Ондырғылардың сипаттамасы

Тігін машинасы- тігін жабдық тарының ішіндегі ең негізгі зат. Ың ғ айлы да, сенімді машина- ұ зақ жылдарғ а адал кө мекші болады. Олардың қ атарында ең қ арапайым тігістерді орындайтын машина не компьютермен реттелетін сапалы, кү рделі электронды машина болуы мү мкін. Кә дімгі тү зу тігісті машинада кез келген бұ йымды тігігу болады, бірақ сә нді де, сапалы бұ йым қ ажет болса, қ азіргі заманғ ы машина болғ аны дұ рыс. Бұ йымның сапалы болуы машина тү ріне ғ ана емес, ең алдымен маманның іскерлігі мен сауаттылығ ына байланысты. Сондық тан шебер ең алдымен машинаны дұ рыс пайдаланып, барлық қ ұ рал-жабдық тармен дұ рыс жұ мыс істеп ү йренуі қ ажет. Тігін машинасын кү тіп, уақ тылы майлап тұ рса, ол ұ зақ уақ ыт жұ мыс істейді. Ә сіресе, қ айық механизмін мезгілімен майлап, мата жылжытқ ышты щеткасымен тазалап тұ рғ ан жө н. Жақ сы кү тілген машинаның даусы да шық пауы тиіс.

Тігін машинасының қ ол машина, аяқ машина жә не электр машина деп аталатын тү рлері бар. Конструкциялық орындалуы жағ ынан тігін машиналары астында тұ ғ ыры бар қ ақ пақ ты машина, сандық қ апты машина, стол-шкафты, жазылмалы столы бар машина деп бө лінеді.

Машина инесі. Тігістің дұ рыс жә не ә демі болуы иненің дұ рыс пайдалануына да байланысты. Мата неғ ұ рлым жұ қ а болғ ан сайын, иненің нө мірі де соғ ұ рлым кіші болуы керек. Ең кіші ине (№65) ең жұ қ а жібек жә не мақ та маталарды тігуге қ олданылады. Костюмдік маталардан дайындалатын бұ йымды №90 инемен, тығ ыз жә не қ алың маталарды №100-110 инелермен тігеді. Тіккен кезде иненің ұ шына ү лкен жү к тү седі, сондық тан оның ұ шы тез майырылып қ алады, ө йтпейтін ине матаның жібін ү зіп, жинап кетеді. Сондық тан инені уақ тылы ауыстырып отыру қ ажет. Иненің 4 негізгі тү рі бар:

1. Ә мбебап инелер – ә ртү рлі маталар ү шін (№9/65-тен №18/110) ең жің ішкесі;

2. Ұ шы дө ң гелек- тоқ ыма жә не созылғ ыш маталар ү шін (№9/65-тен №16/110);

3. Қ осарланғ ан ине- тоқ ыма бұ йымдардың қ ималарын қ айтарып тігу ү шін, сонымен қ атар созылғ ыш маталарғ а сә ндік тігіс тү сіру ү шін;

4. Ұ шы ү шкірленіп келген инелер- тері жә не былғ ары бұ йымдарды тігу ү шін.

Бұ йым сапалы тігілуі ү шін арнайы торлағ ыш машинаның болғ аны жө н. Торлағ ыш машинаның ө ндірістік жә не тұ рмыстық екі тү рі бар, ө ндірістік торлағ ыш машинаның қ уаты ө те жоғ ары болғ анымен, тұ рмыстық машина тігіс сапасын реттеуде мата қ алың дығ ына, жіп тү ріне оң ай тураланады. Ө ндірісте торлағ ыш машиналардың белгілі фирмалар шығ арғ ан «Зингер», «Джукки», «Эльпа» жә не басқ а да тү рлері қ олданылады. Олар 3 жіпті немесе 4 жіпті болады, оны 2 жіпті етіп ө згертуге де болады.

Қ ол жұ мыстарына арналғ ан аспаптарғ а қ ол ине, оймақ, қ айшы, сантиметрлік таспа, ал қ ұ ралдарғ а манекен, лекалолар, пышақ тар жиынтығ ы, қ ысқ а қ азық, тү йреуіш жә не т.б. жатады.

