РЕФЕРАТ. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Алматы 2013

Қ азақ стан Республикасының Білім жә не ғ ылым министрлігі

ә л-Фараби атындағ ы Қ азақ ұ лттық университеті

«Қ орғ ауғ а жіберілді»

Кафедра мең герушісі

б.ғ.д., профессор Тө леуханов С.Т.

Дипломдық жұ мыс

Тақ ырыбы: «ЖАНУАРЛАРДЫҢ ТЕРІСІНДЕГІ БИОАКТИВТІ НҮ КТЕЛЕРДІҢ ЭЛЕКТРОФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ КӨ РСЕТКІШТЕРІ БОЙЫНША ВИБРАЦИЯНЫҢ Ә СЕРІН ЗЕРТТЕУ»

050607- «Биология» мамандығ ы

Орындағ ан

4 курс студенті Байшанова А.Ә.

Ғ ылыми жетекші

б.ғ.к., ағ а оқ ытушы Кулбаева М.С.

Норма бақ ылаушы

б.ғ.к., ағ а оқ ытушы Кулбаева М.С.

Алматы, 2013

Қ ұ рылымы

Рефератта кө рсетілуі тиіс:

- жұ мыстың кө лемі, иллюстрация, кестелер мен суреттер, пайдаланғ ан ә дебиеттер саны;

- кілттік сө здер тізімі;

- жұ мыстың мақ саты мен міндеттері;

- қ олданылғ ан ә дістемелер мен аппараттар;

- алынғ ан нә тижелер;

- практикалық қ ұ ндылығ ы.

Реферат кө лемі 1000 белгілерден аспау керек (1 бет)

РЕФЕРАТ

Дипломдық жұ мыс 61 беттен, 6 кестеден, 10 суреттен тұ рады, пайдаланғ ан ә дебиеттер тізімі 90, соның ішінде 20 шетелдік болып табылады.

Кілтті сө здер: вибрация, биопотенциал, биологиялық активті нү кте, биологиялық ырғ ақ, фаза, ортафаза, акрофаза, период, жиілік, мезор, амплитуда.

Жұ мыстың мақ саты: жануарлардың терісіндегі биоактивті нү ктелердің электрофизиологиялық кө рсеткіштері бойынша вибрацияның ә серін зерттеу.

Жұ мыстың міндеттері: қ алыпты жағ дайдағ ы қ ояндардың аурикулярлы биологиялық активті нү ктелерінің биопотенциалын зерттеу.

Стресс фактор ә серіне тү скен қ ояндардың аурикулярлы биологиялық активті нү ктелерінің биопотенциалының кө рсеткіштерін анық тау.

Қ алыпты жә не вибрацияғ а тү скен қ ояндардың терісіндегі аурикулярлы биологиялық активті нү ктелерінің биопотенциал кө рсеткіштерінің хроноқ ұ рылымдық параметрлерін айқ ындау.

Зерттеу обьектісі жә не ә дістері: алғ а қ ойылғ ан мақ сат пен міндеттерге жету ү шін тә жірибеге виварий жағ дайында ө сірілген қ оянның шиншилла тұ қ ымдасы алынды. Тә жірибеге алынғ ан қ ояндар екі топқ а бө лінді. Бірінші топтағ ы қ ояндар (бақ ылау - қ алыпты) ешқ андай ә сер алмағ ан қ алыпты жағ дайда ұ сталғ ан қ ояндар тобы, екінші топта 10 Гц-ке тең жалпы вибрация тудыратын арнайы «Виброн» аппаратында ұ сталғ ан қ ояндар.

Тә жірибеге алынғ ан екі топтағ ы қ ояндардың аурикулярлы биоактивті нү ктелерінің биопотенциялдары зерттелді. Биопотенциалдарын тіркеп алуғ а «Биопотенциометр» арнайы аспап пайдаланылды. Терідегі сигналдарды тіркеп алу арнайы Э₁ жә не Э₂ электродтары арқ ылы орындалады. Э₁ электроды - активті электрод, тері бө лігінен потенциалдарды ө лшеуге арналғ ан, ал Э₂ электроды - пассивті электрод, медициналық дә кімен тазаланғ ан қ ұ лақ қ алқ анының ұ шына тіркеледі. Тә улік ішіндегі 12, 15, 18, 21, 24, 03, 06, 09, 12 сағ ат аралығ ында ө лшеу жұ мысы жү ргізіледі. 2-ші топтағ ы жануарларды белгіленген уақ ыттардан 1 сағ ат алдын тә жірибеге қ ойылады.

