Стандартты ерітінділерді дайындау.

Стандартты (титрленген) ерітінділерді дайындаудың бірнеше жолы бар:

1. Алғ ашқ ы стандартты заттың дә л массасын аналитикалық таразыда ө лшеп, оны ө лшеуіш колбада еріту (стандарттық заттар, не фиксаналдар ә дісі). Еріген заттың массасы (m) мен алынғ ан ерітіндінің кө лемі белгілі болса (V), бұ л ерітіндінің титрін табу қ иын емес: T = m/V.

Дә л массасын ө лшеуге мынадай шарттарғ а жауап беретін заттар пайдаланылады:

а) Зат химиялық таза болуы керек, бө где қ оспалардың мө лшері 0, 05-0, 1 %- тен аспауы керек.

б) Заттың қ ұ рамы белгілі химиялық формулағ а сә йкес болуы керек.

в) Қ атты жә не ерітінді тү ріндегі заттың қ ұ рамы ауада сақ тағ анда тұ рақ ты болуы керек.

г) Ө лшеу қ атесінің мә нін азайту ү шін алғ ан заттың молекулалық массасы ү лкен болғ аны қ ажет.

Тә жрибеде стандартты ерітінділер дайындауғ а жиі фиксаналдар пайдаланылады. Фиксанал – дә некерленген шыны ампулағ а салынғ ан, 1 л белгілі концентрациялы (С(f _экв, Х)=0, 1М ерітінді дайындауғ а сә йкес, дә л ө лшенген зат. Фиксаналды пайдаланып ерітінді дайындау ү шін ампуланың ішіндегі затты толығ ымен 1 л ө лшем колбасында ерітеді.

2. Егер зат жоғ арыда келтірілген шарттарғ а жауап бермесе, онда концентрациясы жуық мә нмен белгілі ерітінді дайында­лады да, оның дә л концентрациясы басқ а стандартты ерітіндіні пайдаланып анық талады.

Ерітіндінің концентрациясын анық тағ анда да жә не анализ жү ргізгенде де титрлеудің келесідей екі жолын пайдалануғ а болады:

1. Алғ ашқ ы стандартты не анализдейтін заттың нақ ты мө л­шерін ө лшем колбасында ерітеді, белгіге шейін сумен толтырып ерітіндіні дұ рыстап араластырады. Ол ү шін тығ ынмен жабылғ ан колбаны бірнеше рет аударады. Осы ерітіндінің пипеткамен аликвотты мө лшерін алып, оны титрлейді.

2. Алғ ашқ ы стандартты (не анализдейтін) заттың массасы бір-біріне жуық жеке нақ ты мө лшерлерін алады, ә рқ айсысын суда ерітіп, алынғ ан ерітінділерді титрлейді. Бұ л ә діс жеке нақ ты мө лшерлер ә дісі деп аталады.

Титриметриялық анализдегі есептеулердің негізі эквиваленттер заң дылығ ына сү йенген. Реакцияласатын заттардың эквиалентті мө лшерлері бір-біріне тең (n_Э1= n_Э2). Осыдан эквиваленттің молярлы концентрациясына ауыссақ химиялық анализдің негізгі есептеу тең діктерін аламыз. Эквиваленттің молярлы концентрацияның анық тамасы бойынша ол 1 л ерітіндідегі еріген заттың мольэквивалент (мэкв), не 1 мл ерітіндідегі – миллимольэквивалент (ммэкв) мө лшері. Сондық тан, кө лемнің осы концентрацияғ а кө бейтіндісі (С₁(f _э)^. V₁) осы кө лемдегі заттың реакцияғ а қ атысатын ммэкв мө лшерін кө рсетеді. Екінші заттың да осындай ммэкв мө лшері реакцияғ а қ атысады (С₂(f _э)^. V₂), яғ ни, С₁(f _э)^.V₁ = С₂(f _э)^.V₂ немесе:

Мысалдар:

1. 25, 00 мл тұ з қ ышқ ылын титрлеуге 32, 20 мл 0, 0950 М натрий гидроксидінің ерітіндісі жұ мсалады. Тұ з қ ышқ ылы эквивалентінің молярлы концентрациясы неге тең?

С_HCl^. V_HCl = С_NaOH^. V_NaOH

2. 1 л 0, 1 М тұ з қ ышқ ылының ерітіндісін дайындау ү шін оның 12, 10 М ерітіндісінің қ андай кө лемін алу керек?

С΄ _HCl^. V΄ _HCl = С΄ ΄ _HCl ^. V΄ ΄ _HCl

мл

3. 250 мл ө лшемдік колбадағ ы барий гидроксидінің ерітіндісінен титрлеуге оның 20, 0 мл алынды, онымен реакцияласуғ а 22, 40 мл 0, 09884 М HCl ерітіндісі жұ мсалды. Барий гидроксидінің мө лшерін (m) табу керек.

Ba(OH)₂ + 2HCl = BaCl₂ + 2H₂O, f_экв (Ba(OH)₂ = ½

С(1/2Ba(OH)₂)^.V_Ba(OH)2= С_HCl^.V_HCl

20, 00=0, 09884^.22, 40

М

Осыдан:

.

250, 0 мл ерітіндіде: m=T^. 250, 0 = 0, 009491 г/мл^. 250, 0 мл = 2, 373 г Ba(OH)₂ бар.

Жалпы тү рде:

4. 2, 606 г техникалық сода 250, 0 мл ө лшемдік колбада ерітілген. Осы ерітіндінің 25, 00 мл кө лемімен ә рекеттесуге 22, 45 мл 0, 1095 М тұ з қ ышқ ылы жұ мсалды (индикатор метил-оранж). Na₂CO₃-тің массалық ү лесі неге сә йкес?

Метилоранж индикаторы қ атысындағ ы реакцияның тең дігі:

Na₂CO₃ + 2HCl = H₂O + CO₂ + 2NaCl, f_экв.(Na2CO3) = 1/2

г.