Максималды балл - 100 балл

Жазылғ ан рецепті бағ алау парағ ы

Максималды балл – 45.

Барлық баллдар саны________

Жағ дайлық есептерді шешуді бағ алау парағ ы

Максималды балл – 45.

Барлық баллдар саны________

Коммуникативті компетенцияны бағ алау парағ ы

МАМАНДЫҒ Ы: «ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА»

ФАРМАКОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ:

КУРС: 2

ДӘ РІСТЕР ЖИЫНТЫҒ Ы

ПӘ Н:

ФАРМАКОЛОГИЯ

Қ Ұ РАСТЫРҒ АНДАР:

Кафедра оқ ытушылары

Жыл

Кафедра мә жілісінде талқ ыланып бекітілді 19 сә уір 2014 ж., №22 хаттама

Кафедра мең герушісі, доцент Сатбаева Э.М.

№ 1 дә ріс

1. Тақ ырыбы: «Кіріспе. Фармакология ғ ылыми пә н жә не пә н ретінде оқ ыту, оның маң ызы жә не тапсырмалары, жетістіктері жә не алдына қ ойылғ ан мақ саттары».

2. Мақ саты: Жалпы жү йеде дә рігерді дайындауда фармакологияның орнын жә не маң ызын, сонымен қ атар оның даму тарихын, жетістіктерін жә не алдына қ ойылғ ан мақ сатын анық тау.

3. Дә рістің тезистері:

Фармакология - (pharmaсon - лекарство, активное начало и logos - слово, учение) Фармакология - (pharmaсon - дә рі, белсенді бастама жә не logos – сө з, оқ ып ү йрену) – дә рілік зат ретінде қ олданылатын химиялық қ осылыстардың тірі ағ замен ө зара ә серлесуі, жә не де жаң а тиімді дә рілік заттарды іздестіру жолындағ ы ғ ылым.

Фармакологияның дамуының екі кезең і:

1. Эмпириялық - ежелгі уақ ыттан XVIII-ғ асырдың аяғ ына дейін;

2. Ғ ылыми- эксперименттік – XVIII-ғ асырдың аяғ ынан осы кезең ге дейін.

Жаң а дә рілік заттарды іздестірудің негізгі бағ ыттары: 1. Препараттарды химиялық жолмен синтездеу: А. Эмпериялық жол: 1) кездейсоқ табылу, 2) «іріктеу»; Б. Бағ ыттап синтездеу: 1. биогенді заттарды жасау; 2. антиметаболиттерді тү зу. 3. биологиялық белсенділігі белгілі қ осылыстардың молекуласын модификациялау; 4. ағ зада заттардың химиялық ө згеріске ұ шырауын зерттеуге енгізделген синтез. В. Кванттық механикалық есептеу кө мегімен жаң а дә рілік заттарды компьютермен моделдеу жолы. 2. Дә рілік шикі заттардың препараттарды алу жә не жеке заттарды бө ліп алу: 1) Жануар тектес, 2) Ө сімдік тектес, 3) Минералдардан. 3. Саң ырауқ ұ лақ тар мен микроорганизмдердің ө мірсү ру қ ызметі ө німдерінен дә рілік заттардың бө лініп алынуы. 4. Биотехналогия кө мегімен дә рілік заттардың алыну (жасушалық жә не гендік инженерия).

4. Иллюстрациялық материал: дә рістің мультимедиялық электрондық варианты (студент кафедрадан алады)

5. Ә дебиеттер:

Негізгі:

1.Харкевич Д.А. Фармакология: Учебник. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2013. -760 С

2. Аляутдин Р.Н. Фармакология. Учебник. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2013.- 832 с.

3. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии. /Под ред. Д.А.Харкевича. Медицина, 2012. – 488 с.

4. Фармакология.: оқ улық / Д.А.Харкевич; жауап редактор С.Б. Сламжанова. – 11-ші басылым, тү зетілген жә не толық тырылғ ан. – М.: ГЭОТАР-МедиаБ 2014. - 784 б: с.

5. Харкевич Д.А. Фармакология. Жоғ ары оқ у орындарына арналғ ан оқ улық.. Мемлекеттік тілдегі аудармасы. – Алматы, 2009.-608 бет.

