Деу режимдері

Ә йел кө йлегінің технологиясында, тігін бұ йымдарын дайындауда, матаның былғ ануы, қ ұ рылымының бұ зылуы немесе тү кті қ абатының болуына сә йкес сулануы, дұ рыс ө ң делмеуі мү мкін. Бұ ндай маталар дө рекі жә не киім тігуге жарамсыз болғ андық тан арнайы ө ң деуді қ ажет етеді. Сондық тан да тігін бұ йымдарын дайындауда технологиялық ө ң деу процессі жалпы ө ң деу уақ ытының кө п бө лігін алады. Ө ндірісте ү лкен қ арқ ынмен, жоғ ары дә режелі жетілдірілген машиналар мен аппараттарды қ олданудың арқ асында ө німді модельдеу жә не конструкциялау дамып, тігін бұ йымының технологиясы жетілуде. Ө ң деу процессінде кейбір операциялар қ айталануы мү мкін, мә селен ү тіктеу мен қ ырқ у, қ айнату мен ағ арту жә не тағ ы басқ алары.

Тігін ө ндірісінде бұ йым материалдарының арналуына қ арай да ө ң деу ә дісі жү ргізіледі.

Ө ндірісте тігін бұ ймын ө ң деудің ә дістері сан алуан. Ә ртү рлі бұ йымдарды дайындау ү шін ү ш ө ң деу ә дісі 1) қ ұ рал-жабдық тармен 2) ылғ алды- жылумен 3) екі ө ң деудің бір мезгілде орындалуы жә не тағ ы басқ алары қ олданылады. Қ азіргі кезде бұ л ә дістерді қ олдану тиімді жә не де ө ндірісте қ олданылатын жү йелерін енгізу, химиялық ө неркә сібінің озық жетістіктерін пайдалану ө нім сапасын арттыруғ а мү мкіндік береді.Бұ йымды біріктірудің кө птеген тү рі қ олданылады. Ә йелдер жакетін ө ң деуде желіммен жә не жіппен, ерітіп біріктіру операцияларын орындау ү шін таң далады. Ол жобаланғ ан бұ йымның технологиялық реттілігі негізінде алынады.

Тігін бұ йымын дайындауда қ ол жұ мысы мен машина жұ мысы, сондай-ақ ылғ алды жылумен ө ң деу операциялары қ олданылады. Киім бө лшектерін ө ң деуде жіппен біріктіру, желіммен біріктіру жә не дә некерлеу, қ адау ә дістері кең інен қ олданылады.

Тігін бұ йымдарын дайындау барысында ө те жиі қ олданылатын тә сілдердің бірі – жіптік тә сіл. Киім бө лшектерін біріктірудің жіптік тә сілі дегеніміз – екі немесе бірнеше қ абат материалдардың бір, екі немесе одан да кө п жіптерден қ ұ ралатын инешаншымдар арқ ылы бекітілуі. Инешаншым – материалдың ине мен екі шаншымы арасындағ ы қ ұ рылым элементі. Тігім инешаншымдардың бірізділік қ атарынан қ ұ ралса, ал тігіс тігіндер арқ ылы екі немесе бірнеше қ абаттарының біріктірілуі барысында пайда болады.Киімдердің бұ қ аралық ө ндірісінде орындау жылдамдығ ы мен сапалы тігімді қ ажет ететіндіктен, машиналық ине шаншымдар мен тігістер қ олданылады. Машиналық жіптік тігімдер сипаты – берік, эластикалық, ә сем. Осы тә сілмен тігін бұ йымдарын біріктіру процесі жең іл орындалады жә не технологиялық жабдық тармен қ амтамасыз етуді қ ажет етеді.

Тігін ө ндірісінде жіптік тә сілдің жиі пайдаланылу себебі, ол материалдың барлық тү рлерін бріктіруге мү мкіндік береді.

