Тақырып: Маркстік фиолософия

Бұ л бү кіл философия тарихындағ ы ерекше кезең, адамзат ой-ө рісінің жү йеленген, топталғ ан, жетілген, ғ ылыми екшеленген кезең і болды. Бұ л кезең Карл Маркс (1818-1883) пен Фридрих Энгельстің (1820-1895) есімдерімен аталады. Ә рине, басқ а да философтар сияқ ты, К. Маркс пен Ф. Энгельстің дү ниеге келуі де кездейсоқ емес. Ең алдымен, бұ л Батыс елдерінде капитализм дү ниеге келген кезең болатын. Капитализммен бірге тарихта пролетариат пайда болды. Ол алғ ашқ ы кезде стихиялы кү реске шық ты. Оларды саналы ұ йымдастыру, сапалы етіп дайындау, теориялық жағ ынан қ аруландыру қ ажет болды. Екіншіден, жаратылыстану ғ ылымындағ ы ашылғ ан ү ш ү лкен жаң алық: а) клетка теориясы; б) энергияның сақ талу жә не ө згеру заң ы; в) Ч. Дарвиннің эволюциялық ілімі дү ниеге диалектикалық логика тү рғ ысынан кдрауғ а мү мкіндік берді. Ү шіншіден, теориялық алғ ышарттардың ә сері болды. Бұ ғ ан ең алдымен адам баласының ә леуметтік тең дік болуын кексегені жатады. Осығ ан орай социализм туралы басқ а да тү рлі теориялық ілімдер пайда болды. К. Маркс пен Ф. Энгельс осы жағ дайлардың бө рін ой елегінен ө ткізіп, талдап, екшей келіп, жаң а ғ ылыми теорияның негізін жасады. Ол ү шін олар Гегель мен Фейербахтың философиясын, Адам Смит пен Давид Рикардоньщ саяси экономиясын, Сен-Симон, Фурье, Оуэннің социализм туралы утопиялық теориясын зерттеді, сейтіп, олардың кемшіліктерін кө рсетіп қ ана қ оймай, социализм туралы ғ ылыми теория жасап, оны ілгері дамытты, философияда жаң а кө зқ арас туғ ызды. Социализмді утопиядан ғ ылымғ а айналдырғ ан К.Маркстің екі ғ ылыми жаң алығ ы болатын. Олар: тарихты материалистік тұ рғ ыдан тү сіну жә не қ осымша қ ү н қ ұ пиясы, Философияда К. Маркс пен Ф. Энгельстің ашқ ан жаналық тары мынадай еді: Бұ рынғ ы философия ө кілдері тек ү стем таптардың мү ддесін қ орғ ады. Демокрит, Лукреций Кар, ағ ылшын же-не француз материалистері Ф.Бэкон, Дж.Локк, Р. Декарт, П. Гольбах, Д. Дидро, К. Гельвеций, Ж. Ламетри, неміс философтары Л. Фейербах, т.б. идеалистерді қ оса алғ анда олардың бә рі прогреске ұ мтылғ анмен, ү стем таптың кө зқ арастарын жақ тады. Ал ең бекші бұ қ араның жоғ ын жоқ тап, мұ ның мұ ндайтын ешкім болмады. Ә сіресе, бұ л капитализм тұ сында мейлінше қ ажет болды. Бұ ғ ан 1831 жылғ ы Лион қ аласындағ ы Франция жұ мысшыларының, Германиядағ ы Силезия тоқ ымашыларының кө терілісі, сондай-ақ, Англиядағ ы 1838-1842 жылдардағ ы чартистер қ озғ алысы дә лел бола алады. Бұ л қ озғ алыстар елемде жаң а тап — пролетариат пайда болғ анын, оның бұ рынғ ы езілген таптардан мү лде басқ а шешуші кү ш екенін байқ атты. К. Маркс пен Ф. Энгельс ең алдымен осы таптың мү ддесін қ орғ ауды мақ сат етті. Ә рине, К. Маркс пен Ф. Энгельс дел осы кезең де саяси аренағ а шық паса, бұ л жаң а теория дү ниеге келмес еді деуге болмайды. Ә рбір фшюсофиялык, кезендер біріне-бірі ізашар болып отырғ ан. Сол арқ ылы олар кү рделі сипат алып, дамып отырғ ан. Философияда кө птеген дү ниетанымдық мә селелердің қ айталануы жиі кездеседі. Бірақ олар ә р деуірдің даму дә режесіне, алғ а қ ойылғ ан мә селесіне сә йкес жаң аша шешіліп отырады.