Қ осымша:

1. Машковский М.Д. Лекарственные средства. Издание пятнадцатое. - М.: Новая волна, 2012. – 1216 с.

2. Лекции по фармакологии для врачей и провизоров/ Венгеровский А.И. – 3-е издание, переработанное и дополненное: учебное пособие – М.: ИФ «Физико-математическая литература», 2006. – 704 с.

3. Справочник врача общей практики. Издание Москва ЭКСМО – ПРЕСС, 2002. т. 1-2. – 926 с.

4. Мирошниченко И.И. Основы фармакокинетики. – М.: ГЭОТАР. – Мед. 2002. –192 с.

5. Каркищенко Н.Н., Хоронько В.В., Сергеева С.А., Каркищенко В.Н. Фармакокинетика.-Ростов-на-Дону: Феникс, 2001. – 384 с.

.

Бақ ылау сұ рақ тары (кері байланыс)

1. Фармакологияның мазмұ ны.

2. Фармакологияның негізгі міндеттері.

3. Фармакологияның негізгі даму сатылары.

4. Фармакология қ айсы пә ндермен байланысады?

5. Дә рілік заттарды іздестірудің негізгі бағ ыттары.

№2 Дә ріс

1. Тақ ырыбы: «Холинорецепторларғ а ә сер ететін заттар. Адренорецепторларғ а ә сер ететін заттар».

2.Мақ саты: Холинергиялық жә н адренергиялық заттардың фармакокинетикасы жә не фармакодинамикасының негізгі заң дылық тарын жә не олардың ә сер етуінің жалпы заң дылық тары туралы тү сініктермен таныстыру.

3. Дә ріс тезистері:

Холинергиялық заттар – холинергиялық синапста импульстардың берілуіне ә сер ететін дә рілік заттар. Холинергиялық синапстың медиаторы ацетилхолин болып табылады.

М - Н холинорецепторларғ а ә сер ететін заттарғ а жатады: 1. М-Н-холиномиметиктер; 2. М-Н-холиноблокаторлар 3. Қ айтымды жә не қ айтымсыз ә сер ететін антихолинэстеразалық заттар (ФОҚ) – армин.

Антихолинэстеразалық заттар вегетативті жә не қ озғ алыс иннервацияны белсендіреді. Негізгі қ олданылуы миастенияда, парез, параличтерде, ішек жә не қ уық атониясында, глаукомада, антидеполяризациялаушы кураретә різді заттардың антагонист ретінде, М-холиноблокаторлармен уланғ анда. Армин – тек глаукоманы емдеу ү шін. Антагонистері – М-холиноблокаторлар, холинэстеразаның реактиваторлары. Циклодол паркинсонғ а қ арсы зат ретінде қ олданылады.

М-холинорецепторларғ а ә сер ететін заттар жіктеледі: 1.М-холиномиметиктер; 2. М-холиноблокаторлар. М-холиномиметиктер парасимпатикалық жү йкелердің белсенуін имитациялайды. Негізгі қ олданылуы – глаукома, ішек жә не қ уық атониясы. Антагонистері – М-холиноблокаторлар. М-холиноблокаторлар –холинергиялық (парасимпатикалық) иннервацияның ішкі ағ заларғ а ә серін тежейді. Офтальмологиялық практикада қ олданылады (кө з тү бін зерттеуінде қ арашық ты кең ейту, кө зә йнек таң дағ анда аккомодацияның параличі), ас қ орыту (гиперсаливация, асқ азанның ойық жарасы), трахеобронхиалды (наркоздың алдында премедикация) бездердің секрециясын тө мендету ү шін, бронхоспазмды алдын алу жә не жою ү шін, жү рекке вагустық ә серін азайту ү шін, іш қ уысының ағ заларының тегіс салалы бұ лшық еттердің спазмында. Мө лшерден тыс қ олданғ анда – қ айтымды ә серлі антихолинэстеразалық заттар енгізіледі.

