә не олармен бастайтын беттiң нө мiрi кө рсетiледi. Мазмұ нның мә тiні тарауларының бастары тура қ айталауы керек. Олардың басқ а тұ жырымғ а, мә тiнде бастармен салыстырғ анда мү мкiн емес қ атар бағ ынатын тiзбектерiнде беру немесеқ ысқ арту. Рубрикацияның бiрдей баспалдақ тарының бастары бiр-бiрiнiң астында орналастыруғ а керек. Ақ тық сө з ә рбiр бас мазмұ нның бағ анасы қ ұ қ ық қ а оғ ан сә йкес беттiң нө мiрiмен ұ штауларымен жалғ астырады.

шартты белгiлеулердi тiзiм(керек болса).

Ол диссертацияларда кiрiспенiң алдында орналастырылғ ан жеке тiзiм тү рiнде кө рсете алады. Мысалы, тiзiм оның толық шифрды шешуiн қ ысқ артуларды (алфавит ретiнде) сол жағ ында алып келген бағ анамен оң нан солғ а орналасуы керек. Егер диссертацияларда арнайы терминдер, қ ысқ арту, ү ш реттен кем, тiзiмдердi қ айталайтын нышандарда болады қ ұ рамағ анында емес, олардың шифрды шешуiн мә тiнде алғ ашқ ы деректе тiкелей алып келгенiнде тағ ы сол сияқ тылар.

3. Кiрiспе. Ғ ана емес ол оқ ырман ендiгә рi бағ дарлайтындығ ы, бұ л ө те жауапты диссертацияның бiр бө лiктерi

тақ ырыптар ашылу, керiсiнше барлық қ ажеттi оның мамандық қ а қ атысты мiнездемелерiнде болады. Кiрiспе келесi тұ рды

бө лiктер: болатын мә селелер немесе есептiң қ азiргi кү йдiң бағ асын; тақ ырыптың ө ң деуi ү шiн негiз жә не негiзгi мә лiметтер;

тиiстi ғ ылымның саласының дамытуын мақ саты бар жұ мыстың ө ткiзуi немесе ө ндiрiстiң қ ажеттiлiктiң дә йектемесi; қ айшылық тар, мә селенi, объект, зат, болжамды жә не зерттеудiң есебi; iздеулер ә дiстемелiк негiздi; зерттеудiң ә дiстерi, тә жiрибе-эксперименталдi базасы жә не iздеудiң кезең дерi; iзденушiнiң дербес есебi; алғ ан нә тижелердiң ғ ылыми жаң алығ ы; iздеудiң алғ ан нә тижелерiнiң теориялық жә не жаттығ у маң ыздылығ ы; диссертацияның басты ережелерi қ орғ ау шығ арылатын; алғ ан зерттеу нә тижелердi ақ иқ аттық жә не дә лелдiк; негiзгi ережелер жә не зерттеудiң материалының ресми тү рде мақ ұ лдауы, нә тижелердiң жариялағ андығ ы; қ ұ рылымды жә не туралы

Олардың қ олдануы бойынша iздеу немесе ұ сыныстың нә тижелерiнiң ғ ылыми қ олдануы туралы Хабар-ошар тура келу тиiстi теориялық мә н тура келу тиiстi болатын диссертацияларда; нақ ты шарттардағ ы олардың iске асыруы бойынша алғ ан нә тижелердiң жаттығ у қ олдануы немесе ұ сыныс туралы жаттығ у мә нi, Хабар-ошар болатын диссертацияларда.

Олардың қ олдануы бойынша iздеу немесе ұ сыныстың нә тижелерiнiң ғ ылыми қ олдануы туралы тура келу тиiстi теориялық мә н тура келу тиiстi болатын диссертацияларда; нақ ты шарттардағ ы олардың iске асыруы бойынша алғ ан нә тижелердiң жаттығ у қ олдануы немесе ұ сыныс туралы жаттығ у мә нi, болатын диссертацияларда.

Алғ ан нә тижелердiң жаттығ у маң ыздылығ ын қ олдануғ а дайындық тың дә режесi немесе қ олдану масштабтары туралы мә лiметтi беруге керек белгiлей, алғ ан нә тижелердiң экономикалық маң ыздылығ ын.

Не осыдан шығ атынын, қ андай заң дылық болғ анын шығ арылатын қ орғ ауларғ а жағ дайларындағ ы тура келедi параметрлер талдау немесе ө лшемнiң нә тижелерi қ андай болмасын ғ ана емес, ә йтпесе; ғ ана емес ә дiстеме жасалғ ан, ә йтпесе, қ андай болса да мiнездемелер бойынша ә дiстеме мынау не жақ сы болып табылады; жаң а материалдар алынғ ан немесе жаң а технологиялар жасалғ ан ғ ана емес, ә йтпесе, материалдар мынау не жаң а қ асиеттер жә не сапалармен жә не тағ ы басқ аларларғ а ие болады.