Алынғ ан нә тижелер: қ алыпты жә не вибрация ә серіндегі қ ояндардың терісіндегі аурикулярлы биоактивті нү ктелердің биопотенциалының кө рсеткіштерінің тә уліктік динамикасының ерекшеліктері мен хроноқ ұ рылымдық параметрлері талданды.

Практикалық маң ыздылығ ы: бұ л жұ мыстың нә тижелері хронофизиология саласына қ осқ ан ү лес болып табылады. Биоырғ ақ тардың хроноқ ұ рылымдық параметрлерінің ө згерістерін анық тайтын ақ параттық индикаторды вибрация ә серлеріне ағ заның бейімделу мү мкіндіктерін анық тауда пайдалануғ а болады.

Енгізу туралы нә тижелері: баспадан шық қ ан мақ алалардың жалпы саны 3. Оның ішінде 2 мақ ала, 1 тезис. Конференцияның жұ мысына қ атысуы – 1.

Қ ұ рылымы

- Кіріспе,

- Барлық бө лімдерінің, бө лім ішіндегі, пункттер мен пункт ішіндегі реттік нө мері мен атаулары

- Қ орытынды

- Пайдаланғ ан ә дебиеттер тізімі,

- қ осымша атаулары

Дипломдық жұ мыста

МАЗМҰ НЫ

Дипломдық жұ мыста

МАЗМҰ НЫ

Қ ұ рылымы

Нормативтік сілтемелер

Стандарт тізімі кө рсетіледі, жұ мыс мә тінінде сілтеме жасалады

«Берілген диссертацияда келесі стандарттарғ а сілтеме жасалғ ан» деп жазылады.

Анық тамалар

Жұ мыста қ олданылатын терминдерді нақ тылауғ а арналғ ан.

«Берілген диссертацияда анық тамалары кө рсетілген келесі терминдер қ олданылады» деп жазылады.

Белгілер мен қ ысқ артулар

Жұ мыста қ олданылатын белгілер мен қ ысқ артулар тізімінен тұ рады. Алфавитті реттілікпен жазылады, анық тамасы жазылады.

БЕЛГІЛЕР МЕН Қ ЫСҚ АРТУЛАР

АҚ - антиоксиданттық қ орғ аныс

АОЖ - антиоксиданттық жү йе

ББҚ - биологиялық белсенді қ осылыстар

ДНҚ - дезоксирибонуклеин қ ышқ ылы

ИО - инкубация ортасы

ЛАТ - липидтердің асқ ын тотығ уы

МДА - малонды диальдегид

ОБФ - оттегінің белсенді формасы

ОБТ - оттектің белсенді тү рлері

ТБҚ - тиобарбитур қ ышқ ылы

ТХМ - тетрахлорметан

ТХК - тө ртхлорлы кө міртек

ЭОГ - эритроциттердiң осмостық гемолизi

ЭАТГ - эритроциттердiң асқ ын тотығ у гемолизі

ЭАТГ - эритроциттердiң асқ ын тотығ у гемолизi

ЭС - эритроциттер суспензиясы

ФП - фитопрепарат

S - силимарин

Қ ұ рылымы

Дипломдық жұ мыста

Жұ мыстың негіздемесі, оның мақ саты мен міндеттері, ө зектілігі

Магистерлік диссертациядағ ыдай жасауғ а да болады.

Шешілетін мә селенің қ азіргі таң дағ ы кү йін бағ алау мазмұ ны, тақ ырыпты ө ң деудің негіздемесі мен мә ліметтер, ғ ылыми-зерттеу жұ мысты жү ргізудің қ ажеттілігін кө рсететін негіздеме беріледі.

Кіріспеде

· жұ мыстың ө зектілігі мен жаң алығ ы,

· теориялық жә не практикалық қ ұ ндылығ ы,

· объект жә не зерттеу затына анық тама,

· зерттеудің ә дістемелері мен тә сілдері,

· мақ саты мен міндеттері кө рсетіледі.