Н-холинорецепторларғ а ә сер ететін заттарғ а Н-холиномиметиктер мен Н-холиноблокаторлар жатады. Н-холиномиметиктер симпатоадреналды жү йені белсендіреді, тыныс жә не тамыр қ озғ алтқ ыш орталық тарын рефлекторлы ынталандырады. Осымен олардың негізгі қ олданылуы тү сіндіріледі. Н-холиноблокаторлар ганлиоблокаторларғ а жә не шеткі ә серлі миорелаксантарғ а бө лінеді. Ганглиоблокаторлар симпатикалық, сонымен қ атар парасимпатикалық вегетативті ганглийлерде импульстардың ө туін тежейді. Негізгі қ олданылуы – гипертониялық криз, басқ арылатын гипотония, ми ісінуі, артериялық қ ысымының жоғ арылауына байланысты ө кпе ісінуі. Шеткі ә серлі миорелаксанттар жү йке–бұ лшық ет берілуін таң дамалы тежейді жә не барлық қ аң қ а бұ лшық еттерді, соның ішінде тыныс бұ лшық еттерін, босансытады. Негізгі қ олданылуы хирургиялық операция кезінде, буынды орнына салғ анда, сү йек сынық тардың репозициясында жә не т.б. Мө лшерден тыс қ олданғ анда: антидеполяризациялаушы миорелаксанттарды – қ айтымды ә сер ететін антихолинэстеразалық заттар, деполяризациялаушы миорелоксанттарды – жаң а цитратталғ ан қ ан жә не электролиттік балансты коррекциялау.

Адренергиялық синапстар ОЖЖ, сонымен қ атар постганглионарлық симпатикалық талшық тармен иннервацияланатын шеткі тіндерде орналасады. Бұ л синапстарда қ озудың берілуі норадреналин медиаторының кө мегімен жү зеге асады.

Адренергиялық синапсқ а ынталандырғ ыш ә сер ететін заттар 2 топқ а бө лінеді:

1) адреномиметиктер (адренорецепторларды тікелей ынталандыратын заттар) жә не

2) симпатомиметиктер (симпатикалық нерв ұ штарынан норадреналиннің бө лінуін ынталандыратын заттар).

Адреномиметиктердің практикалық маң ызды ә серлеріне қ ан тамырларын тарылту (α - жә не α, β -адреномиметиктер), атриовентрикулярлық ө ткізгіштікті жақ сарту (β ₁, β ₂), миокардтың жиырылғ ыштығ ын жоғ арлату (β ₁-адреномиметиктер), жү рек тоқ тап қ алғ анда қ ызметін қ алпына келтіру (α, β -адреномиметиктер), бронхоспазмды тоқ тату немесе жою (β ₁ , β ₂ -, β ₁ , β ₂ жә не α _1, α ₂ - адреномиметиктер), сонымен қ атар, жү ктілік кезінде жә не туу барысында жатырдың жиырылғ ыштық белсенділігін тө мендету (β 2-адреномиметиктер) жатады.

Симпатомиметиктер қ ан тамырларының тонусын жоғ арлату, атриовентрикулярлық ө ткізгіштікті жақ сарту, бронхоспазмды тоқ тату жә не алдын алу ү шін қ олданылады.

Адренергиялық синапсқ а тежегіш ә сер ететін заттар 2 топқ а бө лінеді:

1) адреноблокаторлар (адренорецепторларды тежейді) жә не 2) симпатолитиктер (симпатикалық жү йке ұ шынан норадреналиннің бө лінуін тежейді).

Адреноблокаторлардың негізгі ә серлеріне артериалдық қ ысымды тө мендету (α ₁, β - жә не α ₁, β ₁-адреноблокаторлар), жү ректің жұ мысын жә не стенокардияда миокардтың ө ттегіне қ ажеттілігін тө мендету (β ₁, β ₂- жә не β ₁-адреноблокаторлар), тахиаритмия жә не экстрасистолияда жү ректің жиырылу ритімін қ алпына келтіру (β ₁, β ₂- жә не β ₁-адреноблокаторлар), кө з ішілік қ ысымды тө мендету (β ₁, β ₂-адреноблокаторлар) жатады. Симпатолитиктер гипертониялық ауруды жү йелік емдеу ү шін қ олданылады.

