Адсорбент пен адсорбтивтің қасиеттерінің әсерлері.

Адсорбция шамасына адсорбенттің полярлығ ы мен уақ тесіктерінің ә серлері де ө те кү шті болады. Полярлы адсорбенттердің полярлы адсорбтивті, ал полярлы емес адсорбенттердің полярлы емес адсорбтивтерді жақ сы адсорбциялайтыны белгілі. Адсорбенттердің уақ тесіктерінің адсорбцияғ а ә серлері сол адсорбтивтің молекулалары мен уақ тесіктерінің шамаларының қ атынасына байланысты болады. Егер тесік шамалары ө ссе, ал адсорбтив молекулаларының шамасы аз болса ерітіндінің қ атты денедегі адсорбциясы кө бейеді. Ал адсорбтивтің молекулаларының шамалары тесіктердің шамаларынан жоғ ары болса, онда олардың тесікке енуі қ иындайды да, адсорбция шамасы да аз болады, иә адсорбция нашарлайды. Ә рине егер қ атты дене беті тегіс болса, онда жоғ арыда да айтылғ андай болмайды.

Адсорбцияғ а адсорбтивтің химиялық табиғ атының да ә сері кү шті. Алайда бұ лардың арасындағ ы байланысты тікелей жалпы тү рде айтуғ а болмайды. Ө йткені бірдей адсорбтивтердің ө зі адсорбент пен ортаның (яғ ни еріткіштің) полярлығ ына байланысты ә ртү рлі адсорбциялануы мү мкін. Соғ ан қ арамастан адсорбцияның адсорбтивтік табиғ атына байланыстылығ ы Ребиндер ұ сынғ ан полярлық ты тең геру ережесімен анық талады. Бұ л ереже бойынша С адсорбтивінің адсорбциясы егер ол бө лу бетін тү зетін фазалардың (А жә не В фазалары) полярлығ ын тең естіруге тырысатын болса, яғ ни А мен В фазаларының полярлығ ының айырмашылығ ын азайтатын жағ дайда ғ ана болады. Басқ аша айтқ анда С-ның адсопрбциясы оның диэлектрлік ө тімділігі А мен В фазаларының диэлектрлік ө тімділіктері ( жә не ) аралығ ында болса жү реді > > немесе < <

Бұ дан неғ ұ рлым еріген зат пен ерітіндінің полярлығ ының айырмашылығ ы кө п болса, соғ ұ рлым затымыз еріткіште нашар ериді. Ендеше оның беттегі адсорбциясы жақ сы болады. П.А.Ребиндердің ережесі бойынша БАЗ молекулалары адсорбент пен ортаның бө лу беттерінде полярлық бө лігімен полярлық фазағ а полярлық емес бө лігімен полярлық емес фазағ а қ арап орналасады. Оны сұ лбалық тү рде былай кө рсетуге болады.

2.7-сурет. Ә ртү рлі бө лу беттерінде дифильдік

молекулалардың орналасуы.

Бұ л жоғ арыда айтылғ ан жалпы жағ дайлардың басқ а адсорбция шамасының неге байланыстылығ ын кө рсететін белгілі бір жағ дайлар ү шін қ олданылатын дербес ережелер бар. Мысалы заттың молекулалық салмағ ы артқ ан сайын оның адсорбциясы да кү шейеді. Міне бояғ ыш заттар мен алколоидтардың жақ сы адсорбциялануы осы себептен, яғ ни олардың молекулалық салмақ тары ө те жоғ ары. Ароматтық заттардың алифаттық заттардан, ал қ анық пағ ан қ осылыстардың қ анық қ ан қ осылыстардан жақ сы адсорбцияланатыны сияқ ты т.б. дербес ережелерді де айта кеткен жө н.