Тақырып 8. Диссертация жазуға дайындық жұмыстары

Дә рістің мақ саты: Магистранттарды мә лiмет кө здерiмен қ алай жұ мыс iстеуін, ә дебиет таң дап алуы, сонымен бiрге диссертацияның жазылу тiл жә не стильімен таныстыру.

Кілт сө здер: ғ ылыми білім, ғ ылым тү рлері, ғ ылыми зерттеу, ғ ылыми танымның белгілері

Сұ рақ тар:

1.Диссертациялық зерттеудiң кү нтiзбелiк жоспарын қ ұ ру

2.Библиографиялық ә деби кө здерін iздестiру

3. Іздестiру жә не мә лiметтерді таң дау

4.Мә лiметтiң кө здерi бойынша жұ мыс

5 Талаптар диссертацияның жә не авторефераттын мазмұ ны бойынша талаптар

6 Тiл жә не диссертацияның стилі

Ғ ылыми зерттеудiң ө ткiзуi оның жү зеге асыруын жоспарлауды ойлайды. Диссертант ө йткенi зерттеу ө ткiзуге тұ ң ғ ыш рет кiрiседi, онда оның ғ ылыми жұ мысының толық жоспарлауы керек болады. Табысты оның орындауы ү шiн осы мақ сатта iзденушiнiң жеке жоспары қ орытынды жасалады. Ол ғ ылыми жетекшпен бiрлесiп талқ ылау ө ндейдi. Жоспар мамандандыруды, мазмұ н, кө лемі, орындау жә не диссертанттың iскерлiк сараптауын форманың мерзiмдерiн анық тағ ан негiзгi басшылық қ а алынатын қ ұ жат болып табылады. Онда орындауы жеке жұ мыс жоспары бойынша iске асатын диссертацияның тақ ырыбы қ ұ растырады. Ол талпынылатын iздеудi жоба болады. Пункт жоба белгi қ ойылғ ан iзденушiлердiң қ атал орындауы есептi қ ойылғ ан қ арсы алдынан ойдағ ыдай шешуге мү мкiндiк бередi. Арнайы бланктiң толтыруын iзденушiнiң жеке жоспарының қ ұ растыруының ү стiнде жұ мысты бiтедi.

Жұ мыс жоспарының ө ң деуiн алдында iздеудi тақ ырыптың тұ жырымын анық тайды. Содан соң ы берiлген тү сiнiктеме қ орытынды жасалады: зерттеудiң тақ ырыбының таң даудың дә йектемесi; оның қ азiргi кү йi туралы қ ысқ аша мә лiмет; мақ саттар жә не диссертациялық зерттеудiң есептерiнiң айқ ара ашылғ ан мiнездемесi; жұ мыс болжамының ұ сынылатын диссертантымен мазмұ ндама; объект, заттың таң даудың дә йектемесi жә не iздеудiң ә дiстерi.

Тү сiнiктеме жұ мыс жоспарының қ ұ растыруы ү шiн негiз болып табылады. Оның ө ң деуi тақ ырыптың тұ жырымынан бастайды, яғ ни шамаланғ ан ғ ылыми зерттеудiң ниетi. Содан соң ы объект жә не зерттеудiң затының мiнездемесiн берiледi. Тә жiрибе, жұ мыс жоспары қ алай алайда, ө згере аладуғ а кө рсетедi, бiрақ жұ мыстың алдында Ө згерiссiз қ алу тиiстi негiзiнен қ алу тиiстi тұ рғ ан негiзгi есеп. Жоспар творчестволық iздеуде неткен сипат жә не идея жә не зерттеушiнiң ниеттерi ұ ластыруы керек болуғ а қ озғ алатын динамикалық сақ тауында ә рдайым алады онда айқ ын жә не мен жұ мыспын айқ ын - Ғ ылыми емес бағ ыт.