Дипломдық жұ мыста

КІРІСПЕ

Теориялық мә ліметтер

Жұ мыстың мақ саты:

Жұ мыстың міндеттері:

Зерттеу жұ мысының ө зектілігі:

Ғ ылыми жаң алығ ы:

КІРІСПЕ

Ғ ылыми-техникалық прогрестің алғ а ө суінен қ азіргі таң да ө ндірістер кү рделене тү сті. Ө ндірісте механизацияланғ ан ең бек қ ұ рал-саймандарын кең інен қ олдану, жү к кө тергіш пен жү йрік транспорт қ ұ ралдарының кө беюі вибрациялық ә серге душар болатын адамдардың санын кө бейтіп жіберді. Қ азіргі таң да вибрация негізгі зиянды факторлардың бірі болып есептеледі, машина жасау, тау-кен рудасы, станок жасау, авиа- жә не кеме жасау, тағ ы басқ а да ө ндірістерде кең інен кездеседі. Пә терлер мен қ оғ амдық орталарда вибрация кө зі ретінде инженерлік жә не санитарлы-техникалық қ ұ рал-жабдық тарды, ө ндірістік саймандарды, сондай-ақ жұ мыс істеу кезінде жер арқ ылы жә не ғ имараттардың қ ұ рылыстық конструкциялары бойынша вибрацияның таралуын қ амтамасыз ететін кү шті динамикалық жү ктемелерді тудыратын транспорттық қ ұ ралдарды (метро, ауыр жү к машиналары, теміржолдағ ы поезд т.б.) жатқ ызуғ а болады.

Вибрация сонымен бірге динамикалық факторлар компоненттерінің бірі болып есептеледі, оның ә серінен авиациялық жә не космостық ұ шу жағ дайында адам жә не жануарлар организмінің функциялауында ө згерістер пайда болуы мү мкін. Технологиялық қ ұ рылғ ылар мен механизацияланғ ан қ ұ рал-саймандармен жұ мыс істегенде, транспорт қ ұ ралдарының қ озғ алысында немесе ғ имараттардың сілкіністерінде пайда болатын кү рделі тербеліс процестерін вибрацияғ а жатқ ызады.

Қ азіргі кезде хронобиология адам жә не жануарлардың мү шелер мен мү шелер жү йесіндегі периодты тербелістерді сипаттай алады. Жү рек-қ ан тамырлар мен тыныс алу жү йесіндегі, ас қ орыту мен зә р шығ ару мү шелеріндегі, бас миындағ ы, нерв-бұ лшық ет аппаратындағ ы, жұ мыс жасау қ абілеттілігіндегі тә уліктік жә не басқ а да ырғ ақ тары жайында мә ліметтер кө птеп жиналғ ан.

Биологиялық активті нү ктелер (БАН) дегеніміз – физиологиялық бейімделушілік процесінде негізгі функцияны атқ аратын, «дене жабыны – ішкі мү шелер» арасындағ ы ө зара ә серлесу жү йесінің аса белсенді қ асиеттерінің тері жабынында кескінделген рефлекторлық аймағ ы. Қ азіргі таң да мұ ндай нү ктелерді дә рігерлер диагностикалық мақ сатта қ олданылып келеді.

Ағ заның физиологиялық қ ызметтерін реттеуде терінің қ асиеттері ө те ерте уақ ыттан белгілі. Терідегі рефлекторлық аймақ тарғ а жататын биологиялық активті нү ктелер арқ ылы тиесілі мү шелердің физиологиялық кү йін анық тауғ а, алдын ала болжам жасауғ а, қ ажетті ә серлерді беру мақ сатымен ә ртү рлі тітіркеністерді тудыруғ а болады. Ал ә деби деректерде БАН-ның физиологиялық қ асиеттері мен оларғ а ә сер ету шаралары жайында мә ліметтер жеткілікті. Биоактивті нү ктелермен байланыс жасайтын ішкі мү шелердің «ө мірлік энергиясының» 24 сағ аттық ырғ ақ пен қ озғ алысы ежелгі қ ытай ә деби деректерінде кө рсетілген, рефлексотерапия нұ сқ ауларынан кездестіруге болады.

Жалпы вибрацияның ә сері ең бірінші нерв қ ызметі мен вегетативті функцияларының - тыныс алу, жү рек-қ ан тамырларының қ ызметіне, асқ орыту динамикасына ә сер ететінін, талдағ ыштардың - есту, кө ру, сезу, дә м сезу функциялары мен эндокринді бездерінің қ ызметтері ө згеріске ұ шырайтынын дә лелдейтін зерттеу жұ мыстарының мә ліметтері ә деби деректерде жеткілікті. Вибрация тері талдағ ыштарына, перифериялық қ ан тамырларына, қ олдардың дірілдеуі мен қ ақ сап ауруына, омыртқ а аралық диск пен сү йектердің зақ ымдалуына, кеуде-кө кірек қ уысындағ ы мү шелердің орнынан ығ ысуына ық палын тигізеді

