КІРІСПЕ. Кіріспе Қазақстан Республикасының зауыттары 1.1 АҚ «С.М.Киров атындағы

МАЗМҰ НЫ

КІРІСПЕ

Адамзат пайда болғ алы адам мен техника бір – бірімен тығ ыз байланыста. Техниканың пайда болуының алғ ы шарты – табиғ атты тану, одан қ орғ ана білу жә не оны тү сінуге талпыну. Оның мақ саты – адамның ө мір сү руін қ ауіпсіздендіру жә не жақ сарту. Техниканың жалпы мә ні ХІХ ғ асырда ө згерді. Бұ л кезең дерде механикалық машиналар келіп, олар адамзат қ ызметінде, ә сіресе материалдық ө ндірісте қ олданыла бастады. Техника ғ ылым жетістіктерін кең інен қ олдануғ а негізделген машиналық техникағ а айналды, ө ндіріске индустриалдық қ оғ амғ а дейінгі шебердің орнына инженер келді. Техника бірте – бірте ө ндіріс саласын ғ ана емес, адам ө мірінің басқ а салаларын да қ амти бастады, автоматтандырылғ ан машиналар пайда болды жә не бұ л процесс ө те тез қ арқ ынмен жү ре бастады.

Қ азіргі заман талабына сай ғ ылыми техникалық прогресті жә не ә леуметтік мә селелерді тез шешуіміз керек. Осы себептен де ғ ылыми техникалық прогрестің қ арқ ынды дамып келе жатқ ан негізгі – негізгі салаларын қ олғ а алу дұ рыс. Себебі, бізді дамытатын да, атымызды шығ аратын да, байытатын да осы салалар. Мұ ндай салалардың бірі машина жасау саласы болып саналады. Машина жасау саласын дамытудың негізі кө здері – электротехника ө неркә сібін, микроэлектроника, станок жасау, есептеу техникасы мен прибор жасау жә не айтылғ андардың бә рін автоматтандыру болып саналады. Машинаның техникалық сипаттамасының жоғ арлауы мен олардың қ ызметінің кө бейуі, олар қ ұ рамдас тетіктер мен қ ұ рам бірліктерінің сандарында кө бейуіне, физико – механикалық қ асиеті жоғ ары, материалдарымен ауыстыруына ә келеді.

Ө неркә сіптің жетекші саласы ретінде машина жасау дамығ ан елдерде айрық ша орынғ а ие. Оның ү лесіне ө неркә сіп ө німінің 36÷ 40%-ы, индустрияда жұ мыс істейтіндердің 34%-ы тиесілі. Қ азіргі заманғ ы машина жасау – 300-ден астам ө ндіріс тү рін біріктіретін, ғ ылымды ең кө п қ ажет ететін, шығ аратын ө нім тү рі бірнеше миллионмен есептелетін аса кү рделі сала. Машина жасау бү кіл ә лемде ұ лттық ө неркә сіптің технологиялық дең гейінің кө рсеткіші ретінде қ абылданады. Машина жасау саласында дү ниежү зіндегі аса ірі " Дженерал Моторс", " Форд Мотор", " Дженерал Электрик" (АҚ Ш), " Даймлер-Крайслер", " Сименс" (ГФР), " Мицубиси", " Тойота Мотор" (Жапония) ұ лтаралық бірлестіктері жұ мыс істейді. Бұ л сала жанама салаларды дамыту ү шін мультипликативтік ә сер береді, халық тың жұ мыспен қ амтылуын бірнеше рет ұ лғ айтады жә не сол арқ ылы тұ тастай алғ анда экономиканың бә секеге қ абілеттілігін қ амтамасыз етеді. Жалпы машина жасау шаруашылық тың барлық саласына қ ажетті қ ұ рал-жабдық тар жасау мен кү нделікті тұ рмыста қ олданылатын машина ө німдерін (сағ аттар, тоқ ыма жә не тігін машиналары, т.б.) шығ аруды қ амтиды. Мұ нда бірнеше данадан ғ ана (атом реакторы, металлургия комбинаттарының жабдығ ы) шығ арылатын кү рделі, қ ымбат жабдық тан бастап, саны миллиондап есептелетін жаппай ө німдерге дейін ө ндіріледі. Бұ л сала бойынша дү ниежү зінде АҚ Ш, Германия, Жапония алдың ғ ы орын алады. Кейбір елдердің айрық ша маманданғ ан салалары бар; Швейцария сағ ат ө ндірісіне қ ажетті ө те дә л станок жасауғ а, Жапония мен Корея аса ірі станок жасауғ а маманданғ ан.