4. Иллюстративті материал: мультимедиялық дә рістің электронды варианты (студент кафедрадан алады)

5. Ә дебиеттер:

Негізгі:

1. Харкевич Д.А. Фармакология. Жоғ ары оқ у орындарына арналғ ан оқ улық.. Мемлекеттік тілдегі аудармасы. – Алматы, 2009.- 608 бет.

2. Харкевич Д.А. Фармакология. Издание деятое –М.: ГЭОТАР Медиа, 2008. – С. 40- 77

Маркова И.В., Неженцев М.В. Фармакология. С-Петербург. 2001.С.33-47

3. Аляутдин Р.Н. Фармакология. Учебник. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2004. С. 98-128.

Қ осымша:

1. Машковский М.Д. Лекарственные средства.- 16-е изд., перераб., испр. и доп. - М., 2012. – 1216 с.

2. Венгеровский А.И. Лекции по фармакологии для врачей и провизоров. - учебное пособие – ГЭОТАР-Медиа. 2012. - 726 с.

3. Фармакология.: учебник /под. ред. Р.Н. Аляутдина. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2013.- 832 с.

4. Аляутдин Р.И., Зацепилова Т.А., Романов Б.К., Чубарев В.Н. Фармакология. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии. М.: «ГЭОТАР-МЕД». 2009.- 400 с.

6. Бақ ылау сұ рақ тар:

1.Антихолинэстеразалық заттар. Қ айтымды жә не қ айтымсыз ә сер ететін препараттардың салыстырмалы сипаттамасы.

2.М-холиномиметиктер. Қ олданылуы. Мө лшерден тыс қ олданғ анда кө мек шаралары.

3.М-холиноблокаторлар. Таң дамалы жә не таң дамасыз ә сер ететін. Фармакологиялық ә серлер. Қ олданылуы, жанама ә серлер.

4. Н-холиномиметиктердің негізгі қ олданылуы.

5. Шеткі ә серлі миорелаксанттар. Қ олданылуы.

№3 Дә ріс

1. Тақ ырыбы: «Опиатты рецепторларғ а ә сер ететін заттар (наркотикалық анальгетиктер). Наркотикалық емес анальгетиктер».

2.Мақ саты: Студенттерді наркотикалық жә не наркотикалық емес аналгетиктердің жіктелуі, ә сер ету механизмі жә не сипаттамасымен таныстыру.

3.Дә ріс тезистері:

Қ азіргі медицинада анальгезия мен ауыру сезімдерінің кө кейтесті мә селелері орталық орындардың бірін алады. Ауыру сезімдері кө птеген жедел жә не созылмалы аурулардың кө рінісі болып табылады. Ол тіндердің қ абынуларында жә не тегіс бұ лшық етті тіндердің тарылуы мен байланысты оларғ а қ ан арқ ылы оттегінің аз тү суі немесе мү лдем тү спеген жағ дайларында болады. Анальгетиктер ішкі мү шелердің қ ызметінің ө згеруімен байланысты болатын ауыру сезімдерін жояды. Олардың осы ә сері ағ заның қ орғ аныс кү шін жоғ арлатады, сондық тан ауыру сезімін басатын заттар медицинада кең інен қ олданылады. Наркотикалық анальгетиктер жарақ аттық шоктардың алдын алу ү шін, операциядан кейінгі, миокард инфарктында, стенокардияда жә не залалды ісіктерде болатын ауыруларда қ олданылады. Бұ л топтың препараттары хирургиялық операция алдында жү ргізілетін премедикацияда кең інен қ олданылады.

Наркотикалық анальгетиктер жіктеледі:

1. опиоидты рецепторлардың агонистері

2. опиоидты рецепторлардың агонист-антагонистері немесе жартылай агонистері.

Ұ зақ уақ ыт қ олданғ анда наркотикалық анальгетиктер бейімделу, дә рілік тә уелділік, абстиненция синдромын жә не тағ ы да басқ а қ ұ былыстарды шақ ыру мү мкін. Жедел улануларда олардың антагонистері қ олданылады - налоксон, налтрексон.