Киім бө лшектерін желіммен біріктіру тігін ө ндірінде кең ө ріс алуда. Пайдалану процесінде бұ йымның қ алпы беріктілігін, ұ зақ мерзілімділігін қ амтамасыз ететін киімдердің желімдік материалдар пакетін қ олдану − жоғ ары сапалы жә не бә секелестікке қ абілетті тоқ ыма бұ йымдарын шығ арудың бірден-бір жолы.

Желімдік материалдардың негізгі қ ызметі киімдер бө лшектеріне қ ажетті қ аттылық жә не серпінділік беру, оның қ алып беріктілігін жоғ арылату. Осы қ асиеттерді қ амтамасыз ету тө сем материалдарын, желім жабынын жә не желімдеу тә ртібін дұ рыс таң дай білген жағ дайда мү мкін болады.

Желім тігін ө неркә сібі ү шін ұ нтақ, паста, қ абық, тор, ө рмек, жіп тү рлерінде шығ арылады.

Қ олдануғ а қ олайлы болуы ү шін желім қ абығ ы мен ұ нтағ ы тө сем материалдары санында қ олданылатын бү йірлі матағ а, бө зге (бязь), шыт кездемеге, қ ұ рлымы сиретілген матағ а, тү тілген матағ а алдын-ала қ ондырылады. Тө сем материалдарын таң дау бұ йымның ассортиментімен, қ ызметімен жә не пайдалану жағ дайымен анық талады.

Ү йлесімді желімдік қ осылыстардың пайда болуында желімдік заттың дисперсиялығ ы (тү рленіп шашырауы) мен қ алпы, тоқ ыма негізіне оны қ ондырудың тә сілі, сондай-ақ желімдік заттың нү ктелер саны жә не оның 1 м-ге таралуы ү лкен рө л атқ арады. Желімдік заттарды қ ондырудың бірнеше тә сілі бар: нү ктелі ұ дайы, нү ктелі ұ дайы домалатумен, нү ктелі жү йесіз, жү йесіз жаппай. 1 м негізге келетін желімдік заттардың нү ктелер саны 200000 на 1200000-ғ а шейін қ ұ былады. Желімді таң дау пайдалану жағ дайларында алдын-ала келісіледі.

Кию кезінде жууғ а ұ шырайтын тігін бұ йымдары ү шін полэтиленді жабынды желім материалдарын, химиялық тазартуда – полиамидті жабынды желім материалдарын қ олданылу ұ сынылады.

Желімдік қ осылыстардың сапасы 2 топқ а бө лінетін кө рсеткіштер жиынтығ ымен бағ аланады:

- сыртқ ы тү р кө рсеткіштері

- физико-механикалық қ асиеттері кө рсеткіштері.

Желімнің жабысқ ақ тығ ы. Желімнің жабысқ ақ тығ ы неғ ұ рлым жоғ ары болса, материал бетіндегі саң ылауғ а оның қ ұ йылу мү мкіндігі солғ ұ рлым тө мен, субстраттың желімді тө семмен адгезиондық ә сер ауданы солғ ұ рлым тө мен. Желімнің шамалы жабысқ ақ тығ ы беріктіліктің тө мендеуіне ә келуі мү мкін, бұ л жағ дай айрық ша жұ мсақ кеуек материалдар қ осылыстарында орын алады. Желімнің мата қ ұ рлымына ағ уы, тіптен оның бетке кө шуі орын алады. Желімнің ақ қ ыштық кө рсеткіші ИИРТ-АМ аспабымен анық талады [10].

Тігін бұ йымдарының ЫЖӨ -нің негізгі ә дістері – престеу мен ү тіктеу. Сонымен қ атар, бұ рап ү тіктеу қ олданылады.Ү тіктеу – ү тіктің ү тіктеу беті ылғ алды матаның ү стінен оғ ан бірқ алыпты қ ысыммен берілетін кезіндегі ә діс.