Оймақ тігін жұ мысы кезінде қ олды ине шаншудан сақ тауғ а арналғ ан аспап. Оймақ тың сыртқ ы бетінде кішкентай шұ ң қ ыршалар болады, олар иненің сырғ анап жылжуына кедергі жасайды. Оймақ саусақ та тақ ау, тығ ыз болуғ а тиіс, сондық тан оны қ олдың ортан саусақ тың жуандығ ына сай таң дайды. Оймақ тың тү пті жә не тү псіз тү рлері бар. Тү бі бар оймақ кө йлектер, ә йелдер жә не қ ыз балаларғ а арналғ ан жең іл бұ йымдарды, ал тү бі жоқ оймақ пальто, костюмге арналғ ан қ алың маталарды ө ң деген кезде қ олданылады. №9, 10, 12- оймақ тар ерлер бұ йымдарын, №3, 4, 5-ә йелдер бұ йымдарын ө ң деу ү шін қ олданылады (4 кесте).

Кесте 4.

Оймақ тар сипаттамасы

Жіп ө ткізгіш – ө те жің ішке жасалғ ан ілмек, жалпақ пластинағ а бекітілген, жіпті ине кө зінен ө ткізу ү шін қ олданылады. Бұ л жабдық жіпті тез сабақ тауғ а (машинаны жә не қ ол инені), жіпті матаның теріс бетіне ө ткізуге немесе ілмекті кетіруге падланылады. Тігін бұ йымдарының сапасына бұ йым жә не бө лшек ө лшемдерінің нақ ты болуы ү лкен ә серін тигізеді. Ө лшемдерді дұ рыс алу ү шін арнайы ө лшейтін қ ұ ралдар мен лекалдар қ ажет.

Сантиметрлік таспа. Тігін жұ мыстарындағ ы ең негізгі ө лшеу қ ұ ралы, оны сантиметр деп те атайды. Ұ зындығ ы 150 см, берік, созылмайтын матадан жасалады. Ұ штары жұ қ а темірмен кө мкеріледі. Сантиметрдің екі беті де ұ зына бойына сызық шалармен белгіленеді. Сантиметрлік таспаның сандары ө шіп немесе таспа тесіліп қ алса, ұ шындағ ы кө мкеру темірі тү сіп қ алса, сантиметрлік таспаны ауыстыру қ ажет.

Сызғ ыштар. Ұ зындығ ы 1 м, жалпақ ағ аштан жасалады. Ол матағ а ү лгілерді жайғ анда, ү лгі сызбаларын тұ рғ ызғ анда пайдаланылады. Мө лдір сызғ ыш кө біне шаблон ретінде қ олданылады. Ондай сызғ ыш кө мегімен жіп бағ ытын бақ ылау, темпелерді, бү кпелерді, қ айтару сызық тарын белгілеу оң ай. Жү гіргіш сызғ ыштың кө мегімен матаны тез тегістеп, белгілеу сызық тарын жылдам тү сіруге болады. Ол ұ зындығ ы 15 см темірден немесе пластмассадан жасалады. Т тә різді мө лдір сызғ ыш жіптердің қ иылысуын анық тауғ а кө мектеседі, тік бұ рыштарды сызуғ а, ү лгілерді реттеуге кө мектеседі. Тігінші ү лгісі пішу жұ мыстарына, ү лгілеуге жә не пішуге кө мектеседі. Сонымен қ атар, қ алам, қ ағ аз жә не ө шіргіштер де қ ажет.

Пішу жабдық тары. Фигуралы тұ тқ асы бар тігінші қ айшысы пішу жұ мыстарына ө те қ ажет. Пышақ тарының бұ рылу бұ рышы матаны кө термей-ақ қ ырқ ады. Тұ тқ асы ә р тү рлі болады, ү лкеніне тө рт саусақ ты да кіргізуге болады. Қ айшыны қ ол ө лшеміне қ арай таң дау қ ажет. Пышағ ының ұ зындығ ы ә р тү рлі болуы мү мкін (18-30 см-ге дейін). Бұ ндай қ айшылар 8 қ абат матаны тү біне дейін қ ырқ ады. Егер жиі жә не кө п қ ырқ у керек болса, онда электрлі қ айшыларды қ олдану керек. Жү зі тісті қ айшылар мата шеттерін иректеп қ ияды. Мұ ндай қ айшымен шеттері сетінемес ү шін матаның жиектері қ ырқ ылады. Пішу ү стелі жерден 90 см биіктікте, беті қ атты, тептегіс жылтыр болу керек.