Ә зiрленетiн тақ ырып бойынша ендi не белгiлi жә не, не бiлуге керегетiнiн, жә не қ ойылғ ан есептi шешiлетiнiн жұ мыс жоспарының қ ұ растыруында орнатылуы керек. Сонымен бiрге iздеуге қ атысты басқ а сұ рақ тарды кө зқ арастан жұ мыс жоспарының негiзгi бө лiмдерiнiң орындауындағ ы ық ылас шоғ ырландыра айрылып қ алу керек емес еске сақ тауы керек. Жұ мыс жоспары кез келген форманы алады. Ә детте оны олардың орыны бойынша олардың лайық тылығ ы жә не маң ыздылық туралы соттауғ а мү мкiндiк беретiн осы тақ ырыптарды зерттеудiң iшкi логика сабақ тас айдарлардың тiзiмi орналасқ аннан бағ анағ а тұ рады. Кенжелеу кезең дердiң жұ мыстарына проспект-жоспар қ орытынды жасалады. Ол орналасқ ан бойынша зерттеудiң тақ ырыбына л бойынша жиғ ан-терген материалды ендiгә рi жү йелейтiн сұ рақ тардың логикалық реттерiндегi реферат мазмұ ндамасы болады.

Диссертациялық зерттеудiң жоспарлауын келесi кезең тапсырмалар жә не олардың орындауының мерзiмдерiнiң ең ү лкен конкретизацияны барлық толық тық тарлары бар анық тап алғ ан жұ мыс ж Жоспардың орындауын логикалық тiзбек есептердiң мә нiнiң ашылуын ерiксiз кө ндiредi. Болғ анша сондық тан басқ а бө лiмге ө ту мү мкiн емес бiрiншi бө лiм талқ ыланбағ ан ө ту мү мкiн емес. Зерттеуде сосреге барлық ық ылас осы ауқ ытта жаяу жетуi керек болатын шешушi бас табуғ а маң ызды ү йрену. Бұ л жоспарлалатын зерттеудiң есептерiнiң ұ тымды шешiмiн табуғ а мү мкiндiк бередi. Мұ ндай ә дiстемелiк қ абылдау стратегияның есепке алуын қ ажеттiлiкке жә не ғ ылыми iздеудi ө ткiзудi тактиканы алып келедi.оспарының қ ұ растыруымен байланғ ан.

Жоспардың орындауын логикалық тiзбек есептердiң мә нiнiң ашылуын ерiксiз кө ндiредi. Болғ анша сондық тан басқ а бө лiмге ө ту мү мкiн емес бiрiншi бө лiм талқ ыланбағ ан ө ту мү мкiн емес. Зерттеуде барлық ық ылас осы ауқ ытта жұ мылдыру керек болатын шешушi бас табуғ а маң ызды ү йрену. Бұ л жоспарлалатын зерттеудiң есептерiнiң ұ тымды шешiмiн табуғ а мү мкiндiк бередi. Мұ ндай ә дiстемелiк қ абылдау стратегияның есепке алуын қ ажеттiлiкке жә не ғ ылыми iздеудi ө ткiзудi тактиканы алып келедi.

Зерттеудiң жоспарының творчестволық процесстiң ерекшелiгiнiң есепке алуымен алдын ала болжауғ а болатын барлық ескеруi керек. Сайып келгенде, жұ мыс жоспарын қ ашыртып жә не зерттелетiн облыстағ ы жаң а нақ ты заң дылық тарын жоспарлалатын iздеу сипатталғ ан есептердiң табысты шешiмiне мү мкiндiк туғ ыза бiртiндеп таныстыруғ а мү мкiндiк бередi

4.2. Зерттелетiн мә селелермен кү йдiң зерттеуге кiрiсе қ алай сонымен бiрге анық тама аппаратымен пайдалануғ а болатынын тағ айындалу керек. Осыдан кейiн ә дебиеттiң iздестiруiн док жә не тақ ырып бойынша картотекалардың қ ұ растыруына ә деби кө з бастауғ а сө ге ойлауғ а керек. Ол ә детте ә лiпби бойынша қ орытынды жасалады. Алфавиттық тiзiм, қ олданылатын ә дебиеттiң делетiн тiзiмi, зерттеушi кез келген зерттеу жұ мысының жазуында қ олданады.