Престеу – ылғ алданғ ан мата престің екі ү тіктеу бетінің арасында қ ысылатын кезіндегі ә діс.

Булап ү тіктеу – матағ а қ ысым буланатын ү рленген манекенде жә не ыстық беттің кө мегінсіз буланып булау кө мегімен іске асырылады.

Тігін ө ндірісінде электроқ ыздырғ ышты тү тікті немесе спираль тә різді ү тіктерді қ олданады, яғ ни тігістерді біркелкі қ ыздырумен, матағ а жақ сы жылу беру жә не электроэнергиясын ү немдеуді қ амтиды.

Бұ йымды оң бетінен арнайы ү тіктегіш мата арқ ылы немесе ішкі жағ ынан матасыз ү тіктейді. Арнайы ү тіктегіш мата ретінде жоғ ары температурағ а жә не ылғ алғ а тө зімді зығ ыр, қ атқ ыл немесе ағ артылғ ан мата қ олданылады. Тү кті маталар (барқ ыт, плюш жә не т.б.) инелі бетті заттармен арнайы мата арқ ылы ү тіктеген дұ рыс. Олар негізгі матаның ү тіктелуін қ амтиды, ал тү гі болса инелер арасында орналасады.

Электрлі ү тіктерден басқ а электробулы жә не булы ү тіктер, сонымен қ атар қ ызыдырылғ ан бетті ү тіктегіш ү стелдер қ олданылады. Электробулы ү тіктің ТЭН-ді термоө згерткіші бар. Бу ү тіктің бу жібергіш камерасына бу генераторынан резиналы шланг арқ ылы келеді. Бұ л бу сонымен қ атар матаны булау ү шінде қ олданылады, сондық тан ү тік табанында арнайы тесіктері бар.

Престің жұ мыс органы – жоғ арғ ы жә не тө менгі престеуші ә р тү рлі пішінді жә не ө лшемді (ә р тү рлі операциялар ү шін) жастық шалар болып табылады. Тө менгі жастық ша бетін қ атты немесе жұ мсақ аралық матамен, ал жоғ арғ ысын – торлы аралық матамен арнайы мата ретінде қ аптайды.

Булы қ ызу ылғ алды мата буымен қ осылады. Мұ ндай қ ыздырғ ышты пресстер жоғ арғ ы сапалы ылғ ыалды жылулық ө ң деуді қ амтиды, бірақ пресстеу немесе бұ йымды кептіруі (30-60с) бар. Булы престерді қ олданудың тиімділігі буды сорғ анда, яғ ни ө ң деу уақ ыты шамалы екі есеге қ ысқ арғ анда жоғ арылайды. Ө ң деу уақ ытының қ ысқ артылуы сонымен қ атар қ ұ рама электробулы қ ызуды қ олдануда болуы мү мкін.

Киімді жеке тапсырыспен ө ндіруде негізінен гидравликалық престер, электромеханикалы тоқ ты жә не жеке булы генераторларды қ олданады. Жартылай автоматты электромеханикалы тоқ ты престер киімдердің пальтолы – костюмді ассортименттерінің ішкі процесі ү шін жә не соң ғ ы ЫЖӨ арналғ ан. Олар уақ ыт ө лшемін, барлық технологиялық жібергіштерді (булау, престеу) ө згертулермен қ амтылғ ан, жеке булы генератор жә не қ ұ рама қ ыздырғ ыш жастық шалары бар.

Гидравликалық ә мбебапты пресс тұ рмыстық қ ызмет кө рсету ө ндірісі ү шін арналғ ан. Жоғ арғ ы жә не тө менгі жастық шаның қ ызуы электрлі. Жоғ арғ ы жастық шаның қ ызу температурасы 80-нен 200 °С. Қ ызу температурасының ө згерту дә лдігі °С [11].

Кесте 3.

Ү тікпен жасаланатын жылу-ылғ ал тә ртібі