Қ ұ рылым жә не диссертацияның кө лемi бө лiмде кө рсетiледi: кiрiспе, басшылардың мө лшерi, шешiм, ә дебиеттiң тiзiмi, қ осымшаның бар болуы; тiзiм атқ аратын (аттардың санының нұ сқ ауымен, соның iшiнде) ә дебиеттер беттердегi диссертацияның толық кө лемi, сонымен бiрге кө лемдi тура келедi.

Дә л ғ ылымдар жә не 6-8 беттерге дейiн ү шiн 4-шi беттерге дейiн ә деттегiдей кiрiспе қ ысқ а бө лiм - гуманитарлық ғ ылымдар ү шiн.

5. Негiзгi бө лiк. Тура келетiн басында болады: тақ ырып бойынша ә дебиеттiң шолуы жә не зерттеудiң бағ ытының таң дауы; ортақ ә дiстеменiң мазмұ ндамасы жә не iздеудiң негiзгi ә дiстерi; эксперименталдi бө лiк жә не зерттеу ә дiсi; теориялық (немесе) жә не эксперименталдi зерттеулердiң ө ткiзудiң нә тижелерi; зерттеудiң талдау жә не нә тижелердi қ орытуы. Сонымен бiрге басында берiледi: диссертацияның тақ ырыбы бойынша зерттеудiң қ абылданғ ан бағ ыттарының таң даудың дә йектемесi, есептердiң шешiмiнiң ә дiстерi жә не олардың салыстырмалы бағ алары, зерттеулердiң ө ткiзудi ортақ ә дiстемесiнiң ө ң деуi; оның мә селенiң ө ң деуiне кiргiзетiннiң анық талуы бар диссертантының меншiктi зерттеуi жаң а.

Бө лiктiң негiзгi-шi тарауы мә тiнде жеке параграфтар жә не тө менгi параграфтардың кө п бастарымен кездеседi. Мұ ндай бастар сө здер ә детте 2мен 14пен аралығ ындағ ы қ осады. Бас мiндеттi:) сө здердiң Ключевоелерiнен амалдарынша тұ ру;) қ ысқ аша бол, нақ ты мағ ыналы жү ктеме жү к кө тергiш емес бейпiл сө здерсiз;) болу, яғ ни оғ ан астында орналастырылғ ан мә тiннiң мазмұ нына тең бе-тең сә йкес келу.

.Жұ мыстың бiр бө лiктерiнде қ ойылғ ан есептердiң шешiмнiң толық тығ ы жә не алғ ан нә тижелердiң ақ иқ аттығ ының бағ асын берiледi; ұ қ сас нә тижелерi бар отандық жә не шетел жұ мыс жариялалғ ан алғ ан нә тижелердiң салыстыруы iске асады; қ осымша зерттеулердiң ө ткiзуiн қ ажеттiлiктiң дә йектемесiн тура келедi; ары қ арай зерттеулердiң тоқ татылуды қ ажеттiлiк жетектеп жү нетiн салдар кө лбең дейдi; авторларғ а сiлтемесi жә не материал немесе жеке нә тижелердi алып пайдаланатын кө з кө рсетiледi. Негiзгi бө лiк диссертациялық зерттеудiң тақ ырыбы жә не толық оғ ан тура сә йкес келiп ашуы керек басшылардың мазмұ ниды. Диссертацияның ә рбiр басшысы қ орытындылармен бiтуi керек.