Жариялаулардағ ы тiзiм онда қ атал алфавит ретiнде жү редi: бiрiншi ә рiп бойынша; автордың фамилиялары немесе шығ армалардың бастарының алғ ы сө здерi. Алфавиттық нұ сқ ағ ыш кө мегiмен кө здердi жү йелейдi; мә лiметтер, кө здiң қ олданылатын мә тiнiнiң iздестiруi жең iлдетедi. Зерттеудiң басында ендi картотекаларды негiзде мақ саттар жә не iздеудi есеп анық тап алуғ а болады. Терiлетiн ә дебиеттiң жариялауын хронологиялық шек жә не ә дебиет iрiктелетiн толық тық тың дә режесi кә зiргi жағ дайда анық тауғ а керек.

Кө руге барлық тү рлер душар қ ылуы керек мазмұ ны диссертацияның тақ ырыбымен байланатын кө з. Ғ ылыми жұ мыстарғ а жатады: (кә дiмгi ғ ылыми жә не ғ ылыми-ә йгiлi кiтаптар, классиктердiң кiтабы ғ ылымның облысы, сө здiктер, анық тамалар, энциклопедия, ескi кiтаптар, шетелдiк ә дебиет, библиографиялық кө рсеткiштерде кез келгену тағ ы басқ алар) ә р тү рлi отандық жә не шетел шығ ару жариялалғ ан материалдар; (ғ ылыми зерттеу жә не шетел iссапарлары туралы диссертация, мамандардың авторефераттар, есептеу нә тижелерi, шетел фирмаларының материалдары тағ ы басқ алар аманат қ олжазба ғ ылыми-эксперименталдi жұ мысқ а арналғ ан есептеу нә тижелерi) жарияламалатын қ ұ жаттар, ресми қ ұ жаттар.

Зерттеудiң тақ ырыбының ү йренушiлiгiнiң кү йi ақ параттық шығ арулармен бастауғ а болады. Iзденушiнiң оларында (идея, айғ ақ тар тағ ы басқ алар) зерттеудiң облысы бойынша баспа жұ мыстары туралы Хабар-ошар таба алады. Ақ параттық шығ аруларды дә л қ азiр шығ арылыммен. Институттар, орталық тар жә не ғ ылымның ө ндiрiсiнiң барлық салаларын қ амтитын (Нти) ғ ылыми-техникалық ақ паратты қ ызметтiң Имаютсясы. Бұ л мекемелердiң желiсi (Гнти) ғ ылыми-техникалық ақ паратты мемлекеттiк жү йеге топтастырғ ан. Шетел де, отандық та ол жиын жә не негiзгi қ ұ жаттың тү рлерiнiң ө ң деуiн жү зеге асырады. Кө рcетiлген ұ йымдар шығ аруларды келесi тү рлердi жұ мыстанады: библиографиялық, реферат жә не шолуы.

Қ ақ па жазылымына тү спеген ә дебиеттерді іздестіру барысында мыналарғ а айналасу керек:

- Ақ параттық орталық ғ ылыми-техникалық. Ол жарияламалатын ел ө ткiзiлетiн зерттеу жұ мыстарының барлық тү рлерiне арналғ ан жиын, жинақ талу жә не ақ паратты ө ң деуiн жү зеге асырады реферат жә не сигналдық тү рдiң ақ параттық шығ арулары ол бойынша шығ аратын;

- Техникалық ақ пар, классификацияның институты жә не кодтаудың ғ ылыми зерттеу. Олар ә дебиеттiң ақ параттық нұ сқ ағ ыштарын тапсырма бередi;

Мә лiметтер орталық салалық органдардың шығ арулармен танысуларымен керек салалық ғ ылымның тө ң iрегiдегi керек жұ мыс iстейтiн зерттеушiлерге: Мә лiметтiң Бү кiл ресейлiк институты жә не агроө неркә сiптiк кешеннiң зерттеулерiнiң техникалық -экономикалық тары; электроника бойынша мә лiметтiң институты жә не зерттеулердiң техникалық -экономикалық тары бү кiл ресейлiк ғ ылыми зерттеу.

Бұ дан басқ а, зерттеушiге кiтап палатасы, сонымен бiрге Ұ лттық кiтапхананың ә дебиетiнiң библиографиялық кө рсеткiштерi, кiтапхананың ғ ылыми-техникалығ ы iздеу ө ткiзе шығ аруды пайдалануғ а керек. Барлық жоғ арыда айтылғ ан мекемелер жә не ұ йым ә дебиеттi тапсырыс берсiн тағ ы басқ алар кө мегiмен консультацияны алуғ а болғ ан электрондық мекенжайы болады.