Вибрацияның организмге ә сері ә ртү рлі. Вибрацияны диагностикалық жә не емдік мақ сатта қ олдануғ а болады, бірақ ол белгілі бір жағ дайда организмге керісінше ә сер етуі де мү мкін. Мұ ндай ә ртү рлі қ асиеттері вибрацияның сипаты мен параметрлеріне, оның ә сер ететін жеріне, ең негізгісі организмнің ерекшелігіне, орталық нерв жү йесінің функционалды кү йіне, реактивтілігіне байланысты болады. Вибрацияның жоғ ары амплитудасы мен тө мен жиілігі жеке органдардың уақ ытша немесе тұ рақ ты ауытқ уын тудырады, ал тө мен амплитуда мен жоғ ары жиіліктегі вибрация нерв ұ штарына, тамырқ озғ алтушы нервтерге бірінші ә сер етіп «вибрация ауруының» пайда болуына себепші болуы мү мкін.

Жұ мыстың мақ саты: жануарлардың терісіндегі биоактивті нү ктелердің биопотенциал кө рсеткіштері бойынша вибрацияның ә серін зерттеу.

Жұ мыстың міндеттері: қ алыпты жағ дайдағ ы қ ояндардың аурикулярлы биологиялық активті нү ктелерінің биопотенциалын зерттеу.

Стресс фактор ә серіне тү скен қ ояндардың аурикулярлы биологялық активті нү ктелерінің биопотенциалының кө рсеткіштерін анық тау.

Қ алыпты жә не стресс факторындағ ы қ ояндардың терісіндегі аурикулярлы биологиялық активті нү ктелердің биопотенциал кө рсеткіштерінің динамикасын айқ ындау.

Зерттеу жұ мысының ө зектілігі: хронофизиологиялық зерттеу жұ мыстарының соң ғ ы жылдарындағ ы жетістіктері тірі жү йелердегі биологиялық ырғ ақ тарды зерттеуге, оның уақ ыт бойынша параметрлік қ ұ рылымдарындағ ы кө рсеткіштеріне болжам жасап бағ алауғ а жә не алдын алу шараларын жү ргізуге мү мкіндіктер тудырып отыр. Қ азіргі таң да биоырғ ақ тар жіктелуінің ішінде кү н мен тү ннің алмасуына тә уелді периодты ө згеріп отыратын циркадианды ырғ ақ қ а ерекше кө ң іл бө лінуде, себебі циркадианды ырғ ақ пейсмекерлік функциясымен ырғ ақ тардың басқ а тү рлеріне, ә сіресе ультрадианды ырғ ақ тардың қ алыптасуына тигізетін ық палы белгілі. Тіршілік ә рекетіндегі биологиялық қ ұ рылымдар мен жү йелердің тә уліктік динамикасы мен хроноқ ұ рылымдық параметрлерін біле отырып, қ оршағ ан ортаның стресс тудырушы факторларына бейімделу кезіндегі тірі жү йелерде ө тіп жатқ ан физиологиялық ү дірістерді жете зерттеу жә не олардың қ алыпты кү йін реттеуге кө мектесетін шараларды іздеп табу ө зекті мә селелерінің бірі болып саналады.

Сонымен, жоғ арыда берілген мә ліметтер вибрация ә серлеріне бейімделуге тү скен тірі ағ залардың терісіндегі биологиялық активті нү ктелердің хроноқ ұ рылымдық параметрлерін зерттеуге арналғ ан біздің тә жірибеміздің ө зектілігін кө рсетеді.

Ғ ылыми жаң алығ ы: қ алыпты жағ дайдағ ы жә не вибрация кезіндегі қ ояндардың терісіндегі аурикулярлы биоактивті нү ктелердің хронофизиологиялық ерекшеліктеріне жү ргізілген кешенді зерттеу жұ мыстарына сү йене отырып, қ алыпты жә не вибрация ә серіндегі қ ояндардың терісіндегі аурикулярлы биоактивті нү ктелердің биопотенциалының кө рсеткіштерінің тә уліктік динамикасының ерекшеліктері талданды.

Бұ л жұ мыстың нә тижелері хронофизиология саласына қ осқ ан ү лес болып табылады. Биоырғ ақ тардың хроноқ ұ рылымдық параметрлерінің ө згерістерін анық тайтын ақ параттық индикаторды вибрация ә серлеріне ағ заның бейімделу мү мкіндіктерін анық тауда пайдалануғ а болады.

Қ ұ рылымы

Негізгі бө лімге

- Ә дебиеттерге шолу

- Жұ мыстың ә дістемелері мен объект

- Эксперимент нә тижелері мен олардың анализі

НЕГІЗГІ БӨ ЛІМ