6. (шешiм) қ орытынды бө лiк. Бұ л диссертацияның бiр бө лiктерi iздеудi ө ткiзудi логикамен шартталғ ан жә не синтезiнiң формасын тасысады жә не ғ ылыми мә лiметтiң негiзгi бө лiк жиналғ ан аяқ болып табылады. Iстелiнген жұ мысының нә тижелерi бойынша қ ысқ аша қ орытындылары немен аспайтын тұ руы керек 8 iрi жалпылауыш пункт iстелiнген жұ мыстың қ орытынды келтiрушi. Олардың орналасу кезегiмен диссертациялық зерттеудiң қ ұ растыруын логикамен анық талады. Сонымен бiрге оның ғ ылыми жаң алығ ы жә не теориялық маң ыздылық ғ ана емес, жаттығ у қ ұ ндылығ ы да шығ атыны шектi нә тижелер кө рсетiледi. Шешiм iстелген жұ мыстың қ орытылғ ан қ орытынды бағ асының бар болуы сонымен бiрге ойлайды. Неткен маң ызды қ осымша ғ ылыми нә тижелер алынғ анын, неткен диссертациялық iздеудi ө ткiзумен жаң а есептер байланысты тұ рғ анын сонымен бiрге маң ызды кө рсетiлсiн, неге оның бас мағ ынасында болады. Бұ дан басқ а, шешiм зерттелетiн тақ ырып, форманың жалғ асының бағ ыты жә не оның ары қ арай зерттеуiнiң ә дiстерi, сонымен бiрге келешек зерттеушiлерге ең алдымен шешуге тура келген нақ ты есептер тұ рды. Сайып келгенде, қ орытынды бө лiкте кө лбең дейдi онда мә селенiң зерттеу жә не шешiмiне автормен енгiзiлетiн жаң а.

1. Қ олданылғ ан ә дебиеттiң тiзiмi. Ол тiзiм болуы керек кө з диссертацияның жазу қ олданылғ ан. Сiлтемелердiң жә не iс жү зiнде қ олданбағ ан диссертацияның мә тiнiнде жоқ болатын жұ мыстары библиографиялық тiзiмге қ осу керек емес. Энциклопедияның тiзiмi, анық тамалар, ғ ылыми-ә йгiлi кiтаптар, газет бұ л қ осуғ а ұ сынылмайды. Егер мұ ндай шығ аруларды қ олданудағ ы қ ажеттiлiк болса, онда олардың жолма-жол сiлтемелердiң диссертацияның мә тiнiнде келтiру керек. Шетел де, отандық оқ ытылғ ан да тiзiмге ә деби кө з зерттеудiң мә селесi бойынша қ азiргi ә дебиет кiруi керек. Ә дебиеттiң тiзiмi диссертанттың дербес творчестволық жұ мысын қ амтып кө рсетедi.

2. Қ осымшалар. Қ осымшаларда диссертацияның қ абылдауын толық тық ү шiн қ ажеттi қ осалқ ы материалдар қ ажеттi қ осыла алады; аралық математикалық дә лелдер, формула жә не есептеулер; қ осалқ ы цифрлық мә лiметтердiң кестелерi; хаттамалар жә не сынақ актi, вне/фения; нұ сқ аулар жә не игерiлген диссертациялық жұ мыстың орындауын процесстерiндегi ә дiстеме, алгоритмдар жә не компьютер болатын есептердiң бағ дарламаларының сипаттамасы; қ осалқ ы сипаттың иллюстрациялары. Қ осымшалар соң ғ ы оның беттерiне диссертацияның жалғ астары сияқ ты пiсiп жетедi. Қ осымшалармен негiзгi мә тiндi байланыс пайдаланылады қ орытып айтқ анда " қ ара" сiлтемеден кейiн iске асады; онда дө ң гелек жақ шадағ ы шифрмен бiргесiмен ә детте қ ысқ арып болады.

Диссертацияның авторефераты заң қ ұ жатының мә ртебесiн алады жә не диссертация олсыз қ орғ ауғ а мү мкiн дей алмайды. Авторефератының негiзгi тағ айындауы бұ л iзденушiмен алғ ан ғ ылыми нә тижелер туралы диссертациялық кең есiнiң мү шелерiне мә лiметiн беру. Мә лiметпен алып келетiн авторефератта бойынша диссертация жә не оның авторының ғ ылыми бiлiктiлiгiнiң дең гейi туралы соттайды. Сондық тан диссертация бұ л жерде барынша қ ысылғ ан жә не тура баяндалғ ан мә тiннiң мазмұ нитын болуы керек. Iзденушi, кө зқ арас олардан бас оның жұ мысында болып табылғ ан мә тiн талдай ерекшелейдi.

Автореферат тұ рады ү ш жиiрек. (енгiзу) бiрiншi бө лiкте ғ ылым жә не тә жiрибе ү шiн iздеудi тақ ырыптың ө зектiлiгi жә не оның маң ыздылығ ы ашылады, мақ сат, объект, зат, болжам, зерттеудiң есебi кө рсетiледi; диссертацияның ә дiстемелiк негiзi қ ұ растырады жә не қ олданылғ ан (теориялық, эмпирикалық жә не статистикалық) ә дiстердi қ айта санайды, тә жiрибе-эксперименталдi базасы жә не зерттеу кезең дер деп аталады; жұ мыстың ғ ылыми жаң алық, теориялық жә не жаттығ у маң ыздылығ ы қ ұ растырады қ орғ ау шығ арылатын жағ дайлары қ ұ растырып байырқ айды; алғ ан нә тижелердiң ақ иқ аттығ ы байырқ айды; негiзгi ережелер жә не зерттеудiң материалдарының ресми тү рде мақ ұ лдауы жә не диссертацияның қ ұ рылымын тура келедi.