Зерттеушiсi iздеулер есептерiнiң шешiмiнде зерттеудiң осы облысы арналғ ан автоматты жү йе, базасының ақ параттық -iздеулерi жә не деректер қ орлары қ олдана алады.

Алдың ғ ы жыл босатылғ ан толық зерттеулер ү шiн ә деби кө з ө ткендi шолатын библиографияны қ олданылады. Ол оқ у қ ұ ралдары кең тө ң iрек елестеткен: жаратылыс тануды тарих жә не техника бойынша табиғ ат зерттеушiлер жә не инженерлердiң атақ тыларының баспаханалардың салалық ғ ылыми-техникалық тарының ә дебиеттiң тiзiмдерi, тiзбесi, дербес библиографиясы, библиографиялық кө рсеткiштер тақ ырыптық нұ сқ ағ ыштар жә не шолулар, внутрикнижные жә не қ арапайым жә ндiк, библиографиялық сө здiктер.

Сайып келгенде, шең бер ә деби кө з алуан тү рлi жә не сондық тан зерттеушi бұ л кө з мә лiметтерiнiң пайдалылығ ы олардың таң дауында бағ алауғ а икемi болуы керек. Олардың бағ асы келесi белгiлер тұ рды: толық тық жә не ақ параттың дұ рыстығ ы; жариялаудың мерзiмдерi; теориялық жалпылаулар жә не кризистiк материалдардың бар болуы; 1 оқ у бойынша нақ тылық.

3. Ғ ылыми мә лiметтiң кө зiмен зерттеушi қ ызмет қ олданылатын мә лiметтердiң ө зі негiзгi кө лем болатын қ ұ жат ұ ғ ылады. Бiлу мә лiметке пайдалы ө зi ү шiндi жылдам тапсын - ө нiмдiлiк жә не зерттеушiнiң жұ мысының сапасының ең маң ызды шарттарының бiрi.

Оның қ оң ыры кең дiктiң дә режесiне кө здермен танысуда ұ мтылуы керек шектелген. Мерзiм бұ л консультанттың ғ ылыми жетекшiмен байланысулары сө зсiз) немесе осы мә селе жақ сы бiлгiр маманмен. Олардың кө мегiмен ү ш топтар бойынша классификацияны библиографиялық кө з жасауғ а керек:

- iздеу негiзiнде жатуы керек болатын кө здер;

- ә р тү рлi тектiң айғ ақ тары;

- мә селе бойынша мә лiметтiң шең бер кең iтетiн кө здер

зерттеулер.

Бұ дан басқ а, ә дебиет бө лiмдер бойынша жү йелейдi: ғ ылыми зерттеулердiң монографиялары; институттардың ғ ылыми зерттеулерi арнайы жариялаулар тағ ы сол сияқ тылар.; статистикалық мә лiметтер.

Тә жiрибеде талқ ыланылғ ан мә лiметтiң бекiтуiнiң ә р тү рлi формалары бар болады. Оларғ а жатады: қ ызметтiң ө нiмдерiнiң тү сiнiктеме, тезистер, реферат, конспект, дә йексө з, логикалық қ ұ рылым, магниттi сақ таушы, талдауы, ө нiмнiң ресми тү рде мақ ұ лдауы, карточканың нә тижелерi тағ ы басқ алар сонымен бiрге мә лiметтiң классификациясының мү мкiндiгi қ амтамасыз етуi керек. Бұ дан басқ а, бақ ылау, сауал-сұ рақ жү ргiзу, ә ң гiме, интервью жә не тестеудi кең қ олданылады.

Мә лiметтер ақ параттық орта жұ мыс iстейтiн маманғ а таң дауда тұ тынушылардың ақ параттық сұ рау салуларының нақ тылы талаптарына бұ л ұ тымды қ анағ аттандыру оның пайдалылығ ы нақ ты есептiң шешiмiнде анық тауғ а керек. Пайдалылық тар белгiлер ретiнде тү сiнiктiлiк, ақ иқ аттық, сенiмдiлiктердi мә лiметтiң жиынында сө з сө йлейдi, отборерелевантность жә не пертинентностьнiң жанында. Бұ л белгiлердiң талдауы екiншi сандық қ а белгiлердiң бiрiншi тобы мә лiметтiң бағ асының сапалы тарабына жататынын кө рсетедi. Барлық белгiлер ө зара байланыстырғ ан жә не олардың ә рқ айсыларында жеке бiрың ғ ай жү йенi болады. қ ажеттi, олардың жиынтығ ы мә лiметтiң пайдалылығ ының анық тауы бойынша есептердiң олардың iске асыруы шешiмге мү мкiндiк туғ ызу ү шiн жеткiлiктi шарты болып табылады.