Ү тіктеу жабдық тары. Бумен ылғ алдайтын ү тіктің қ ызуы ө те жоғ ары болады. Ү тіктің жылу реттегіші болғ аны жө н. Синтетикалық маталарды ү тіктеу ү шін кез келген қ ызуда булай алатын ү тік болғ аны дұ рыс. Портативті бумен ылғ алдатқ ыш бұ йымды кез келген бағ ытта ү тіктей алады, табаны металл емес, мата бетін бү лдірмей, ө ң жағ ынан ү тіктей беруге болады.

Ү тік тақ тасы немесе ү стелді қ ойғ ыш- ү тік тақ тасының беті жұ мсақ, бірақ қ ажетінше қ аттылау матамен қ апталады. Ү тік тақ тасы киім ү тіктеуге ө те ың ғ айлы. Сонымен қ атар ү тік тақ тасы ү стелді қ ойғ ышымен болса тіптен жақ сы. Бұ йымның жартысын ү тіктеп жатқ ан кезде, қ алғ ан бө лігі салбырап созылып тұ рмай, ү стелдің ү стінде жатады.

Жіптер инеге, ө ң делетін маталарғ а сә йкес таң далады. Бұ йымды жұ қ а (маркитез, батес, вуаль, вальта сияқ ты) мақ та маталардан жасағ ан кезде №50-80 мақ та жіптерді қ олданады. Сә тен, шыт, тү кті жұ мсақ маталардан дайындау кезінде №50-60 инелерді қ олданады. Аса жұ қ а маталарды (шифон, креп-жоржет) №65-75 жібек жіптермен жә не №80 мақ та жіптермен тігеді, ал жұ қ а, жең іл жібек маталарды (крепдешин, креп-сә тен)№60-80 мақ та жіппен, кө йлекті жү н маталарды №50-60 жіптермен тігеді (5 кесте).

Кесте 5.

Инелерге сипаттама

Жіп ө ткізгіш – ө те жің ішке жасалғ ан ілмек, жалпақ пластинағ а бекітілген, жіпті ине кө зінен ө ткізу ү шін қ олданылады. Бұ л жабдық жіпті тез сабақ тауғ а (машинаны жә не қ ол инені), жіпті матаның теріс бетіне ө ткізуге немесе ілмекті кетіруге падланылады. Тігін бұ йымдарының сапасына бұ йым жә не бө лшек ө лшемдерінің нақ ты болуы ү лкен ә серін тигізеді. Ө лшемдерді дұ рыс алу ү шін арнайы ө лшейтін қ ұ ралдар мен лекалдар қ ажет.

Сантиметрлік таспа жұ мсақ матадан не резең кеден жасалады. Оның бетінде миллиметрлік жә не сантиметрлік белгілер тү сірілген. Сантиметрлік таспа адам денесінің ө лшемдерін алу жә не бұ йымның бө лшектерін ө лшеу ү шін қ олданылады. Жұ мыс істеу кезің де таспа созылуы мү мкін, сондық тан оны ә рдайым тексеріп тұ ру керек.

Пышақ ты шығ ыршық жұ мыс аяқ талғ ан соң жіпті кесіп алуғ а арналғ ан. Шығ ыршық ты сол қ олдың сұ қ саусағ ына киеді. Сондай-ақ, жіпті кесу ү шін жұ мыс орнында жылжымайтын қ ауіпсіз ұ стараның жү зі бекітілген қ ұ рал орнатылады. Саусақ тарды кесіп алмау ү шін оның екі ілмегі болады. Сол жылжымайтын қ ұ рал мен пышақ ты шығ ыршық тың қ олданылуы жұ мыс уақ ытын азайтады жә не ең бек ө німділігін арттыруғ а мү мкіндік береді [15].

Кесте 6.

Тігін машиналарының тізбесі мен технологиялық сипаттамасы

6 кестенің жалғ асы