Республикадағ ы машина жасауды дамыту жө ніндегі бағ дарлама негізінде жұ мыс істеп тұ рғ ан кә сіпорындарды жоғ ары технологиялық жә не қ азіргі заманғ ы жабдық пен жаң ғ ыртуғ а, халық аралық стандарттың бә секеге қ абілетті ө німін шығ ару бойынша жаң а кә сіпорындар қ ұ руғ а, барлық жұ мыс істеп тұ рғ ан отандық машина жасау кә сіпорындарының байланыстары мен кооперациясын дамытуғ а бағ ытталғ ан.

Машина жасау кешені – шаруашылық тың ә р тү рлі салаларына қ ұ рал-жабдық, елдің қ орғ аныс жағ дайы ү шін қ ару – жарақ, халық қ а қ ажетті тауарлар шығ арумен айқ ындалады. Сондық тан халық аралық дең гейде ұ йымдасу тиімді болып есептеледі. Ғ ылымда кө п қ ажет ететін бұ л салада ө нім кө лемі бойынша Жапония, АҚ Ш, Азиядағ ы жаң а индустриялдық елдер, Қ ытай, Батыс Еуропа елдері жетекші орынғ а ие.

Қ азақ стандағ ы машина жасау кешенінің қ ұ рамында 2500-ден аса ө нім тү рлерін шығ аратын 370 зауыт бар. Кең естер Одағ ы ыдырағ анғ а дейін еліміз аумағ ындағ ы қ орғ аныс – ө неркә сіп кешені қ ұ рамынд 50 жоғ ары технологиялық зауыт жұ мыс істеді. Олар ә скери техника, қ ару – жарақ жә не оқ дә рі шығ арды. Алматы, Орал, Зырян, Петропавл қ алаларында орналасқ ан жетекші зауыттар орта қ ашық тық тағ ы зымырандар, ә скери – тең із флоты ү шін торпедо, атқ ыш қ ару – жарақ зымыран техникаларының микро сызбаларын шығ аратын. Қ азір де бұ л зауыттар Қ азақ стан мен ТМД елдерінің Қ арулы кү штеріне арналғ ан ө німдер шығ арады. Қ азақ стан да қ азіргі таң да металлургия, ауылшаруашылық жә не кө ліктік машина жасау салаларына айрық ша басымдылық берілуі тиіс. Ө йткені, дә л осы бағ ыттар ел экономикасындағ ы кө птеген ө ндірістік салалардың дамуына жағ дай туғ ызу арқ ылы, Қ азақ станның экспорттық ә леуетінің ө суіне айтарлық тай ық пал ететіні анық.

Ұ лт Кө шбасшысы, Мемлекет басшысы Нұ рсұ лтан Назарбаев еліміздің азық – тү лік қ ауіпсіздігін қ амтамасыз етуге ерекше кө ң іл бө ліп ауылшаруашылығ ын, соның ішінде, мал шаруашылығ ын дамытуғ а айрық ша назар аударып отырғ андық тан, біз ү шін, ең алдымен диқ андарымызбен шаруаларымызды заманауи ауылшаруашылық машиналармен қ амтамасыз ету ө те маң ызды.

Қ азақ стан алғ а қ ойғ ан мақ саттарына жетіп, дү ниежү зілік қ ауымдастық арасының ө зінің лайық ты орнын аламын десе, машина жасау ө неркә сібіне деген кө зқ арас пен мемлекеттік қ олдауды тү бегейлі ө згерту қ ажет [1].