Олар қ айда табуғ а болатынын жә не, неткен мү мкiндiктерде бұ л тұ рғ ыда болатынын iздестiруге айқ ын елестету керек ә деби кө з кiрiсе айқ ын елестету керек. Кiтапханалар негiзгi оқ ырмандардың қ ызмет кө рсету тү рiлерiмен болып табылады: анық тама-ақ параттығ ы; оқ уы қ ызғ ылт; абонемент; кө бейтiлген нұ сқ алардың аралық кiтапханалық айырбас, кө шірме жасауы жә не тағ ы басқ алар.

Iздестiруге жол ә деби кө з олар тiзбекте ү йренуге есептейтiнiн тә уелдi бола алады. Егер хронологиялық тiзбек болса, онда ө те жаң а шығ арулармен бастапқ ыда танысады, жариялауларғ а ескiге содан соң ө тiп қ ойылдарды ә р уақ ытта, онда ә деби кө здер хронологиялық байланыстың олардың тү зулерiне қ аралады немесе керi хронологиялық. Егер кiтапханалық тiзбелерде жә не библиографиялық кө рсеткiштердi жақ сы бағ дарласа, онда қ ұ рауғ а болады.

Интернеттi дә л қ азiр ғ ылыми мә лiметтiң iздестiруiнде кең қ олданылады. Iздестiру сө здерге Ключевоенiң iске асады, автордың фамилиясы бойынша немесе электрондық мекенжай бойынша.

Кө з жә не (диссертациялық жұ мыстардағ ы ө зi таралғ ан кемшiлiгi) ерекше кө ң iл бө лу керек диссертацияғ а (диссертациялық жұ мыстардағ ы ө зi таралғ ан кемшiлiгi) ерекше кө ң iл бө лу керек қ оса тiркелетiн ә дебиеттiң тiзiмнiң ресiмдеулерi сұ рақ тарғ а. Қ аншалық ты ол соттау мү мкiн соттау соттау мү мкiн диссертантпен менiң мә селеммен исследуемен мағ лұ маттауғ а қ осып жасалғ ан библиографиялық тiзiм бойынша. Ә дебиеттiң тiзiмiнiң ресiмдеулерi, диссертант ү шiн келесi орындауы керек:

- зерттелетiн сұ рақ бойынша библиографиялық сипаттама ә деби кө з қ ұ рау;

- таң дау тiзiмдегi шағ ылысу ү шiн қ ажеттi ә деби кө з қ ажеттi жасау;

- тиiстi тү рмен ә деби шумақ тау

зерттеудiң есеп сә йкес келетiн схема бойынша кө здер.

Iзденушi олармен жоғ арыда кө рсетiлген операциялар орындап жұ мысқ а кiрiседi.

4.4. Таң даулы тақ ырып бойынша ә дебиеттiң зерттеуi сайланғ ан тақ ырыпты тұ тасатын негiзгi мә селелер туралы ұ сыныс жаң а материалдың iздестiруiн содан соң хабар алыну ү шiн ортақ жұ мыстармен бастауғ а керек.

Зерттеуде ә деби кө з таң даулы сол зерттеулерiнiң барлық мә лiмет емес қ олданылады, онында iшiне алынғ ан емес, тек қ ана диссертацияның тақ ырыбына тiкелей қ атынасы болатын жә не болып табылғ аны та сондық тан ө те бағ алы жә не пайдалы. Оның практикалық қ олдануын мү мкiндiк диссертацияның жазуында болып табылуғ а оқ ылғ ан бағ алау белгiлерi сайып келгенде.

Ә деби кө здермен жұ мысты кезең дi ө тедi. (кесте 2).

2-шi кесте.

