Сабақтың барысы.

Ұ йымдастыру кезең і.

Ө рнекті шешіп, сө зді табың дар.

- Қ алай ойлайсың дар, «Нумерация» тақ ырыбына арналғ ан сабақ та біз неге Ү ндістанды ауызғ а алдың?

Нақ осы Ү ндістанда есептеудің ондың жү йесін ойлап тапты, тек цифрлар қ азіргіге онша ұ қ самайтын. Санды белгілеуде ондың разрядтар шығ атындай бағ андар сызды (ү шкір нә рсемен жерге немесе кө мірмен тақ тағ а): бірінші бағ анғ а бірліктерді, екінші бағ анғ а ондық тарды, ал ү шіншісіне жү здіктерді жә не т.б. қ ойды; егер қ андай да бір разрядтың бірліктері болмаса, бағ ан бос тұ ратын.

2. Тірек білім, білік жә не дағ дыларын белсендіру

1. Кө ркем жазу сә ті.

987 санын жазың дар. Санда неше жү здік бар?

Бұ л қ андай разряд? Неше ондық бар? Бұ л қ андай разряд? Неше бірлік бар? Бұ л қ андай разряд? Кө рші сандарды атаң дар. Санды 1 жү здікке? 3 ондық қ а кемітіп? 5-ке арттырың дар.

2. «Математикалық диктант». Қ ұ рамында:

- 5 жү здік, 2 бірлігі;

- 3 жү здік, 6 ондық, 2 бірлігі;

- 8 жү здік, 5 бірлігі;

- 8 жү здік, 7 бірлігі;

- 1 мың бірлігі;

- 9 жү здік, 5 бірлігі;

- 3 мың дығ ы;

- 2 мың дық, 5 жү здігі бар сандарды жазың дар.

- Жазылғ ан сандарды (ү ш таң балы жә не тө рт таң балы) қ андай екі топқ а бө луге болады?

3. Жаң а материалмен танысу.

Бірліктер, ондық тар жә не жү здіктер бірінші класты - бірліктер класын қ ұ райды. Бірлік мың, ондың мың жә не жү здік мың екінші класты немесе мың дық тар класын қ ұ райды.

Мұ ғ алім ү нді есептеулеріне ұ қ сас сандарды жазуды ұ сынады: тө рт мың бес жү з тө рт, отыз бес мың, сегіз жү з мың жиырма бір. Сонымен бірге ол уақ ытта адамдар ә лі нө лді ашқ ан жоқ тығ ын ескерген жө н.

- 4504 санында неше мың дық бар? Жү здік нешеу? Ондық ше? Санда ондық тың жоқ тығ ы қ алай белгіленген? Осы санды нө лді пайдаланбай жазып

кө рің дер (балалар бұ л тапсырманы орындау мү мкін еместігіне кө з жеткізулері керек).

Кө п таң балы санды оқ у ү шін:

а) санды кластарғ а бө лу (ү ш цифрдаы оң нан солғ а қ арай бө лінеді);

ә) кластардың атауын еске тү сіру;

б) санды кластар бойынша ең ү лкен кластан бастап оқ у керек.
Мысалы: 572 645 - бес жү з жетпіс екі мың алты жү з қ ырық бес

302 750 - ү ш жү з екі мың жеті жү з елу

Кө п таң балы санды жазу ү шін:

а) қ андай кластар аталғ аны жә не олардың нешеу екенін анық тау;

ә) алдымен жоғ арғ ы бірліктер класындағ ы сандарды жазу;

б) сосын тө менгі бірліктер класындағ ы сандарды жазу.
Мысалы: жетпіс екі мың жиырма бес, екі жү з мың бес жү з он бес
Мың дық тар класын жазғ аннан кейін миллиондар класы разрядтарымен жазылады.

- №1 кестеде жазылғ ан сандарды оқ ың дар. Ә р санның кө ршілерін атаң дар.

4. Алғ ашқ ы бекіту.

- Қ андай заттарды санау ү шін осы сандарды пайдалануғ а болады? (Зауытта бө лшектерді, компьютер орындағ ан операцияларды, адам организміндегі жасушаларды, қ алада жә не т.б. жерлерде тұ ратын адамдарды санау ү шін).

№2 тапсырма бойынша (оқ улық та Астана мен Алматы қ аласының оқ ушыларының саны берілген) сандарды оқ ып, кө рші сандарды атайды. Разрядында жү здік мың ы жоқ сандарды жазады.

Мына кестедегі сандық деректерді пайдалануғ а болады:

Қ азақ стан мектептеріндегі оқ ушылар саны

5. Ө тілген материалдармен

№3 - №6 тапсырмаларды мұ ғ алім қ айталау, ө здік жұ мысты ұ йымдастыру ү шін ө з қ алауынша қ олдана алады немесе ү й тапсырмасына пайдаланады.

№7 тапсырма сыныпта орындалады. Орындамас бұ рын ауданның формуласын жә не тіктө ртбұ рыш сызу алгоритмін қ айталау керек.

№9. Алдымен мынадай сұ рақ қ ою керек: «Ө рнекте неше амал бар? (Ө рнек 7 амалдан тұ руы тиіс). Оны жазу ү шін жақ ша қ олданыла ма? Неге? Жоғ арғ ы қ атарда тек бө лу, екінші қ атарда тек кө бейту мен бө лу немесе бө лу, ал олар бірінші реті бойынша орындалады, ал тө менгі қ атарда тек қ осу ғ ана.

