Тонау мен қарақшылық қылмыстарының арасындағы айырмашылығы.

Тонау - бұ л бө тен мү лікті ашық ұ рлау.

Қ арақ шылық, яғ ни бө тен мү лікті ұ рлау мақ сатында шабуыл жасауғ а ұ шырағ ан дамның ө мірі мен денсаулығ ына қ ауіпті кү ш кө рсету мен немесе тікелей осындай кү ш қ олданамын деп қ орқ ытумен ұ штасқ ан шабуыл жасау.

Тонау

Объект – меншік, адамның жеке басы.

Объективтік жағ ы – бө тен мү лікті ашық ұ рлау.

Субъект – 14 жасқ а толғ ан тұ лғ а.

Субъективтік жағ ы – тікелей қ анаушылық.

Қ арақ шылық

Объект – меншік, адамның ө мірі мен денсаулығ ы.

Объективтік жағ ы – адамның ө мірі мен денсаулығ ына қ ауіпті кү ш кө рсету, кү ш кө рсетемін деп қ орқ ытумен ұ штасқ ан шабуыл жасау.

Субъект – 14 жасқ а толғ ан тұ лғ а.

Субъективтік жағ ы – тікелей қ астандық, пайдакү немдік.

Аса қ ауіпті қ арақ шылық шабуылдар банктерге (ақ ша айырбастау бө лімдеріне, банк филиалдарына, бө лімшелеріне) кассирлерге, инкасатрларғ а қ арулы шабуыл жасаумен жасалады.

Мұ ндай қ ылмысты жасау ү шін қ ылмыскер жан-жақ ты дайындалады. Бө лек мекеменің жә не қ ызметкердің жұ мыс уақ ытын біліп алады. Қ ызметкерлердің жү ретін жолдарын анық тап алады. Ө здерін кө лік қ ұ ралдарын қ амтамассыз етеді, қ аруландырады.

Ұ шу, теміржол билеттерін алдын ала дайындап сатып алып қ ояды, істерін бітіргеннен кейін қ аладан қ ашып кету ү шін жә не де тү р тү стерін, киген киімдерін ө згертіп алады.

Қ ылмыскерлер тобы нақ ты жә не тез қ имылдайды, кө здейді. Қ ылмыс кезінде қ ауіпті жағ дайларды сезгенде қ ару қ олданады.

Пә терлерге қ арақ шылық шабуыл жасау кезінде қ ылмыскер жалғ ан қ ұ жаттарды қ олданады. Ө здерін қ ұ қ ық органдарының қ ызметкеріміз деп, почта, коммуналдық бө лім қ ызметкерлеріміз деп пә терлерге алдап кіреді. Одан кейін қ атаң қ имылдайды; жә бірленушілерді байлап тастайды немесе бә рін бір бө лмеге қ амап бекітіп тастайды (ваннағ а, бө лмеге) жә не қ орқ ытады полицияғ а хабарласа ө лтірітіндерін айтады. Егер жә бірленуші қ арсылық кө рсетсе, кө мек сұ рап айқ айласа ұ рып соғ ады, денсаулығ ына қ ауіпті зиян келтіреді.[21; 325]

Қ арақ шылық пен тонау болғ анда қ ылмыстық іс жә бірленушінің немесе олардың туыстарының, куә герлердің хабарлауы бойынша немесе жеке арыз бойынша қ озғ алады.

Қ арақ шылық шабуыл жасау жә не тонау туралы істер бойынша анық талуғ а мыналар жатады:

· қ арақ шылық тың немесе тонаудың болғ ан орны, уақ ыты, мә н-жайы;

· қ ылмыстың жасалу тә сілі, оның нақ ты кө рініс алғ ан физиологиялық немесе психикалық зорлық тың қ олданылуы; қ ару қ олданды ма, қ алай; қ ылмыскер кө лік қ ұ ралын қ олданды ма жә не оның белгілері қ андай?

· қ ылмысқ а дайындық болды ма, қ андай, қ атаң жә не кіммен жү ргізілді?

· қ ылмысты жасыруғ а қ ылмыскер қ андай тә сілдерді қ олданды?

· тү рін ө згертті ме, киімін ауыстырды ма, қ ылмыстың іздерін жойды ма, басқ а қ ылмыстың кө рінісін жасауғ а тырысты ма?

· қ арақ шылық шабуыл жасауғ а, тонауғ а кімдер қ атысты, жә бірленушілерде қ андай дене жарақ аты қ алды, ең бек ету қ абілетінен айырылды ма?