Ә деби кө здерi бар жұ мыстың кезең дерi

(монография, ғ ылыми мақ ала тағ ы басқ алар) ә деби кө здерi бар жұ мыстың келтiрiлген алгоритмы шығ арманың тү рiне байланысты ө згере алады. Iзденушi ғ ылыми айғ ақ тарды ә деби кө здермен жоғ арыда айтылғ ан алгоритм бойынша жұ мыс iстей ожаулайды - айқ ындалғ ан ғ ылыми айғ ақ тардың негiзiнде ғ ылыми бiлiмнiң негiзiн процесстер жә не қ ұ былыстардың нақ ты қ асиет шағ ылатын қ ұ райтын элементтер қ ұ былыстар жә не процесстердiң заң дылық тарымен анық талады, теорияларды салады жә не заң дар жү ргiзiледi. Ғ ылыми айғ ақ тар келесi қ асиеттермен бейнеленедi: жаң алық, дә лдiк, объективтiк жә не ақ иқ аттық. Ә деби кө здермен жұ мыс iстегенде конспект жасаудың ә р тү рлi формалары жә не ғ ылыми мә тiндердiң ө ң деуiнiң ә дiстерi бар болады. Ә деби кө зi iзденушiсiмен талдауды процессте диссертацияның мә тiндерiне органикалық қ оса ө рген дә йексө з қ олданылады. Олар тү пдеректер авторғ а ойын жеткiзуге бұ рмалауларсыз мү мкiндiк бередi жә не соғ ан кө зқ арастардың тең естiруi ү шiн ә р тү рлi кө зқ арастар, авторлардың жолдарының салыстыруында қ ызмет кө рсетедi немесе басқ а мә селеге. Қ ажеттi процесс жә не объекттердiң зерттелетiн қ ұ былысты нақ ты мiнездеме ү шiн қ ажеттi сенiмдi айғ ақ тарының жү йесi олардың мазмұ нынан кү ш алып жылжып кете жасалады. Дә йексө здер қ олданыла алады жә не iзденушi iстейтiн жеке пiкiрлердiң растауы ү шiн. Қ олданылатын дә йексө здердiң саны барлық жағ дайларда диссертацияның тақ ырыбының ө ң деуiнiң қ ажеттiктерiмен анық талуы жә не болуы керек.

Ғ ылыми жұ мыстың жазуында, соның iшiнде жә не диссертациялар, дә йектеме келтiрудi нақ тылы рет бар болады. Бұ дан басқ а, сонымен бiрге кө з дә йексө здерiнiң дә л нұ сқ ауына кө ң iл аударуы керек. Кө з дә йексө здерiнiң таң дауы кездейсоқ сипат тасысуы керек. Басқ а авторлардың жұ мыстары соң ғ ы шығ ару бойынша дә йектеме келтiруге ұ сынылады.

Тә жiрибеде кө з дә йексө здерiнiң жө н-жобасы ә р тү рлi ә дiстер жұ мыстың сипатына байланысты қ олданылады: жолма-жол ескертулерде; мә тiн iшiндегi сiлтемелер; мә тiндiк сiлтемелер.

Жолма-жол ескертулерде сiлтемелер баптар, ғ ылыми-ә йгiлi жұ мыстар, баяндамалардағ ыны қ олданылады олар дегенмен тағ ы сол сияқ тылар диссертациялар жә не мә тiндiк сiлтемелердi артық шылығ ы бар жарататын монографиялардағ ы арбиғ андығ ы артынан қ олдануғ а ұ сынылмайды. Сiлтемелерiнiң нө мiрлеуiн шылқ ығ ан iстеуге болады немесе ә рбiр бет ү шiн ө з. Егер дә йектеме келтiру тү пдерек бойынша емес ө ндiрiп алса, онда жолма-жол ескертулерде кө рсету керек: «Цитолар. кiтап арналғ ан.;» немесе Цитолар. бойынша бап.;» жә не тиiстi ә деби кө здiң сипаттамасын содан соң орналастыру.

