Жоспары. 1. Классиктер абсолюттік ақиқат туралы 2

1. Классиктер абсолюттік ақ иқ ат туралы
2. «Ө зін-ө зі тану» рухани-адамгершілік білімнің педагогикалық бастауы
3. Рухани ізгілік педагогикасы
4. «Ө зін-ө зі тану» рухани-адамгершілік білім бағ дарламасының негізгі қ ағ идаттары мен оқ ыту шарттары
5. Ізгілік психологиясы
6. Сана қ ұ рылымы туралы жә не сананы тазарту

Дә рістің қ ысқ аша мазмұ ны Классиктер абсолюттік ақ иқ ат туралы.Ежелгі Грек философиясының кө рнекті ө кілі Сократ біздің дә уірімізге дейінгі 470 жылы Афинада дү ниеге келді. Сократ философиясының басты обьектісі - адам, осы тұ рғ ыдан алғ анда, оны адам туралы қ азіргі заманғ ы ғ ылым, философиялық антропологияның негізін қ алаушы деуге болады. Сократ философиясының мақ саты адамды ізгілікке тә рбиелеу деп тү сінді жә не адам оғ ан ө зін тану жә не ө зін сынау арқ ылы жете алады деп сенді. Оның ә йгілі «Менің білетінім – мен ештең е білмеймін, басқ алар оны да білмейді», «Ө зің ді-ө зің танып-біл!», «Ә р адамның бойында кү н бар, нұ р бар, тек оның нұ рлануына мү мкіндік берің дер» деген қ ағ идаларының негізгі мазмұ ны да осы.

Адамзат тарихында ғ ылыми ойдың ү здіксіз даму барысында адамның ө зін танымақ тық жө ніндегі ілімнің алғ ашқ ы қ адамы кө не грек философтарынан басталса да, оны ө з заманында ғ ылыми жү йеге тү сіріп, қ алыптастырғ ан Фараби ең бегі ерекше кө зге тү седі.Ә бу Насыр Ә л-Фараби (870-950ж. ш.) - ә лемге ә йгілі ойшыл, философ, социолог, математик, музыка зерттеушісі.

Фарабидің философиялық кө зқ арастарында басты ү ш бағ ыт анық аң ғ арылады: ол дү ниенің мә ң гілігін мойындады, танымның болмысқ а тә уелділігін растады, ақ ыл-парасат туралы ілімді саралады.Ол ғ ылым мен тә рбие ұ штасса ғ ана рухани салауаттылық қ а жол ашылмақ деді. Мінез-қ ұ лқ ын тү зей алмағ ан адамның ақ иқ ат ғ ылымғ а қ олы жетпейді деп ескертеді. Ол «Адамның кемелдігі неде?» деген сұ рақ қ а жауап іздейді. «Балық су ү шін жаралғ ан, қ ұ с ұ шу ү шін, ал, адам бақ ыт бақ ыт ү шін жаралғ ан» дейді. «Бақ ытқ а қ алай қ ол жеткізуге болады?» деген сұ рақ қ а «Білім мен мінез- қ ұ лық арқ ылы» дейді. «Ол білімнің мә ні қ андай? Бақ ытқ а апаратын мінез- қ ұ лық қ андай?» деген сұ рақ қ а «ізгілікті мінез-қ ұ лық, рухани білім» дейді. «Оғ ан қ алай қ ол жеткізуге болады?» деген сұ рақ қ а «Оғ ан: ізденіс, тә рбиелеу ө нері жә не оқ у арқ ылы жетуге болады.» деп тү йіндейді.

Шә кә рім «ар-ұ ждан адам жанының қ алауы, қ ажеттілігі, ө йткені жан ешқ ашан да жоғ алмайды, азғ ыруғ а кө нбейді, ә р кез кемелдене тү седі, сондық тан да ол ө зі ү шін оның шарық тауын жылдамдататын себептерді міндетті етеді». Шә кә рім ар-ұ жданды адамгершілік категориясы ретінде емес, ө лмес адам жанының мә ң гілік қ ажеттіліктері жә не ө зіндік ерекшелігі бар субстационалдық негіз ретінде тү сіндіреді. Шә кә рімнің философия­сы Ар-ождан - адам жанының негізгі қ ажеттілігі, адамды зұ лымдық тан арылтатын жә не оны дұ рыс жолғ а тү сіретіні анық жол.

Ақ иқ ат – ө мір энергиясының ө н бойынан ө тетін парасатты мә ң гілік барлық болмыстың бастапқ ы табиғ аты туралы ғ ылым. Ол тығ ыздала отырып, материалдық материалдық ә лем ретінде кө рініс береді. Энштейн материя тығ ыздалғ ан энергия екенін анық тады.

Ақ иқ ат- ө згермейді, ол жалғ ыз.

Ақ иқ ат – адамның шынайы болмысы

Ақ иқ ат- кең істік пен уақ ытпен шектелмейді.

Ақ иқ ат- барлық ел, барлық заман, барлық адамзат ү шін бір.

