Дисперстік бөлшектердің жіктелуі

Келтірілген жіктелуді тү сіндірейік.

Дисперстік бө лшектердің ө лшемдері бойынша жіктелуі. Дисперстік бө лшектердің жіктелуі дисперстік жү йелердің жіктелуіне ұ қ сас.

Ең кішкентай бө лшектер - нанобө лшектер. Нанобө лшектердің қ ұ рамына бірнеше жү з атомдар кіріп, олардың ішкі қ ұ рылысы кү рделі болып келеді. Нанобө лшектердің ерекшелігі – кішкентай ө лшемдерінің салдарынан олардың кө лемдік жә не беттік қ асиеттерінің арасында айырмашылық жоқ. Танымал нанобө лшектерге кө міртек атомдарынан тұ ратын тармақ талғ ан қ ұ рылымдар – фуллерендер жатады. Ультрадисперстік бө лшектердің (нанобө лшектердің) негізгі ерекшелігі – олардың қ асиеттерінің бө лшектер ө лшемдеріне тә уелділігі, яғ ни ө лшемдік (масштабтық) эффектілер.

Ө лшемдері кіші болғ андық тан жоғ ары дисперстік бө лшектер броундық қ озғ алысқ а бейім. Дө рекі дисперстік бө лшектер жылдам шө гіп, не қ алқ ып шығ ады. Соның нә тижесінде жү йе екі фазағ а бө лінеді де, дисперстік жү йе жойылады.

Дисперстік бө лшектердің тү ріне байланысты жіктелуі. Дисперстік бө лшекте алуан тү рлі болады. Дисперстік бө лшектердің жә не олар тү зетін дисперстік жү йелердің қ асиеттері бө лшектердің ө лшемдерінің: ұ зындығ ы (l), ені (h) жә не қ алың дығ ы (d), - арасындағ ы қ атынастарғ а байланысты. Осы кө рсеткіш бойынша бө лшектерді ү ш топқ а бө леді.

1. Кө лемдік (ү ш ө лшемді) бө лшектер: ү ш ө лшемі де бір-біріне жақ ын жә не дисперстілік (1нм-10мкм) аралығ ында жатыр.

2. Беттік (екі ө лшемді) бө лшектер: дисперстілік аралығ ында тек бір ө лшем (қ алың дық) жатады, ал қ алғ ан екі ө лшем (ұ зындығ ы мен ені) едә уір ү лкен жә не макроскопиялық ө лшемдерде болуы мү мкін.

3. Сызық ты (бір ө лшемді) бө лшектер: ө те жің ішке жіптер, талшық тар; дисперстік ө лшемдерге кө лденең қ имасы жатады.

Дисперстік бө лшектердің қ ұ рылымы бойынша жіктелуі. Қ ұ рылымына қ арай дисперстік бө лшектерді фазалық жә не псевдофазалық деп жіктейді.

Фазалық бө лшектер. Мұ ндай бө лшектер заттың макроскопиялық фазасының кіші кө лемі болып табылады. Олар ү ш агрегаттық кү йде бола алады: қ атты бө лшектер кү йінде (микрокристалдар), ұ сақ сұ йық тамшылар не жұ қ а қ абыршық тар, газды кө піршіктер.

Псевдофазалық (коллоидтық) бө лшектер. Дисперстік бө лшектердің ү лкен тобының қ ұ рылымы кү рделі болып келеді жә не оны еш бір агрегаттық кү йге жатқ ызуғ а болмайды. Мұ ндай ерекше қ ұ рылымы бар дисперстік бө лшектерді псевдофазалық, не коллоидтық деп атайды.

Псевдофазалық бө лшектердің айқ ын мысалы ретінде мицеллаларды - бетті-активтік заттардың кө птеген молекулаларынан тұ ратын агрегаттарды алуғ а болады. Псевдофазалық бө лшектердің басқ а маң ызды тобы – нанобө лшектердің агрегаттары.

Дисперстік бө лшектердің химиялық қ ұ рамы бойынша жіктелуі. Бұ л жіктелу 1-кестеден айқ ын кө рініп тұ рғ андық тан қ осымша тү сіндірулерді талап етпейді.