Мә тiн iшiндегi сiлтемелер талданатын кө з туралы Хабар-ошар соң ында атқ арылатын жұ мыстың библиографиялық тiзiмiне немесе оны мү мкiн емес ауыстырсын негiзгi мә тiндi органикалық бө лiк болып табылғ анда жағ дайлар сол қ олданылады. Ұ қ сас сiлтемелердегi сипаттамасы аты-жө нi жә не автордың фамилиясынан бастайды, тырнақ шалардағ ы кiтап немесе баптың атауы кө рсетiледi. Жақ шаларда тура келетiн шығ атын мә лiметтер.

Мә тiндiк сiлтемелер - бұ л ә дебиеттiң жұ мыстың соң ында немесе ә рбiр басшы сыйғ ызып салатын нө мерлелген тiзiмiне жiберуi бар кө з дә йексө здерiнiң нұ сқ ауы. Бұ л сiлтемелер ә р тү рлi бола алады: кө зге сiлтеме негiзiнен; кө здiң нақ тылы бө лiктерiне сiлтеме; кешендi сiлтеме; қ ұ рамалысы; сiлтеме. Дә йексө здерiнiң диссертациялары қ олдану мә тiндерiнде болуы жә не дұ рыс пiсiп жетуi керек. Қ ол жазбағ а, мұ рағ аттық дереккө здердi сiлтеменiң жанында немесе жолма-жол ескертулерде дә йектеме келтiруде кө рсетуге керек: қ ұ жат қ айда сақ талады, қ ордың ат немесе нө мiрi, тiзiмнiң нө мiрi, iс жә не парақ нө мiрлері.

Зерттеулер орындаудың жанында тесiп ө ткен реттiк нө мiрлеудi қ ажеттiлiк пайда болады. Ә дебиеттiң топтауының ә р тү рлi ә дiстерi бар болады. Материалдың топтауы ө зi жұ мыстың сипаты, оның тағ айындауы жә не тақ ырыптан тә уелдi болады. Мяолардың ә дебиеттiң топтауының белгiлi келесi ә дiстерi осы вреге: алфавиттығ ы; мә тiндегi ә дебиеттерi ескерту бiрiншi шамасында; монографиялық сипаттың жұ мыстары басшылар бойынша; жү йелi тү рдесi; топографиялығ ы; хронологиялығ ы; тү рлер бойынша кө зі.

Дә йексө здердiң ресiмдеуiн ә дiс таң далғ ан болмас едiсi сайып келгенде бiр ереже сақ тау керек: библиографиялық сiлтемелердiң ресiмдеуi барлық ғ ылыми жұ мыс бойынша бiркелкi iстелiнуi керек.

6. Диссертацияның тiл жә не стильi. Ө йткенi диссертациялық зерттеу мамандық қ а қ атысты жұ мыспен, оның тiлi жә не стильге болып табылады ерекше кө ң iл бө луге керек. Шындығ ында, диссертациялық зерттеудiң тап тiл - стилистикалық мә дениетi оның авторының ортақ мә дениетi туралы соттауғ а ең жақ сы мү мкiндiк бередi.

Жазбаша ғ ылыми сө здiң бө лiгi сияқ ты диссертациялық зерттеудiң тiл жә не стильсi деп аталатын академиялық этикеттiң ық палмендерiмен орын алды. Мә н оны меншiктi жә не ғ ылыми ақ иқ аттың дә лелдеуiнiң мақ саты бар жақ ындатылатын кө зқ арастарының интерпретациясында тұ рады.

Жазбаша ғ ылыми сө здiң тiлiнiң ө те тә н ерекшелiгi материалды айтып берудi ү стiрт-логикалық ә дiс болып табылады. Бұ л қ ұ ралдардың дауыстауларын барлық жү йедегi ө з ө рнегi табады. Ғ ылыми мазмұ ндама мақ саты шындық тың айғ ақ тары зерттеудiң нә тижесiнде айқ ындалғ ан ақ иқ аттардың дә лелi болып табылғ ан пiкiрлерден негiзiнен тұ рады.

Ғ ылыми мә тiн ү шiн мағ ыналы аяқ талғ андық, бү тiндiк жә не орамдылық тә н. Қ исындық байланыстарды ө рнектер ең маң ызды қ ұ рал басқ ағ а, қ орытынды, қ орытындының бiреуiн ойлаларымен қ арама-қ айшы қ атынастар, себептi-тергеулi қ атынастар, ө ткел дамытуды тiзбекке ойлауғ а кө рсетушi бұ л жерде арнайы функционалдi - синтаксистiк байланыс қ ұ ралдары болып табылады. Байланыстар қ ұ ралдар ретiнде есiмдiк, сын есiмдер жә не есiмше қ олданыла алады.