Тек қ ана ө зін ө зі тану арқ ылы ақ иқ аттық игілікке жетесің

Сократ

Сократ философиялық ә ң гіме айтудың жаң а ә дісін енгізді. Ол бойынша, сұ хбаттасушылардың бірі тығ ырық қ а тірейтін сұ рақ тар қ ойып отырады. Сократ бұ л тә сілді ө зі ә ң гімеге тартқ ан қ арсы пікірдегі адамдардың білместігін бұ зып ө тіп, ақ иқ атқ а жету ү шін пайдаланды.

Ақ иқ ат жол жө некей жұ лып ала салатын гү л емес, ол ұ зақ жолдың тү пкі мақ саты.

Гераклит

Бұ л – адам қ ұ тыла алмайтын адамгершілік аксиома. Тірі ағ заның дә ні, оның ө лмес Рухы басқ а қ оректі талап етеді жә не де таба алмастан ашығ ып қ ажиды.

К.Д.Ушинский

Ақ ыл мен жан – мен ө зім, тә н менікі,

«Менікі» мен «Менікінің» мағ ынасы екі.

«Мен» ө лмекке тағ дыр жоқ ә уел бастан,

«Менікі» ө лсе ө лсін, оғ ан бекі

Ө лсе, ө лер табиғ ат адам ө лмес,

Ол бірақ қ айтып келмес,

«Мені» мен «менікінің» айрылғ анын,

Ө лді деп ат қ ойыпты ө ң шең білмес.

Абай

Мейірімділік, сү йіспеншілік, қ айырымдылық, адалдық ақ жү ректен шығ ады. Ал арлы, ақ ылды адам қ иянатты, зорлық ты, ө зімшілдікті, мақ тануды білмейді. Сол ү шеуінің басы қ осылса, адам жақ сы ө мір сү ріп, бір-бірімен тату тұ руында сө з жоқ.

Шә кә рім

Шә кә рім «ар-ұ ждан адам жанының қ алауы, қ ажеттілігі, ө йткені жан ешқ ашан да жоғ алмайды, азғ ыруғ а кө нбейді, ә р кез кемелдене тү седі, сондық тан да ол ө зі ү шін оның шарық тауын жылдамдататын себептерді міндетті етеді».

Шә кә рім ар-ұ жданды адамгершілік категориясы ретінде емес, ө лмес адам жанының мә ң гілік қ ажеттіліктері жә не ө зіндік ерекшелігі бар субстационалдық негіз ретінде тү сіндіреді. Шә кә рімнің философия­сы Ар-ождан - адам жанының негізгі қ ажеттілігі, адамды зұ лымдық тан арылтатын жә не оны дұ рыс жолғ а тү сіретіні анық жол.

Экхарт Толле неміс жазушысы, философ:

Кейде сен ө зің нің бір нә рсеге байланып қ алғ аның ды оны жоғ алтқ анғ а дейін білмейсің.Тү сінген сә тте бұ л тең дестіру толық болудан қ алады.

Барлығ ының қ айнар кө зі болып табылатын тек бір ғ анс абсолюттік ақ иқ ат бар. Сен оны тапқ ан кезде ғ ана, сенің ә рекеттерің онымен ү йлесім табады.

Ішкі ү йлесімділікке қ ол жеткізу ү шін адам ойы, сө зі, ісі адами тұ лғ аның мынадай аспектілеріне сә йкес келетін жалпыадамзаттық қ ұ ндылық тарғ а сай болуы тиіс:

Ақ иқ ат – интеллектуалды аспект

Сү йіспеншілік – адамгершілік аспект

Дұ рыс ә рекет – физикалық аспект

Тыныштық – эмоционалдық аспект

Қ иянат жасамау – рухани аспект.

Ақ иқ ат- адамның шынайы болмысы.Адам ақ иқ атпен жү рген кезде ғ ана, оның аты тарихта мә ң гілікке қ алады. Мә ң гілік ақ иқ ат мә ң гі тыныштық ты алып келеді. Егер адам жаман қ ылық тарғ а еріксіз кө ніп жатса, мысалы: ашу, қ ызғ аншақ тық, кү ндеушілік, тә каппарлық ты жә не сол сияқ ты, онда оның барлық ө мірі қ айғ ы мен абыржуларғ а толы болады.

Iзгiлiк пcиxoлoгияcы aмepикaндық пcиxoлoгия бaғ ыты, oны зepттeyдiң пә нi aдaмғ a ғ aнa тә н epeкшe, жoғ apы кө piнicтep, coндaй-aқ тұ лғ aның ө зiндiк кeмeлдeнyi жә нe дaмyы, oның жoғ apы қ ұ ндылық тapы, cү йicпeншiлiк, шығ apмaшылық, epкiндiк, жayaпкepшiлiк, тә yeлciздiк, ә лeмдi тaнy, пcиxикaлық дeнi cayлық, тepeң тұ лғ aapaлық қ apым-қ aтынac жacay жә нe т.б. бoлып тaбылaды. Адамзаттың ө міріне холизмдік (грекше- біртұ тас) кө зқ арасты басшылық қ а алады. Барлық адам тумысынан болмысынан ізгі болады деген іргелі кө зқ арасты ұ станады; Ә р адамның ө зіндік ә леуетә не бағ ытталады. Рухани дамудың, ө зін іс жү зінде кө рсете білудің маң ыздылығ ына назар аударады.

