Сұйылтылған жүзгіндердің седиментациялық тұрақтылығы

Жү згіннің седиментациялық тұ рақ тылығ ы –бұ л жү йенің бө лшектерді уақ ыт бойынша бү кіл кө лемде таралуын сақ тау қ абілеті, басқ аша айтқ анда жү йенің ауырлық кү шіне қ арсы ә рекет ету қ абілеті.

Кө птеген жү згіндер полидисперстік жү йелер болғ андық тан, қ ұ рамында броундық қ озғ алысқ а қ атыса алмайтын ірі бө лшектері бар жү згіндер седиментациялық (кинетикалық) тұ рақ сыз жү йелер болып табылады. Егер бө лшектердің тығ ыздығ ы дисперстеуші ортаның тығ ыздығ ынан аз болса, онда олар қ алқ ып шығ ады, ал егер кө п болса- шө геді.

Жү згіннің шө гуін зерттеу бірінші кезекте тұ нбаның жинақ талу қ исық тарын (седиментациялық қ исық ты) m=f(t) алумен байланысты. Жинақ талу қ исық тары екі тү рде болуы мү мкін: майысумен жә не майысусыз. Седиментациялық қ исық тың тү рі седиментацияланатын жү згіннің агрегаттық тұ рақ ты немесе тұ рақ сыз болуына тә уелді болады. Егер шө гу бө лшектердің іріленуімен, соғ ан сә йкес шө гу жылдамдығ ы ө сетін болса, онда шө гу қ исығ ында майысу нү ктесі пайда болады. Егер жү згін агрегаттық тұ рақ ты (коагуляция жоқ) болса, онда тұ нба қ исығ ында майысу нү ктесі мү лдем жоқ болады. Осы екі жағ дайда алынғ ан тұ нбалардың сипаты ә ртү рлі болады.

Агрегаттық тұ рақ ты жү згіндерде бө лшектердің шө гуі баяу ө теді жә не ө те тығ ыз тұ нба қ алыптасады. Бұ л бө лшектердің агрегатталуына беттік қ абаттардың қ арсыласуымен тү сіндіріледі; бір-бірімен сырғ анау арқ ылы бө лшектер минимальды потенциалды энергия кү йіне кө шуі мү мкін; басқ аша айтқ анда тығ ызырақ орналасуы мү мкін. Бұ л жағ дайда бө лшектер арасының қ ашық тығ ы мен координациялық сан мыналардың:

· ауырлық кү шінің;

· бө лшектердің молекулааралық тартылуының;

· жү згіннің агрегаттық тұ рақ тылығ ын қ амтамасыз ететін бө лшектердің арасындағ ы тебілу кү шінің арасындағ ы қ атынаспен анық талады.

Агрегаттық тұ рақ сыз жү згіндерде бө лшектердің шө гуі агрегаттардың тү зілу нә тижесінде тезірек жү реді. Бірақ бө лінген тұ нба бірінші жанасу кезінде бө лшектер ө зара кездейсоқ орналасуын сақ тайтындық тан олар ө те ү лкен кө лемді алады, олардың арасындағ ы байланыс кү ші олардың ауырлық кү шімен шамалас немесе одан да кө п. Пайда болғ ан агрегаттардың немесе флокулдардың анизотропиясы байқ алады. Зерттеулер ү лкен седиментациялық кө лемді тұ нбалар алынатын спиральды немесе тізбекті алғ ашқ ы агрегаттар мү мкін болатынын кө рсетті.

Агрегаттық тұ рақ ты жә не тұ рақ сыз жү йелерде седиментациялық кө лемнің айырмашылығ ы, егер бө лшектер орташа ө лшемді болса, анығ ырақ байқ алады.Егер бө лшектер ірі болса, онда жү згін агрегаттық тұ рақ сыз болғ анына қ арамастан, тұ нба тығ ызырақ болады, ө йткені ауырлық кү ші бө лшектердің байланысу кү шінен айтарлық тай басым болады.Егер де бө лшектер ө те ұ сақ (майда) болса, онда агрегаттық тұ рақ ты жү йеде ауырлық кү шінің аз болуына байланысты қ озғ алғ ыш тұ нба алынады.