Ғ ылыми сө з жә не оның сапасының дә лдiгi шартталғ ан:

-тиесiлi грамматикалық конструкциялардың таң дауымен

сө йлемде байланыстың нормаларына дә л жү ру;

-бұ л сю тү сiнiктi жә не тү сiнiктi анық тық пен -;

-бұ л керексiз қ айталаулар, артық тә птiштеу жә не сө здiк қ оқ ыс қ ұ тылғ ан қ ысқ алық пен -. Қ ағ ида бұ л жерде жұ мыс iстеуi керек: қ алай айқ ынырақ ғ ана емес, мә н-жайды қ ысқ алау алып жү ру де мү мкiн.

сө здердiң қ олдануында айқ ындалады. Диссертациялық зерттеудегi Мұ ндай сө здерi оның авторының тiл салақ тығ ы туралығ ана емес, сө здiң заты туралы ұ сыныстар жиi айқ ындық қ а кө рсетедi куә ландырады;

- қ олдану орыс сө здерiн қ айталанғ ан жә не айтқ ан сө здердi нақ сол керексiз кү рделендiретiн шетелдiк сө здер қ арадайды. Мысалы, не ү шiн ештең е айрық ша жә не тағ ы басқ алар айтуғ а болғ анда ештең е тө тенше айту.;

- басқ а тiлдегi лексик терiс немесе параллел қ олдануы. Мысалы, бұ л керексiз қ айталаулар (фиаско сө з толық Ния поражесi болып табылады) толық фиаско жә не тағ ы басқ алар пiсiрiлуге сү ртуге бағ ытталды.;

- тавтологиямен, қ айталау сол.мысалы, схемалық жоспар, трансформаторлардың жетi даналары жә не тағ ы басқ алар ми ө з леяғ а басқ аша айтқ анда.

Диссертациялық зерттеудiң тiл - стилистикалық ресiмдеуi тiл ү шiн қ исынды мә тiнге жиналғ ан ғ ылыми мә лiметтi маң ызды ұ йымдастыруғ а икемi болу. Қ осымшада 15 сө йлеу сө з орамдары, ғ ылыми ең бектердегi ұ сыныстардың арасындағ ы байланыс қ ұ ралдарын сияқ ты қ олданылатын орындайтын ә р тү рлi сө йлеу функциялар келтiрiлген. Қ олдануы сө з орамына осы дауыстаулары зерттеушiнiң жұ мысын бұ л тұ рғ ыда жең iлдетедi.

Ғ ылыми мә тiндерде кө п сө здердiң шектелген ү йлесушiлiгi бар болады. Бұ дан басқ а, қ ағ ида жә не қ ысқ артуларды форманың бiркелкiсi ғ ылыми ең бектi жазуда сақ тауғ а керек. Тiн жазуда - диссертацияның Сығ уы жә не автореферат орынды (қ осымша 4 жә не 15 қ ара) таптаурындарды пайдалану. Ғ ылыми стиль жә не ғ ылыми жұ мыстың ресiмдеуi туралы толығ ырақ келесi жұ мыстарда қ арауғ а болады:

Орыс тiлi бойынша Демидов А.К.оқ у қ ұ ралы: Ғ ылыми стиль. Ғ ылыми жұ мыстың ресiмдеуi Л.К.Демидова. М: орыс тiлi, 1991 Веселоволары Н.С.Бурдиннің ғ ылыми жұ мысын ресiмделген Н.С.Бурдин П.В.Веселоволар. М: Жоғ ар. мект, 1973 Розенталь Д.Э.айт жә не Д.Э.Розенталь / дұ рыс орысша жазың ыз. - - Изд Астрель М: ЖШО: Изд Аст ЖШО, 2003. - 247.; Д.Э.Розенталь қ атесiз жазуғ а жә не оның ә деби тү зетуi бойынша Розенталь Д.Э.анық тама. - М: Рольф, 1996. - 368. тағ ы басқ алар.