Патристикалық философия (patrіs - лат. сөзі - әке).

Патристикалық философияның негізгі мақ саты - христиан дінінің қ ағ идаларын белгілі бір жү йеге келтіріп, оғ ан философиялық тірек жасауда болды. Ертедегі Грек философиясындағ ы ерікті ой-елегі патристикада аян идеясына келіп тіреледі. Яғ ни, философияның мақ саты – Библияның негізгі қ ағ идаларын терең тү сіндіру мә селелеріне келіп тіреледі.

Патристикадағ ы онтологиялық (болмыс) мә селелері Қ ұ дайдың тө нірегінде қ аралады. Патристика монотеизмді (бірқ ұ дайлық ты) қ орғ айды, кө не замандағ ы кө пқ ұ дайлық қ а қ арсы шығ ады.

Қ ұ дай идеясы патристикада бір жағ ынан толық игілік, ә ділеттілік, қ ұ діреттілік тұ рғ ысынан қ аралса, екінші жағ ынан, ол абсолютті болғ аннан кейін, оның ешқ андай қ асиетін сипаттауғ а болмайды, ешқ андай анық тама берілмейді, ө йткені, Қ ұ дай бұ л болмыстың аржағ ында. Бұ л Дү ние – жаратылғ ан, сондық тан Жаратышудан анағ ұ рлым тө менде; материя – жаратылғ ан нә рсе болғ аннан кейін оның шырмауынан қ ұ тылуғ а болады.

Сонымен қ атар, бұ л Дү ниені Қ ұ дай мақ сатқ а лайық ты ә сем, игі қ ылып жаратты.

Патристикалық философияның терең тү п-тамыры мистикағ а кетеді. Мысалы, христиан дінінің “дү ниені жоқ тан жарату², троица (ү штік) қ ағ идасы қ арапайым сананың да, теоретикалық ойлаудың да шең берінен шық қ ан тү сініксіз мистикалық нә рсе. Сондық тан, Тертуллианның “credo, quіa absurdum est² (сенемін, ө йткені ақ ыл-ойғ а сыймайды), - деген нақ ыл сө зі сол кездегі философиялық ақ уалды шынайы бейнелейді. Енді патристиканың кө п ө кілдерінің ішіндегі аса ірі тұ лғ асы киелі Августинге тоқ тап, оның философиялық кө зқ арастарын талдайық.

Бү кіл Христиан философиясының ірі тұ лғ аларының бірі - киелі Августин. Ол 354ж. Тагаст қ аласында (Африка) Дү ниеге келеді.

Августиннің негізгі философиялық ең бектері “Қ ұ дай қ аласы жө нінде², “Сыр шегу, “Академиктерге қ арсы², “Жанның ө лместігі² т.с.с.

Августиннің шығ армашылық жолында оның христиан дініне ө туі жә не оны бү кіл жү регімен, жан-тә німен қ абылдауы ү лкен із қ алдырды.

Егер жас кезінде ол ақ ыл-оймен дү ниені тану - ең биік жетістік, ал диалектика - ойлаудың ең негізгі қ ұ ралы деп есептесе, Христиан дініне ө тіп оны іштей қ абылдағ аннан кейін, оның философиясында негізгі орынды Қ ұ дайғ а сену алады. Сенімнің арқ асында пайда болатын “ішкі сә уле² анағ ұ рлым биік санала бастайды.

Бірақ, Августиннің ойынша, сенім ақ ыл-оймен қ айшылық қ а келмеуі керек. 2 ғ асырда ө мір сү рген Тертуллианның “Сенемін, ө йткені абсурдты² (credo guіa absurdum), яғ ни ақ ыл-ойғ а симайды, қ арсы келеді, - деген пікірін Августин қ абылдамайды. Керісінше, ой елігінен ө ткізілмеген сенім, сенім болмайды. Ақ ыл-ой арқ ылы адам ө зінің Қ ұ дайғ а деген сенімін ә рі-қ арай нығ айтуы керек. Соныменен сенім мен ақ ыл-ой, зерде бірін-бірі толық тырады. “Сенемін тү сіну ү шін², “тү сінемін сену ү шін² деген кө зқ арасқ а жол ашылады.

Августин “Сені шақ ырамын, Қ ұ дай-ақ иқ ат, сенде, сенен, сенің арқ аң да барлық ақ иқ ат - ақ иқ ат. Қ ұ дай- дана, сонымен, содан, сол арқ ылы даналық қ а жететіндер жетеді. Қ ұ дай- зерделі сә уле, сонымен, содан, сол арқ ылы қ айсы бір зерделі сә уле жарқ ырайды, - деп толғ анып айтады.