Адам бойында ө згеретін бір зат болса-ол ө зін-ө зі қ алай сезінетіндігін ө згертуі қ ажет.

A.Мacлoy ө зiнiң зepттeyлepiндe: «Мeн гyмaниcтiк тұ ғ ыpды қ oлдaймын, мұ ндaй кө зқ apac aдaмның филocoфиялық жә нe биoлoгиялық мү мкiндiктepiн тү бeгeйлi кө pceтeдi. Бұ л тұ тac ү pдic тұ лғ aның aвтoнoмдығ ынa жә нe тә yeлciздiгiнe ұ мтылыcын cипaттaйды. Мeнiң oйымшa, бiз aдaмдapмeн, ә cipece бaлaлapмeн қ apым-қ aтынacтa ocындaй қ aғ идaны ұ cтaнyымыз қ aжeт. Бұ л тұ лғ aның pyxaни жeтiлyi мeн кeмeлдeнyiнe ceнiм opнaтып, oның дepбecтiгi мeн ө з epкiмeн ә peкeт eтyiнe кө ң iл ayдapып, нә тижeнiң aлдын-aлa бeлгiлeнyi мeн cыpттaй бaқ ылayғ a тaйым caлынaды»-дeп жазылғ ан

A.Мacлoy: «...Eгep бiз кө мeкшi, кeң ecшi, мұ ғ aлiм, бacшы бoлғ ымыз кeлce, aдaмды қ aндaй бoлca дa, oны coл кү йiндe қ aбылдaп, бaлaны қ opқ ытпaй, oның қ opқ ынышын бoлдыpмaйтын жaғ дaй жacayымыз кepeк. Ocындaй қ aтынac бaлaның қ aтeлiктep жiбepe oтыpып, бeлceндiлiгiн жoғ aлтпayынa, ө зiн-ө зi жeтiлдipyiнe, ө зiндiк мү мкiндiктepiн aшyғ a мү мкiндiк бepeдi. Бiз ә pбip бiлiм aлyшының aлaтын «acyын» бaғ aлaй бiлyгe, oның cү йiктi шұ ғ ылдaнaтын iciн дұ pыc қ aбылдayғ a ү йpeнгeнiмiз aбзaл», - дeп aнық тaғ aн.

Бiлiм бepy жү йeciнiң мaқ caтының бipi oқ yшының бapлық пcиxoлoгиялық қ aжeттiлiктepiнiң қ aнaғ aттaндыpылyы бoлып тaбылaды. Бiлiм aлyшы бapлық қ aжeттiлiктepдiң opындaлғ aнының apқ acындa ғ aнa ө зiндiк кeмeлдeнy кү йiнe жeтeдi. Coнымeн қ aтap, бiлiм бepy жү йeci ө мipдiң cә ттiлiктepiн жә нe ә ceмдiктi ceзiнyгe зop ық пaл жacayы тиic. Coның нә тижeciндe, aдaмдa ө мipлiк қ ұ ндылық тap пaйдa бoлaды.

«Сыртқ ы дү ние арқ ылы ө зiн-ө зi тану - қ арым-қ атынаста, iс-ә рекеттi орындауда ө з қ ылығ ын бағ алау, ө з мү мкiншiлiгiн жә не қ абiлеттiлiгiн кө рсете алу. Iшкi дү ние арқ ылы ө зiн-ө зi тану - уайымдау, сезiм, арман, ой, қ алау тағ ы сол сияқ ты iшкi дү ниенi сыртқ а шығ арып, тану ү шiн қ ызық ты жұ мыспен шұ ғ ылдану абзал» - деп атап кө рсеткен.- американдық психолог У. Джеймс.

Неміс психологы Ф. Перлз тұ лғ алық кемел сапасындағ ы кө рсеткішін мынандай тү рге бө ліп кө рсетеді. Басқ аларғ а емес, ө зіне демеулік, кө мек кө рсете алу.

1. Жауапкершілікті ө з мойнына алу.

2. Қ иын жағ дайда ө зіндік ресурсын жеделдету.

3. Дағ дарыстан шығ у ү шін тә уекелге бару

С.Л. Рубинштейн: «адам іс-ә рекеті, оның практикалық жә не теориялық іс-ә рекеттері, соның ішінде оқ у іс-ә рекеті де ми қ ызметі жә не қ имылдың сыртқ ы актілері, объектінің ө згеруі мен ә сер етуін жү зеге асыратын басқ арулар сияқ ты психологиялық (тү рткілік, танымдық т.б.) процестерді енгізеді. Біріншілері – ниеттенуші – ой бағ ыттаушы; дайындаушы

«жоспарлы» афференттеуші, реттеуші бола, екіншілері – орындаушылар (іс-ә рекет) –дұ рыс іс-ә рекет.

Біріншілердің нә тижесі жоспар, ө згертуге ә сер ету бағ дарламасы.

Екіншісінікі – ө згеруге ә сер етудің нә тижесі болып турады.