4. Иллюстративті материал: мультимедиялық дә рістің электронды варианты (студент кафедрадан алады)

5. Ә дебиеттер:

Негізгі.

1. Харкевич Д.А. Фармакология. Жоғ ары оқ у орындарына арналғ ан оқ улық. Мемлекеттік тілдегі аудармасы. – Алматы, 2009.- 608 бет.

2. Харкевич Д.А. Фармакология: Учебник. – 10-ші бас –М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008 – б.189-208

3.Маркова И.В., Неженцев М.В. Фармакология. С-Петербург. 2001.б.91-98

4.Аляутдин Р.Н. Фармакология. Оқ улық.. Москва. «ГЭОТАР-МЕД». 2004. б. 192-203.

Қ осымша.

1. Машковский М.Д. Лекарственные средства. – М., 2007. 1206 б.

2. Лекции по фармакологии для врачей и провизоров/ Венгеровский А.И. – 3-ші басылым: оқ у қ ұ ралы – М.: ИФ «Физико-математическая литература», 2006. – 704 б.

3. Оксфордский справочник по клинической фармакологии и фармакотерапии. – М., 2000. – 740 б.

4.Кудьярова Г.М. жә не т.б. Опийная наркомания. Алматы, 2002.

6. Бақ ылау сұ рақ тар:

1. Наркотикалық анальгетиктердің қ олдануғ а кө рсетілулері.

3. Наркотикалық анальгетиктер қ андай жанама ә серлер шақ ыру мү мкін?

4. Наркотикалық анальгетиктермен уланғ анда қ андай шаралар қ олданады?

№4 дә ріс

1. Тақ ырыбы: Химиятерапиялық антибактериялық заттар. Антибиотиктер.

2. Мақ саты: студенттерді антибиотиктердің жіктелуімен, ә сер ету механизмімен жә не сипаттамасымен таныстыру.

3. Дә рістің тезисі: Антибиотиктер бактериостатикалық немесе бактерицидті ә сер кө рсететін биологиялық жә не синтетикалық текті химиялық қ осылыстар. Алыну кө зі бойынша антибиотиктер биосинтетикалық, жартылай синтетикалық жә не синтетикалық препараттарғ а жіктеледі. Антибиотиктер микробқ а қ арсы ә сер ету спектрі бойынша ажыратылады. Олардың кейбірі кө біне грамоң микроорганизмдерге (биосинтетикалық пенициллиндер, макролидтер), кейбір препараттар грамтеріс бактерияларғ а (азтреонам, полимиксиныдер) тиімді. Сонымен қ атар, антибиотиктер кең спектрлі (тетрациклиндер, левомицетин, цефалоспориндер, аминогликозидтер) грамоң жә не грамтеріс бактерияларғ а, бірқ атар жұ қ палы аурулар қ оздырғ ышына ә сер етеді. Микробқ а қ арсы ә серінің сипатына қ арай бактериостатикалық немесе бактерицидті ә сер кө рсететіндер, клиникада қ олданылуына қ арай – негізгі жә не резервті деп бө лінеді.

4. Иллюстрациялық материал: мультимедиялық дә рістің электрондық нұ сқ асы (студент кафедрада алады)

5. Ә дебиеттер:

Негізгі:

1. 1. Харкевич Д.А. Фармакология. Жоғ ары оқ у орындарына арналғ ан оқ улық.. Мемлекеттік тілдегі аудармасы. – Алматы, 2009.- 608 бет.

2. 2. Харкевич Д.А. Фармакология. Издание деятое –М.: ГЭОТАР Медиа, 2008. – С. 40- 77

3. Маркова И.В., Неженцев М.В. Фармакология. С-Петербург. 2001.С.33-47

4. 3. Аляутдин Р.Н. Фармакология. Учебник. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2004. С. 98-128.

5. Қ осымша:

1. Машковский М.Д. Лекарственные средства.- 16-е изд., перераб., испр. и доп. - М., 2012. – 1216 с.

2. Венгеровский А.И. Лекции по фармакологии для врачей и провизоров. - учебное пособие – ГЭОТАР-Медиа. 2012. - 726 с.

3. Фармакология.: учебник /под. ред. Р.Н. Аляутдина. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2013.- 832 с.