48: 8: 6 + 54: 6 + 10: 5 • 9

6. Ү й тапсырмасы. №3 - №6 тапсырмалардың бірін мұ ғ алім ө з қ алауынша

береді. Шығ армашылық тапсырма: альбом парағ ына 7-9 цифрдан тұ ратын сандар жазып келу.

11-сабақ. Миллиондар класы. Кө п таң балы сандарды

оқ у, жазу, салыстыру

Сабақ тың мақ саты: оқ ушыларда «класс» деген тү сінікті қ алыптастыру; кө п таң балы сандарды оқ и жә не жаза білу, салыстыру дағ дыларын қ алыптастыру; есептеу дағ дыларын дамыту.

Сабақ тың барысы:

1. Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ тың мақ сатын хабарлау.

2. Тірек білім, білік жә не дағ дыларын белсендіру.

Кө ркем жазу сә ті: 5, 9, 0 цифрларын пайдалана отырып, ү ш таң балы сандарды жаз (509, 590, 950, 905). Ең ү лкен жә не ең кіші санды ата. Бұ л сандар қ ай класқ а жатады? Бірінші кластың разрядтарын атаң дар (жү зд, онд, бірл.). Бірінші класты басқ аша қ алай атауғ а болады? (Бірліктер класы).

2. Сызба бойынша ә рнектер қ ұ растыр жә не олардың мә ндерін тап.

□ □ •□ = □ □ □ □: □ □ = □

□ □ • □ = □ □ □ □ □: □ □ = □

□ □ □ + □ =□ □ □ □ □: □ =□

□ □ □ □ □ + □ = □ □ □ □ □ □

- Сандардың бірінші класы қ алай аталады? Екінші класс ше? Сендер қ алай ойлайсың дар, тағ ы кластар бар ма?

3. Жаң а материалмен танысу.

- 999 999-дан кейінгі келесі санды атаң дар.

- 1 000 000 - миллион. Миллион санын қ алай жазу керек? Бірлік миллион, ондық миллион жә не жү здік миллион ү шінші класты - миллиондар класын қ ұ райды. Разрядтар жә не кластар кестесін қ араң дар. Кестеде жазылғ ан сандарды оқ ың дар.

4. Оқ улық бойынша жұ мыс.

Кө п таң балы сандарды оқ у тә ртібімен таныстыру. №1, №2 тапсырма ұ жыммен орындалады.

- Ө здерің ойластырғ ан жә не ү йден жазып келген кө п таң балы сандарды оқ ың дар.

Оқ ушылар альбом бетіне жазылғ ан кө п таң балы сандарды кө рсетеді, қ алғ андары осы сандарды оқ иды.

Кө п таң балы сандарды дұ рыс оқ у ү шін, оны ойша кластарғ а бө ліп алу ың ғ айлы, ол ү шін оң жақ тан ү ш цифрдан бө лу керек. Демонстрациялық материалдардағ ы плакаттарды қ олданың ыз.

Кө п таң балы сандарды сол жақ тан оң ғ а қ арай класс атауымен оқ иды.

Ары қ арай қ андай да бір кө п таң балы санды салыстыруды ұ сынуғ а болады, содан соң кө п таң балы сандарды салыстыру алгоритмімен таныстырылады. Бірліктер класын салыстыру туралы алғ ан білімдерін пайдаланады.

5. Алғ ашқ ы бекіту.

- 1 кластағ ы, 2 кластағ ы, 3 кластағ ы ә рбір санда қ анша бірлік бар?

80 478 354, 38 000 412, 2 405 000, 8 000 478 156.

Тақ тадағ ы кестеге алдың ғ ы жә не келесі сандарды жазың дар.

Кө п таң балы сандарды салыстыруды жоғ ары разрядтан бастайды. Егер сандарды жазуда цифр кө п болса, яғ ни ол ү лкен. №3 тү сіндіре отырып орындалады.

6. Ө тілген материалдармен жұ мыс

№5 есептің берілуін жазу кестеде орындалады.

1) 56: 14 = 4 (м) - 1 костюмге жұ мсалғ ан мата

2) 4 - 1 = 3 (м) - 1 кө йлекке жұ мсалғ ан мата

3) 11 • 3 = 33 (м) - барлық кө йлекке жұ мсалғ ан мата

№7 логикалық тапсырманы шығ ару ү шін, ә р арифметикалық амалғ а кері амал бар екенін еске алып жә не соғ ан негіздей отырып, кері ө рнек қ ұ ру. Ойлағ ан санды х деп, ө рнекті жазамыз: х • 7 - 27: 4 + 3 = 47, онда х = 47 - 3 • 4 + 27: 7 х = 29. Есепті шығ арғ аннан кейін міндетті тү рде тексеру керек.

№8 логикалық есептің шешуін кө рнекі қ ұ ралмен кө рсету керек. «Егер Санат кә мпитті тең дей бө лсе, онда ә ркімде 8 кә мпиттен болады, сосын Санат қ арындасына тағ ы бір кә мпит беріп еді, онда оның 9 кә мпиті болады, ал Санатта 7 кә мпит қ алады.»