· не тоналды жә не оның қ ұ ны, тоналғ ан заттар мен ақ шалар кімге тиесілі;

· қ арақ шылық немесе тонауды кім істеді, тығ ылғ ан қ ылмыскердің белгілері, сырт бейнесін ө згертутә сілдері, жабылғ андардың саны, олардың ә ртү рлі қ ылмыскерлердің тұ лғ асы туралы кө рсетпелерді жинау;

· қ арақ шылық қ а немесе тонауғ а неше адам қ атысты, олардың арасындағ ы келісімнің болуы, топ қ ұ рамы, олардың қ алыптасу шарты, ә рқ айсысының қ ылмыс істеудегі ролі, осы тұ лғ алармен басқ а да қ ылмыстар жасалды ма?

· қ андай, қ ашан, қ айда жә не осы қ арақ шылық пен олардың байланысы бар ма?

· тоналғ анды тығ ушы, алушы, шағ ыстырушылардың, табушылардың берген тұ лғ аны сипаттайтын кө рсетпелері;

· қ арақ шылық немесе тонауғ а ық пал етуші мә н-жайлар.

Тонау мен қ арақ шылық шабуылды жасау тә сілдері:

а) зорлық сыз кү тпеген жерден болғ ан жағ дайды қ олданып; тұ рғ ын ү йлерде, алаң дарда немесе ашық жерлерде шабуыл жасау;

б) зорлық пен қ орқ ытуды қ олдану арқ ылы ашық жерлерде, сондай-ақ есік алдында жә не подъездерде шабуыл жасау;

в) белгілі бір сылтаумен немесе зорлық ты қ олдану арқ ылы тұ рғ ын алаң дарғ а кіріп, азаматтарғ а шабуыл жасау;

г) мемлекеттік немесе коммерциялық банк кассирлеріне, сатушыларғ а, сату мекемелерінде, қ аржылық ұ йымдарда, байланыс бө лімшелерінде жә не басқ а мемлекеттік немесе жеке ұ йымдар мен мекемелерде болатын шабуыл;

д) теміржол, су жә не басқ а кө ліктердің қ озғ алмалы қ ұ рамындағ ы азаматтарғ а шабуыл жасау;

е) такси жү ргізушілеріне, олардың ақ шасына немесе автокө ліктеріне иелену мақ сатында шабуыл жасау.

Тонау мен қ арақ шылық ты тергеудің бастапқ ы кезең інде кө бінесе мынандай тергеу тү рлі жағ дайларды қ алыптасады.

А) тонағ ан немесе қ арақ шылық пен шабуыл жасағ ан сезікті тұ лғ а қ ылмыс болғ ан жерде немесе оның болуынан кейін ұ сталуы.

Осы жағ дайда тергеудің ә рекет жоспары мынандай: сезіктіні ұ стау, оны жеке тінту, қ ажет болғ ан жағ дайда куә герлендіру, жә бірлеушілерді жауаптау, қ ажет болғ анда оның киімін қ арау жә не куә герлендіру; оқ иғ а болғ ан жерді қ арау; сезіктіні жауаптау; сезіктінің тұ рақ ты мекен жайын тінту; кө рген куә герлерді жауаптау; сот - медициналық, криминалистикалық жә не басқ аа сараптаманы тағ айындау;

Б) қ ылмысты жасағ ан сезікті тұ лғ а ұ сталғ ан жоқ, бірақ тергеушіде іздестіру мен ұ стауды шешетін дә лел бар.

Бұ л жағ дайда бастапқ ы тергеу ә рекетінің реті сынандай: сезіктіні жауаптау, куә герлендіру жә не киімін қ арау; оқ иғ а болғ ан жерді қ арау, куә герлерді жауаптау, сот сараптамаларын тағ айындау; жедел іздестіру іс-шараларын жү ргізу.

В) қ ылмыс істеген тұ лғ а туралы мә лімет қ ұ қ ық қ орғ ау органдарында жоқ.

Бұ л жағ дайда бастапқ ы тергеу ә рекетінің басқ а жоғ арыда аталғ ан, сезікті тұ лғ аларды анық таумен ұ рланғ ан затты іздестіруге бағ ытталғ ан жедел іздестіру іс-шаралары қ олданылады.

Тонаумен жә не қ араушылық пен шабуыл жасау туралы істер бойынша сот – медициналық сараптаманың шешетін мә селері:

· жә бірленушінің, сезіктінің денесінде қ андай жарақ аттар бар;

· бар залалдың сипаты қ андай;

· қ арудың қ андай тү рлерімен залал келтірген;

· нақ та заттарғ а залал тиген бе;

· зақ ым беру кезінде қ ылмыскер мен жә бірленушінің орналасу аралығ ы қ андай;

· зақ ымның тү су ескілігі мен ауырлығ ы қ андай;

· зерттелуші зата қ ан бар ма;

· ол адамғ а тиісті ме;