4. Аляутдин Р.И., Зацепилова Т.А., Романов Б.К., Чубарев В.Н. Фармакология. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии. М.: «ГЭОТАР-МЕД». 2009.- 400 с.

6. Практическое руководство по инфекционной химиотерапии/ Под ред. А.С. Страчунского и др. Смоленск, 2007. – 464 б.

7. Рациональная антимикробная фармакотерапия (Под. общ. ред. В.П. Яковлева, С.В. Яковлева.-М.: Литтерра, 2007- 784 б.

8. Справочник врача общей практики. – М., 2002. -926 б.

9. Лоуренс Д.Р., Бенетт П.Н. Клиническая фармакология. – М.: Медицина, 2002, т.1-2. – 669 б.

10. Оксфордский справочник по клинической фармакологии и фармакотерапии. – М., 2000. 740 б.

11. Клиническая фармакология /под ред. В.Г.Кукеса. М., 1999. – 517 б.

Бақ ылау сұ рақ тары (кері байланыс)

1. Антибиотиктердің ә сер ету механизмдері.

2. Антибиотиктердің ә сер ету спектрі бойынша жіктелуі.

3. Антибиотикке резистентілік дамуына ә сер ететін факторлар.

№5 дә ріс

1. Тақ ырыбы: «Дә рілік заттармен улануды емдеудің негізгі принциптері»

2. Мақ саты: студенттерде дә рілік заттармен улануды емдеудің жалпы принциптері бойынша білімді қ алыптастыру

3. Дә ріс тезистері

1. Дә рілік заттармен улануды емдеудің қ азіргі кездегі принциптері.

2. Ағ заның табиғ и тазарту жү йесін ынталандыру тә сілдері.

3. Жасанды физико-химиялық детоксикациялық тә сілдер.

4. Антидоттық (фармакологиялық) терапия.

5. Жедел уланудың симптоматикалық емі.

Улану - бұ л адам ағ засына химиялық жә не басқ а да заттардың токсикалық мө лшерінің тү суі нә тижесінде (соның ішінде, дә рілік) дамитын патологиялық ү рдіс жә не адам денсаулығ ына жә не ө міріне қ ауіп туғ ызатын қ ұ былыс.

Улану дең гейіне байланысты науқ асқ а сә йкес шаралар жү ргізілуі қ ажет. Жең іл жә не ауыр емес жағ дайларда улану шақ ыратын затты ағ задан алу негізгі шара болып табылады. Ауыр жағ дайларда пациент токсикологиялық орталық қ а немесе профилді стационарлық емдеу мекемесінің реа­нимация жә не анестезиология бө лімдеріне (АРБ) жеткізілуі қ ажет.

Улануды емдеу барысында келесі жалпы принциптерді сақ тау қ ажет:

1. Уытты затты ағ зағ а тү скен жерінен шығ ару жә не оның қ анғ а сің ірілуін тоқ тату.

2. Сің ірілген токсикалық заттың қ андағ ы концентрациясын азайту жә не оны ағ задан шығ ару.

Уытты заттың ағ задан шығ арылуын жылдамдату мақ сатында қ олданылады: а)форсирленген диурез; б) перитонеалды диализ; в)плазмаферез (қ анның гравитациялық хирургиясы); г) гемодиализ жә не гемосорбция (жасанды бү йрек); д) қ анды алмастыру; е) гипербариялық оксигенация.

3. Қ анғ а сің ген токсикалық заттың ә серін жою

Химиялық заттармен уланудың арнайы емі ретінде уытты затты зарарсыздандыру мақ сатында дә рілік заттардың антидоты қ олданылады.

А) Уытты заттарды байланыстырушы жә не олардың ағ задан шығ уына ық пал ететін антидоттар

Б) Фармакологиялық антагонистер. Бұ л топ антидоттарының ә сер механизмі – конкурентті антагонизм.

4.Ө мірге қ ажетті қ ызметтерді қ алыптастыру – симптоматикалық жә не патогенетикалық заттар

5. Иллюстрациялық материал: мультимедиялық дә рістің электрондық варианты (студент кафедрада алады)