Екiншi бө лiктерде негiзгi жарияланады оның қ ұ рылымдық мү шелеуiмен сә йкес диссертацияның мазмұ ныды.

Ү шiншi бө лiк диссертациялық зерттеудiң тақ ырыбы бойынша автордың жариялауларын библиографиялық сипаттамадан тұ рады.

Типографиялық ә дiс басылғ ан автореферат диссертацияның мә тiнмен бiргесiмен диссертациялық кең еске кө рiнедi.

Енгiзу авторефераттың бiр бө лiгi айтарлық тай диссертацияны енгiзудi шығ арады. Ол ә детте тақ ырыптың ө зектiлiгiнен бастайды. Автор ә дiстемелiк аппаратты ө зектiлiк қ ысқ а сызып сипаттауы жә не ол талап сақ тай толық сипаттауы керек.

Негiзгi бө лiк сө здiң толық мағ ынасында реферат мазмұ ндамасы болады диссертацияның мазмұ ныды. Бұ л жерде маң ызды кө рсетiлсiн, нә тижелер алынғ андай, зерттеудiң жү рiсiнiң кө рсетiлсiн, қ олданылғ ан ә дiстердiң мә нi айтылсын, олардың дә лдiгi жә не қ иындық туралы мә лiметтердi келтiрiлсiн, шарт жә не тә жiрибенiң кезең дерiн сипаттау. Негiзгi бө лiктiң жазуы нақ тылы творчестволық дағ дылар талап етедi, туралы мә лiметтiң максимумы ө йткенi ең тө менгi кө лемде беруi керек жұ мыстың мазмұ ныды. Табиғ и, бұ л саналы жә не мә тiннiң нысананы кө здейтiн қ ысқ артуымен байланғ ан. Қ ысқ артуды эффект қ ажеттi мә тiндердегi жолымен синтаксистiк қ айта қ ұ руына жетедi, бiрақ ө те ұ зын сө йлемдер, терминологиялық қ ысқ артулар жә не аббревиатуралардың қ олдануы.

Соң ында негiзгiсi авторефераттың бiр бө лiгi iстелген жұ мыстың қ орытылғ ан қ орытынды бағ асын берiлген шешiм ә детте тура келедi.

Ә рбiр зерттеушi ғ ылыми жұ мыстың жазуында оқ ырманғ а дейiн ө з алып жү руге ұ мтылады ө те айқ ын ойла жә не тү сiнiктi тү р. Келесi осы мақ сатта қ олданыла алады ғ ылыми материалдың мазмұ ндамасының ә дiстемелiк қ абылдаулары: қ атал бiртiндебi; келесi ө ң деумен бү тiндiгi ә рбiр басшылар; (басшылар кез келген тiзбектерде бө лек жазылады) iшiнара. Дайындық тар, уақ ыттың бар болуы, нақ ты деректердi дайындық қ а байланысты авторлар ғ ылыми мә лiметтiң мазмұ ндамасының ә дiстемелiк қ абылдауы не бiр қ олайлы ө зi ү шiндi диссертацияның жазуында қ олданады. Жазу диссертациялар екi кезең де ө тедi. Оны алғ ашқ ы жазылғ ан бастапқ ыда жазылады қ олжазба. Содан соң (консультантпен) ғ ылыми жетекшi бар диссертацияның мазмұ нның басты ережесiнiң талқ ылауларынан кейiн қ айта қ олжазбаның ақ ырғ ы ө ң деулерiне жү редi.

Кә зiргi жағ дайда iске асады: диссертацияның қ олжазбасының мә тiнiнiң толық ажарлауы; ә рбiр қ орытынды, формула, кесте, ә рбiр ұ сыныс жә не жеке сө з тексерiп сын кө зiмен бағ аланады; оның басшылары жә не параграфтардың диссертацияның басы жә не атауына олардың мазмұ ндарына сә йкес келетiн тексередi; материалдардың диссертацияның композициялық қ ұ рылымы, орналастырылуы жә не олардың рубрикациясын анық тайды тағ ы басқ алар.

Бұ дан басқ а, алғ ашқ ы жазылғ ан вариантқ а сияқ ты орынды қ арау «бө где кө здермен, қ атал сын кө зiмен жә не қ атаң талапты.